Atrial Fibrillation: Basics Rate or Rhythm control? Marcoen Scholten, cardioloog MST Enschede

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Atrial Fibrillation: Basics Rate or Rhythm control? Marcoen Scholten, cardioloog MST Enschede"

Transcriptie

1 Atrial Fibrillation: Basics Rate or Rhythm control? Marcoen Scholten, cardioloog MST Enschede

2 Indeling voordracht: Inleiding Pathofysiologie van AF Korte introduktie PVI Rate or Rhythmcontrol? Hisablatie Conclusies

3 Atrial Fibrillatie Therapie was ooit simpel Bron: mijn achtertuin

4 U.S. Population x ,000 20,000 10,000 Estimated Prevalence of AF in U.S. Population U.S. Population Population with atrial fibrillation Population with AF x < >95 0 Age, Yr Feinberg WM et al. Arch Intern Med 1995; 155:

5 Gevolgen van AF Trombo-embolische complicaties Vermindering EF, mogelijk zelfs tachycardiomyopathie Klachten over palpitaties Verminderde levensverwachting

6 Stroke

7

8

9 Behandeling van boezemfibrilleren q Voorkomen van stolselvorming (CHADSVASC) q Herstel van het normale (sinus) ritme (cardioversie) q Pogen te voorkomen dat boezemfibrilleren terug komt: -medicamenten (na 1 jaar heeft 50% weer boezemfibrilleren) -catheter ablaties / chirurgische methoden q Accepteren van boezemfibrilleren, maar de hartslag rustig houden meestal met medicijnen. Bij falen Pace and Ablate

10 Uiteraard bepalen oorzaak Hoge bloeddruk Ziekten van de kransslagaders hartfalen Reumatische klepafwijkingen Aangeboren hartafwijkingen Longziekten Alcohol vergiftiging Ontstekingen van het hartzakje Te snel werkende schildklier Gevorderde leeftijd Adipositas etc

11 Pathofysiologie:Elementen noodzakelijk voor ontstaan AF Autonomic Nervous system Trigger Substrate

12 Basis van Ablatietherapie Triggers De rol van de pulmonale venen

13 Haissaguerre et al (N Engl Med 1998;339:659-66) Myocardial sleeve als trigger van AF

14 Een mouwtje van spierweefsel omringt longader

15

16

17 Structurele remoddeling / SUBSTRAAT Mitochondriale zwelling, disruptie van SR, verlies van myofibrillen, accumulatie van glycogeen. Vermindering contractiliteit Na maanden; interstitiële fibrose mede onder invloed van toegenomen expressie van ACE. Fibrose leidt tot non-uniforme anisotropie. Groeiende twijfel: concept van FACM (Fibrotic Atrial CardioMyopathy)!!

18 Autonome zenuwstelsel en het hart afferent efferent N Vagus parasymp G Stellatum Symptatisch

19 Vagale stimulatie en de parasympathetische Ganglia Vagale stimulatie verkort de atriale refractoire tijd, vergroot de lokale verschillen in refractaire tijd en vergroot zo de vatbaarheid voor AF Het epicardiale vet bevat de parasympathetische ganglia

20 Fibrotic Atrial Cardiomyopathy (FACM) In grote groepen AF patiënten is het AF een gevolg van een pre-existerend substraat. Het concept AF begets AF wordt in twijfel getrokken Sommige patiënten die klinisch 5-10 X aanval van AF doormaakten blijken al ernstige fibrose te hebben. Ziekte tot nu toe moeilijk aantoonbaar (echo). MRI heeft toekomst en mogelijk genetische testing AF, AT, Sick Sinus en AV geleidingsstoornissen zijn allen uitingen van FACM Kottkamp, H: Fibrotic Atrial Cardiomyopathy.. J CVE

21 Fibrotic atrial Cardiomyopathy (FACM) instead of asking whether trigger elimination is suffient for persitent AF, we should better ask whether AF in a particular patient is a disease of triggers or substrate Roten et al Cir Arrhyth 2012;5: Rol MRI? -Akoum N et al: atrial fibrosis helps select the appropriate patient and strategy in catheter ablation of AF: a DE-MRI guided approach JCVE 2011;22: Akoum N et al: Atrial fibrosis quantified using MRI is associated with sinus node dysfunction requiring pacemaker implant JCVE 2012;23:44-45 Kottkamp, H: Fibrotic Atrial Cardiomyopathy.. J CVE

22 Fibrotic atrial Cardiomyopathy (FACM)

23

24 CTAF: Probability of remaining in sinus rhythm (N=403) PTs without recurrence of AF (%) Time in days Roy et al. NEJM 2000; 342:913-20

25 Primum non nocere (Vaak toegeschreven aan Hipocrates echter meer waarschijnlijk uitspraak van de Romeinse arts Galen)

26 Patients Without Event* % CAST: Incidence of Death/Cardiac Arrest Due to Arrhythmia 100 Placebo ( n = 743) 95 P = Encainide or Flecainide (n = 755) Days After Randomization * Death or cardiac arrest Echt D et al. N Engl J Med 1991; 324:

27 Longvenen Isolatie (PVI)

28

29 Isolatie circulair

30 Lasso catheter Circulair Voorgevormd Alleen maping 10 electrodes

31 Lasso Catheter gepositioneerd in de Links Bovenste PV

32 2005 Elsevier

33 Sinus Rhythm Pacing SC

34 Long Vene Isolatie

35 Rate or Rhythm control?

36 AFFIRM, RACE en PIAF Geen reduktie in aantal CVAs en mortaliteit tussen strategie van rythm versus rate control Adverse effects (pro-arrhythmia) van AADs In deze studies voornamelijk ouderen die AF redelijk verdroegen! Mijn conclusie: bij symptomatisch AF moeten we SR behouden zonder anti-aritmica! Wyse et al: NEJM 2002:

37 A comparison of cumulative mortality from any cause in the rhythm control group and the rate control group in the AFFIRM study. Heist E et al. Circulation 2011;124: Copyright American Heart Association

38 Kaplan-Meier estimates of the cumulative incidence of the primary outcome (composite of: death from cardiovascular causes, hospitalization for heart failure, and stroke, systemic embolism, bleeding, and life-threatening arrhythmic events) comparing strict v... Heist E et al. Circulation 2011;124: Copyright American Heart Association

39

40 Achtergrond In ongeveer 12% van patiënten is boezemfibrilleren medicamenteus niet goed behandelbaar. (Niet bereiken adequate rate control, persisterende klachten). Hisablatie (DC shocks) werd in 1981 voor het eerst beschreven in 9 patiënten met recidiverende SVT, die medicamenteus niet te controleren bleken.

41 Techniek 1 of 2 veneuze katheters in rechter vena femoralis Ablatie katheter - stuurbaar RV tijdelijke pacemaker draad Ablatie katheter wordt op compacte AV knoop gepositioneerd Afleveren RF of cryo energie In ± 4% is een links-zijdige benadering nodig Succes wordt in 99.4% behaald

42 Techniek Permanente pacemaker wordt geïmplanteerd, óf vóór ablatie. Pacemaker kan VVIR (voor chronische AF), of DDDR met mode switch (voor paroxysmaal AF) zijn. Een escape ritme blijft aanwezig in 70 á 100% van patïenten. Langdurige pacemaker afhankelijkheid komt in ± 30% voor.

43

44 Voor- en Nadelen Voordelen. Zeer effectieve rate control. Minder medicatie/ bijwerkingen. Verbetering van symptomen, QOL, LVF. Nadelen. Vaak pacemaker afhankelijk. Risico s van ingreep. Abnormale depolarisatie (LBTB). Risico op plotse dood. Rate response niet altiid optimaal.

45 Ablate & Pace Trial Effect van AV knoop ablatie en PM implantatie op QOL Kay et al. JCE 1998; 2:

46 His ablatie tot slot AV knoop ablatie met pacemaker implantatie is een zeer effectieve manier om 100% rate control te bewerkstelligen. Het leidt tot een verbetering in subjectieve parameters, inclusief bijna alle aspecten van QOL. Het leidt tot een verbetering in een aantal objectieve parameters, inclusief inspanningsvermogen en LV functie. Er blijft een klein overmaat plotse dood die verminderd (en mogelijk vermeden) kan worden door tijdelijk na de ablatie sneller te pacen.

47 Stellingen Ablatie aanbieden aan die patiënten met de grootste kans op succes. De hoeveelheid substraat (fibrose) nog niet goed van te voren in te schatten Bij alle vormen van AF is eliminatie van triggers essentieel. De klinische indeling: paroxysmaal, persistent en permanent zijn niet gelijk aan inschatting hoeveelheid fibrose AF ablatie (cardiologisch of chirurgisch) is een work in progress. Mijns insziens verdient ablatie een plaats vroeg in het proces Aanpak MST Persistent AF: PVI, bij AF ondanks geïsoleerde PVs box laesie of hybride aanpak (chirurgisch-elektrofysiologisch)

48 Stellingen 2 Rhythmcontrol (medicamenteus of PVI) is bedoeld om klachten te verminderen. Bij (oudere) patiënten die AF goed verdragen snel keuze voor ratecontrol. AF behandeling is idealiter tailor made.

49 Dank voor uw aandacht!

Atriumfibrilleren en sport Is er een verband? Marcoen Scholten

Atriumfibrilleren en sport Is er een verband? Marcoen Scholten Atriumfibrilleren en sport Is er een verband? Marcoen Scholten Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Geen Sponsoring

Nadere informatie

Behandeling van Voorkamerfibrillatie anno 2014 Dr Peter Geelen

Behandeling van Voorkamerfibrillatie anno 2014 Dr Peter Geelen Behandeling van Voorkamerfibrillatie anno 2014 Dr Peter Geelen Arrhythmia Unit, Hartcentrum OLV Aalst Atriale Fibrillatie Atriale fibrillatie is de meest voorkomende hartritmestoornis: Eén kans op 4 om

Nadere informatie

Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB

Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren Ontbreken van relatie tussen sinusknoop activiteit en ventriculaire activiteit Elektrische activatie uit meerdere

Nadere informatie

Ablatie en begeleiden van ablatie patienten

Ablatie en begeleiden van ablatie patienten Ablatie en begeleiden van ablatie patienten VS 13 september 2013 Anjo van Staaveren Verpleegkundig specialist OLVG Amsterdam DISCLOSURES Geen conflict of interest! Voorzitter van de NVHVV werkgroep ICD

Nadere informatie

Hoe wordt het normale hartritme tot stand gebracht?

Hoe wordt het normale hartritme tot stand gebracht? Boezemfibrilleren De cardioloog heeft vastgesteld dat u een ritmestoornis heeft of heeft gehad, die boezemfibrilleren, ofwel atriumfibrilleren wordt genoemd. In deze folder kunt u hierover meer lezen.

Nadere informatie

Boezemfibrilleren. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Boezemfibrilleren. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Boezemfibrilleren De cardioloog heeft vastgesteld dat u een ritmestoornis heeft of heeft gehad, die boezemfibrilleren wordt genoemd. In deze brochure kunt u hierover meer lezen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens

Nadere informatie

Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2. Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3. VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1

Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2. Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3. VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1 Functionele mitrale regurgitatie VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1 Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2 Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3 Hartfalen is een aandoening die wereldwijd

Nadere informatie

Antistollingstherapie. Boezemfibrilleren. Charles Kirchhof Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp

Antistollingstherapie. Boezemfibrilleren. Charles Kirchhof Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp Antistollingstherapie Boezemfibrilleren Charles Kirchhof Rijnland Ziekenhuis, Leiderdorp ESC Guidelines 2010 ESC Guidelines 2010 Do: 1.Preventie van AF gerelateerde complicaties 2.Optimale veiligheid van

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING Chapter 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING Boezemfibrilleren is een zeer frequent voorkomende hartritmestoornis en daardoor een belangrijk klinisch probleem. Onder de westerse bevolking is de kans op boezemfibrilleren

Nadere informatie

Richtlijnen voor de behandeling van voorkamerfibrillatie. Dr E Raymenants Cardiologie St Maarten

Richtlijnen voor de behandeling van voorkamerfibrillatie. Dr E Raymenants Cardiologie St Maarten Richtlijnen voor de behandeling van voorkamerfibrillatie Dr E Raymenants Cardiologie St Maarten Inhoud o Epidemiologie Prevalentie Prognose Associatie met CV en andere aandoeningen o Definities & types

Nadere informatie

De medicamenteuze behandeling van VKF. Do s & Don ts. Dr. Guy Lenders, MD Cardioloog Interventiecardioloog Afdelingshoofd cathlab AZ Monica

De medicamenteuze behandeling van VKF. Do s & Don ts. Dr. Guy Lenders, MD Cardioloog Interventiecardioloog Afdelingshoofd cathlab AZ Monica De medicamenteuze behandeling van VKF Do s & Don ts Dr. Guy Lenders, MD Cardioloog Interventiecardioloog Afdelingshoofd cathlab AZ Monica 1 Voorkamerfibrillatie 2 Meest voorkomende aritmie wereldwijd Immense

Nadere informatie

Atriumfibrilleren anno Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen

Atriumfibrilleren anno Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen Atriumfibrilleren anno 2014 Drs LJ Gerhards Martinin Ziekenhuis Groningen Onderwerpen Epidemiologie Atriumfibrillerren (AF ) Indeling AF Behandeling AF - rate versus ritme therapie - ontstolling anno 2104

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Samenvatting Bij boezemfibrilleren oftewel atriumfibrilleren (AF) is de hartslag onregelmatig. Bij een normaal hartritme ontstaat de prikkel voor elektrische geleiding in de sinusknoop, van waaruit deze

Nadere informatie

6ATRIUMFIBRILLEREN. Hiërarchie gecombineerd voor Atriumfibrilleren

6ATRIUMFIBRILLEREN. Hiërarchie gecombineerd voor Atriumfibrilleren ATRIUMFIBRILLEREN Atriumfibrilleren is binnen Meetbaar Beter gedefinieerd als een ritmestoornis die gekenmerkt wordt door een irregulair RR interval (zonder de aanwezigheid van een repetitief patroon),

Nadere informatie

Cardiologie. Boezemfibrilleren. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep

Cardiologie. Boezemfibrilleren. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Cardiologie Boezemfibrilleren Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Uw cardioloog heeft vastgesteld dat er bij u sprake is van boezemfibrilleren. Dit

Nadere informatie

Boezemfibrilleren in de praktijk

Boezemfibrilleren in de praktijk Boezemfibrilleren in de praktijk Outline - Part II Huisartsen - interactief: Verwijsbeleid huisarts- cardioloog en terug Casuïstiek - CHADS-VASC / HASBLED - VKA versus NOAC - Rate versus rhythm control

Nadere informatie

Cardiologie Polikliniek Atriumfibrilleren (AF-poli)

Cardiologie Polikliniek Atriumfibrilleren (AF-poli) Cardiologie Polikliniek Atriumfibrilleren (AF-poli) Uw afspraak U wordt verwacht op: datum:. tijdstip:... Inhoudsopgave Inleiding... 1 De AF-poli... 1 Atriumfibrilleren... 2 Het ontstaan van atriumfibrilleren...

Nadere informatie

Inleiding Hoe werkt het hart? Wat gebeurt er bij een normaal hartritme?

Inleiding Hoe werkt het hart? Wat gebeurt er bij een normaal hartritme? Boezemfibrilleren Inleiding U bent in behandeling bij de cardioloog en/of verpleegkundig specialist omdat er boezemfibrilleren bij u is geconstateerd. In deze folder proberen we in het kort uit te leggen

Nadere informatie

Atriumfibrilleren: Altijd naar de cardioloog?

Atriumfibrilleren: Altijd naar de cardioloog? Atriumfibrilleren: Altijd naar de cardioloog? Epidemiologie 1 op de 4 volwassenen in westerse wereld ontwikkelt AF In 2030 naar schatting 120.000 tot 215.000 nieuw AF per jaar Prevalentie hoger bij oudere,

Nadere informatie

Supra-ventriculaire tachycardie

Supra-ventriculaire tachycardie Supra-ventriculaire tachycardie (SVT) Dr. Sebastiaan Velthuis Cardioloog, Jeroen Bosch Ziekenhuis Typen SVT s Smal complex tachycardie (Inappropriate) Sinustachycardie AF Atriale flutter Atriale tachycardie

Nadere informatie

non-profit / open access / physician moderated / up-to-date Ritmestoornissen

non-profit / open access / physician moderated / up-to-date Ritmestoornissen non-profit / open access / physician moderated / up-to-date Ritmestoornissen Indeling ritmestoornissen Naar origine Ritmestoornissen Nomenclatuur Extrasystolie : vroeg vallende slag Escapeslag: eerste

Nadere informatie

Ventrikelstorm. Hoe zorg je dat de storm gaat liggen. J.G. van der Hoeven

Ventrikelstorm. Hoe zorg je dat de storm gaat liggen. J.G. van der Hoeven Ventrikelstorm Hoe zorg je dat de storm gaat liggen J.G. van der Hoeven Definitie Minimaal 3 gescheiden episoden van sustained VT of VF binnen 24 uur of VT die minimaal 12 uur aanhoudt Bij aanwezigheid

Nadere informatie

EFO / ablatie. Amstel Academie 10 januari 2008 Jonas de Jong AIOS cardiologie AMC

EFO / ablatie. Amstel Academie 10 januari 2008 Jonas de Jong AIOS cardiologie AMC EFO / ablatie Amstel Academie 10 januari 2008 Jonas de Jong AIOS cardiologie AMC EFO 1. Wat is ElectroFysiologisch Onderzoek? (EPS) 2. Welke patiënten krijgen een EFO / indicatie 3. Wat is ablatie 4. Effectiviteit

Nadere informatie

Boezemfibrilleren. Cardiologie

Boezemfibrilleren. Cardiologie Boezemfibrilleren Cardiologie Uw cardioloog stelde vast dat er bij u sprake is van boezemfibrilleren. Dit is een veel voorkomende hartritmestoornis die onschuldig is, als bijtijds de juiste maatregelen

Nadere informatie

Atriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen!

Atriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen! Atriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen! ATRIUMFIBRILLEREN EN ANTISTOLLING RECENTE ONTWIKKELINGEN WETENSCHAPPELIJKE BIJEENKOMST 2012 Drs. S Rutten- de Jong, cardioloog Elkerliek ziekenhuis

Nadere informatie

Boezemfibrillatie (atriumfibrillatie)

Boezemfibrillatie (atriumfibrillatie) Boezemfibrillatie (atriumfibrillatie) In overleg met uw arts bent u doorverwezen naar de Boezemfibrillatie poli voor de behandeling en begeleiding van de hartritmestoornis boezemfibrilleren (ook wel atriumfibrilleren

Nadere informatie

Mijn patiënt heeft palpitaties. Dr. Joris Schurmans 26/9/2015

Mijn patiënt heeft palpitaties. Dr. Joris Schurmans 26/9/2015 Palpitaties Mijn patiënt heeft palpitaties Dr. Joris Schurmans 26/9/2015 Palpitaties Palpitaties Hartritme-stoornissen Diagnostische work-up Hartritme-stoornissen Hartritme-stoornissen Palpitaties Palpitaties

Nadere informatie

Behandeling van atrium fibrilleren op de IC. Mirjam Wikkerink, ANIOS IC

Behandeling van atrium fibrilleren op de IC. Mirjam Wikkerink, ANIOS IC Behandeling van atrium fibrilleren op de IC Mirjam Wikkerink, ANIOS IC AF op IC 15% van de patiënten, meestal in de eerste 72 uur na ontstaan van sepsis Verminderde atriale contractie, hoge ventriculaire

Nadere informatie

Ritmeteam UMCN. Voorbereiding. Indicaties voor EFO (ablatie) A.T. A.F. Atr. Flutter AVNRT AVRT VT. Waar. Electro Fysiologisch Onderzoek (EFO)

Ritmeteam UMCN. Voorbereiding. Indicaties voor EFO (ablatie) A.T. A.F. Atr. Flutter AVNRT AVRT VT. Waar. Electro Fysiologisch Onderzoek (EFO) Electro Fysiologisch Onderzoek (EFO) Ritmeteam UMCN Prof.Dr. J.Smeets: elektrophysiologie en hartstimulatie Drs.S.Westra: Fellow EP en hartstimulatie, implant devices Dr. H.Bos, E.Meindersma: ritmecardiologen,

Nadere informatie

Versie juni

Versie juni HARTFALEN Apeldoornse/Zutphen TWA Inleiding Hartfalen is een veel voorkomende aandoening. Tussen 20 en 30% van de bevolking krijgt te maken met hartfalen, meestal als zij ouder zijn dan 70 jaar. Momenteel

Nadere informatie

Observaties omtrent 10 jaar AF ablatie.

Observaties omtrent 10 jaar AF ablatie. Observaties omtrent 10 jaar AF ablatie. Yves De Greef, Dirk Stockman, B. Schwagten Dienst Cardiologie-Elektrofysiologie ZNA Middelheim-STER-Jan Palfijn Europees (EHRA) Ablatie Trainingscentrum 1. Atriale

Nadere informatie

Syncope : nieuwe inzichten

Syncope : nieuwe inzichten Syncope : nieuwe inzichten Dieter De Cleen 2 februari 2019 TLOC Syncope Indeling Reflex syncope vasovagaal situationeel (niezen, mictie, defecatie, ) carotid sinus syndroom Orthostatische syncope medicatie

Nadere informatie

Inleiding. Afbeelding 1: Het hart

Inleiding. Afbeelding 1: Het hart Boezemfibrilleren Inleiding Het hart is een holle spier, ongeveer even groot als een vuist. Het hart bestaat uit vier holle ruimtes: Rechterboezem Linkerboezem Rechterkamer Linkerkamer De boezems vangen

Nadere informatie

Diabetes in ACS. Dr. M.A. Brouwer, UMC Nijmegen. No disclosures

Diabetes in ACS. Dr. M.A. Brouwer, UMC Nijmegen. No disclosures Diabetes in ACS Dr. M.A. Brouwer, UMC Nijmegen No disclosures Wat we weten van diabeten Outcome na ACS slechter dan bij niet diabeten: o Dood o Infarct o Stroke o Bloeden Korte termijn én lange termijn:

Nadere informatie

Atriumfibrilleren in de 2e lijn

Atriumfibrilleren in de 2e lijn Atriumfibrilleren in de 2e lijn Robert Tieleman Martini Ziekenhuis Inhoud Waarom werkt de cardioloog mee aan ketenzorg AF? Uitgangspunt van AF behandeling Antistolling, wie doet wat? Ritme controle in

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting en conclusies

Nederlandse samenvatting en conclusies Nederlandse samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Boezemfibrilleren is zowel vanuit epidemiologisch als klinisch standpunt een aanzienlijk probleem. De ritmestoornis draagt een duidelijke

Nadere informatie

Zorgpad Atriumfibrilleren (AF)

Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Highlights Ziekenhuizen 2017 Hans Ros, ziekenhuisapotheker Inhoud Wat is AF? Hoe ontstaat een CVA (beroerte)? Behandeling AF: 4 peilers Orale antistolling 1 2016 ESC Guidelines

Nadere informatie

Johan Vijgen. ECG bij hartritmestoornissen

Johan Vijgen. ECG bij hartritmestoornissen Johan Vijgen ECG bij hartritmestoornissen De patiënt heeft ritmestoornissen De patiënt had ritmestoornissen De patiënt wordt behandeld voor ritmestoornissen ECG bij hartritmestoornissen De patiënt heeft

Nadere informatie

Basisbeginselen van de pacemaker voor de anesthesist. Dr. Laurence Van Gestel Dr. Steve Coppens

Basisbeginselen van de pacemaker voor de anesthesist. Dr. Laurence Van Gestel Dr. Steve Coppens Basisbeginselen van de pacemaker voor de anesthesist Dr. Laurence Van Gestel Dr. Steve Coppens Inhoudstafel 1. Basisprincipes 2. Permanente pacemaker 3. Tijdelijke pacemaker 4. Take home messages 1. Basisprincipes

Nadere informatie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie

Klinische implicaties van de EVOLVE studie ASN Review 2012 Klinische implicaties van de EVOLVE studie Marc Vervloet, internist-nefroloog VU medisch centrum Associatie PTH met mortaliteit Kalantar-Zadeh, Kidney Int 2007 Welke evidence? Associatie

Nadere informatie

Informatie. Boezemfibrilleren

Informatie. Boezemfibrilleren Informatie Boezemfibrilleren Inleiding U heeft last van klachten die veroorzaakt worden door een hartritmestoornis. In deze folder leest u wat deze hartritmestoornis inhoudt en welke behandelmogelijkheden

Nadere informatie

Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog

Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog Patiëntendag PLN vereniging Paul van Haelst, cardioloog Antonius Ziekenhuis Sneek Erfelijke hartziekten Welke hartziekten kunnen erfelijk zijn?

Nadere informatie

Wat de huisarts hoort te weten van ICDs. Prof. Dr. R. Willems

Wat de huisarts hoort te weten van ICDs. Prof. Dr. R. Willems Wat de huisarts hoort te weten van ICDs Prof. Dr. R. Willems Sudden Cardiac Death ±700 000 SCD victims a year in Europe only 5-10% survive 2/3 out-of-hospital with early cardiopulmonary resuscitation and

Nadere informatie

Pulmonale Vene Isolatie en Maze-procedure

Pulmonale Vene Isolatie en Maze-procedure Cardiothoracale chirurgie Pulmonale Vene Isolatie en Maze-procedure www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is boezemfibrillatie... 3 De operatieve behandelingen... 4 De MAZE-procedure... 5 Pulmonaal Vene

Nadere informatie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie Heart and Soul Cardiovasculair en Depressie Ten leading causes of DALY s 2030 - high income countries (in %) - Unipolar depressive disorder 9.8 Ischaemic heart disease 5.9 Alzheimer and other dementias

Nadere informatie

Ouizzzz. CNE 17 april Maria, Janine en Eefje

Ouizzzz. CNE 17 april Maria, Janine en Eefje Ouizzzz CNE 17 april 2018 Maria, Janine en Eefje Een kenmerk van ERN GUARD-Heart is: A. Dat alle Europese Ziekenhuizen deel kunnen nemen aan dit netwerk. B. Dat cardiologen met alle vragen over cardiologische

Nadere informatie

Atriumfibrillatie polikliniek

Atriumfibrillatie polikliniek Cardiologie Atriumfibrillatie polikliniek 1 Inleiding Atriumfibrilleren (of boezemfibrilleren) is een hartritmestoornis, een stoornis in het elektrische systeem van het hart. Om deze ritmestoornis te begrijpen

Nadere informatie

Presentatie I. Hartstilstand incidentie, preventieve kansen en aanbevelingen loopevenementen door J.H. Bennekers

Presentatie I. Hartstilstand incidentie, preventieve kansen en aanbevelingen loopevenementen door J.H. Bennekers Presentatie I Hartstilstand incidentie, preventieve kansen en aanbevelingen loopevenementen door J.H. Bennekers J.H. Bennekers Cardioloog Certe Groningen Looptrainersdag 2014 2 Project 2001. Pacemakerlopers

Nadere informatie

Thoraxcentrum. Boezemfibrilleren poli Fonteinstraat 9

Thoraxcentrum. Boezemfibrilleren poli Fonteinstraat 9 Thoraxcentrum Boezemfibrilleren poli Fonteinstraat 9 Thoraxcentrum Inleiding Omdat u boezemfibrilleren heeft, bent u door uw arts doorverwezen naar de Boezemfibrilleren poli van het UMCG. Het doel van

Nadere informatie

Grenzen stellen bij hartfalen patienten. Anne van Vegchel Sportarts

Grenzen stellen bij hartfalen patienten. Anne van Vegchel Sportarts Grenzen stellen bij hartfalen patienten Anne van Vegchel Sportarts cv 2000-2006 geneeskunde 2007-2011 sportgeneeskunde 2008-heden bondsarts KNKV 2011-heden sportarts Bravis 2015-heden sportarts Sportsclinic

Nadere informatie

Hartritmestoornissen. Electrocardiogram. Electrocardiogram 17-10-14. W. Einthoven

Hartritmestoornissen. Electrocardiogram. Electrocardiogram 17-10-14. W. Einthoven Hartritmestoornissen Pepijn van der Voort, cardioloog Catharinaziekenhuis Eindhoven 18 oktober 2014 LA RA SINUSKNOOP AV KNOOP BUNDEL VAN HIS RECHTER EN LINKER BUNDEL LV RV Electrocardiogram Electrocardiogram

Nadere informatie

Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Boezemfibrilleren

Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Boezemfibrilleren Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Boezemfibrilleren z Boezemfibrilleren is een hartritmestoornis waarbij in de hartboezems sprake is van een snelle en onregelmatige

Nadere informatie

Boezemfibrilleren. Lianne Permentier, cardioloog Ommelander Ziekenhuis

Boezemfibrilleren. Lianne Permentier, cardioloog Ommelander Ziekenhuis 27-10-2016 Boezemfibrilleren Lianne Permentier, cardioloog Ommelander Ziekenhuis Opbouw presentatie Bouw en werking hart Het normale hartritme Boezemfibrilleren Oorzaken boezemfibrilleren Behandelmogelijkheden

Nadere informatie

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Epidemiologie van atriumfibrilleren (AF) Meest voorkomende ritmestoornis in de westerse wereld Gemiddeld

Nadere informatie

En plots lig je op de stroke Wat nu?

En plots lig je op de stroke Wat nu? En plots lig je op de stroke Wat nu? Over verschillende trajecten bij CVA. dr. Peter Soors, neuroloog, Jessa Ziekenhuis CVA in cijfers (voor België) Incidentie (per jaar): 19000/jaar Mortaliteit: Eerste

Nadere informatie

Boezemfibrilleren. De bouw en werking van het hart

Boezemfibrilleren. De bouw en werking van het hart Boezemfibrilleren Boezemfibrilleren is een stoornis in het hartritme. Uw hartslag wordt onregelmatig. U kúnt dit voelen, maar dat hoeft niet. Van alle mensen met boezemfibrilleren voelt ongeveer 10 tot

Nadere informatie

Boezemfibrilleren. Atriumfibrilleren. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Boezemfibrilleren. Atriumfibrilleren. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Boezemfibrilleren Atriumfibrilleren Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Het hart is een holle spier, ongeveer even groot als een vuist. Het hart bestaat uit vier

Nadere informatie

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors

Gender differences in heart disease. Dr Danny Schoors Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen

Nadere informatie

Chronisch Atriumfibrilleren

Chronisch Atriumfibrilleren Chronisch Atriumfibrilleren Wanneer terugverwijzen naar de huisarts? Dr. C.J.H.J. Kirchhof, cardioloog Alrijne Zorggroep, Leiderdorp Disclosure potential conflicts of interest Geen Atriumfibrilleren 165

Nadere informatie

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard

Nadere informatie

Hart & Vaatcafé, 26 november 2015 Hartfalen, mijn hart pompt niet goed. Wat nu?

Hart & Vaatcafé, 26 november 2015 Hartfalen, mijn hart pompt niet goed. Wat nu? Hart & Vaatcafé, 26 november 2015 Hartfalen, mijn hart pompt niet goed. Wat nu? Vraag 1 Ik heb hartfalen en gebruik een b-blokker, hierbij ben ik duizelig. De dosering is gehalveerd en nu ben ik minder

Nadere informatie

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte

Nadere informatie

Boezemfibrilleren. Afdeling cardiologie

Boezemfibrilleren. Afdeling cardiologie Boezemfibrilleren Afdeling cardiologie U heeft u een verwijzing gekregen naar de polikliniek boezemfibrilleren voor uw hartritmestoornis. In deze folder leest u wat boezemfibrilleren inhoudt en welke behandelingen

Nadere informatie

Indicatorensets Meetbaar Beter

Indicatorensets Meetbaar Beter Indicatorensets Meetbaar Beter 2015 Uitkomstindicatoren Uitkomstindicator Definitie Coronairlijden Aortakleplijden Atriumfibrilleren PCI CB AVR TAVI CB Procedurele 30-daagse 120-daagse 1-jaars 30-daagse

Nadere informatie

casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015

casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015 Ventrikel septum ruptuur casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015 Casus 70 jarige man RVO: post operatief na VSR correctie en triscuspidalisplastiek Dyspneu verdenking pneumonie,

Nadere informatie

Pacemakers en ICD s. Symposium voor anesthesiemedewerkers. Kitty van der Beek-Schouten. Cardiac Device Specialist RdGG.

Pacemakers en ICD s. Symposium voor anesthesiemedewerkers. Kitty van der Beek-Schouten. Cardiac Device Specialist RdGG. Pacemakers en ICD s Symposium voor anesthesiemedewerkers 20 mei 2016 Kitty van der Beek-Schouten Cardiac Device Specialist RdGG VRAAGJE. Hoeveel ICD dragers in Nederland? 35.000 er komen jaarlijks ongeveer

Nadere informatie

PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR

PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR Maart 2018 Voor de geschiktheidbeoordeling zijn bij hart- en vaatziekten van belang: de actuele lichamelijke conditie (al of geen klachten optredend bij deelname aan het verkeer),

Nadere informatie

Boezemfibrilleren poli Fonteinstraat 9

Boezemfibrilleren poli Fonteinstraat 9 Thoraxcentrum Boezemfibrilleren poli Fonteinstraat 9 Inleiding Omdat u boezemfibrilleren heeft, bent u door uw arts doorverwezen naar de Boezemfibrilleren poli van het UMCG. Het doel van deze poli is u

Nadere informatie

THEMA-AVOND ELEKTROCARDIOGRAFIE

THEMA-AVOND ELEKTROCARDIOGRAFIE THEMA-AVOND ELEKTROCARDIOGRAFIE Drs. E. Göbel; J. Rademakers Differentiaaldiagnose in tachy-aritmieën AV nodale reentry tachycardie (AVNRT) Twee gescheiden geleidingsbanen in AV knoop Snel geleidend,

Nadere informatie

Patienten met een aangeboren hartafwijking: Lange termijn prognose

Patienten met een aangeboren hartafwijking: Lange termijn prognose Patienten met een aangeboren hartafwijking: Lange termijn prognose Aangeboren Hartafwijkingen (AHA) 8 per 1000 pasgeborenen (0.8%) AHA meestal niet ernstig (geen behandeling): klein ventrikelseptum defect

Nadere informatie

Perioperatieve ritmestoornissen EN EEN SYSTEMATISCHE ANALYSE EN INTERPRETATIE VAN HET ECG

Perioperatieve ritmestoornissen EN EEN SYSTEMATISCHE ANALYSE EN INTERPRETATIE VAN HET ECG Belangrijk in de anesthesie - een persoonlijke noot Perioperatieve ritmestoornissen EN EEN SYSTEMATISCHE ANALYSE EN INTERPRETATIE VAN HET ECG B. KUIJPERS Neem je verantwoordelijkheid voor de patiënt en

Nadere informatie

SYMPOSIUM ZELDZAME ZIEKTEN

SYMPOSIUM ZELDZAME ZIEKTEN SYMPOSIUM ZELDZAME ZIEKTEN Zeldzame oorzaken van een syncope Bernard Cosyns, MD, PhD, FESC Overview Introduction Case report 1 Case report 2 Case report 3 Rare cardiac causes of syncope Conclusions Overview

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Hemels, M. E. W. (2007). Rhythm control strategies for symptomatic atrial fibrillation s.n.

Citation for published version (APA): Hemels, M. E. W. (2007). Rhythm control strategies for symptomatic atrial fibrillation s.n. University of Groningen Rhythm control strategies for symptomatic atrial fibrillation Hemels, Martin Eric Willem IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if

Nadere informatie

Atriumfibrilleren Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant

Atriumfibrilleren Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Atriumfibrilleren Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Doelstellingen Afstemming rondom diagnostiek, (medicamenteuze) behandeling, consultatie/verwijzing en berichtgeving rondom atriumfibrilleren-patiënten

Nadere informatie

Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan?

Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Dr. Mike Peters Internist VU medisch centrum Amsterdam mjl.peters@vumc.nl Ouderen passen niet in een richtlijn 1. Dhr S, 89 jaar,

Nadere informatie

Katheterablatie van voorkamerfibrillatie

Katheterablatie van voorkamerfibrillatie info voor patiënten Katheterablatie van voorkamerfibrillatie Inhoud 01 Wat is voorkamerfibrillatie?... 04 02 Behandeling... 04 03 Ablatie... 09 04 Na de ablatie... 10 05 Complicaties... 10 06 Resultaat...

Nadere informatie

SPREEKUUR ATRIUMFIBRILLATIE

SPREEKUUR ATRIUMFIBRILLATIE SPREEKUUR ATRIUMFIBRILLATIE 17873 Inleiding In deze folder vindt u informatie over atriumfibrilleren en het spreekuur atriumfibrillatie. Spreekuur atriumfibrillatie Atriumfibrilleren komt steeds vaker

Nadere informatie

CRT-D versus CRT-P. verschillende behandelingen voor dezelfde patiënt? CarVasZ M.L. Hendriks, MSc Dept. Cardiology VUmc.

CRT-D versus CRT-P. verschillende behandelingen voor dezelfde patiënt? CarVasZ M.L. Hendriks, MSc Dept. Cardiology VUmc. CRT-D versus CRT-P verschillende behandelingen voor dezelfde patiënt? CarVasZ 2017 M.L. Hendriks, MSc Dept. Cardiology VUmc Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga

Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van

Nadere informatie

Dag 2 Basiscursus ECG

Dag 2 Basiscursus ECG Dag 2 Basiscursus ECG Jonas de Jong Voorzitter Stichting Cardionetworks Korte herhaling van 1 e twee dagen Ritmestoornissen non-profit / open access / physician moderated / up-to-date Cursusoverzicht Dag

Nadere informatie

Atriumfibrilleren en het ischemisch CVA. Hands on!!! Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis Groningen

Atriumfibrilleren en het ischemisch CVA. Hands on!!! Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis Groningen Atriumfibrilleren en het ischemisch CVA Hands on!!! Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis Groningen CVA en Atriumfibrilleren: de feiten CVA is de belangrijkste complicatie van AF AF is geassocieerd met

Nadere informatie

INFO VOOR PATIËNTEN KATHETERABLATIE VAN VOORKAMER FIBRILLATIE

INFO VOOR PATIËNTEN KATHETERABLATIE VAN VOORKAMER FIBRILLATIE INFO VOOR PATIËNTEN KATHETERABLATIE VAN VOORKAMER FIBRILLATIE INHOUD 01 Wat is voorkamerfibrillatie? 4 02 Behandeling 4 03 Ablatie 9 04 Na de ablatie 10 05 Complicaties 10 06 Resultaat 10 07 Besluit 10

Nadere informatie

ICD patiënten dag okt 2016

ICD patiënten dag okt 2016 ICD patiënten dag okt 2016 Behandeling van hartritmestoornissen W.P.J. Jansen Cardioloog elektrofysioloog Tergooi - Flevoziekenhuis Hartactie = electriciteit Hartritmestoornissen Te traag sinusknoop AV

Nadere informatie

Dag 2 Basiscursus ECG

Dag 2 Basiscursus ECG Dag 2 Basiscursus ECG Jonas de Jong Voorzitter Stichting Cardionetworks Ritmestoornissen non-profit / open access / physician moderated / up-to-date Cursusoverzicht Dag 1: Basis, systematische beoordeling

Nadere informatie

Boezem- fibrilleren 70

Boezem- fibrilleren 70 Boezemfibrilleren 70 Nu wordt boezemfibrilleren als gevolg van hartklepproblemen over één kam geschoren met boezemfibrilleren na een hartinfarct. We zouden in de toekomst beter moeten kijken naar de persoonlijke

Nadere informatie

Workshop hypertensie op jonge leeftijd

Workshop hypertensie op jonge leeftijd Workshop hypertensie op jonge leeftijd Monika Hollander, kaderhuisarts HVZ Bert-Jan van den Born, internist-vasc. geneeskundige, AMC Doel workshop Consensus tav diagnostiek en behandeling van jonge patienten

Nadere informatie

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald

Nadere informatie

Prof. Dr. Hein Heidbuchel. Bouwen aan een gestructureerd netwerk voor VKF-patiënten

Prof. Dr. Hein Heidbuchel. Bouwen aan een gestructureerd netwerk voor VKF-patiënten Prof. Dr. Hein Heidbuchel Bouwen aan een gestructureerd netwerk voor VKF-patiënten Een dame van 67 jaar Voorgeschiedenis Hypertensie (goed behandeld) Overslagen waarvoor beta-blokker Obees (75 kg, 165

Nadere informatie

CARDIOGENETICA. Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013

CARDIOGENETICA. Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013 CARDIOGENETICA Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013 Inhoud Polikliniek Cardiogenetica DNA en mutaties Erfelijkheid en gedilateerde cardiomyopathie Taken Verpleegkundig

Nadere informatie

Electrofysiologie en Ablatie

Electrofysiologie en Ablatie Inhoudsopgave Inleiding Het hart Voorbereidingen Een elektrofysiologisch onderzoek Ablatie Soorten Hartritmestoornissen Risico s en complicaties Na de behandeling Nazorg Tot slot Electrofysiologie en Ablatie

Nadere informatie

Indeling ritmestoornissen Naar oorsprong

Indeling ritmestoornissen Naar oorsprong RITMESTOORNISSEN Indeling ritmestoornissen Naar oorsprong Ritmestoornissen Nomenclatuur extrasystole : vroeg vallende slag escapeslag: slag volgend op pauze, meestal uit distaal weefsel bradycardie :

Nadere informatie

Polikliniek atriumfibrilleren

Polikliniek atriumfibrilleren P.J. Musters, verpleegkundig specialist Thoraxcentrum Erasmus MC Rotterdam Disclosure Geen potentiële belangenverstrengeling Eigen route voor specifieke doelgroepen Doelgroep-polikliniek Uniforme diagnostiek

Nadere informatie

Hartkloppingen plaatje Duodagen IJsselland Ziekenhuis 27-28/3/2014 J Wassing Cardioloog J Hordijk Huisarts Definitie van Hartkloppingen Is het gevoel van gewaarwording van je hartslag dat door patiënten

Nadere informatie

De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt. Loes Klieverik WES 11-03-2010

De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt. Loes Klieverik WES 11-03-2010 De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt Loes Klieverik WES 11-03-2010 Wat is oud?? Definitie Hartfalen Tekortschieten van de pompwerking van het hart en veranderingen in de neurohumorale activatie

Nadere informatie

Overbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens

Overbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens Overbehandeling in radiotherapie Prof. Dr. Caroline Weltens 29-09-2018 veilig de lokale therapie verminderen zonder de uitkomst te compromiteren Juiste balans tussen benefit en neveneffecten Bij combinatie

Nadere informatie

ACHIEVE expertise centrum, Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam Academisch Medisch Centrum, Cardiologie en Ouderengeneeskunde Drs.

ACHIEVE expertise centrum, Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam Academisch Medisch Centrum, Cardiologie en Ouderengeneeskunde Drs. ACHIEVE expertise centrum, Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam Academisch Medisch Centrum, Cardiologie en Ouderengeneeskunde Drs. Patricia Jepma Drs. Lotte Verweij Carvasz, 24 november 2017

Nadere informatie

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen

CVRM addendum (kwetsbare) ouderen CVRM addendum (kwetsbare) ouderen Prof. Dr. Majon Muller Internist-OUDGNK Hoofd sectie OUDGNK Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

A.S.Z. ziekenhuis. verzorgingsinstelling. Informatiebrochure. Cardioversie

A.S.Z. ziekenhuis. verzorgingsinstelling. Informatiebrochure. Cardioversie A.S.Z. ziekenhuis IAutonome I verzorgingsinstelling Informatiebrochure Cardioversie Inhoudsopgave Wat is een cardioversie? 6 Oorzaken van onregelmatig hartritme 7 Risico s bij onregelmatig hartritme 8

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting

Chapter 10. Samenvatting Samenvatting Samenvatting: Bij patiënten met een indicatie voor een pacemaker op grond van bradycardieën, komt paroxysmaal atrium fibrilleren (AF) vaak voor (30-50%), ook als deze ritmestoornis voor pacemaker

Nadere informatie

OLIJFdag 3 oktober 2015

OLIJFdag 3 oktober 2015 OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening

Nadere informatie