Cognitieve stoornissen en Depressie na TIA en beroerte. Anouk van Norden Neuroloog

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Cognitieve stoornissen en Depressie na TIA en beroerte. Anouk van Norden Neuroloog"

Emma Claes
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Cognitieve stoornissen en Depressie na TIA en beroerte Anouk van Norden Neuroloog

2 INTRODUCTIE

3 Cognitive function in elderly individuals with cerebral small vessel disease an MRI study Anouk GW van Norden

5 Doorbloedingsstoornissen van de hersenen wittestofafwijkingen lacunaire infarcten microbloedingen > 90% van de mensen > 60 jaar heeft doorbloedingsstoornissen

6 Toenemende vergrijzing 2010: 2.6 miljoen 65 plussers (15.6% van de bevolking) 2040: 4.6 miljoen 65 plussers (25.6% van de bevolking)

8 Mogelijke verklaringen microbloedingen ernst van de beschadiging van de wittestof verbindingen

9 1,5% wittestofafwijkingen 98,5% normaal ogende wittestof

10 Doel van het proefschrift - relatie tussen microbloedingen en cognitief functioneren -relatie tussen de ernst van wittestof beschadiging en cognitief functioneren: - wittestofafwijkingen - normaal ogende wittestof

tussen de ernst van wittestof beschadiging en

tekenen van doorbloedingsstoornissen op hersenscan - 2006 (begin

11 RUN DMC studie Radboud University Nijmegen Diffusion tensor and Magnetic resonance imaging Cohort personen jaar - tekenen van doorbloedingsstoornissen op hersenscan (begin van het onderzoek): geen dementie - deelnemers worden in 2012 opnieuw onderzocht

12 Microbloedingen en cognitief functioneren Resultaten -10 % een of meer microbloedingen -microbloedingen zijn gerelateerd aan cognitief functioneren Gradient echo T2* imaging

13 Resultaten DTI en cognitief functioneren -ernst van beschadiging binnen de wittestof afwijkingen is gerelateerd aan cognitie - ernst van beschadiging in de normaal ogende wittestof is gerelateerd aan cognitie

gerelateerd aan cognitie - ernst van beschadiging

14 Conclusies -naast wittestofafwijkingen en lacunaire infarcten zijn ook microbloedingen gerelateerd aan cognitief functioneren -ernst van de beschadiging van de wittestofafwijkingenheeft invloed op cognitief functioneren -beschadiging van de normaal ogende wittestof heeft ook invloed op cognitief functioneren

beschadiging van de wittestofafwijkingenheeft invloed op cognitief

15 Cognitieve stoornissen en Depressie na TIA en beroerte

18 Elke seconde telt!

19 Epidemiologie

20 Hersenen > zenuwcellen > verbindingen > zeer complexe netwerk met veel functies Brandstof (suiker) en zuurstof noodzakelijk 2% van totale lichaamsgewicht zijn hersenen 20% van al het bloed gaat naar de hersenen

21 Herseninfarct: afsluiting bloedvat

22 Hersenbloeding: lekkage bloedvat

23 Beroerte: de cijfers ruim nieuwe beroertes per jaar in NL 80% herseninfarct 20% hersenbloeding belangrijkste oorzaak handicap belangrijkste doodsoorzaak vrouwen 1 op 3 van alle 65-plussers krijgt het!

24 Recovery after stroke: more than just walking and talking again If you don t look for it, you won t find it!

25 Post Stroke Cognitieve stoornissen en depressie: de oorzaak Psychologische impact -major life event - verlies van onafhankelijkheid - angst/depressie - slaapstoornissen - vermoeidheid

26 Post Stroke Cognitieve stoornissen en depressie: de oorzaak Direct effect/strategisch infarct

27 Post Stroke Cognitieve stoornissen en depressie: de oorzaak Indirect effect/defect van verbindingen

28 Post Stroke Cognitieve stoornissen en depressie: de oorzaak Klinische manifestatie van een chronische cerebrovasculaire ziekte, met invloed op cognitie voor, tijdens en na de beroerte - 20% binnen 3 mndn nieuw infarct op MRI - Stille infarcten 5x vaker voor - Relatie stille infarcten en dementie

29 Post Stroke Cognitieve stoornissen en depressie: de oorzaak Interactie tussen beroerte en Alzheimer pathologie - Combinatie pathologie - Versterkt effect - Interactie

30 Post Stroke Cognitieve stoornissen en depressie: het probleem Belangrijke voorspellers voor functioneren Kwaliteit van Leven Cognitieve stoornissen Regulatie van emotie Gedragsmatige stoornissen

31 Post Stroke Cognitieve stoornissen en depressie: het probleem Acute fase (1 e week) Subacute fase (2 weken- 6 maanden) Chronische fase (vanaf 6 maanden)

32 De acute fase Stoornis in de cognitieve netwerken (debuut niet herinneren; onverschillig) Ontregelingen van gedrag (apathie, somberheid, opwinding, angst) (effect op cognitief functioneren)

33 De acute fase Instabiele fase (infecties, metabole en immunologische ontregelingen) DELIER Herstelmechanismen (herstel van netwerken, nieuwe en alternatieve verbindingen) Uitgebreid NPO in acute fase niet mogelijk, met name gezien vermoeidheid van patient.

34 De acute fase Belangrijk mate van afasie, neglect en waarneemstoornissen vast te stellen, heeft invloed op manier van verplegen en communiceren. Dit heeft positieve invloed op onrust, angst en gevoelens van hulpeloosheid

35 De acute fase Delier: directe therapeutische consequenties, verpleegkundig en medicamenteus Onbehandeld delier leidt tot verhoogde morbiditeit, mortaliteit en langere opname duur Ook andere gedragproblematiek (agitatie, ontremming: specifiek verpleegkundig en evt medicamenteus ingrijpen

36 De acute fase Moeilijk vast te stellen welke cognitieve/gedragsmatige stoornis speelt Goede observatie, voorgeschiedenis, heteroanamnese, pre-existent functioneren en follow up is in deze fase van belang

37 De subacute fase Tweede week 6 maanden Stabilisatie/herstel van het klinische beeld Belangrijk cognitief en emotioneel functioneren vast te stellen - Belangrijke voorspeller later herstel - Richting aan revalidatie traject -Aanwijzingen dat vroege behandeling effectiever is

38 De subacute fase Observatie, verpleegkundige, neuroloog, maar ook belangrijke taak voor ergotherapeut. Beperkingen in ADL en iadl geven indruk Gedragsneurologisch onderzoek MMSE na beroerte ongeschikt, screening van executief, geheugen en aandacht NPO mogelijk binnen 3 weken na beroerte, niet altijd noodzakelijk

39 De subacute fase Welke functiestoornissen staan op de voorgrond: Executief functioneren (39%) Visuele perceptie en constructie (38%) Neglect (31%) Taalfunctie/abstract redeneren/verbaal geheugen (26%) Visueel geheugen (22%)

40 De subacute fase Na een half jaar nog 31% stoornissen op tenminste 1 cognitief domein (acute fase 55%). Met name abstract redeneren en executief functioneren voorspellen lange termijn prognose.

41 De chronische fase Na 6 maanden Pre-existent functioneren (IQ CODE) Prevalentie van post stroke dementie varieert sterk, tot 30% na 3 maanden; rigide criteria. Vascular cognitive impairment, prevalentie stijgt Eerdere beroertes/small vessel disease (chronisch) Cognitieve stoornissen bij mensen met volledig herstel van motore en taalfunctie (40%)

42 Depressie Prevalentie lastig te noemen Tijd na Beroerte Prevalentie Eerste 2 weken 6-22% Na 3-4 maanden 22-53% Na 1 jaar 16-47% Na 3 jaar 9-41% Na 5 jaar 35% Na 7 jaar 19%

43 Depressie Risicofactoren: Leeftijd < 65 jaar Vrouw Eerdere depressie Eerdere beroerte Hoog opleidingsniveau Ernst neurologische uitval Verblijf in instelling

44 Depressie Moeilijk vast te stellen (afasie/cognitieve stoornissen Cognitieve/emotionele stoornissen, die geen depressie zijn Apathie, vermoeidheid, executieve stoornissen leidend tot inactiviteit, slaapstoornissen en traagheid (uiting van beschadigd brein en niet van depressie)

45 Effect TIA op lange termijn Incidentie TIA: /jaar - Onbekend -Veel mensen houden klachten -Met name cognitief functioneren

46 Post Stroke Cognitieve stoornissen en Depressie: de behandeling Angst - voor recidief - voor afhankelijkheid - voor sociale isolatie - de toekomst

47 Cognitieve stoornissen Cognitieve revalidatie Barbara Wilson (1997) any intervention strategy or technique to enable patients and their families to live with, manage, by pass, reduce or come to terms with cognitive deficits precipitated by injury to the brain

48 Cognitieve stoornissen Informatievoorziening aan patient en partner!!

49 Depressie Antidepressiva (SSRI); positief effect herstel? Geen preventie Cognitieve gedragstherapie; voorkomen terugval Muziektherapie Informatievoorziening aan patient en partner!

50 Depressie Cognitieve gedragstherapie leren herkennen en uitdagen van negatieve gedachten het plannen en uitvoeren van activiteiten die een positief gevoel uitlokken het leren oproepen van geruststellende gedachten ontspanningsoefeningen

51 Persoonlijke factoren Lange termijn uitkomst verschilt per patient Persoonlijke factoren hebben invloed op -herstel - revalidatieproces - aanpassingsproces Leeftijd (snelheid informatieverwerking) Coping (actieve coping, betere outcome)

52 Omgevingsfactoren Sociale netwerk van naast betrokkenen Naastbetrokkenen: depressie en angst Coping van naastbetrokkenen effect op outcome Specifieke interventies voor naastbetrokkenen

53 Voorkomen is beter dan genezen!

54 TIA

55 TIA gehad: klachten voorbij. Afwachten maar.

56 1 op de 5 patienten met een beroerte had eerst een TIA >70%

57 Therapie Niet een hand vol pillen maar geselecteerde medicijnen Aspirine(Ascal) Bloeddrukverlager(Chloortalidon, Lisinopril) Cholesterolverlager(Simvastatine) Dipyridamol(Persantin)

58 Therapie: advies over leefstijl

59 Herseninfarct

60 Waarom zo snel mogelijk? 1min 30min 1h 3h 4.5h 6h

61 Trombolyse binnen 4.5 uur!

62 Trombolyse 3+4 Trombolyse Geen trombolyse 3+4

63 Trombolyse vermindert zorgafhankelijkheid met de helft! 7 patienten behandelen: een extra volledig hersteld!

64 Belangrijkste conclusies Cognitieve stoornissen en depressie komen veel voor na beroerte Oorzaak: direct, verbindingen, chronische vasculaire schade, combinatie met AD pathologie Ook na een TIA kunnen mensen last hebben van cognitieve stoornissen en depressie (verstoring van de verbindingen) Cognitieve stoornissen en depressie hebben direct effect op uiteindelijk functioneren

65 Belangrijkste conclusies Observatie van patient, weet dat het bestaat! Vroeg vaststellen en behandelen heeft effect op outcome Invloed van persoonlijke en omgevingsfactoren op outcome Informatievoorziening aan patient en partner Voorkomen is beter dan genezen

66 Recovery after stroke: more than just walking and talking again Now that you know about it, look for it and you WILLfind it!!

Vergelijkbare documenten

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting In het promotieonderzoek dat wordt beschreven in dit proefschrift staat schade aan de bloedvaten bij dementie centraal. Voordat ik een samenvatting van de resultaten geef zal ik