lesmateriaal No strings attached educatie.concertgebouw.nl Michiel Schipper

Transcriptie

1 No strings attached lesmateriaal educatie.concertgebouw.nl Michiel Schipper

2 No strings attached Ragazze Quartet en Kapok Inhoud Voorwoord... 2 Inleiding... 3 Geluidsfragmenten en filmpjes : Ragazze Quartet : Kapok : Mix van muziekstijlen : Regisseer je eigen concert...9 Verwerkingsopdrachten Bijlagen Bijlage 1: Het Koninklijk Concertgebouw Bijlage 2: Biografie Ragazze Quartet Bijlage 3: Biografie Kapok Bijlage 4: Instrumenten strijkkwartet 1

3 Voorwoord Het Ragazze Quartet is een strijkkwartet dat opvalt door haar muzikale bevlogenheid, talent, veelzijdigheid, presentatie en niet schroomt om samen te werken met kunstenaars uit verschillende disciplines en muziekwerelden. Kapok is een ongewoon trio dat elementen combineert uit verschillende genres en tradities. Een combinatie van deze twee groepen op het podium levert een unieke concertervaring op waarbij grenzen verdwijnen en het publiek continu wordt verrast. Dit lesmateriaal is bedoeld als voorbereiding op het concert. Je maakt kennis met het Ragazze Quartet en Kapok, zodat je tijdens het concert een rijkere concertbeleving kunnen hebben. 2

4 No strings attached Ragazze Quartet en Kapok Inleiding Over het lesmateriaal Dit lesmateriaal bevat verschillende lesonderdelen die als losse lessen kunnen worden uitgevoerd of juist samengevoegd kunnen worden in één les. Het materiaal kan dus naar eigen inzicht ingezet worden ter voorbereiding op het concertbezoek. Het eerste lesonderdeel gaat over het Ragazze Quartet. Ook komt in het eerste lesonderdeel Het Concertgebouw en de historie van het gebouw aan bod. Het tweede lesonderdeel gaat over het trio Kapok dat samen met het Ragazze Quartet zal optreden in Het Concertgebouw. In het derde lesonderdeel komt een mix van de verschillende muziekstijlen aan bod en het vierde lesonderdeel gaat over het regisseren van een geënsceneerd concert. De verwerkingsopdrachten zijn bedoeld voor na afloop van het concert. Er kan gekozen worden welke opdrachten er gemaakt worden. Website Alle film- en geluidsfragmenten die horen bij dit lesmateriaal zijn te vinden op educatie.concertgebouw.nl/no-strings-attached. Doelen Doel van dit project is om leerlingen in contact te brengen met live muziek en ze kennis te laten maken met Het Concertgebouw. Ook leren de leerlingen over verschillende muziekstijlen. Wij wensen jullie veel plezier met de voorbereiding. 3

5 Geluidsfragmenten en filmpjes Op de website educatie.concertgebouw.nl/no-strings-attached staan de geluidsfragmenten en filmpjes die horen bij de verschillende lesonderdelen. Tracks 1. Luigi Boccherini - Strijkkwartet no. 5, op. 32 deel 1. Allegro commodo 2. Claude Debussy - Strijkkwartet in g, op. 10 deel 2. Assez vif et bien rythmé Filmpjes 1. Ragazze Quartet Franz Schubert, Der Tod und das Mädchen 2. Amsterdam in de Gouden Eeuw 3. Kapok Adana 4. Kapok Americana 5. Kapok Nausicaa 6. Kapok en Ragazze Quartet Nausicaa 4

6 No strings attached Ragazze Quartet en Kapok 1: Ragazze Quartet Inleiding Dit lesonderdeel gaat over strijkkwartet Ragazze dat tijdens het concert in Het Concertgebouw samen met Kapok zal gaan optreden. Welke instrumenten spelen er in een strijkkwartet? Hoe klinkt dat? Wat voor soort muziek spelen ze? In dit lesonderdeel kom je daar achter. Ragazze Quartet Het Ragazze Quartet is een strijkkwartet dat zoals de naam al zegt bestaat uit 4 vrouwen ( ragazze betekent meisjes in het Italiaans). Een strijkkwartet heeft een vaste bezetting en bestaat uit twee violen (die elk hun eigen partij spelen: 1 e viool en 2 e viool), een altviool en cello. Meer informatie over deze instrumenten staat in bijlage 4. Het genre van het strijkkwartet bestaat al heel lang: componist Joseph Haydn heeft dit genre vanaf 1750 groot gemaakt. Tot op de dag van vandaag wordt muziek in deze bezetting gespeeld en gecomponeerd. Opdracht 1 a. Luister naar track 1, dit is een deel uit een strijkkwartet van de componist Luigi Boccherini dat ook op het concert gespeeld zal worden. Probeer de verschillende instrumenten van het strijkkwartet te onderscheiden tijdens het luisteren en beschrijf welke functie de verschillende instrumenten hebben in de muziek. (Welk instrument klinkt het laagste? Welke het hoogst? Welk instrument speelt de melodie? Welk instrument de baslijn? Welke functie hebben de andere instrumenten?) b. Luister nogmaals naar het begin van track 1 (t/m minuut 1:00). Je hoort steeds een vraag en antwoord in de muziek. Hoeveel vragen en antwoorden kun jij ontdekken in dit fragment? Opdracht 2 a. Luister naar track 2, dit is een deel uit het strijkkwartet van Claude Debussy en klinkt ook op het concert. Benoem de overeenkomsten en verschillen die je hoort als je het vergelijkt met track 1. Bijvoorbeeld: Zijn de instrumenten hetzelfde of niet? Wat kun je zeggen over het tempo van de twee stukken? Wat is het verschil in sfeer tussen de twee stukken? Wat kun je zeggen over de manier van spelen? Klinkt het kort of juist lang? b. Welk van de stukken (track 1 of 2) vind je mooier? En waarom? Opdracht 3 a. Bekijk film 1 tot minuut 2:16. Hier speel het Ragazze Quartet Der Tod und das Mädchen van de componist Franz Schubert. Dit zullen ze ook op het concert spelen. Er iets iets bijzonders aan de hand met het ritme als je let op de 4 verschillende partijen. Kun jij ontdekken wat? (tip: let op de beweging van de strijkstokken) b. Bekijk film 1 nu vanaf minuut 2:16. Wat is er nu in het ritme veranderd? c. Dit stuk heet Der Tod und das Mädchen (De dood en het meisje) en gaat dus over de dood. Franz Schubert schreef dit stuk in 1824 na een heftig ziekbed waarbij hij de dood zelf bijna in de ogen had gekeken. Hoe hoor je de sfeer van de dood in dit muziekstuk terug? Hoe komt dat? d. Zou je deze muziek opzetten als je verdrietig bent? Waarom wel/niet? Zo niet, wat zou je dan opzetten? 5

7 Opdracht 4 a. Lees de informatie over het Ragazze Quartet in bijlage 2 en kom zo meer te weten over wie je straks op het podium gaat zien. b. Bekijk de website van het kwartet voor meer informatie: ragazzekwartet.nl en bedenk het volgende: Wat zou je de leden van het strijkkwartet willen vragen na het zien van de website? Zou het je leuk lijken om in een strijkkwartet te spelen? Waarom? Het Concertgebouw Voordat je Het Concertgebouw gaat bezoeken is het interessant iets meer te weten over het gebouw en de historie. Opdracht 5 a. Lees de informatie in bijlage 1 over Het Concertgebouw. b. Bekijk de Virtual Tour en neem zo alvast een kijkje in het hele gebouw via Het concert zal plaatsvinden in de Kleine Zaal. c. Ontdek via film 2 hoe Amsterdam eruit zag toen Het Concertgebouw in 1888 werd gebouwd. 6

8 No strings attached Ragazze Quartet en Kapok 2: Kapok Inleiding Dit lesonderdeel gaat over het trio Kapok dat tijdens het concert in Het Concertgebouw samen met het Ragazze Quartet zal optreden. Kapok is een ongewoon trio, omdat de combinatie instrumenten die ze hebben in geen enkele andere band bestaat en ze verschillende soorten muziek combineren. Via onderstaande opdrachten maak je kennis de sound van deze band. Kapok De drie mannen van Kapok spelen elk hun eigen instrument: Timon speelt gitaar, Remco drumt en Morris speelt hoorn. Een bijzondere combinatie van instrumenten: een basinstrument (zoals een basgitaar of contrabas) ontbreekt en de melodie wordt meestal gespeeld door de hoorn, een instrument dat je vrijwel nooit ziet in een band. Door deze manier van muziek maken ontstaat er een eigen sound die met geen andere groep te vergelijken is. Opdracht 6 a. Bekijk film 3 en maak zo kennis met de sound van Kapok. Probeer te luisteren naar één van de drie instrumenten en bedenk welke functie deze heeft in het geheel: speelt hij de melodie, het ritme of is het juist begeleiding van de anderen? Let ook op hoe drummer Remco met verschillende attributen steeds weer een ander geluid neerzet. b. Bekijk film 3 nogmaals en luister nu naar één van de andere instrumenten. Bedenk weer of het instrument de melodie, het ritme of de begeleiding speelt. En verandert dit tijdens het nummer of blijven de rollen gelijk? c. Bekijk vervolgens film 4 en benoem de muzikale overeenkomsten en verschillen met film 3. Bijvoorbeeld: Zijn de instrumenten hetzelfde of niet? Speelt dezelfde persoon de melodie/ritme/begeleiding of juist niet? Wat kun je zeggen over het tempo? Wat kun je zeggen over het gevoel dat je bij dit nummer krijgt in tegenstelling tot het nummer van film 3? Hoe komt dat? d. Welk van de nummers (film 3 of 4) spreekt je het meest aan? En waarom? e. Bedenk hoe jij de muziekstijl van Kapok zou omschrijven (pop/klassiek/jazz of juist iets anders). Waarom? f. Spreekt de stijl van Kapok je aan? Waarom wel/niet? Opdracht 7 a. Lees de informatie over Kapok in bijlage 3 en kom zo meer te weten over wie je straks op het podium gaat zien. b. Bekijk de website van het kwartet voor meer informatie: en bedenk het volgende: Wat zou je de leden van Kapok willen vragen na het zien van de website? Zou het je leuk lijken om in een trio als Kapok te spelen? Waarom? 7

9 3: Mix van muziekstijlen Inleiding Dit lesonderdeel gaat over het mixen van verschillende muziekstijlen. Wat gebeurt er met de muziek als je verschillende muziekstijlen met elkaar combineert? Ervaar zelf hoe dat werkt door je eigen korte compositie te maken. Ragazze Quartet en Kapok In de vorige lesonderdelen heb je kennis gemaakt met het strijkkwartet en de muziek van Kapok. Maar wat gebeurt er als je deze twee muziekstijlen met elkaar mixt? Via onderstaande opdracht kom je daar achter. Opdracht 8 a. Bedenk nog even hoe een strijkkwartet klinkt, welke instrumenten daarin spelen en wat voor geluid daarbij hoort. Bespreek dit eventueel met een klasgenoot. Doe hetzelfde voor het trio Kapok. b. Tijdens het concert gaan het Ragazze Quartet en Kapok ook samen optreden, hoe denk jij dat het klinkt als je deze ensembles samenvoegt? Denk hierover na en bespreek dit evenuteel met een klasgenoot. c. Bekijk film 5, dit is het nummer Nausicaa van Kapok. Luister goed naar de verschillende partijen: wie speelt wat? d. Bekijk vervolgens film 6, dit is hetzelfde nummer, maar nu met het Ragazze Quartet toegevoegd. Beschrijf wat er nu is veranderd. Wie speelt nu wat? En wat voor effect heeft dat op de sound van het nummer? Eigen compositie Opdracht 9 a. Welke voorbeelden van nummers ken jij waarin verschillende muziekstijlen worden gecombineerd? Wat vind je daar goed aan en wat niet? Waarom? Bespreek dit met een groepje van 3 of 4 klasgenoten. b. Maak met je groepje een korte compositie waarin je verschillende muziekstijlen combineert: Je kunt hiervoor gebruik maken van bodypercussie, zang, instrumenten (indien mogelijk) of eigen bedachte instrumenten (bijvoorbeeld een pen op tafel). Bedenk met elkaar welke muziekstijlen er in de compositie moeten komen. Bedenk met elkaar wie welke partij uitvoert. (bijv. melodie, ritme, begeleiding: dit kan uiteraard wisselen gedurende het stuk) Spreek ook af wie er aangeeft om te beginnen en het tempo aangeeft. Of lukt het om dat als groep samen te doen zonder dat het ongelijk gaat? c. Voer je eigen compositie uit voor de rest van de klas. d. De klas reageert op de compositie: wat vonden ze mooi en waarom? Hoe vonden de uitvoering gaan? Welke muziekstijlen hebben ze herkend? 8

10 No strings attached Ragazze Quartet en Kapok 4: Regisseer je eigen concert Inleiding Dit lesonderdeel gaat over het ensceneren van een concert. Je kruipt in de rol van regisseur en denkt na over het theatrale aspect bij een concert. Regisseer het concert van het Ragazze Quartet en Kapok Het concert dat jullie gaan bezoeken is een theatraal geregisseerd concert. Met de volgende opdracht ga je nadenken over hoe jij het concert van het Ragazze Quartet en Kapok zou aankleden. Opdracht 10 a. Bedenk welk verhaal jij in het concert wilt vertellen bij de muziek die je in de vorige lesonderdelen hebt gehoord en die tijdens het concert zal klinken (track 1 en 2 en film 1, 3, 4 en 6). b. Wat wordt in je verhaal de rol van het Ragazze Quartet en welke rol krijgt Kapok? Of krijgen de leden een individuele rol? c. Schrijf een kort script waarin je de verhaallijn en de rollen beschrijft die jij in het concert voor ogen hebt. d. Bedenk vervolgens hoe je wilt dat het er op het podium uit komt te zien. Wat voor decor past er bij jouw verhaal? Wat voor licht moet er komen? Voeg dit toe aan je script. e. Presenteer jouw script aan de klas. 9

11 Verwerkingsopdrachten Kies na het concertbezoek één of meerdere van onderstaande opdrachten ter verwerking van je bezoek aan Het Concertgebouw Opdracht 1 Schrijf een review over je ervaringen na het concertbezoek. Hoeveel sterren ken je toe (maximaal 5)? In hoeverre sloot de muziek aan bij je verwachtingen? Wat vond je van de muziek? Wat vond je van de zang? Zou je dit concert aanraden aan de lezers van je review? Opdracht 2 Schrijf een recensie voor een krant (bijvoorbeeld de schoolkrant) over het concert dat je hebt gehoord. Houd er rekening mee dat het taalgebruik van een recensie in een krant anders is dan op internet. Wat vond je goed en waarom? Wat had je liever anders gezien of gehoord? Zou je dit concert aanraden aan de lezers van je recensie? Opdracht 3 Maak een playlist met nummers die je na het horen van het concert zou vinden passen bij het Ragazze Quartet en Kapok. Waarom heb je voor deze nummers gekozen? Beschrijf dit aan een klasgenoot of aan de hele klas. Opdracht 4 Beschrijf Het Concertgebouw aan iemand die er nog nooit is geweest. Je kunt dit opschrijven of aan iemand vertellen. Wat is jouw opgevallen aan het gebouw? Wat vond je er van? Zou je iemand aanraden er heen te gaan? 10

12 Het Concertgebouw Afdeling Educatie Concertgebouwplein LN Amsterdam Telefoon Website educatie.concertgebouw.nl De vele educatie- en participatieprojecten van Het Koninklijk Concertgebouw worden voorts mede mogelijk gemaakt door VandenBroek Foundation, Amado Foundation, Fonds 21, Prins Bernhard Cultuurfonds, Gifted Art, Triodos Foundation, Institut Français, Charity Stichting Rob Beers, Stichting Zabawas, Freek en Hella de Jonge Stichting en Thurkowfonds.