Inleiding. Theoretisch kader. Functies reserves

Transcriptie

1 Vastgesteld door de gemeenteraad van Aalten d.d

2

3 Inhoudsopgave Inleiding... 1 Theoretisch kader... 1 Functies reserves... 1 Weerstandsvermogen... 2 Weerstandscapaciteit... 2 Risico s... 2 Bevoegdheid raad... 3 Voorzieningen... 5 Beslispunten raad:... 6 Bronnen... 7 Bijlage 1, Verloop Algemene Reserve... 9

4

5 Inleiding In de financiële verordening van de gemeente Aalten ex artikel 212 van de gemeentewet is in artikel 11 opgenomen dat het college minimaal één keer per vier jaar de geactualiseerde nota Reserves en voorzieningen ter vaststelling aan de raad aanbied. De vorige nota is in 2014 opgesteld. Uiteraard worden de reserves continu bezien, ook bij de balans van de jaarrekening. Immers het is een belangrijk onderdeel van onze financiële huishouding. We mogen stellen dat, gezien de huidige omstandigheden, onze financiële positie in orde is. Maar de hoogte van de Algemene Reserve kan beter, zeker als we deze vergelijken met buurgemeenten. En de risico s in het sociale domein blijven bestaan. We hebben de risico s goed in beeld en voldoende bufferend vermogen. Een deel van de algemene reserve staat vast om eventuele tegenvallers op te vangen. Maar ook verder hebben we reserves, daar waar het nodig is. Dit geldt ook voor de voorzieningen, die goed onderbouwd zijn. En we hebben voorzieningen voor eventuele tekorten grondexploitaties en debiteuren. De voortvloeiend uit deze nota worden in een aparte begrotingswijziging verwerkt. Theoretisch kader De raad moet bij verordening de uitgangspunten voor het financieel beleid alsmede voor het financiële beheer en voor de inrichting van de financiële organisatie ex artikel 212 gemeentewet hebben vastgesteld. Bij het onderdeel bronnen achter in deze nota hebben we het betreffende artikel nog even opgenomen. Tevens vermelden we daar nog even wat het BBV er over zegt. Ook dit is een verplichting. Functies reserves De reserves vormen volgens artikel 42 van het BBV met het resultaat volgend uit het overzicht van baten en lasten, het eigen vermogen van de gemeente. De reserves en voorzieningen worden gerekend tot de eigen financieringsmiddelen van de gemeente en beperken dus de noodzaak tot financiering via rentedragend vreemd vermogen. Aan een reserve kan een viertal functies worden toegekend: 1. Financieringsfunctie Alle reserves hebben een financieringsfunctie. Het vermogen van de reserves kunnen we gebruiken om investeringen en andere uitgaven te doen, waardoor we geen geld hoeven te lenen. 2. Bestedingsfunctie Een reservering om te zijner tijd de realisering van bepaalde activiteiten mogelijk te maken. In dergelijke gevallen wordt het gereserveerde bedrag gebruikt voor de dekking van de lasten of de investeringuitgaven. 3. Inkomensfunctie De bespaarde rente over reserves kan worden teruggeleid naar de begroting om daar te fungeren als dekkingsmiddel. Als dit wordt toegepast dan kan de betreffende reserve niet meer aangewend worden. Men kan spreken van een geblokkeerde reserve. 4. Bufferfunctie/weerstandsvermogen De reserves maken het mogelijk noodzakelijke aanpassingsprocessen geleidelijk en dus niet schoksgewijs te laten verlopen en onverwachte tegenvallers op te vangen. 1

6 Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is de mate waarin de gemeente in staat is substantiële tegenvallers op te vangen. Het gaat dan in het bijzonder om het omgaan met risico s, het risicomanagement en het meerjarig perspectief. De raad is er verantwoordelijk voor dat de begroting sluit. Een precies sluitende begroting zonder weerstandsvermogen betekent dat iedere tegenvaller een probleem oplevert. In dat geval staan de programma s en daarmee het beleid onder druk. Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover een gemeente beschikt om niet geraamde kosten, die onverwachts en substantieel zijn, te dekken zonder dat die ten koste gaat van de uitvoering van bestaande taken. Dit bestaat uit het van de volgende posten: Algemene Reserve (het vrij besteedbare deel) Onbenutte belastingcapaciteit Stille reserves Onvoorzien Risico s Een risico kan worden omschreven als een kans op het optreden van een gebeurtenis en de impact van die gebeurtenis. Niet alle risico s zijn relevant voor het weerstandsvermogen. De risico s worden periodiek (minimaal vier maal per jaar) geactualiseerd, de belangrijkste zijn opnieuw beschreven en gekwantificeerd. Er zijn nieuwe risicoscores berekend (kans maal impact). In tussentijdse rapportages wordt over grote wijzigingen gerapporteerd. In de paragraaf weerstandsvermogen in de jaarrekening en begroting komt dit onderwerp jaarlijks terug. Hier worden de 10 grootste/belangrijkste risico s ten tijde van het opstellen bepaald. Om een simulatie van de risico s ten behoeve van het weerstandsvermogen van de gemeente Aalten uit te voeren, is het van belang dat voor elk risico een mogelijk schadescenario in kaart gebracht wordt. Met de input van de documentenstudie, de interviews en de workshop zijn scenario s opgesteld voor zeven weerstandsvermogenrisico s. Bijvoorbeeld open eindregelingen, garanties, vergunningverlening- of handhavingfouten, negatieve marktontwikkelingen, budgetoverschrijdingen en investeringen. De impact van alle individuele risico s wordt bepaald, maar ook van alle risicoscenario s gezamenlijk. Met behulp van het model kan een uitspraak worden gedaan van de gemiddelde verwachte schade en ook van de verwachte schadelast in een extreem slecht schadejaar (bijvoorbeeld één keer in de 25 jaar of één keer in de 100 jaar). De uitkomsten van de totale verwachte schadeomvang zijn gegeven bij verschillende zekerheidsniveaus. Uit de markt komt naar voren dat overheidsgerelateerde of overheidsinstanties vaak kiezen voor een zekerheidspercentage van 99%. Bij een zekerheidsniveau van 99% is de aan te houden reserve voor de gemeente Aalten 4,7 miljoen (begroting 2019). Dit houdt in dat als de gemeente Aalten dit bedrag als reserve op haar balans aanhoudt zij in 99 van de 100 jaar voldoende reserves heeft om de schades op te vangen, maar in één jaar is er niet genoeg. Het terug brengen van de reserves naar dit niveau vinden wij niet wenselijk aangezien er niet voorzienbare toekomstige ontwikkelingen kunnen zijn die kunnen leiden tot additionele risico s in de toekomst. Om de bestendige gedragslijn en onvoorziene uitgaven te kunnen borgen nemen we een aanvullende buffer van 10% van het begrotingstotaal op. Deze norm hanteren we al een aantal jaren en het is een norm waar we ons goed bij voelen om als buffer te houden. Deze buffer is op dit moment bij de gemeente Aalten bepaald op 6 miljoen. 2

7 Bevoegdheid raad De raad stelt de voorzieningen in, en besluit tot dotaties daaraan, via de vaststelling van de programma s. Voorzieningen hebben een verplichtend karakter. De uitvoering van het programma en daarmee het verloop van de voorziening, wordt toegelicht in de begroting en de jaarstukken. De raad stelt reserves in en besluit tot daarin. Dit vindt plaats in het resultaatbestemmende deel van de begroting en/of jaarrekening. Reserves Saldo door middel van reeds genomen raadsbesluiten voorgesteld in najaarsnota 2018 voortvloeiend uit deze nota Algemene Reserve Resultaat Reserve Onderhoud wegen Reserve Huisvesting gemeentehuis Reserve Onderhoud gemeentelijke gebouwen Reserve Huisvesting onderwijs Reserve Groen structuurplannen Reserve Bodemsanering Reserve Landschap Reserve Dorpsuitleg Reserve Decentralisaties Reserve Formatie en organisatie Totaal Bestemmingsreserves Algemene Reserve De algemene reserve is een reserve waaraan geen specifieke bestemming is gegeven. Dit is de buffer om financiële tegenvallers op te vangen. Conform het raadsbesluit van 3 juli 2018 is het overschot over 2017 toegevoegd aan de Algemene Reserve. Reserve Onderhoud wegen Deze reserve is per 31 december 2015 ontstaan doordat de toenmalige voorziening is omgezet. Het is gerelateerd aan de onderhoudsplannen wegen. Reserve Huisvesting gemeentehuis Deze reserve is oorspronkelijk bedoeld als dekkingsmiddel voor de kapitaallasten van het pand aan de Hofstraat en Markt. In 2018 is de budgettaire ruimte binnen de begroting aangewend als dekking van de kapitaallasten en is besloten de reserve over te hevelen naar de algemene reserve. Reserve Onderhoud gemeentelijke gebouwen Per 31 december 2015 is de voorziening onderhoud gemeentelijke gebouwen omgezet in deze reserve. Het is gerelateerd aan de onderliggende onderhoudsplannen. Reserve Huisvesting onderwijs In de nota 2014 is voorgesteld deze reserve in 2019 op te heffen en dan te beoordelen of er een nieuwe reserve moet worden ingesteld voor toekomstige investeringen in de onderwijshuisvesting. Met het vaststellen van de begroting 2018 is hier op teruggekomen en besloten om jaarlijks toch weer toe te voegen zodat toekomstige investeringen weer mogelijk worden gemaakt. De stortingen zijn geraamd op in 2019, deze loopt op tot in Reserve Groen structuurplannen Deze reserve was bedoeld voor de zaken uit het Groenbeleidslan, uitvoeringsagenda openbaar groen en speelbeleid. Deze plannen zijn afgewikkeld. We stellen u voor het restant over te hevelen naar de Algemene Reserve en deze reserve op te heffen. 3

8 Reserve Bodemsanering De reserve is bedoeld om kosten van saneringen te kunnen opvangen. Er ligt al beslag op deze reserve voor de afvoer van de Japanse Duizendknoop van De revitalisering van het industrieterrein Dinxperlo en de verplichting voor de sanering aan de Nijverheidsweg ligt er ook nog. In 2020 gaan met de invoering van de omgevingswet ( via de bodemwet) de bevoegdheden voor bodem van de provincie naar de gemeenten. De Wet bodembescherming verdwijnt en de gemeente wordt bevoegd gezag voor alle bodemzaken en moet zo nodig in een terugval- scenario; onderzoek en sanering uitvoeren. Hiervoor zijn geen rijksmiddelen meer beschikbaar. Er wordt volop asbest verwijderd. Voor 2024 moeten de daken zijn verwijderd. Asbest in de bodem moet als spoedeisende gevallen gesaneerd worden. De verwachting is dat er diverse asbestsanering moeten worden uitgevoerd. Gezien deze nieuwe wetgeving wordt momenteel onderzocht welke saneringen op ons afkomen, we wachten deze uitkomsten af en bezien dan of weer jaarlijkse toevoeging moet plaatsvinden. Reserve Landschap De reserve landschap was bedoeld voor flora en fauna onderzoek en onderzoeken op gebied van natuur en landschap. De reserve werd gevoed door van de opbrengst van verkoop van gronden 2 per elke m² in deze reserve te storten. Op dit moment ligt er een beslag van als cofinanciering voor provinciale regelingen op het gebied van natuur en landschap voor de periode van (conform raadsbesluit januari 2014). De provincie heeft de regeling verlengd tot en met 31 december Omdat de provinciale regeling per wordt beëindigd en het aantal grondverkopen minimaal is, stellen wij u voor om de bijdrage van 2/m² af te schaffen. Tevens stellen wij u voor het restant per over te hevelen naar de Algemene Reserve en deze reserve op te heffen. Reserve Dorpsuitleg De Rietstap ontwikkelt en exploiteert gronden als bedrijventerrein binnen het exploitatiegebied t Hietveld in Dinxperlo. In de overeenkomst die ten behoeve van deze ontwikkeling is gesloten, is opgenomen dat De Rietstap per verkochte vierkante meter bedrijventerrein een bijdrage overmaakt aan de gemeente. Deze bijdrage wordt gestort in het fonds bovenwijkse voorzieningen, later is dit geworden reserve dorpsuitleg. Binnen het exploitatiegebied is ongeveer m² te verkopen. Medio 2018 was er ca m² verkocht. Reserve Decentralisaties Middels de najaarsnota 2018 is besloten de overschotten of tekorten op de budgetten binnen het brede sociale domein, te weten huishoudelijke hulp en de budgetten met betrekking tot de 3D s (WMO begeleiding, Jeugdzorg en Participatie) te storten in of te onttrekken aan deze reserve. Reserve Formatie en organisatie De reserve heeft het karakter van een schommelfonds. De normale op de personeelsbudgetten verlopen via deze reserve. Uit dit moeten ook de toekomstige verplichtingen worden gedekt. Het verwachte meerjarige overzicht van de reserves ziet er na de verwerking van de voorstellen als volgt uit: Saldo Mutatie Mutatie Mutatie Mutatie Algemene Reserve Resultaat Reserve Onderhoud wegen Reserve Huisvesting gemeentehuis Reserve Onderhoud gemeentelijke gebouwen Reserve Huisvesting onderwijs Reserve Groen structuurplannen Reserve Bodemsanering Reserve Landschap Reserve Dorpsuitleg Reserve Decentralisaties Reserve Formatie en organisatie Totaal Bestemmingsreserves Voor een specificatie van het verloop van de Algemene Reserve, zie bijlage 1. 4

9 Voorzieningen De voorzieningen worden onderverdeeld in voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's en voorzieningen voor middelen van derden, verkregen waarvan de bestemming gebonden is. Een specificatie hiervan is hieronder weergegeven. Saldo door middel van reeds genomen raadsbesluiten Onttrekkingen voorgesteld in najaarsnota 2018 voortvloeiend uit deze nota Voorziening Wachtgeld oud personeelsleden Voorziening APPA (pensioen wethouders) Voorziening Wachtgeld wethouders Voorziening BTW onderwijs Voorzieningen voor verplichtingen Voorziening Afval Voorziening Riolering Voorzieningen voor middelen van derden met gebonden bestemming Voorzieningen voor verplichtingen Voorziening Wachtgeld oud personeelsleden De voorziening is bedoeld om de lasten van de niet-actieven op te vangen. Voorziening APPA (pensioen wethouders) Op grond van actuariële berekeningen wordt de voorziening voor de pensioenverplichtingen van (gewezen) wethouders jaarlijks op peil gebracht. De rente die wordt toegevoegd is gelijk aan de rekenrente van de actuariële berekening. Uiteraard wordt bij de wethouders hiervoor premie ingehouden. Voorziening Wachtgeld wethouders. Deze voorziening is ingesteld om aan de (wettelijke) wachtgeldverplichtingen van de gewezen wethouders te kunnen voldoen. Voorziening BTW onderwijs. De teruggevorderde btw met betrekking tot de nieuwbouw van de onderwijsgebouwen is in een voorziening gestort. Op vrijdag 6 juli 2018 heeft de Hoge Raad arrest gewezen in de zaak van onze gemeente. De uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam van 10 oktober 2017, dat sprake is van misbruik van recht, blijft in stand. De gemeente heeft de procedure uiteindelijk verloren en wacht nu de aanslagen af. Zie raadsmededeling 68 van16 juli Voorzieningen voor middelen van derden met gebonden bestemming Voorziening Afval De kosten van afval verlopen budgettair neutraal en het overschot of tekort wordt verrekend met de voorziening. Om de hoogte van de voorziening af te bouwen wordt de komende vier jaar een deel ingezet. Voorziening Riolering De lasten en baten met betrekking tot riolering verlopen budgettair neutraal in de begroting. Op werkelijke basis wordt het tekort of overschot geëgaliseerd met een onttrekking of toevoeging aan de voorziening. 5

10 Het verwachte meerjarige overzicht van de voorzieningen ziet er als volgt uit: Saldo Voorziening Wachtgeld oud personeelsleden Voorziening APPA (pensioen wethouders) Voorziening Wachtgeld wethouders Voorziening BTW onderwijs Voorzieningen voor verplichtingen Voorziening Afval Voorziening Riolering Voorzieningen voor middelen van derden met gebonden bestemming Beslispunten raad: 1. Reserve Groen structuurplannen opheffen en het overhevelen naar de Algemene Reserve; 2. De bijdrage aan de reserve Landschap van 2,00/m² bij verkoop van gronden afschaffen; 3. De reserve Landschap per opheffen en het overhevelen naar de Algemene Reserve. 6

11 Bronnen Gemeentewet Artikel De raad stelt bij verordening de uitgangspunten voor het financiële beleid, alsmede voor het financiële beheer en voor de inrichting van de financiële organisatie vast. Deze verordening waarborgt dat aan de eisen van rechtmatigheid, verantwoording en controle wordt voldaan. 2. De verordening bevat in ieder geval: a. regels voor waardering en afschrijving van activa; b. grondslagen voor de berekening van de door het gemeentebestuur in rekening te brengen prijzen en van tarieven voor rechten als bedoeld in artikel 229b, alsmede, voor zover deze wordt geheven, voor de heffing bedoeld in artikel van de Wet milieubeheer; c. regels inzake de algemene doelstellingen en de te hanteren richtlijnen en limieten van de financieringsfunctie, alsmede inzake de administratieve organisatie van de financieringsfunctie. Financiële verordening 212 van de gemeente Aalten Artikel 11. Reserves en voorzieningen 1. In de jaarlijkse kadernota wordt bepaald of en hoeveel rente er aan de reserves wordt toegerekend voor het komende jaar. 2. Het college biedt de raad eens in de 4 jaar een nota reserves en voorzieningen aan. Deze nota wordt door de raad vastgesteld en behandelt: a. de vorming en besteding van reserves b. de vorming en besteding van voorzieningen c. de weerstandscapaciteit en het gewenste weerstandsvermogen (toegevoegd) 3. Bij een voorstel voor de instelling van een bestemmingsreserve voor een investeringsvoornemen wordt minimaal aangegeven : a. het specifieke doel van de reserve; b. de voeding van de reserve. Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) Artikel Het eigen vermogen bestaat uit de reserves en het gerealiseerde resultaat volgend uit het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening. 2. Het in het eerste lid bedoelde resultaat wordt afzonderlijk opgenomen als onderdeel van het eigen vermogen. Artikel In de balans worden de reserves onderscheiden naar: a. de algemene reserve; b. de bestemmingsreserves. 2. Een bestemmingsreserve is een reserve waaraan provinciale staten respectievelijk de raad een bepaalde bestemming heeft gegeven. 7

12 Artikel Voorzieningen worden gevormd wegens: a. verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten; b. op de balansdatum bestaande risico's ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten; c. kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren; d. de bijdragen aan toekomstige vervangingsinvesteringen, waarvoor een heffing wordt geheven als bedoeld in artikel 35, eerste lid, onder b. 2. Tot de voorzieningen worden ook gerekend van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden, met uitzondering van de voorschotbedragen, bedoeld in artikel 49, onderdeel b. 3. Voorzieningen worden niet gevormd voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. Artikel 45 Rentetoevoegingen aan voorzieningen zijn niet toegestaan. Artikel In de toelichting op de balans worden de aard en reden van elke reserve en de toevoegingen en onttrekkingen daaraan toegelicht. 2. Per reserve wordt het verloop gedurende het jaar in een overzicht weergegeven. Daaruit blijken: a. het aan het begin van het begrotingsjaar; b. de toevoegingen of onttrekkingen uit hoofde van het voorgaande boekjaar; c. de toevoegingen of onttrekkingen bij het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening; d. de verminderingen in verband met afschrijvingen op activa waarvoor een specifieke bestemmingsreserve is gevormd; e. het aan het einde van het begrotingsjaar. Artikel In de toelichting op de balans worden de aard en reden van de voorzieningen, bedoeld in artikel 44 en de wijzigingen daarin toegelicht. 2. Per voorziening wordt het verloop gedurende het jaar in een overzicht weergegeven. Daaruit blijken: a. het aan het begin van het begrotingsjaar; b. de toevoegingen; c. ten gunste van de rekening van baten en lasten vrijgevallen bedragen; d. de aanwendingen; e. aan het einde van het begrotingsjaar. 8

13 Bijlage 1, Verloop Algemene Reserve Het verwachte verloop van de algemene reserve ziet er als volgt uit: Stand 1 januari Mutaties 2018, reeds besloten rekening 2017 toevoegen P1: SGW: restant budget volkshuisvestingstaken P6: Opheffing reserve huisvesting gemeentehuis P1: Structuurversterking kernen P5: WABO P3: Bijdrage Sportpark Zuid P1: SGW: restant budget volkshuisvestingstaken P1: SGW: restant budget volkshuisvestingstaken P6: Opheffing reserve huisvesting gemeentehuis P1: Structuurversterking kernen P3: Transitie/liquidatie Hameland, helft dekking alg reserve P3: Bijdrage Dorpshuus Ijzerlo, OAB. Leader P3: Boogie Woogie Mutaties najaarsnota 2018 P1: leader bijdrage hoge stamfruitbomen P3: leader bijdrage Ahof B&W 23 oktober P3: leader Stichting Day for Change BW P3: leader bijdrage veilig thuis P3: leader bijdrage raken met smaken P1: Structuurversterking kernen P1: SGW: restant budget volkshuisvestingstaken P6: Opheffing reserve huisvesting gemeentehuis Mutaties uit nota reserves en voorzieningen opheffing reserve Groen Structuurplannen opheffing reserve Landschap Totale e stand 31 december Mutaties 2019: Najaarsnota 2018 P1: Structuurversterking kernen P1: SGW: restant budget volkshuisvestingstaken P2: Maatregelen NABO, raadsmededeling 4 mei Totaal e stand 31 december Totaal e stand 31 december Totaal e stand 31 december Totaal e stand 31 december