De laatste uren van Herculaneum. Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor

Transcriptie

1 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor O&S Nijmegen Juli 2007

2 Inhoudsopgave 1 Samenvatting Eindconclusie Publiekskenmerken: records gebroken Herculaneum hoog gewaardeerd Aanzienlijke economische effecten Toeristisch-promotionele betekenis in beeld 5 2 Inleiding Aanleiding voor onderzoek Onderzoeksvragen Opzet en uitvoering onderzoek 9 3 Publieksprofiel Bereik Kenmerken bezoekers 13 4 Inhoudelijk profiel Waardering Herculaneum Informatiekanaal bezoekers Kennis en waardering route Nijmegen op zijn Romeins 15 5 Economisch profiel Raming uitgelokte bestedingen Effect op werkgelegenheid Economische effecten op langere termijn 19 6 Toeristisch-promotioneel profiel Doorwerking op imago van Nijmegen Nieuw en toekomstig bezoek aan Nijmegen Combinatie met andere activiteiten in Nijmegen Nieuw en toekomstig bezoek aan Museum Het Valkhof 24 7 Bijlagen Raming uitgelokte bestedingen Raming theoretisch werkgelegenheidseffect voor Nijmegen Verschillen met Gebroeders Van Limburg-tentoonstelling 29

3 Samenvatting 1 Samenvatting De expositie De laatste uren van Herculaneum was van 1 december 2006 t/m 18 maart 2007 in Museum Het Valkhof te zien. De tentoonstelling presenteerde kunstschatten uit Herculaneum, het Romeinse stadje dat in het jaar 79 verwoest werd door een uitbarsting van de Vesuvius. In opdracht van de gemeentelijke afdeling Beleidsrealisatie & Verantwoording (DIW) is dit onderzoek naar de betekenis van deze expositie voor Nijmegen uitgevoerd. Museum Het Valkhof heeft bijgedragen in de veldwerkkosten. Bijna 350 willekeurige museumbezoekers zijn ondervraagd. Deze rapportage is opgebouwd volgens het stramien van de Nijmeegse evenementenmonitor. Dat betekent dat vier profielen rond publiek, evenement en economische en toeristisch-promotionele effecten zijn weergegeven. 1.1 Eindconclusie Herculaneum is de tweede grote publiekstrekker voor Museum het Valkhof en Nijmegen geworden, in 2005 was de tentoonstelling gewijd aan het leven en werk van de gebroeders Van Limburg al een succes 1. De tentoonstelling heeft tot aanzienlijke extra bestedingen in Nijmegen geleid. Naar verwachting zal de tentoonstelling ook de komende tijd nog tot extra bestedingen in de stad leiden. Veel bezoekers geven namelijk aan naar Nijmegen en het museum te willen terugkeren en veel bezoekers willen anderen aanraden dat ook te doen. Een dergelijke tentoonstelling is ook goed voor de promotie van de stad. Veel bezoekers van de Herculaneum-tentoonstelling kwamen van ver weg, een behoorlijk deel van hen kende Nijmegen niet of niet zo goed en men heeft over het algemeen een positieve indruk van het museum en van Nijmegen gekregen. 1.2 Publiekskenmerken: records gebroken Totaal zo n bezoeken en het hoge weekgemiddelde van ruim bezoeken betekende records voor Museum Het Valkhof. Publieksprofiel totaal aantal bezoeken aantal extra bezoeken geslacht 49% vrouw / 51% man leeftijd gemiddeld hoog opleidingsniveau gemiddeld hoog etniciteit 3,5% allochtoon herkomst vooral buiten regio groepsgrootte gem. 3,5 personen De Herculaneum-tentoonstelling heeft geleid tot een extra bezoek aan Museum het Valkhof van ruim personen 2. 3/4 e deel van de bezoekers kwam van buiten de provincie, in een doorsnede-periode is dat minder dan de helft. Een relatief groot aandeel kwam uit het westen van het land: 37% uit de provincies Noord- en Zuid-Holland en Utrecht. Het aandeel buitenlanders lag met 3% aanmerkelijk lager dan bij de eerdere Gebroeders van Limburg-tentoonstelling. Het gaat vooral om Duitsers en Belgen. 1 In paragraaf 7.3 zijn enige verschillen in resultaten tussen beide tentoonstellingen aangegeven tentoonstellingbezoekers minus het aantal bezoekers in een doorsnede-periode van 15,5 weken. 3

4 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor Het publiek (exclusief scholieren) was met een gemiddelde leeftijd van 58 jaar op leeftijd en hoog opgeleid. Voor het eerst is etniciteit in beeld gebracht. Zo n 3,5% rekent zich tot een andere bevolkingsgroep dan Nederlanders. Dat is een gering bereik van allochtonen. 1.3 Herculaneum hoog gewaardeerd Inhoudelijk profiel rapportcijfer bezoekers tentoonstelling 8,2 informatiekanaal bezoekers mond op mondreclame, krant, affiches deelname wandel/etalageroute 4% rapportcijfer wandel/etalageroute 7,4 De gemiddelde bezoekerswaardering voor de Herculaneum-tentoonstelling (8,2) ligt hoger dan de waardering voor wat er in een doorsnede-periode in Museum Het Valkhof te bezichtigen is (7,9). Ouderwetse reclame is kennelijk nog altijd doeltreffend, want bezoekers werden vooral door informatiekanalen als mond op mondreclame, kranten en stationsaffiches geattendeerd op Herculaneum. Circa 4% (ca bezoekers) heeft aangegeven dat men de speciale wandel- en etalageroute Nijmegen op zijn Romeins gelopen heeft. Zij waarderen de route(s) met een 7,4 als gemiddeld rapportcijfer. 1.4 Aanzienlijke economische effecten Herculaneum bracht aanzienlijke positieve economische effecten voor Nijmegen met zich mee. Ook het museum schetst een gunstig beeld, naast entreegelden zijn binnen Museum Het Valkhof behoorlijke horeca- en winkelomzetten gedraaid. Economisch profiel hotelovernachtingen 800 uitgelokte bestedingen in Nijmegen (raming) uitgelokte bestedingen in museum (raming) totaal uitgelokte bestedingen (raming) gemiddelde uitgaven ééndaagse bezoekers 19,- (excl. uitgaven in museum) gemiddelde uitgaven hotelovernachters 130,- (excl. hotel en uitgaven in museum) gemiddelde uitgaven overige overnachters 69,- (excl. uitgaven in museum) 3 theoretisch werkgelegenheidseffect in 15,5 weken 131 extra werkzame personen Door de tentoonstelling is er in Nijmegen bijna 2,3 miljoen euro extra besteed (exclusief extra bestedingen in museum). In het museum zelf is circa 1,2 miljoen euro aan extra inkomsten binnengekomen. De Nijmeegse horeca heeft relatief sterk van de tentoonstelling kunnen profiteren. Circa 82% van de tentoonstellingbezoekers heeft vooral geld uitgegeven aan eten en drinken en 15% vooral aan winkelen. Met behulp van de CBS-cijfers over de omzet per Fte in horecagelegenheden en winkels is berekend wat de tentoonstelling in theorie voor de werkgelegenheid had kunnen betekenen: gedurende de 15,5 tentoonstellingsweken hadden 113 extra personen met gemiddeld een dienstverband van 66% aan het werk kunnen zijn. In 3 Dit gemiddelde bedrag is een samentrekking van uitkomsten voor zowel de Herculaneum als de Gebroeders van Limburg-tentoonstelling (2005). Dit om vertekening door lage respondentaantallen zoveel mogelijk te voorkomen. 4

5 Samenvatting de praktijk zal een deel van de extra-omzet niet zozeer geleid hebben tot meer banen, maar wel tot een betere omzet bij de bestaande personeelsbezetting. Omdat een deel van de bezoekers Museum Het Valkhof en Nijmegen vaker willen bezoeken en anderen willen aanraden om ook naar dit museum en deze stad te gaan (zie volgende paragraaf), zijn er ook voor de langere termijn extra bestedingen te verwachten. We kunnen op basis van de onderzoeksresultaten niet ramen om hoeveel extra bestedingen het uiteindelijk zal gaan. 1.5 Toeristisch-promotionele betekenis in beeld Toeristisch-promotioneel profiel Aandeel bezoekers van buiten de stad en regio 87% Aandeel nieuwe bezoekers Nijmegen 41% Imago Nijmegen 39% positiever beeld, 60% ongewijzigd rapportcijfer Nijmegen toeristische trekpleister 7,5 Overweegt herhaald bezoek Nijmegen 51% Aanbevelen Nijmegen familie/bekenden 78% vervolgactiviteiten in Nijmegen 32%, vooral bezoek familie en vrienden Aandeel nieuwe bezoekers museum 44% Overweegt herhaald bezoek museum 25% & 69% afhankelijk van tentoonstelling Aanbevelen museum familie/bekenden 95% Herculaneum heeft een zeker effect op het imago van Nijmegen: Voor zover bezoekers een andere kijk op Nijmegen hebben gekregen, hebben zij een positiever beeld van Nijmegen gekregen (39% positiever beeld, 60% ongewijzigd); De stad krijgt een ruime voldoende als toeristische trekpleister: rapportcijfer 7,5; Een groot deel van het publiek van buiten de stad is voor het eerst in Nijmegen (41%). Van de bezoekers uit het buitenland was verrassend circa 62% al eerder in Nijmegen geweest, relatief veel nieuwe stadsbezoekers kwamen uit West- en Noord Nederland; Van de nieuwe en minder frequente bezoekers van buiten de stad geeft meer dan de helft (51%) aan Nijmegen vaker te willen bezoeken; Van de bezoekers van buiten de stad denkt 78% familie, vrienden of bekenden te gaan aanraden om ook een keer naar Nijmegen te gaan. Verder denkt 7% het misschien te gaan doen, onder meer afhankelijk van wat er in Nijmegen te doen is; Een relatief klein aandeel bezoekers (32%) onderneemt ook andere activiteiten in de stad, vooral bezoek aan familie of vrienden of wandelen in de stad. Bezoek en waardering Museum Het Valkhof: Inmiddels vindt er meer herhalingsbezoek aan het museum plaats: het aandeel nieuwe museumbezoekers (vooral uit Noord- en West-Nederland) was met 44% lager dan bij de eerdere grote publiekstrekker Gebroeders van Limburg (62%). Opvallend is dat dit keer een relatief hoog aandeel buitenlandse bezoekers aangaf het museum al eerder te hebben bezocht; De hoge waardering bij bezoekers voor de Herculaneum-tentoonstelling werkt op twee manieren door: bezoekers willen het museum in de toekomst opnieuw gaan bezoeken (25%, daarnaast 69% afhankelijk van tentoonstelling) én ze gaan hun familie en vrienden aanraden om ook eens naar het museum te gaan (95%). 5

6 Inleiding 2 Inleiding 2.1 Aanleiding voor onderzoek De expositie De laatste uren van Herculaneum was van 1 december 2006 t/m 18 maart 2007 in Museum Het Valkhof te zien. In opdracht van de gemeentelijke Directie DIW, afdeling Beleidsrealisatie & Verantwoording, en in overleg met Museum Het Valkhof is dit onderzoek naar de betekenis van de expositie voor Nijmegen uitgevoerd. Het museum heeft ook een bijdrage in de veldwerkkosten betaald. De uitkomsten zullen gebruikt worden bij de besluitvorming rondom toekomstige initiatieven voor speciale tentoonstellingen en activiteiten, zowel door Museum Het Valkhof als de gemeente Nijmegen. Bovendien is het onderzoek onderdeel van de vergelijkende Nijmeegse evenementenmonitor. Herculaneum is binnen korte tijd een tweede grote publiekstrekker voor Museum het Valkhof en Nijmegen geworden, na het succes van de bijzondere tentoonstelling gewijd aan het leven en werk van de wereldberoemde gebroeders Van Limburg in Figuur 1: Impressie uitbarsting Vesuvius, lavastromen bereikten uiteindelijk Herculaneum Het museum schreef zelf: De tentoonstelling presenteert kunstschatten uit Herculaneum, het Romeinse stadje dat in het jaar 79 verwoest werd door een uitbarsting van de Vesuvius. Anders dan Pompeii dat bedekt werd met een laag van zeven meter as en puimsteentjes, spuwde de Vesuvius een 25 meter dikke laag lava over Herculaneum. Luchtdicht geseald bleven zo kunstschatten uit Romeinse villa s, tempels en badhuizen bewaard. Men kan ze nu voor het eerst in Nederland zien. In Museum het Valkhof kan men genieten van manshoge bronzen beelden, kleurrijke fresco s en luxe meubilair, die perfect bewaard zijn gebleven in de keihard geworden lavagrond. Dit geldt ook voor de skeletten van de inwoners van Herculaneum, hun dierbaarste bezittingen, hun meubilair en voedsel. Vele vondsten zijn opzienbarend anders dan in de grote toeristentrekker Pompeii. Hier is alle organische materiaal door de vulkaanramp verbrand. Voor velen is 7

7 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor Herculaneum een verborgen schat gebleven, die men nu - in eigen land - kan ontdekken. Dankzij de verschrikkelijke natuurramp is het vandaag mogelijk met eigen ogen te ervaren hoe het leven er in een Romeinse stad er anno 79 uitzag. In Museum Het Valkhof kan men genieten van manshoge bronzen en marmeren beelden, kleurrijke fresco s en luxe meubilair, die ongekend perfect bewaard zijn gebleven in de versteende lavagrond. Dit geldt ook voor de skeletten van de inwoners van Herculaneum, hun dierbaarste bezittingen, hun houten meubilair en voedsel. Deze vondsten zijn opzienbarend anders dan in de mega-toeristentrekker Pompeii. Daar is organisch materiaal na de vulkaanramp compleet vergaan. Voor velen is Herculaneum een verborgen schat gebleven, die men nu - in eigen land - kan ontdekken Figuur 2: Bronzen beelden van hardlopers uit Herculaneum, in Nijmegen te zien 2.2 Onderzoeksvragen Doel van het onderzoek is om inzicht te krijgen in meerdere kenmerken van het evenement Herculaneum: 1. het publieksprofiel (o.a. bezoekersaantallen); 2. inhoudelijk profiel (o.a. de waardering van het evenement); 3. het economisch profiel; 4. het toeristisch-promotioneel profiel. Publieksprofiel Het publieksprofiel laat het aantal bezoeken en aantal extra bezoeken (na aftrek van normaal bezoek) zien. Daarnaast geeft het een specifiek beeld van de evenementenbezoeker: denk aan herkomst, geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, etniciteit en groepsgrootte. Kenmerken van het publieksprofiel zijn o.a. van belang voor inzicht in de economische effecten en de promotionele meerwaarde. 8

8 Inleiding Inhoudelijk profiel Het inhoudelijk profiel van het evenement omvat de waardering in een rapportcijfer en het kanaal waarlangs de bezoeker op de hoogte kwam van het evenement (bijv. media, posters). Daarnaast is er ruimte voor de waardering van evenementspecifieke zaken als de Romeinse etalageroute in Nijmegen ten gelegenheid van Herculaneum. Economisch profiel De kern van het economisch profiel bestaat uit de totale bestedingen, de uitgelokte (extra gegenereerde) bestedingen en het theoretische werkgelegenheidseffect. Om deze te kunnen ramen zijn o.m. het extra aantal bezoeken, bestedingen in Nijmegen door enkeldaagse en meerdaagse bezoekers van buiten de stad en bestedingen in het museum (entree, horeca, museumwinkel) van belang. Toeristisch-promotioneel profiel Het toeristisch-promotioneel profiel gaat in op de betekenis van het evenement voor de stad Nijmegen. We proberen inzicht te krijgen in het belang van de tentoonstelling voor het toerisme in Nijmegen en het imago van de stad. 2.3 Opzet en uitvoering onderzoek Voor het verzamelen van de benodigde gegevens over de bezoekers zijn mondelinge enquêtes afgenomen bij een aselect gekozen groep bezoekers, na afloop van het bezoek aan de tentoonstelling. Met de afgenomen 346 vragenlijsten zijn de resultaten voldoende betrouwbaar en nauwkeurig. De enquêtes zijn afgenomen in de periode januari t/m maart 2007, in 7 van de 16 weken dat de Herculaneum-tentoonstelling te bezichtigen was, op weekdagen en in het weekend. Daarmee zijn de vragenlijsten gespreid over een deel van de tentoonstellingsperiode afgenomen. Ten behoeve van het onderzoek zijn bij Museum Het Valkhof gedetailleerde bezoekersgegevens (ook over de afgelopen jaren) en omzetgegevens qua entreegelden, horeca en museumwinkel opgevraagd. Tenslotte zijn ook gegevens ontleend aan de MuseumMonitor van Tns- Nipo. Door een gestandaardiseerde meetmethode te gebruiken maakt het onderzoek in een later stadium een vergelijking mogelijk tussen Nijmeegse evenementen. Publieksprofiel en de genoemde inhoudelijke, economische en toeristisch-promotionele profielen kunnen dan naast elkaar gezet worden. 9

9 Publieksprofiel 3 Publieksprofiel Het publieksprofiel laat het aantal bezoeken en aantal extra bezoeken (na aftrek van gemiddeld regulier bezoek) zien. Daarnaast geeft het een specifiek beeld van de evenementenbezoeker: denk aan herkomst, opleidingsniveau of etniciteit. 3.1 Bereik Record aantal bezoeken aan Herculaneum De Herculaneum-tentoonstelling was 15,5 weken te bezichtigen en werd in totaal keer bezocht. Dat zijn gemiddeld bezoeken 4 per week. Het totale bezoek en het weekgemiddelde zijn voor het museum records. Zo trok Museum Het Valkhof met Gebroeders van Limburg bezoeken (looptijd 12 weken, gemiddeld per week), en waren er in 2004 als geheel bezoeken. Tot de Gebroeders van Limburg-tentoonstelling was de Jan Toorop-tentoonstelling de best bezochte speciale tentoonstelling in het museum: ruim in 10 weken tijd. Figuur 3: Huldiging van de ste bezoeker De bezoekrecords kunnen we verklaren door kennelijk grote aantrekkingskracht van de expositie zelf, maar ook door de wat langere looptijd. 4 We onderscheiden het aantal bezoeken van het aantal bezoekers; er bestaat immers de mogelijkheid dat mensen de tentoonstelling vaker komen bekijken. 11

10 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor Ruim extra bezoeken Om de zuivere meerwaarde van de tentoonstelling qua bereik in beeld te brengen verminderen we het totaal aantal bezoeken met het gemiddelde reguliere bezoek. Op basis van gegevens van het museum is berekend dat er regulier 5 gemiddeld bezoekers per week naar het museum komen. We kunnen vervolgens stellen dat de Herculaneum-tentoonstelling per week extra bezoeken trok ( ). In totaal gaat het dan om extra bezoeken (15,5 x 6.015, afgerond). Uit de enquête blijkt dat 89% van de bezoekers aangeeft speciaal voor de Herculaneum-tentoonstelling naar het museum te komen 6. Nog eens 2,5% gaf aan mede voor deze tentoonstelling te zijn gekomen; 8,5% kwam niet voor Herculaneum. Driekwart bezoekers van buiten de provincie De bezoekersenquête laat zien dat een groot aandeel van de bezoekers van de Herculaneum-tentoonstelling van buiten Nijmegen en van buiten Gelderland kwam. Gegevens uit de MuseumMonitor 7 laten zien dat in een doorsnede-periode minder dan de helft van de bezoekers van buiten Gelderland komt. Van de bezoekers van de Herculaneum-tentoonstelling kwam bijna driekwart van buiten de provincie. Figuur 4: Herkomst van bezoekers; vergelijking tussen de bezoekers van Herculaneum-tentoonstelling en de bezoekers van Museum Het Valkhof in 2004 herkomst Herculaneum herkomst regulier Nijmegen 8% buurgemeenten 5% rest Gelderland 21% 52% 8 rest Oost-Nederland (Overijssel, Flevoland) 6% 1% West-Nederland (Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht) 37% 21% Zuid-Nederland (Zeeland, Noord-Brabant, Limburg) 18% 19% Noord-Nederland (Groningen, Drenthe, Friesland) 3% 4% buitenland 2% 3% totaal 100% 100% De tentoonstelling trok veel bezoekers uit het westen van het land; 37% van alle bezoekers kwam uit Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht. Bij de buitenlandse bezoekers ging het vooral om Duitsers en Belgen. Het aandeel buitenlanders is met 2% aanmerkelijk lager dan bij de Gebroeders van Limburg-expositie in 2005 (9%, veel Duitse bezoekers). Herculaneum was al op vier locaties in Duitsland te zien. Vooral met z n tweeën De gemiddelde groepsgrootte bedraagt 3,5 personen, volwassenen en kinderen tezamen 9. Zo n 12% van de bezoekers was in het gezelschap van kinderen, een hoger 5 In de jaren 2000 t/m 2004, zonder grote publiekstrekkers 6 Voor de berekening van het extra bezoek is uitgegaan van de vergelijking met het doorsnee bezoek in de afgelopen jaren. Dat is nauwkeuriger. 7 MuseumMonitor Museum Het Valkhof, Tns Nipo. 8 Totaalcijfer voor Gelderland, inclusief Nijmegen en buurgemeenten 9 In een vijftal gevallen is een groep met 30 of meer kinderen ondervraagd, wat zou kunnen duiden op schoolklassen. Deze groepen zijn buiten de berekening gehouden. Normaal gesproken bezochten deze Herculaneum tijdens speciale openingsuren. 12

11 Publieksprofiel percentage als bij de Gebroeders Van Limburg. Meer dan de helft van de ondervraagden bezocht Herculaneum met 2 personen (56%), ook groepen van 4 personen kwamen veel voor (bijna 17%). De gemiddelde groepsgrootte wordt omhoog getrokken door enige gezelschappen van 30, 60 of meer dan 96 volwassenen. 3.2 Kenmerken bezoekers Mannen en vrouwen gelijk verdeeld Normaal gesproken is de verhouding man-vrouw bij de bezoekers van Museum Het Valkhof gelijk, zo ook bij de Herculaneum-tentoonstelling: 49% vrouwen, 51% mannen. Aantrekkelijk voor kinderen De Herculaneum-tentoonstelling heeft vooral een ouder publiek getrokken 10. Ruim driekwart was 50 jaar of ouder. De gemiddelde leeftijd van de bezoekers (excl. scholieren) lag op 58 jaar. Figuur 5: Leeftijd van bezoekers in klassen; vergelijking tussen de bezoekers van Herculaneum-tentoonstelling en reguliere bezoekers van Museum Het Valkhof (in 2004) leeftijd Herculaneum leeftijd regulier tot 27jr 9% 28% jr 15% 24% 50-64jr 34% 30% % 18% totaal 100% 100% Maar in vergelijking met de Gebroeders van Limburg-expositie was een behoorlijk aandeel bezoekers met kinderen in het museum (12%). Daarnaast was de leeftijdsgroep tot 27 jaar (9%) veel sterker vertegenwoordigd als bij de Gebroeders van Limburg (4%). Herculaneum was waarschijnlijk aantrekkelijk voor kinderen, ook zijn er diverse specifieke jeugdactiviteiten geprogrammeerd. Opleidingsniveau hoog Kijken we naar het opleidingsniveau, dan wijken de bezoekers van de Herculaneumtentoonstelling niet af van de doorsnee bezoekers: voor beide groepen geldt dat een ruime meerderheid van 83% hoogopgeleid is (havo, vwo, hbo of universiteit). Gering bereik allochtonen Voor het eerst is ook naar etniciteit gevraagd. Zo n 3,5% rekent zich tot een andere bevolkingsgroep dan Nederlanders ; een zeer klein aandeel. 10 uit kassagegevens blijkt dat ca bezoeken door scholieren in groepsverband zijn afgelegd. Deze groep is niet ondervraagd, waardoor een zekere vertekening van de leeftijdsverdeling vanuit de enquête ontstaat. 13

12 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor 4 Inhoudelijk profiel Het inhoudelijk profiel van het evenement omvat de waardering in een rapportcijfer en het kanaal waarlangs de bezoeker op de hoogte kwam van het evenement (bijv. media, posters). Daarnaast is er ruimte voor de waardering van evenementspecifieke zaken, in dit geval de Romeinse etalageroute in Nijmegen. 4.1 Waardering Herculaneum Herculaneum hoog gewaardeerd Veel bezoekers hebben een hoge waardering voor de expositie gegeven: 86% gaf een rapportcijfer 8 of hoger, 1% gaf een 6, niemand een onvoldoende. Gemiddeld gaf het publiek een 8,2. Dat is gelijk aan de waardering voor Gebroeders van Limburg en wat hoger dan de gemiddelde waardering van de bezoekers voor de reguliere collectie. Uit de MuseumMonitor blijkt dat de bezoekers van Museum Het Valkhof daar in 2004 gemiddeld een 7,9 voor gaven. 4.2 Informatiekanaal bezoekers Ouderwetse reclame nog altijd doeltreffend De meeste bezoekers baseren hun kennis over de tentoonstelling op informatie via vrienden en bekenden. Ook fungeren de kranten en affiches nog altijd volop als informatiekanaal. Figuur 6: Informatiekanaal bezoekers Herculaneum-tentoonstelling (bron: Museum Het Valkhof) mond op mondreclame artikel krant advertentie krant 15% 15% 16% affiches stations MUPI's Nijmegen website museum Museumjaarkaart artikel tijdschrift affiche reportage TV 6% 5% 4% 4% 4% 4% 3% 0% 10% 20% 14

13 Inhoudelijk profiel 4.3 Kennis en waardering route Nijmegen op zijn Romeins Speciale wandel- en etalageroute gewaardeerd Vanwege de tentoonstelling zijn een speciale wandelroute en een etalageroute uitgezet door de binnenstad, ter nadere kennismaking met Romeins Nijmegen en het stadscentrum. Het routeboekje, een gezamenlijke uitgave van Museum het Valkhof en de gemeente Nijmegen, was voor 2,50 euro te koop. Figuur 7: Routeboekje wandel- en etalageroute Nijmegen was ooit de grootste en belangrijkste Romeinse stad van Nederland. Maar anders dan in het huidige Herculaneum (Ercolano) is in onze stad op straat niet veel meer te zien van deze achtergrond. De wandelroute was er op gericht het Romeinse verleden van Nijmegen voelbaar en ervaarbaar te maken, en het verleden tot leven te brengen. De etalageroute voerde langs meer dan 100 winkeletalages, voorzien van informatieborden over Romeinse voorverwerpen. Per winkelbranche waren toepasselijke objecten uitgekozen: van een Romeinse schoen tot haarnaald of aardewerken kommen. Samen gaven ze een beeld van het leven van alledag in de tijd dat Nijmegen een Romeinse stad was. Van de museumbezoekers heeft 8% aangegeven Nijmegen op zijn Romeins te kennen. Circa 4% heeft aangegeven dat men deze speciale route(s) gelopen heeft. Dat zou betekenen dat circa bezoekers de route(s) hebben gelopen. Zij waarderen de route(s) met een ruime voldoende. Het gemiddelde rapportcijfer is een 7,4. 15

14 Economisch profiel 5 Economisch profiel De kern van het economisch profiel bestaat uit de totale bestedingen, de uitgelokte (extra gegenereerde) bestedingen 11 en het theoretische werkgelegenheidseffect. Om deze te kunnen ramen zijn o.m. het extra aantal bezoeken, bestedingen in Nijmegen door enkeldaagse en meerdaagse bezoekers van buiten de stad en bestedingen in het museum (entree, horeca, museumwinkel) van belang. 5.1 Raming uitgelokte bestedingen Aanzienlijke economische effecten voor Nijmegen Op basis van resultaten uit de publieksenquête en MuseumMonitor 12, omzetgegevens van Museum het Valkhof en een aantal kengetallen zijn de volgende ramingen opgesteld. Figuur 8: Raming uitgelokte (extra) bestedingen Bestedingen enkeldaagse bezoekers buiten museum Bestedingen meerdaagse bezoekers buiten museum Meeruitgaven reguliere bezoekers buiten museum Subtotaal uitgelokte bestedingen in Nijmegen Omzet museum extra entreegelden Omzet extra winkel- en horecabestedingen museum Subtotaal uitgelokte bestedingen in Museum Het Valkhof Totaal uitgelokte bestedingen bestedingen euro euro euro euro euro euro euro euro In paragraaf 7.1 (bijlagen) staat een volledig overzicht van de berekening van de totale uitgelokte bestedingen in Nijmegen door de Herculaneum-tentoonstelling. Exclusief de uitgaven in het museum zijn deze geraamd op bijna 2,3 miljoen euro. In het museum is ruim 1,2 miljoen euro uitgegeven aan extra entree-inkomsten en winkel/horecaomzet. Dat maakt de totaalsom van uitgelokte bestedingen circa 3,5 miljoen euro. Uit de bezoekersenquête is daarnaast het volgende naar voren gekomen: De gemiddelde bestedingen door de extra bezoekers, die 1 dag in Nijmegen verbleven waren circa 19 euro (exclusief uitgaven in het museum). In Nijmeegse hotels werd naar schatting een kleine 800 keer overnacht: 2,6% van de bezoekers verbleef in een hotel, van wie circa de helft in een hotel in Nijmegen (ca personen). De gemiddelde bestedingen in Nijmegen van de bezoekers die in een hotel hebben overnacht waren circa 130 euro (exclusief hotelkosten en bestedingen in museum). Het aantal bezoekers dat bij familie, vrienden of bekenden heeft overnacht is ongeveer 1.100: 0,9% van de bezoekers. 11 Met uitgelokt bedoelen we extra gegenereerd als gevolg van de tentoonstelling. 12 MuseumMonitor Museum Het Valkhof, Tns Nipo. 17

15 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor De gemiddelde bestedingen in Nijmegen van de bezoekers die bij familie, vrienden of bekenden hebben overnacht waren circa 69 euro 13 (exclusief uitgaven in het museum). Om een indicatie te krijgen van waar men het geld in Nijmegen aan uitgegeven heeft, is gevraagd of men het geld vooral heeft uitgegeven (of gaat uitgeven) aan winkelen, horeca of iets anders. Circa 82% van de spenderende bezoekers heeft vooral geld uitgegeven aan eten en drinken en 15% vooral aan winkelen. Naast entreegelden ook horeca- en winkelomzet in museum Behalve de extra bestedingen in Nijmegen zijn ook de extra bestedingen in het museum geschat. Daarbij is onder meer gebruik gemaakt van de volgende gegevens van het museum: De horecaomzet tijdens de Herculaneum-tentoonstelling bedroeg circa euro. De winkelomzet tijdens deze tentoonstelling bedroeg circa euro. Tijdens de tentoonstelling is circa euro entreegeld binnengekomen (inclusief de toeslag van 4 euro voor de tentoonstelling), waarvan circa meeropbrengsten zijn vanwege de tentoonstelling. 5.2 Effect op werkgelegenheid Herculaneum levert theoretisch werkgelegenheidseffect op Er is berekend wat de 2,3 miljoen euro aan extra bestedingen in theorie voor de lokale werkgelegenheid kunnen betekenen. Dat is gedaan op basis van recente CBS-cijfers over de gemiddelde omzet per Fte 14 in verschillende horecagelegenheden (restaurants, cafés, cafetaria) en in kleding- en schoenenwinkels. Geraamd is hoeveel extra personen gedurende de 15,5 tentoonstellingsweken aan het werk zouden kunnen zijn geweest. Let wel: de praktijk zal er anders uitzien. Werknemers in horecagelegenheden en winkels zullen het drukker gehad hebben of personeel zal gevraagd zijn om meer uren te werken. Mogelijk heeft een deel van de bedrijven tijdelijk extra personeel aangenomen. Met behulp van de CBS-cijfers over de omzet per Fte in horecagelegenheden en winkels is berekend dat er in de 15,5 tentoonstellingsweken ca. 113 extra werkzame personen met gemiddeld een dienstverband van 66% aan het werk hadden kunnen zijn 15. Dat zijn in theorie in de tentoonstellingsweken 21 extra werkzame personen in winkels en 92 personen in de horeca. 13 Dit gemiddelde bedrag is een samentrekking van uitkomsten voor zowel de Herculaneum als de Gebroeders van Limburg-tentoonstelling (2005). Dit om vertekening door lage respondentaantallen zoveel mogelijk te voorkomen. 14 Fte: Fulltime-Equivalent, aanduiding voor volledige baan 15 In paragraaf 7.2 (bijlagen) staat een overzicht van de berekening. Eerst zijn van de extra bestedingen in Nijmegen de bestedingen voor het parkeren van de auto afgetrokken. Vervolgens is ervan uitgegaan dat tweederde van de bestedingen in horecagelegenheden is gedaan en eenderde in winkels. Dit op basis van de reacties op twee vragen in de bezoekersenquête (met welke activiteiten in Nijmegen heeft men het museumbezoek gecombineerd en waar heeft men het in Nijmegen bestede geld vooral aan uitgegeven; zie vorige paragraaf). 18

16 Economisch profiel Het theoretisch werkgelegenheidseffect bedraagt op jaarbasis ca. 23 Fte (4,4 Fte in winkels, 18,3 Fte in horeca). Ook in het museum heeft de tentoonstelling extra werk opgeleverd. Gedurende de tentoonstellingsweken is circa uur aan personeel ingehuurd. Dit is echter niet volledig als werkgelegenheidseffect aan te merken: men geeft aan ook regulier in te huren, maar kan dit niet cijfermatig in beeld brengen. 5.3 Economische effecten op langere termijn Langere termijnbestedingen niet bekend Niet alleen tijdens de tentoonstelling zijn er extra bestedingen, maar ook voor de langere termijn zijn er extra bestedingen te verwachten. Zo is in de volgende hoofdstuk beschreven dat een behoorlijk deel van de bezoekers van de Herculaneumtentoonstelling nog niet eerder in Museum Het Valkhof was geweest. Een meerderheid van hen toont belangstelling om het museum in de toekomst vaker te gaan bezoeken en wil familie, vrienden en bekenden gaan aanraden om het museum ook te bezoeken. Ook is beschreven dat een deel van de bezoekers nog niet eerder in Nijmegen is geweest. Een meerderheid daarvan geeft aan naar Nijmegen te willen terugkeren. En van alle bezoekers van buiten Nijmegen wil een meerderheid familie, vrienden en bekenden gaan aanraden om ook eens naar deze stad te gaan. Hoeveel extra bestedingen de tentoonstelling op langere termijn zal opleveren, kunnen we niet schatten. Onder meer weten we niet hoeveel bezoekers werkelijk naar Nijmegen zullen terugkeren en in hoeverre ze familie, vrienden en bekenden kunnen overhalen om daadwerkelijk naar Nijmegen te komen. 19

17 Toeristisch-promotioneel profiel 6 Toeristisch-promotioneel profiel Het toeristisch-promotioneel profiel gaat in op de betekenis van Herculaneum voor de stad Nijmegen. We proberen inzicht te krijgen in het belang van de tentoonstelling voor het toerisme in Nijmegen en het imago van de stad. Aan het publiek zijn o.m. vragen gesteld over het imago/beeld van de stad, andere activiteiten in Nijmegen, herhaling van bezoek aan stad of museum en het mogelijk aanraden van stad of museum aan anderen. Figuur 9: Burgemeester Ter Horst opent de tentoonstelling 6.1 Doorwerking op imago van Nijmegen Het bezoek aan de Herculaneum-tentoonstelling in combinatie met andere activiteiten in Nijmegen kan leiden tot een ander beeld van Nijmegen. Daarom is aan de bezoekers van buiten Nijmegen gevraagd: Heeft dit museumbezoek en wat u verder tijdens uw huidige bezoek aan Nijmegen gezien heeft uw kijk op Nijmegen veranderd? Indien ja, heeft u nu een positiever of negatiever beeld van Nijmegen? extra bezoekers, vooral uit het westen van het land Als een tentoonstelling veel extra bezoekers van verder weg weet te trekken, is dat goed voor de bekendheid van de stad. Eerder is al beschreven dat 87% van de bezoekers van de Herculaneum-tentoonstelling van buiten Nijmegen en de buurgemeenten kwam. Een relatief groot aandeel van 37% kwam uit het westen van het land en 2% kwam uit het buitenland (vooral uit Duitsland en België). Verder is berekend dat de tentoonstelling tot extra bezoekers heeft geleid (totaal aantal bezoekers van de tentoonstelling minus de museumbezoekers in een doorsnedeperiode). 21

18 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor Effect op imago Nijmegen, waardering stad met ruime voldoende Voor zover de bezoekers een andere kijk op Nijmegen hebben gekregen, heeft men een positiever beeld van Nijmegen gekregen: bij 39% is het positiever geworden en bij 1% negatiever. Bij 60% is het beeld niet veranderd of men heeft geen mening. Figuur 10: Kijken de tentoonstellingbezoekers van buiten Nijmegen nu anders tegen Nijmegen aan? 1 39% 1% 60% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Positiever beeld Negatiever beeld Beeld niet veranderd / geen mening Ook is gevraagd of men een rapportcijfer voor Nijmegen als toeristische trekpleister wilde geven. Gemiddeld waarderen de niet-nijmegenaren onze stad met een ruime voldoende: een 7,5. Bijna 3 op de 4 (72%) gaf een 7 of hoger, 2% gaf een onvoldoende. De buitenlandse bezoekers gaven gemiddeld een iets lager cijfer (7,1), de mensen die nog niet eerder in Nijmegen waren een hoger cijfer (7,6). 6.2 Nieuw en toekomstig bezoek aan Nijmegen In hoeverre leidt een speciale tentoonstelling ertoe dat er mensen naar Nijmegen komen, die deze stad nog niet kennen of die de stad nog maar weinig bezocht hebben? Figuur 11: In hoeverre zijn bezoekers van buiten de stad al eerder in Nijmegen geweest? 1 41% 10% 16% 33% 0% 20% 40% 60% 80% 100% nee, eerste keer in Nijmegen enkele keren per jaar ben 1 of 2 keer eerder geweest halfjaarlijks tot maandelijks 22

19 Toeristisch-promotioneel profiel 2 van de 5 bezoekers voor het eerst in Nijmegen Figuur 11 laat zien dat 41% van de bezoekers van buiten de stad nog niet eerder in Nijmegen was geweest; dat zijn circa bezoeken 16. Een derde deel (33%) behoort tot de reguliere stadsbezoekers met een halfjaarlijkse tot maandelijkse bezoekfrequentie. Figuur 12: Aandeel nieuwe bezoekers Nijmegen naar herkomst rest rest Oost West Zuid Noord buitenland totaal Gelderland Ned Ned. Ned. Ned Eerste bezoek 21% 45% 62% 25% 50% 38% 41% Bezocht Nijmegen eerder 79% 55% 38% 75% 50% 62% 59% Relatief veel nieuwe stadsbezoekers kwamen uit West- en Noord Nederland. Meerderheid komt terug De waardering bij de bezoekers van wat men in Nijmegen gezien en gedaan heeft kan op verschillende manieren doorwerken. Het kan bijvoorbeeld zijn dat bezoekers, die voorheen nooit of weinig in Nijmegen kwamen, de stad vaker willen gaan bezoeken (figuur 13). Figuur 13: Willen de tentoonstellingbezoekers van buiten Nijmegen deze stad vaker gaan bezoeken? 17 herhaald bezoek Nijmegen ja 51% misschien 26% nee 20% weet niet 3% totaal 100% Van de nieuwe bezoekers van buiten de stad geeft meer dan de helft (51%) aan Nijmegen vaker te willen gaan bezoeken. En het kan zijn dat bezoekers hun familie, vrienden en kennissen gaan aanraden om ook eens naar Nijmegen te gaan (figuur 14). Figuur 14: Denken bezoekers van buiten Nijmegen dat ze familie, vrienden en bekenden gaan aanraden ook een keer naar Nijmegen te gaan? Nijmegen aanbevelen ja 78% misschien / afhankelijk van wat er te doen is 7% nee 9% weet niet 6% totaal 100% 16 Berekend op basis van het totaal aantal van bezoeken. 17 Het betreft nieuwe en minder frequente bezoekers: zij bezochten Nijmegen nooit of tot 2 keer eerder. 23

20 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor Van de bezoekers van buiten de stad denkt 78% familie, vrienden of bekenden te gaan aanraden om ook een keer naar Nijmegen te gaan. Verder denkt 7% het misschien te gaan doen, onder meer afhankelijk van wat er in Nijmegen te doen is. 6.3 Combinatie met andere activiteiten in Nijmegen Een bezoek aan het museum kan ertoe leiden dat men de stad Nijmegen beter leert kennen, zeker wanneer men dat bezoek met andere activiteiten in de stad combineert. Veel combinatiebezoek aan familie en vrienden Van de bezoekers van buiten Nijmegen heeft 88% aangegeven dat men het bezoek met één of enkele andere activiteiten in Nijmegen gecombineerd heeft. De meest genoemde activiteiten zijn (in aflopende mate van belang): 1. bezoek familie, vrienden, bekenden 2. wandelen in de stad. 3. horecabezoek, uit eten, uitgaan 4. winkelen Andere activiteiten zijn slechts beperkt genoemd (bijvoorbeeld bezoek aan culturele voorstelling, andere musea in Nijmegen, wandelen in de omgeving). 6.4 Nieuw en toekomstig bezoek aan Museum Het Valkhof Inmiddels meer herhalingsbezoek Behalve of de bezoekers van verder weg komen is het voor de promotionele meerwaarde ook van belang in hoeverre het om nieuwe bezoekers gaat. Figuur 15: Aandeel nieuwe bezoekers Museum Het Valkhof naar herkomst Eerste bezoek Bezocht museum eerder Nijmegen buurgemeenten rest Gelder land rest Oost Ned West Ned. Zuid Ned. Noord Ned buitenland totaal 4% 31% 41% 47% 62% 31% 60% 38% 44% 96% 69% 59% 53% 38% 69% 40% 63% 58% Zo n 44% gaf aan het museum voor het eerst te bezoeken, een lager aantal dan bij de eerdere grote publiekstrekker Gebroeders van Limburg (62%). Vooral tot de tentoonstellingbezoekers uit Noord- en West-Nederland blijken veel personen te behoren die voor het eerst in Museum Het Valkhof waren (zie figuur 15). Opvallend is dat dit keer een relatief hoog aandeel buitenlandse bezoekers aangaf het museum al eerder te hebben bezocht. Ter vergelijking, bij de al genoemde Gebroeders van Limburgtentoonstelling was slechts 17% van de buitenlanders voor het eerst, tegen 63% in dit onderzoek. 24

21 Toeristisch-promotioneel profiel Figuur 16: Museum Het Valkhof opende in 1999 de deuren Bijzondere exposities blijven trekken De hoge waardering bij bezoekers voor de Herculaneum-tentoonstelling kan op twee manieren doorwerken: bezoekers willen het museum in de toekomst opnieuw gaan bezoeken én ze gaan hun familie, vrienden en kennissen aanraden om ook eens naar het museum te gaan. Figuur 17: Denken de bezoekers van de Herculaneum-tentoonstelling Museum Het Valkhof nog vaker te gaan bezoeken? bezoekers die museum eerder bezochten nieuwe bezoekers totaal ja 36% 13% 25% afhankelijk van (speciale) tentoonstelling 63% 76% 69% misschien 1% 4% 2% nee 1% 5% 3% weet niet 0% 2% 1% totaal 100% 100% 100% Figuur 17 laat zien dat een kwart van de bezoekers zonder meer naar het museum zou willen terugkeren. Bijna 70% laat dit afhangen van de tentoonstelling. Een beperkt aandeel van 3% heeft geen belangstelling om het museum nog eens te gaan bezoeken. Nieuwe bezoekers laten een herhalingsbezoek van speciale tentoonstellingen afhangen. Dat kan te maken hebben met de relatief grote reisafstand, het betreft hier zoals gezegd veel Nederlanders uit het noorden en westen. 25

22 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor Figuur 18: Denken bezoekers van de Herculaneum-tentoonstelling dat ze familie, vrienden en bekenden gaan aanraden om Museum Het Valkhof te bezoeken? bezoekers, die Museum Het Valkhof al eerder bezocht hadden nieuwe bezoekers totaal ja 97% 92% 95% misschien 1% 5% 3% nee 1% 3% 2% weet niet 1% 0% 0% totaal 100% 100% 100% Een ruime meerderheid van de bezoekers (95%) denkt een bezoek aan Museum Het Valkhof aan te gaan bevelen bij familie, vrienden en bekenden of heeft dat al vóór het bezoek aan de Herculaneum-tentoonstelling gedaan. Dat geldt nog wat sterker voor de bezoekers die het museum al eerder bezochten. 26

23 Bijlagen 7 Bijlagen 7.1 Raming uitgelokte bestedingen In deze tabel is de berekening van de bestedingseffecten van de Herculaneumtentoonstelling voor Nijmegen en voor Museum Het Valkhof weergegeven. Berekening uitgelokte bestedingen: Bron: gemiddeld aantal bezoekers per week in de jaren 2000 t/m Museum het Valkhof totaal aantal bezoekers Herculaneum-tentoonstelling (15,5 weken) Museum het Valkhof gemiddeld aantal bezoekers per week tijdens Herculaneumtentoonstelling / 15,5 weken extra bezoek per week bezoeken extra bezoek voor de hele tentoonstellingsperiode van 15,5 weken x 15,5 weken bestedingen buiten museum door meerdaagse bezoekers aantal bezoekers dat in hotels overnacht bezoekersenquête aantal overnachtingen: 2 bezoekers per kamer bezoekersenquête 50% van de hotelboekingen in Nijmegen 788 bezoekersenquête gemiddelde prijs hotelkamer Nijmegen 105 Horwath consulting, verwachting voor 2007 bestedingen voor hotelovernachtingen in Nijmegen x 105 gemiddelde bestedingen in Nijmegen voor betreffende personen, excl. hotelkosten 130 bezoekersenquête bestedingen in Nijmegen door de extra hotelbezoekers, excl. hotelkosten x 130 aantal bezoekers dat bij familie, vrienden of kennissen overnacht bezoekersenquête gemiddelde bestedingen in Nijmegen voor betreffende personen 69 bezoekersenquêtes Gebr vlimburg + Herculaneum (gemiddeld vanwege lage respondentaantallen) bestedingen in Nijmegen door de extra bezoekers die elders overnachten x 69 bestedingen buiten museum door eendaagse bezoekers aantal extra eendaagse bezoekers bezoekersenquête gemiddelde bestedingen in Nijmegen voor betreffende personen 18,70 bezoekersenquête bestedingen in Nijmegen door de extra eendaagse bezoekers x 18,70 meeruitgaven in Nijmegen door niet-extra bezoekers gemiddelde uitgaven in Nijmegen door bezoekers Museum Het Valkhof in ,55 Museummonitor 2006 (C-5244 tabellenrapport 16.1 C, D en E) meeruitgaven in Nijmegen per bezoeker 2,15 18,70-16,55 meeruitgaven door niet-extra bezoekers ( ) x 2,16 TOTALE EXTRA BESTEDINGEN BUITEN MUSEUM winkel- en horecabestedingen in museum door extra bezoekers winkelomzet tijdens tentoonstelling Museum Het Valkhof horecaomzet tijdens tentoonstelling Museum Het Valkhof totaal winkel + horeca gemiddeld per bezoeker 4, / personen winkel- en horecabestedingen door extra bezoekers x 4,85 27

24 Effectmeting Nijmeegse evenementenmonitor meeruitgaven in winkel en horeca in museum door niet extra-bezoekers gemiddelde uitgaven door bezoekers Museum Het Valkhof in 2006, exclusief entree 11,46 Bron: Museummonitor 2006 (C-5244 tabellenrapport 16.1 B en F) meeruitgaven in museum (exclusief entree) per bezoeker tijdens tentoonstelling 0,00 4,85-11,46: negatieve waarde meeruitgaven door niet-extra bezoekers 0,00 betreft negatieve waarde entree en toeslag extra bezoekers totaal entreeomzet voor tentoonstelling Museum Het Valkhof (bewerking O&S) gemiddelde entree per persoon (inclusief toeslag) 7, / personen Entree extra bezoekers toeslag niet extra bezoekers toeslag op de normale prijs: 4 euro ( ) x 4 TOTALE EXTRA BESTEDINGEN IN MUSEUM TOTALE EXTRA BESTEDINGEN Raming theoretisch werkgelegenheidseffect voor Nijmegen Berekening theoretisch werkgelegenheidseffect: extra bestedingen in Nijmegen exclusief hotelkosten raming op basis van onderzoek bestedingen voor parkeren extra bezoekers raming, uitgaande van 50% met auto, 2 bezoekers per auto en dagkaarttarief 8,00 Bron: extra bestedingen minus parkeerbestedingen verdeling extra bestedingen min hotel- en parkeerkosten raming op basis van onderzoek 34% winkel % van % horeca % van gemiddelde omzet per Fte in winkels (kleding, mode, schoenen, incl. BTW) CBS statline, 2007 extra Fte's in winkels op jaarbasis 4,4 extra winkelbestedingen gedeeld door omzet per FTE gemiddelde omzet per Fte in horeca (restaurants, cafetaria, cafés, incl. BTW) CBS statline, 2007 extra Fte's in horeca op jaarbasis 18,3 extra horecabestedingen gedeeld door omzet per Fte extra werkzame personen in winkels op jaarbasis 6,4 1 Fte in winkels in non-food artikelen staat voor 1,45 werkzame personen, CBS 2005 extra werkzame personen in horeca op jaarbasis 27,4 1 Fte in horeca staat voor 1,5 werkzame personen, CBS 2005 totaal aantal extra werkzame personen voor 1 jaar in de stad 33,9 6,4 + 27,4 Subtotaal aantal extra werkzame personen in 15,5 weken 113,4 33,9 x 3,35 terugrekenen 15,5 weken inhuur medewerkers museum (incl. reguliere inhuur) uur Museum Het Valkhof TOTAAL THEORETISCH WERKGELEGENHEIDSEFFECT 113,4 potentieel extra werkzame personen 28

25 Bijlagen 7.3 Verschillen met Gebroeders Van Limburg-tentoonstelling Herculaneum is zoals eerder gezegd binnen korte tijd een tweede grote publiekstrekker voor Museum het Valkhof en Nijmegen geworden. In 2005 was er de succesvolle tentoonstelling gewijd aan het leven en werk van de wereldberoemde gebroeders Van Limburg (middeleeuwse kunst). Ook naar deze tentoonstelling is onderzoek gedaan 18. Herculaneum verschilt met Van Limburg zonder meer op de volgende punten: meer oudere bezoekers, maar ook meer jongeren en bezoekers met kinderen; behoorlijk minder buitenlanders; minder nieuwkomers in het museum; een hoger percentage beveelt museum aan bij familie, vrienden en bekenden; minder gecombineerde activiteiten in Nijmegen; meer bezoekers die voor het eerst in Nijmegen zijn; een lager percentage dat herhalingsbezoek aan Nijmegen denkt af te leggen. 18 Effecten van gebroeders Van Limburg tentoonstelling, O&S gemeente Nijmegen, februari