INLEIDING op de muziek van na 1950
|
|
- Henriette ter Linde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 INLEIDING op de muziek van na Voor de leerkracht: achtergrond & opzet van de les Wanneer jongeren (en volwassenen) voor het eerst kennismaken met hedendaagse muziek (d.w.z.: Westerse kunstmuziek van na 1950), roept dit in veel gevallen een zekere weerstand op. De muziek sluit vaak op het eerste gehoor op geen enkele manier aan bij de klassieke muziek zoals ze die kennen. Een bijkomende moeilijkheid bestaat erin dat de muziek van na 1950 onmogelijk te vatten is onder één bepaalde set van stijlkenmerken (zoals de leerlingen dat gewoon zijn wanneer ze les krijgen over bvb. barokmuziek). De grote diversiteit aan stijlen, stromingen en (vaak complexe) ideeën die de muziek van na 1950 kenmerkt, maakt het bovendien bijzonder tijdrovend om vanuit een historische benadering een beeld te schetsen van deze heel kleurrijke periode in de muziekgeschiedenis. Een interessant alternatief is de benadering van de hedendaagse muziek vanuit de vraag hoe componisten vroeger en nu omgaan met de klankparameters (toonhoogte, toonduur, klankkleur en in mindere mate dynamiek). Deze benadering heeft drie voordelen: ten eerste is het op die manier vrij eenvoudig om de leerlingen luistersleutels aan te reiken voor de luistervoorbeelden die ze te horen krijgen; ten tweede laat deze benadering toe een heel breed spectrum van muzikale stijlen te laten horen, en ten derde kan er vaak een koppeling of vergelijking gemaakt worden met de muziek waarmee de leerlingen wel reeds vertrouwd zijn. In deze les worden de leerlingen eerst vertrouwd gemaakt met de klankparameters en hoe die in traditionele klassieke muziek gebruikt worden. Daarna leren ze aan de hand van luistervoorbeelden hoe componisten na 1950 met die klankparameters omgaan. Het is in de eerste plaats de bedoeling hen een gevoeligheid bij te brengen voor de eigen(aardig)heden van hedendaagse muziek, eerder dan een historisch overzicht te geven. In de twee volgende lessen wordt dieper ingegaan op enkele concrete composities. 1
2 1. Inleiding: kennismaking met de klankparameters Vraag aan de leerlingen hoe een klank eruit ziet, welke kenmerken een klank zoal heeft (speel eventueel een willekeurige noot op de piano). Op welke manier omschrijf je een klank (bvb. in een partituur) om aan te duiden hoe die moet klinken? Als de antwoorden vallen, worden die ingevuld in het schema. De klankkenmerken: 1. toonhoogte 2. toonduur 3. klankkleur 4. klanksterkte Laat de leerlingen luisteren naar enkele voorbeelden (bij voorkeur voor verschillende bezettingen) die ze kennen uit vorige lessen, bvb. muziek van Bach, Mozart, Beethoven en Schönberg (bvb. Gurrelieder, strijkkwartet). Vraag hen vervolgens hoe de verschillende parameters eruit zien in die werken en vul enkele kerngegevens in op het schema. (Laat eventueel ook een partituur zien). Wat maakt de componist met toonhoogtes? Hoe wordt de lengte van elke noot genoteerd? Wat bepaalt de klankkleur? Wat gebeurt er zoal met de klanksterkte? De klankkenmerken: 1. toonhoogte melodie, akkoorden (harmonie) 2. toonduur ritmes, maatsoort, tempo 3. klankkleur klassieke instrumenten 4. klanksterkte meestal gelijkmatig, met geleidelijke overgangen 2. Weg met de romantiek! Luistervoorbeeld: Karel Goeyvaerts Nummer 6 met 180 klankvoorwerpen (1954) Vraag de leerlingen om te omschrijven wat ze horen aan de hand van de vier klankkenmerken en vul dit in op het schema. Vraag eventueel om te vergelijken met de muziek die ze voordien hoorden. Hoe zouden ze het totale klankbeeld omschrijven? 1. Er is geen echte melodie, enkel losse klanken 2. Geen regelmatig ritme 3. De verschillende instrumenten wisselen elkaar voortdurend af 4. Elke klank heeft een verschillende sterkte DUS: Deze muziek bestaat uit afzonderlijke klankeilandjes Hoe komt het nu dat een componist plots muziek gaat schrijven die zo sterk verschilt van wat er de eeuwen voordien gecomponeerd is? Doorheen de muziekgeschiedenis zien we dat componisten vaak voortbouwen op wat er voor hen geschreven is of reageren tegen de muziek van hun voorouders. Beethoven bvb. neemt belangrijke 2
3 ideeën over van Haydn en Mozart en voegt daar de vernieuwde inzichten van zijn eigen tijd aan toe. In de twintigste eeuw zijn er twee "kantelmomenten" die leiden te plotse en grote veranderingen in de manier waarop componisten denken over muziek. In het begin van de 20ste eeuw is er Arnold Schönberg, die als eerste volledig breekt met de tonaliteit. Voor hem is het onmogelijk verder te gaan dan Mahler en Wagner zonder nieuwe compositiesystemen te bedenken. Het resultaat is de vrije atonaliteit en de dodecafonie. Maar Schönberg is natuurlijk niet de enige componist die vindt dat de manier van componeren moet veranderen. Denk bijvoorbeeld maar aan Le Sacre du Printemps van Igor Stravinski en de muziek van de impressionisten. De tweede en grootste verandering komt er na de Tweede Wereldoorlog. Net zoals filosofen, schrijvers en schilders vroegen ook componisten zich af hoe ze verder moesten na zo'n vernietigende oorlog. Een kleine groep jonge componisten gaf een duidelijk antwoord: de muziek moest helemaal anders worden; wat zij zouden componeren, mocht op geen enkele manier nog doen denken aan de muziek van de vorige generaties. Het luistervoorbeeld dat we daarnet gehoord hebben, Nummer 2 met 180 klankvoorwerpen van Karel Goeyvaerts is zo'n werk waarin de componist volledig wil losbreken van alle muziek die hij tot dan toe kent. Hij doet dit door elke toon afzonderlijk vorm te geven. Elke toon krijgt een andere toonhoogte, een andere klankkleur, een andere lengte en een andere klanksterkte. De componist maakt daarvoor gebruik van getallenreeksen en wiskundige technieken. Deze stroming kreeg de naam 'serialisme'. Mooiere termen die men er destijds voor bedacht, zijn 'puntenmuziek' 'sterrenmuziek', omdat elke klank volledig op zichzelf staat, als de sterren aan de hemel. Andere bekende componisten van seriële muziek zijn Karlheinz Stockhausen en Pierre Boulez. Het serialisme is een heel 'korte' stroming: de meeste 'puntenmuziek' werd geschreven tussen 1950 en Toch was het een heel belangrijke stroming: het serialisme was als het ware een nieuw nulpunt, van waaruit componisten nieuwe ideeën konden ontwikkelen. Samenvatting Twee breekpunten in de 20ste eeuw: 1. Breuk met de romantiek en de tonaliteit - Expressionisme (bvb. Schönberg, Stravinski) - Impressionisme (bvb. Debussy) 2. Breuk met alle klassieke muziek van voor WO II - serialisme Goeyvaerts, Stockhausen, Boulez - nieuw 'nulpunt', vertrekpunt voor nieuwe ideeën. 3
4 3. Zoveel namen, zoveel ideeën Een van de opvallendste kenmerken van de muziek van de tweede helft van de twintigste eeuw, is de ongelofelijk veelheid aan ideeën, technieken en klankbeelden. Onderstaand reeks luistervoorbeelden is opgevat als een wandeling doorheen dit boeiende landschap. Van de leerlingen wordt in de eerste plaats verwacht dat ze leren luisteren naar de bijzonderheden van elk muziekwerk. Bij elk werk worden enkele 'luistersleutels' aangereikt en/of enkele elementen om te onthouden. TOVEREN MET TOONHOOGTE * György Ligeti - Atmosphères (1961) Luistersleutel: Ligeti wil muziek schrijven met duidelijk hoorbare lijnen en bewegingen - geen "sterrenmuziek", zoals Karel Goeyvaerts. Om te onthouden: Ligeti schrijft geen afzonderlijke melodieën maar maakt dichte klankmassa's * Godfried-Willem Raes - Wouwel for <Qt> (spreek uit: kjoetie) (2007) Luistersleutel: Onze toonladder is maar één manier om toonhoogtes te ordenen. Er zijn talloze andere mogelijke toonladders denkbaar, bijvoorbeeld met intervallen die kleiner zijn dan de halve secunde. Om te onthouden: Godfried-Willem Raes is componist en bouwer van muziekautomaten, geautomatiseerde instrumenten die met een computer bestuurd worden. Dit werk schreef hij voor één van zijn zelfgemaakte instrumenten, <Qt>. Dat is een orgeltje dat in kwarttonen gestemd is. DE TIJD STAAT STIL! * La Monte Young - Composition #7 (1960) Luistersleutel / om te onthouden: Door een klank een lange tijd aan te houden, verdwijnt elk gevoel van een snel of traag tempo. De tijd lijkt stil te staan. Young vond zijn inspiratie voor dit soort muziek in het ruisen van wind in bomen en de zee en in technologie zoals ruisende elektrische apparaten, auto s en vliegtuigen. RITME VOOR GEVORDERDEN * Conlon Nancarrow - Studie voor playerpiano nr. 45a Luistersleutel: Welk instrument hoor je? Hoeveel muzikanten? Kan je de ritmes ontcijferen? Om te onthouden: Goede muzikanten kunnen veel, maar zelfs de grootste virtuoos kan niet alles! Conlon Nancarrow schreef muziek met onwaarschijnlijk ingewikkeld ritmes, muziek die onmogelijk 4
5 door mensen uitgevoerd kan worden. Hij besloot dan maar te werken met playerpiano's. Dat zijn geautomatiseerde piano's die oorspronkelijk vooral bedoeld waren om cafés van muziek te voorzien. Laat nadien eventueel ook zien hoe een player piano eruit ziet. Er staat een filmpje op Youtube (begin) NIEUWE KLANKKLEUREN Korte inleiding: Al van in het begin van de twintigste eeuw zoeken componisten en andere creatievelingen naar andere klankkleuren en nieuwe instrumenten. Heel wat nieuwe technologieën vinden zo snel ingang in de muziekwereld, bvb. de ontwikkeling van de eerste elektrische muziekinstrumenten. Er wordt ook volop geëxperimenteerd met bvb. radiogolven en bandopnemers, en al snel vinden componisten een oplossing voor heel wat problemen door geen partituur maar een afgewerkte klankband te maken. Ook componisten die vasthouden aan de bestaande instrumenten hebben geen schrik van een portie experiment. Heel wat onder hen ontwikkelden nieuwe speeltechnieken, die de bekende instrumenten soms een heel ander geluid geven... Nieuwe klankkleuren: 1. Nieuwe (elektrische) instrumenten, bvb. de synthesizer, elektrische gitaar 2. Muziek op band 3. Nieuwe speeltechnieken op klassieke instrumenten * Karel Goeyvaerts - Nummer 5 met zuivere tonen (1953) Luistersleutel: We hebben hier opnieuw te maken met seriële 'sterrenmuziek'. Alle gebruikte klanken zijn volledig elektronisch opgewekt (met een klankgenerator) en gemonteerd op een klankband. Om te onthouden: Door te werken met klankbanden in plaats van menselijke muzikanten, kon Goeyvaerts alle klankparameters perfect beheersen. Op klankband kon hij alles precies afmeten en... zonder fouten afspelen. We spreken hier van elektronische muziek. Ook vandaag worden er nog apparaten en computerprogramma's gemaakt waarmee componisten elektronische muziek kunnen maken. * Helmut Lachenmann - Pression (1970) Luistersleutel: Waarom niet proberen om àlle klanken te gebruiken die je uit een cello kan krijgen? Om te onthouden: Helmut Lachenmann wilde niet enkel de 'mooie' klanken van een instrument gebruiken, maar ook op zoek gaan naar alle 'lelijke' en ongewone klanken die je met een instrument kan maken. Bij de cello bvb. gebruikt hij niet alleen de snaren, hij haalt ook geluid uit andere delen van het instrument. (Misschien wil je zelf thuis ook eens proberen?) 5
Een explosie van klankkleuren
Een explosie van klankkleuren 1. Historische achtergrond Hieronder staan enkele stellingen over eigenschappen van instrumenten of bezettingen. Wat zijn de gevolgen voor de componist? a. Op een klavecimbel
Nadere informatieRITME en TOONDUUR in de tweede helft van de 20ste eeuw
RITME en TOONDUUR in de tweede helft van de 20ste eeuw 0. Achtergrond voor de leerkracht - opbouw van de les In traditionele (modale en tonale) muziek speelt toonhoogte bijna altijd de belangrijkste rol
Nadere informatieImpressionisme. Wanneer? Kenmerken van muziek uit het impressionisme
Impressionisme Wanneer? Aan het einde van de negentiende eeuw lopen verschillende stijlen door elkaar. Je had de postromantiek in Duitsland, die verder gingen in romantische stijl met vooral Wagner als
Nadere informatieDe symfonie. Welke symfonie hoor je? Schrijf de juiste volgorde in de kaders bij de cd-hoezen.
De symfonie Welke symfonie hoor je? Schrijf de juiste volgorde in de kaders bij de cd-hoezen. Welke van deze symfonieën spreekt je het meest aan en waarom? Welke van deze symfonieën spreekt je het minst
Nadere informatieImpressionisme. Wanneer? Kenmerken van muziek uit het impressionisme
Impressionisme Wanneer? Aan het einde van de negentiende eeuw lopen verschillende stijlen door elkaar. Je had de postromantiek in Duitsland, die verder gingen in romantische stijl met vooral Wagner als
Nadere informatieEen explosie van klankkleuren
Een explosie van klankkleuren 1. Historische achtergrond De klankkleuren die een componist kan gebruiken, worden als vanzelfsprekend beperkt door de instrumenten die hij ter beschikking heeft. In de barok
Nadere informatieDe symfonie. Welke symfonie hoor je? Schrijf de juiste volgorde in de kaders bij de cd-hoezen.
De symfonie Welke symfonie hoor je? Schrijf de juiste volgorde in de kaders bij de cd-hoezen. Welke van deze symfonieën spreekt je het meest aan en waarom? Welke van deze symfonieën spreekt je het minst
Nadere informatieToonhoogte. Toonaarden Groot of klein
Toonhoogte Een klank ontstaat door trilling. Een snaar, een riet, een trommelvel, wordt aan het trillen gebracht, en deze trilling doet ook luchtdeeltjes trillen, waardoor het geluid zich voortplant. Hoe
Nadere informatieDe opbouw van notenladders
De opbouw van notenladders Door Dirk Schut Voorwoord Iedereen kent de notennamen wel: a, bes, b, c, cis, d, es, e, f, fis, g en gis, maar wat stellen deze namen voor en waarom vinden we juist deze noten
Nadere informatieEen woordje uitleg over de keuzemodules
Een woordje uitleg over de keuzemodules MODULE W1 AMV+ Aantal leerlingen Maandag, 17u30 18u30 Hoe meer zielen, hoe meer vreugd! Boeiend, éch(t) boeiend! Om je dorst te lessen. Hoe zit dat (ook alweer?)?
Nadere informatieHet Symfonie orkest. Lessuggestie bovenbouw: Lesdoelen: Lesopbouw:
Lessuggestie bovenbouw: Het Symfonie orkest Lesdoelen: Kinderen maken kennis met klassieke muziek. Ze weten welke instrumenten er in een symfonieorkest te vinden zijn. De kinderen kunnen de verschillende
Nadere informatieDe namen van de noten komen uit het alfabet. We gebruiken de eerste zeven letters: A B C D E F G Na de G komt opnieuw de noot A.
blz. 1 Toonhoogte a Eeuwen lang hebben mensen gezocht naar een goede manier om muziek op te schrijven. De eerste voorbeelden van genoteerde muziek komen uit de 9e eeuw. Deze vorm van muziekschrift was
Nadere informatieVerdeling vakinhoud leerlijn muziek groep 1-8
Verdeling vakinhoud leerlijn muziek groep 1-8 Definities Puls: in de maat (in een vierkwartsmaat 1,2,3,4 en in een driekwartsmaat 1,2,3) Afterbeat: Op de beat speel je op de tellen 1 en 3 van de maat,
Nadere informatieDE INSTRUMENTENTOCHT. Muiekale voorseling van het Noord Nederlands Orket voor kinderen in groep 3 en 4 LESMATERIAAL
DE INSTRUMENTENTOCHT Muiekale voorseling van het Noord Nederlands Orket voor kinderen in groep 3 en 4 LESMATERIAAL Beste docent, Binnenkort geven een acteur en vier musici van het Noord Nederlands Orkest
Nadere informatieHOOFDSTUK 18 : INLEIDING TOT DE RITMIEK
HOOFDSTUK 18 : INLEIDING TOT DE RITMIEK Hierbij starten we met het 2de deel van deze gitaarcursus; de ritmiek. Het noteren van ritmische patronen is in de muzieknotatie als laatste ingevoerd, in het begin
Nadere informatieHoofdstuk 7. 1. Introductie video
Hoofdstuk 7 1. Introductie video 2.Techniek vinger 4/ pinky! De pink is een best moeilijke vinger om noten/ tonen mee te spelen maar met frequent en structureel oefenen zal het snel makkelijker worden.
Nadere informatieNaam project Omschrijving Duur Locatie Prijs. Blazen, strijken, trommelen en zingen!
Blazen, strijken, trommelen en zingen! We horen van veel scholen dat ze muziek erg belangrijk vinden en hun leerlingen graag met echte instrumenten in aanraking willen brengen. In dit project kan dat!
Nadere informatieCo-creatie met basisschool De Ontdekking Groep 7-8
PAS OP JE TELLEN Werken met breuken, inhoud en oppervlakte m.b.v. muziek(les) GROEP 7-8 maatsoort, akkoordschema, vormschema Co-creatie met basisschool De Ontdekking Groep 7-8 Oktober/november 2015 1 Overzicht
Nadere informatieZINGEN BRAINSTORM MET DE KLAS BELANGRIJK BIJ DE KEUZE VAN EEN LIED
ZINGEN Zang mag niet ontbreken in de BZTband XXL! Daarom zijn we op zoek naar een klas die graag samen zingt. Zing je al vaak met je klas, dan kun je meteen aan de slag. Zo niet, dan heb je hopelijk iets
Nadere informatieDe hele noot Deze noot duurt 4 tellen
HERHALING KLAS 1. In de eerste klas heb je geleerd hoe je een melodie of een ritme moet spelen. Een ritme is een stukje muziek dat je kunt klappen of op een trommel kunt spelen. Een ritme bestaat uit lange
Nadere informatieVoor polyfone muziek bestaan er een aantal specifieke vormen. De belangrijkste daarvan zijn de canon en de fuga.
Polyfone muziek Inleiding Polyfonie is een Grieks woord dat letterlijk veel klank betekent. Het wordt gebruikt voor meerstemmige muziek waarbij elke stem zelfstandig is. Er is dus niet één melodie met
Nadere informatieAan de slag bij het orkest
Aan de slag bij het orkest Een introductie van het symfonieorkest Groep 7-8 en VO onderbouw Docentenhandleiding Vooraf Voor u ligt de docentenhandleiding bij de educatieve website Introductie van het symfonieorkest
Nadere informatieDierbaren lezer. den Muzenmeester. Ik, den Muzenmeester, voel mijn einde naderen en schrijf daarom mijn testament.
Dierbaren lezer Ik, den Muzenmeester, voel mijn einde naderen en schrijf daarom mijn testament. Voor ik dezen stoffigen wereld verlaat, wil ik u mijnen schat toevertrouwen. Heel mijn leven heb ik mijne
Nadere informatieMODULES AMC. AMC volgens een modulair systeem... PER TRIMESTER KIES JE 1 MODULE UIT EEN LIJST VAN 6 MOGELIJKHEDEN
Academie Londerzeel presenteert: MODULES AMC WO Lesda g ENS DAG en op of Z, ATE VRIJD MUZ R DAG AG IEK LAB (V3) O S SER OFIE VRA NCK Schooljaar 2016-2017 X AMC volgens een modulair systeem... Dit betekent
Nadere informatieHoe hoog of laag je de toon moet spelen kun je zien aan de plek van de noot op de notenbalk.
Als je muziek gaat opschrijven moet je van elke toon het volgende aangeven: De toonhoogte: - Hoe hoog/laag moet je de toon spelen Het ritme: - Hoe lang moet je de toon laten doorklinken - Wanneer precies
Nadere informatieDe variatievorm. Soorten variaties. Luistervoorbeelden. Johann Pachelbel: Canon in D
De variatievorm Stel: je hebt een thema geschreven waar je erg tevreden over bent. Of je vindt een bestaand liedje prachtig. Dan kan je hierop variaties schrijven: je verandert het tempo, het ritme, de
Nadere informatieMuziek en meer MUZIEK METHODE VOOR BASISONDERWIJS GROEP 7
Muziek en meer MUZIEK METHODE VOOR BASISONDERWIJS GROEP 7 Muziek en meer MUZIEK METHODE VOOR BASISONDERWIJS GROEP 7 Opdracht 1.1.a. Je hoorde zojuist een akoestisch en een elektrisch gitaar. Hier ontdek
Nadere informatieClassicisme is een korte tijdsperiode in de muziek. Ze loopt van 1750 tot 1810.
Classicisme 1. Wanneer? Classicisme is een korte tijdsperiode in de muziek. Ze loopt van 1750 tot 1810. Dit is de periode van de industriële revolutie. De technologie en de wetenschap kennen een grote
Nadere informatieMuziek Reader. Sociaal Agogisch Werk. Cohort: 2014-2015. Onderdeel van: creatieve basisvaardigheden
Muziek Reader Sociaal Agogisch Werk Cohort: 2014-2015 Onderdeel van: creatieve basisvaardigheden Lessen creatieve basisvaardigheden Muziek, Beeldend en Drama Als s.a.w. er maak je contact met mensen. Dit
Nadere informatieMUZIEK HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0
MUZIEK HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de staatsexamens
Nadere informatie» Oefening. Een voorbeeld van een idee: Ik ben soms graag alleen
Als eerste moet je goed weten waarover je song gaat. Dit lijkt overduidelijk, maar dat is het niet altijd. Probeer in één woord vast te leggen waarover je song gaat. Het is uiteraard bepalend voor de tekst
Nadere informatieEisen standaardpakket Algemene Theoretische vakken, klassiek
Eisen standaardpakket Algemene Theoretische vakken, klassiek SOLFÈGE A / B Solfège A: klassikaal a. het herkennen/noteren van een aantal intervallen, drie- en vierklanken (in functionele liggingen) met
Nadere informatievastleggen: van grafisch naar traditioneel
1 Hoe werk je met grafische notatie in de onderbouw en hoe kom je tot traditionele notatie? Een uitleg met praktijkvoorbeelden van eenvoudig naar complex. Vastleggen: van grafisch naar traditioneel Hans
Nadere informatieMuziek en het Oor van de Luisteraar
Muziek en het Oor van de Luisteraar NVA Wintervergadering 2018 te Utrecht 2 februari 2018 Age Hoekstra klinisch fysicus-audioloog Voorheen werkzaam bij het Audiologisch Centrum van de Prof. J.J.Groen Stichting
Nadere informatieOp zoek naar muziek Een introductie van de instrumenten van het symfonieorkest Groep 5-6 Docentenhandleiding
Op zoek naar muziek Een introductie van de instrumenten van het symfonieorkest Groep 5-6 Docentenhandleiding Vooraf Voor u ligt de docentenhandleiding bij de educatieve website Introductie van het symfonieorkest
Nadere informatieOptimale ontwikkeling prenatale fase tot en met zes jaar
Optimale ontwikkeling prenatale fase tot en met zes jaar Naast het muzikale ontwikkelingsgebied (waarneming van, ontwikkeling van het muzikaal geheugen, enzovoort) is tevens zichtbaar welke muzikale gedragsvorm
Nadere informatieModules voor de komende drie schooljaren
G e m e e n t e l i j k e A c a d e m i e v o o r M u z i e k e n W o o r d L e d e Algemene Muziekcultuur (AMC) volg je gedurende drie jaar in de middelbare graad van de richting muziek. Je volgt wekelijks
Nadere informatieNamiddag. Doel: Concept: Tijdschema
Namiddag Doel: In de namiddag is het de bedoeling om de echte muziekinstrumenten te promoten. We leren de kleuters bepaalde blaas-, toets- en slagwerkinstrumenten kennen op een laagdrempelige en interactieve
Nadere informatieInformatie. Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma. voor GROEP 5 van het basisonderwijs Gemeente. Woudrichem BROCHURE. www.cultuurpuntaltena.
Maak kennis, maak muziek! Onderwijsprogramma www.cultuurpuntaltena.nl Informatie voor van het basisonderwijs Gemeente Woudrichem 019500_BIBLIOTHEEK_ALTENA_brochure_CPA_MuziekWijzer_Altena_A5.indd 16-17
Nadere informatieEen woordje uitleg over de keuzemodules
Een woordje uitleg over de keuzemodules MODULE W1 Garageband Woensdag 14u00 16u00 Les om de twee weken start op woensdag 3 februari 2016 Let op: plan je andere lessen (instrument/samenspel) niet tijdens
Nadere informatiePROGRAMMAVOORSTELLEN 2015 2016
PROGRAMMAVOORSTELLEN 2015 2016 EEN ANDER VERHAAL HET DUDOK KWARTET ZOEKT NAAR CONTEXT EN BETREKT DE LUISTERAAR BIJ DIE ZOEKTOCHT Van Haydn tot Xenakis: al eeuwenlang spreekt het strijkkwartet bij alle
Nadere informatie6 tot 12x 1 uur. 10 tot 12x 1 uur
Muziekatelier Muziekatelier is een grote hit! Wil jij iets doen met muziek maar weet je nog niet precies wat je het leukste vindt? Doe dan mee met het Muziekatelier. Spelenderwijs leer je noten lezen en
Nadere informatieAllemaal instrumenten
Lesbrief 1. UIT DE VIDEO Allemaal instrumenten Muzikale activiteit: Zingen Moeilijkheidsgraad: Tijdsduur: 5-10 minuten Voorbereidingstijd: 5-10 minuten Benodigdheden: karaokeband (hier openen) OF eigen
Nadere informatieCultuureducatie met Kwaliteit Nijmegen - Vaardigheidslijn Muziek -
Cultuureducatie met Kwaliteit Nijmegen - Vaardigheidslijn Muziek - De vaardigheidslijn muziek geeft een geordend overzicht van een doorlopende leerlijn voor groep 1 t/m 8. Muziek maakt onderdeel uit van
Nadere informatieEen muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool)
Een muziekles over Haydns Schöpfung (voorbeeldles basisschool) Paul Knöps Dit materiaal is onderdeel van het compendium christelijk leraarschap dat samengesteld is door het lectoraat Christelijk leraarschap
Nadere informatieneumenschrift notatie als geheugensteun met kleine tekentjes die enkel verloop melodie aangeven, maar geen ritme of absolute toonhoogte
Muziekgeschiedenis samenvatting lessenserie 1 Les 1 Middeleeuwen (500 1450) 476 Val van westelijk Romeinse rijk Kerk neemt centrale rol in Feodaal stelsel (leenstelsel) ±600 paus Gregorius de Grote en
Nadere informatieEINDWERK ALGEMENE MUZIEKCULTUUR
EINDWERK ALGEMENE MUZIEKCULTUUR 2016-2017 Ter informatie AMC focust gedurende drie jaar op de ontwikkeling van de auditieve vaardigheden. De theorie staat in functie daarvan. Telkens werd vertrokken vanuit
Nadere informatieModule 3c. Een goedwerkende didactiek rond dit programma kan wellicht voor cursisten een uitdaging vormen.
Module 3c Componeren met Hyperscore. Studielast: 7 uur Doel: Voldoende kunnen omgaan met het softwarepakket Hyperscore. Zelf enkele composities kunnen schrijven, didactische vertalingen kunnen maken. Inhoud:
Nadere informatieIntroductie in de muziektheorie oftewel Hoe zit muziek nou in elkaar?
Introductie in de muziektheorie oftewel Hoe zit muziek nou in elkaar? Tom Overtoom - e Muzelinck Inleiding Muziek klinkt zo vanzelfsprekend dat we er vaak niet bij stilstaan dat wat wij heel gewoon vinden
Nadere informatieseries Welkom op mijn eindexamenconcert. Een concert waarin ik een concept laat zien, genaamd Series.
series Welkom op mijn eindexamenconcert. Een concert waarin ik een concept laat zien, genaamd Series. De stukken die ik heb gecomponeerd zijn in de basis bedacht vanuit het Serialisme. Serialisme (het
Nadere informatieEindexamen muziek vwo 2007-I
Beoordelingsmodel J.H. Schein - Da Jakob vollendet hatte 1 maximumscore 1 één van de volgende: Soms is het (eerste) interval stijgend, soms dalend. Soms is het interval een secunde, soms een terts. ook
Nadere informatieMUZIEK EN WISKUNDE: samen klinkt het goed! INTERVALLEN: KWINT EN OCTAAF
LES 1 INTERVALLEN: KWINT EN OCTAAF Basis notenleer We hebben 7 notennamen: do re mi fa- sol la si (-do) Deze notennamen kunnen we ook wel in letters weergeven: C D E F G A B (-C) Als we dan terug bij do
Nadere informatieSchönberg en het ontstaan van de dodecafonie: algoritmische compositietechniek avant la lettre
Schönberg en het ontstaan van de dodecafonie: algoritmische compositietechniek avant la lettre Zoals blijkt uit o.m. zijn Verklärte Nacht en zijn Gurre-Lieder beheerste Arnold Schönberg reeds op jonge
Nadere informatieDieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek
DieDrie Lesbrief bij de voorstelling Muziekles (deel1) ±35 minuten (incl. filmpjes) (uitleg en filmpjes) Groep 3 t/m 8 Hoe? In groepjes op 1 of meer computers (met internet), of klassikaal met beamer of
Nadere informatieDe afgelopen weken hebben we ons in TIPS & TRUCS vooral gericht op het bewerken
De afgelopen weken hebben we ons in TIPS & TRUCS vooral gericht op het bewerken en het verbeteren van het geluid, o.a. door middel van effecten en processoren. Welke microfoon het beste is in welke situatie,
Nadere informatieBegintermen Basiscursus 1
Begintermen Basiscursus 1 noten kunnen lezen en benoemen in de vioolsleutel, met kruisen en mollen notenwaarden en rusten van hele t/m zestiende kunnen lezen en benoemen inzicht hebben in maatsoorten:
Nadere informatieFHKE Pabo Veghel Floor van Uittert. Vakspecialist muziek
FHKE Pabo Veghel 1-6-2018 Floor van Uittert Vakspecialist muziek Inhoud De les blz. 1 Lesduur blz. 1 Lesdoelen blz. 1 Creatieve proces blz. 1 KVB-model blz. 2 Organisatie blz. 2 Materialen blz. 2 Voorbereiding
Nadere informatieBegrippenlijst muziektheorie
Begrippenlijst muziektheorie Hieronder staat de begrippenlijst muziektheorie. De meeste begrippen worden uitgelegd in diverse video s op pabowijzer als onderdeel van het boek Nieuw Geluid. ISBN: 978 90
Nadere informatieMuzieklessen groep 5:
Muzieklessen groep 5: We kwamen de gymzaal van de kleuters binnen. Er stond een man met een gitaar, en er lagen matten. Daar moesten we gaan zitten. Hij had meer gitaren mee, hij liet de namen van de gitaren
Nadere informatieAnnA Boek I Begeleidingsboek Samen musiceren en de weg ernaartoe! Diane Reynders Walter Schraeyen
AnnA Boek I Begeleidingsboek Samen musiceren...... en de weg ernaartoe! sample Diane Reynders Walter Schraeyen AnnA...... is een nieuwe methode voor MCV én GroepsMusiceren. Centraal staan het verwerven
Nadere informatieJEUGDMUZIEKSCHOOL HANS DIRKEN. MEDEDELINGEN le grellelei berchem
JEUGDMUZIEKSCHOOL HANS DIRKEN MEDEDELINGEN le grellelei 10 2600 berchem www.halewynstichting.be 1 8 9 Jeugdmuziekschool Omschrijving van de doelstellingen hoofddoelstelling Jeugdmuziekschool Hans Dirken
Nadere informatieWelke zijn de toelatingseisen voor de afstudeerrichting muzikant en hoe worden kandidaten geselecteerd?
MUZIKANT Welke zijn de toelatingseisen voor de afstudeerrichting muzikant en hoe worden kandidaten geselecteerd? 1. Digitale aanmelding 1.1. Aanmeldingsformulier Naast een aantal formele gegevens, wordt
Nadere informatie2,5. Samenvatting door een scholier 1026 woorden 27 juli keer beoordeeld
Samenvatting door een scholier 1026 woorden 27 juli 2012 2,5 7 keer beoordeeld Vak Methode Muziek Muziek op maat H1 middeleeuwen Nieuwe ontwikkelingen in de middeleeuwen - Muziek werd gespeeld in kerken
Nadere informatie- Goede avond hallo. - (Bruno) Ja dat is moeilijk te zeggen, ik ben groot geworden in de Bluegrass met verschillende
Interview Heartstrings uitzending 01-10-2016 door Timen van Ark en Jaap van der Weerd vanuit de Schaapskooi te Stroe. www.countryland.nl We hebben visite hier in de Schaapskooi, we hebben de mensen van
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Boomwhacker Muziekmaker. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Wat zijn Boomwhackers en wat is de Muziekmaker? Boomwhackers zijn gekleurde
Nadere informatiesamengesteld bovenste cijfer is 4 of meer
Werkblad C Les 1 Naam:.. enkelvoudig bovenste cijfer is 2 of samengesteld bovenste cijfer is 4 of meer regelmatig onregelmatig 2-delig (binair) -delig (ternair) 2 2 2 2 4 8 2 4 8 4 4 4 6 6 12 4 2 8 4 8
Nadere informatieHoofdstuk 4 De Klankkast
Gitaar Hoofdstuk 1 De Gitaar De gitaar is een snaarinstrument, je kunt er leuke muziek mee maken. Door met je vingers over de snaren te gaan. En met je andere hand akkoorden of noten te maken. Doordat
Nadere informatieErnstig meervoudig gehandicapten. muziek
Ernstig meervoudig gehandicapten & muziek Ellen Bom Muziektherapeute De Compaan Den Haag Activiteitencentrum Kijkduin 2007 Inleiding In deze brochure wordt ingegaan op hoe muziek kan worden ingezet om
Nadere informatieKennis maken met het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de Doelen
Kennis maken met het Rotterdams Philharmonisch Orkest en de Doelen U bezoekt met een groep het Rotterdams Philharmonisch Orkest in de Doelen. Voor veel kinderen kan het de eerste keer zijn dat ze een concert
Nadere informatieMuziek. Elke tijd heeft zijn eigen vormen
Muziek Elke tijd heeft zijn eigen vormen Klassieke Sonate / Symfonie Eerste deel; snel en dramatisch (met sonatevorm) Tweede deel; langzaam en lyrisch. Liedvorm of thema met variaties contrasterende toonsoort
Nadere informatieMuzikale Verbeelding
Muzikale Verbeelding 1 INLEIDING! DOOR MARCO C. DE BRUIN Marco C. de Bruin is een componist die schrijft in een frisse mix van pop en jazz met een vleugje hedendaags. Zijn muziek is uitgevoerd door o.a.
Nadere informatieBV De Pianomannen. Om uit te knippen. Bij blad C1: foto s van Erik Satie. C1a (groep 7/8)
Om uit te knippen BV De Pianomannen Bij blad C1: foto s van Erik Satie. C1a (groep 7/8) Erik Satie [leerkracht] BV De Pianomannen Ken je Erik Satie? Erik Satie is een componist. Weet je wat dat is? Iemand
Nadere informatie1. Het ritme wat ik voor ga spelen bestaat uit twee bouwstenen en extra halve noot. Schrijf de nummers van de goede bouwstenen op de juiste plek.
Werkblad B Les 1 Naam:. 1. Het ritme wat ik voor ga spelen bestaat uit twee bouwstenen en extra halve noot. Schrijf de nummers van de goede bouwstenen op de juiste plek.. Het ritme wat ik voor ga spelen
Nadere informatieMODULES AMC. AMC volgens een modulair systeem... PER TRIMESTER KIES JE 1 MODULE UIT EEN LIJST VAN 6 MOGELIJKHEDEN
Academie Londerzeel presenteert: MODULES AMC WO Lesda g ENS DAG en op of Z, ATE VRIJD MUZ R DAG AG IEK LAB (V3) O S SER OFIE VRA NCK Schooljaar 2017-2018 X AMC volgens een modulair systeem... Dit betekent
Nadere informatieInleiding in de jazzharmonie op de piano
Inleiding in de jazzharmonie op de piano Masja van der Meer INLEIDING 3 HOE GEBRUIK JE HET BOEK? 4 Tijdsplanning studeren: 5 HOOFDSTUK 1: DE BASIS 6 Welke kennis en vaardigheden heb je nodig? 6 Notatie,
Nadere informatie2 punten. 3 punten. 4 punten. 1 punt. 3 punten
Speel het vierde stuk uit één van je boeken. Hoeveel verschillende tonen kennen we. 1 2 Schrijf in ritme het woord pianoleerling in kwarten en achtsten. Is dit het ritme van Kortjakje, Vader Jacob, Zie
Nadere informatieStel, dat uw muzieknotatieprogramma nog niet geschreven delen van uw partituur zelfstandig zou kunnen invullen...
Let op: Dit PDF-document is gemaakt met afbeeldingen met een lage resolutie ten gunste van de laadsnelheid van het document. Daarom zullen de afbeeldingen bij sterke vergrotingen, onscherp worden. SPP
Nadere informatieToelatingsprocedure Opleiding docent muziek
Toelatingsprocedure Opleiding docent muziek De adspirant student meldt zich aan voor het toelatingsexamen op twee manieren. Na aanmelding via Studielink vult hij online de vragen in op de pagina inschrijving
Nadere informatielesmateriaal No strings attached educatie.concertgebouw.nl Michiel Schipper
No strings attached lesmateriaal educatie.concertgebouw.nl Michiel Schipper No strings attached Ragazze Quartet en Kapok Inhoud Voorwoord... 2 Inleiding... 3 Geluidsfragmenten en filmpjes... 4 1: Ragazze
Nadere informatieLEERLINGENHANDLEIDING. Inleiding
LEERLINGENHANDLEIDING Inleiding Jullie gaan binnenkort naar de voorstelling De dag- en nachtegaal. Dit jeugdconcert wordt gespeeld door een ensemble uit het Nederlands Philharmonisch Orkest. De muziek
Nadere informatieModule 3g. Liedbegeleidingen met band in a box.
Module 3g Liedbegeleidingen met band in a box. Studielast: 7 uur Doel: kunnen maken van liedbegeleiding aan de hand van een zogenaamde begeleidingsautomaat, op basis van melodie met akkoordschema. De begeleiding
Nadere informatie1. Samen maken we muziek vandaag
1. Samen maken we muziek vandaag We verzamelen voor het gebouw van de Natuurtuin Na een korte inleiding zingen we samen het lied samen maken we muziek vandaag. Dit lied zullen we telkens zingen als we
Nadere informatieEen goede muziekles bestaat meestal uit drie onderdelen uit de domeinen:
Een goede muziekles bestaat meestal uit drie onderdelen uit de domeinen: Zingen Muziek maken Luisteren naar muziek Bewegen op muziek Muziek vastleggen Spreken over muziek Voorbeeld: Domein stap 1. Zingen
Nadere informatieIn Evacuate the dancefloor van Cascada wordt een langer motief gebruikt. Meteen daarna wordt een variatie gespeeld.
Naam:.... Klas:. Herhalen is iets nog een keer spelen zonder er iets aan te veranderen. Als je in een muziekstuk het motief alleen maar herhaalt, wordt het wel een beetje saai. Daarom maakt een componist
Nadere informatiePierre Boulez Vertalingen Etty Mulder Op de grens met het vruchtbare land 1955/1966 Het vruchtbare land 1989/1995
Pierre Boulez Vertalingen Etty Mulder Op de grens met het vruchtbare land 1955/1966 Het vruchtbare land 1989/1995 CONCEPT/inventaris ; het Grensgebied Het vruchtbare land van Pierre Boulez en Paul Klee
Nadere informatieALGEMENE MUZIEKLEER VOOR HET B-EXAMEN
ALGEMENE MUZIEKLEER VOOR HET B-EXAMEN INHOUDSOPGAVE TEMPO AANDUIDINGEN... 3 INTERVALLEN... 4 MAATSOORTEN EN RITME TRIOLEN... 5 MAATSOORTEN EN RITME - SYNCOPEN... 6 MAATSOORTEN EN RITME - HET SWINGRITME...
Nadere informatie5.3 Nicolai Paganini 19e eeuw deze Italiaanse violist was meester op het gebied van virtuositeit
Samenvatting door een scholier 1490 woorden 18 januari 2011 3,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Muziek Muziek op maat MUZIEK OP MAAT HOOFDSTUK 5 Romantiek (1815-1900) (bladzijde 77) Paragrafen op een rij
Nadere informatieVoorbereiding toets Muziekgeschiedenis Klas: AAT 2017/2018
Naam: Voorbereiding toets Muziekgeschiedenis Klas: AAT 2017/2018 Beantwoord de volgende vragen ter voorbereiding op de dossiertoets muziekgeschiedenis. Indien de opdracht Studie en Beroep onvoldoende wordt
Nadere informatieOefen het lied Billy Jean
Lesbrief 1. UIT DE VIDEO Oefen het lied Billy Jean Muzikale activiteit: Zingen Moeilijkheidsgraad: Tijdsduur: 5-10 minuten Voorbereidingstijd: 5-10 minuten Benodigdheden: karaoke band (hier openen) OF
Nadere informatieberoepskwalificaties amateur vertolkend muzikant
beroepskwalificaties amateur vertolkend muzikant 1 CONCORDANTIETABEL Beroepskwalificaties amateur vertolkend muzikant Concordantie tussen: - de beroepskwalificaties amateur vertolkend muzikant; - en de
Nadere informatieBeleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas
Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas 1. Algemene doelstelling cultuureducatie 2. Doelen en visie van de school 3. Visie cultuureducatie 4. Beschrijving van de bestaande situatie 5. Beschrijving van
Nadere informatieOefen het lied Blijf bij mij
Lesbrief 1. UIT DE VIDEO Oefen het lied Blijf bij mij Muzikale activiteit: Zingen Moeilijkheidsgraad: Tijdsduur: 5-10 minuten Voorbereidingstijd: 5-10 minuten Benodigdheden: karaokeband (hier openen) OF
Nadere informatieChina. Traditionele muziek in China. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 2 x 30 minuten per les
China Traditionele muziek in China Vakgebied: Muziek Lesduur: 2 x 30 minuten per les 3 Pagina 1 Colofon Traditionele muziek in China Les voor groep 7/8 2 x 30 minuten Muziek China - Traditionele muziek
Nadere informatieBekijk het introductiefilmpje op de homepagina en lees het onderstaande verhaal hierbij.
Docentenhandleiding Vuurvogel Het Balletorkest Beste docent, Wat fijn dat u naar De Vuurvogel van Het Balletorkest komt kijken. In dit document vindt u de handleiding voor alle lessen rondom dit concert.
Nadere informatieLuister naar de muziekfragmenten en verbind de juiste bezetting met elk orkest.
Met z n allen samen! Toeters en kloppers Er zijn drie soorten orkesten die enkel uit blazers en slagwerk bestaan. Samen worden deze orkesten hafabra genoemd, naar de eerste letters van hun naam. Luister
Nadere informatieDADA EN POMPIDOM GROEP 1-2
DADA EN POMPIDOM GROEP 1-2 Klankhoogte Een eigen liedje Bron: Alma ten Bruin Opstelling: De kinderen zitten in een kring in het speellokaal Benodigdheden: CD: Klankhoogte Bijlage 1 2 3 4 Melodie instrumenten
Nadere informatieLesmap Ghost Notes Ictus
Lesmap Ghost Notes Ictus Het concert: de klassieke muziek van vandaag De klassieke muziek verwijst immers vaak naar muziek die eeuwen geleden al werd geschreven. Denk maar aan: Wat je tijdens het concert
Nadere informatieART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW. H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel.
ART HISTORY DE TWINTIGSTE EEUW H4 algemeen deel Hoofdstuk 4 Expressionisme - Kunst en gevoel. Sigmund Freud (1856-1939) De ideeën van de psychoanalyticus Sigmund Freud hadden veel invloed op de kunstenaars
Nadere informatieModules AMC 2013-2014. 1 e semester (sept-jan) Kunstencampus
Modules AMC 2013-2014 1 e semester (sept-jan) Kunstencampus Module KI/1 Iedereen kan zingen Rudy Van den Bergh Wanneer: maandag 17u30 tot 18u30 Wat: Iedereen kan zingen. Alleen, met twee, met velen. Hoe
Nadere informatie