Samenvatting Economie Hoofdstuk 1 t/m 4 en 9 t/m 15

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Hoofdstuk 1 t/m 4 en 9 t/m 15 Samenvatting door een scholier woorden 12 maart ,3 9 keer beoordeeld Vak Methode Economie In balans Hoofdstuk 1 Management en Organisatie 1.2 Organisaties Organisatie: een samenwerkingsverband van mensen die bepaalde doelen willen bereiken. 2 soorten organisaties: Commerciële organisatie: streven naar winst. Ookwel een profitorganisatie genoemd. Andere term: onderneming of bedrijf. Een onderneming of een bedrijf is een organisatie die producten voortbrengt, verkoopt en/of diensten verleent met het doel winst maken. Niet-commerciële organisatie: streven niet naar winst, doel is afhankelijk van het soort niet-commerciële organisatie. Het wordt ook wel een no-for-profit-organisatie genoemd. Als je een organisatie wil oprichten moet je een rechtsvorm kiezen. Een rechtsvorm is de juridische vorm van wie heeft de organisatie schulden? Rechtsvorm: opleiding en wie is verantwoordelijk voor de splitsen in natuurlijke personen (mensen) en rechtspersonen (organisaties die net als mensen rechten en verplichtingen hebben.) Commerciële organisaties rechtsvormen: Eenmanszaak Vennootschap onder firma (Vof) Naamloze vennootschap (NV) Besloten vennootschap (BV) Eenmanszaak: bezit geen rechtspersoonlijkheid. Er is één eigenaar, die eigen vermogen heeft ingebracht en verantwoordelijk is voor de schulden v.d. eenmanszaak. Vof: ondernemingsvorm waarbij 2 of meer vennoten een bedrijf hebben onder een gemeenschappelijke naam. De vennoten brengen eigen vermogen in en hebben de leiding. Arbeidsverdeling is mogelijk. De Vof is geen rechtspersoon: de vennoten zijn verantwoordelijk zelf verantwoordelijk voor de schulden. Soms staat er achter een bedrijfsnaam fa. dat betekent firma. Pagina 1 van 32

2 NV: een rechtspersoon met een in aandelen verdeeld eigen vermogen waarin elk d. vennoten (aandeelhouders) voor een of meer aandelen deelneemt. De directie is niet verantwoordelijk voor de schulden maar de NV zelf. BV (met beperkte aansprakelijkheid): een rechtspersoon met zelfstandige rechten en verplichtingen. De eigenaren vd BV zijn ook slechts aansprakelijk voor het deel wat ze zelf ingebracht hebben. BV en NV zijn in de omschrijving hetzelfde maar de aandelen in een BV zijn niet vrij overdraagbaar. Ze mogen alleen verkocht worden aan familieleden of andere aandeelhouders. Niet-commerciële rechtsvormen: besloten of naamloze vennootschap vereniging stichting Een BV of NV komt voor bij niet-commerciële organisaties die niet naar winst streven maar wel een bedrijfsmatig karakter hebben. Vereniging: een organisatie die leden kent en bepaalde doelen nastreeft.. Een vereniging is een rechtspersoon Stichting: een rechtspersoon zonder leden die een bepaald doel wil bereiken. Het vermogen wordt vaak verkregen door subsidies of schenkingen. 1.3 Managementmanagement: *het bepalen van doelstellingen vd organisatie, *het plannen, *organiseren, * het geven van leiding Bepalen van doelstellingen vd organisatie: De managers werken de hoofddoelstellingen uit tot subdoelstellingen. Daar gaan ze mee door tot het omgezet kan worden tot een plan en de uitvoering vd plannen ook gecontroleerd kan worden. Het plannen: een gedetailleerde uitvoering v.d. doelstelling Organiseren: het scheppen van doelmatige verhoudingen tussen mensen, middelen en handelingen om een bepaald doel te bereiken. Leidinggeven: het begeleiden van activiteiten van de verschillende werknemers en medewerkers. Ze geven opdrachten en hulp bij de uitvoering v deze opdrachten. Controleren: Zodra er in een organisatie meer dan een persoon werkzaam is, is controle noodzakelijk. Controle is nodig om te zien of een medewerker doelmatig zijn werk uitvoert. Controle geeft de manager kans om tijdig bij te sturen en eventueel weer nieuwe doelstellingen te bepalen. Organigram: Als een organisatie groeit wordt het steeds moeilijker om het te managen. Om overzicht te houden zet de organisatie een organisatie-structuur op papier. Een organisatie-structuur wordt weergegeven in een organigram( zie blz )In een organigram kun je aflezen wie er zich waar mee bezighoudt. Pagina 2 van 32

3 1.4 Gegevens en Informatie Informatie: de gegevens die de kennis van de ontvanger vergroten. Informatie moet aan de volgende eisen voldoen: betrouwbaarheid: juist en volledig relevantie: het moet zoveel mogelijk aansluiten op de informatiebehoeften tijdigheid: op het juiste momentinformatie vergroot kennis: gegevens kunnen geen informatie zijn. Als je midden in de nacht wakker wordt en je ziet op je wekker dat het half 3 is..is dat gegeven voor jou informatie. Maar als je door was blijven slapen dan had het gegeven geen informatie geweest. Beslissingen/verantwoording: Informatie kan gebruikt worden om beslissingen te nemen. worden om verantwoording af te leggen. kan ook gebruikt verantwoordingsinformatie. Feedback: terugkoppeling. Feedbackinformatie: de informatie vooraf je ergens mee gaat beginnen. 1.5 Communicatie, informatie en informatiestromencommuniceren: het uitwisselen van informatie tussen een zender en een ontvangermedium: het middel waarmee de informatie wordt uitgewisseld. Als de ontvanger vd informatie reageert op de zender is er feedback. Interne communicatie: als er communicatie plaatsvindt BINNEN een bedrijf. Externe communicatie: als er communicatie plaatsvindt van personen van een afdeling met de buitenwereld. Informatiestromen: het doorlopende proces van overbrengen v. informatie. Informatiesysteem: het geheel van personen, hulpmiddelen en activiteiten dat gericht is op het verzamelen, verwerken en verstrekken van gegevens om te kunnen voorzien in de informatiebehoeften. Alle activiteiten die daarbij plaatsvinden horen bij het informatieverzorgingproces. Hoofdstuk 2 Algemene vaardigheden Brutowinst= verkoopprijs-inkoopprijs Een promille: 1 per 1000 wordt geschreven als: Afzet en omzet: - Afzet: Het aantal verkochte producten. - Omzet: Afzet x de verkoopprijs excl. BTW Brutowinst en nettowinst -Brutowinst = verkoopprijs inkoopprijs- Nettowinst = brutowinst de overige kosten. Inkoopprijs en verkoopprijs:- Inkoopprijs = verkoopprijs brutowinst- Verkoopprijs = inkoopprijs + brutowinst Procentuele verandering (daling of stijging) van de afzet of omzet:- (Nieuwe waarde Oude waarde) : Oude waarde en x 100%Indexcijfer:- Een verhoudingscijfer vergeleken met het basisjaar door een basisjaar te kiezen en daaraan te koppelen het getal 100. De procentuele verandering van de afzet of omzet rekenen we vervolgens uit en tellen we Pagina 3 van 32

4 op of af van die 100. Valuta koersen, wat krijg ik voor dit?: - Biedkoers: Kijk je naar wanneer je vreemde valuta verkoopt aan de bank. - Laatkoers: Kijk je naar wanneer je vreemde valuta koopt van de bank. Provisie: - Biedkoers: Wanneer je vreemde valuta verkoopt aan de bank gaat er provisie af. - Laatkoers: Wanneer je vreemde valuta koopt van de bank betaal je provisie. Hoofdstuk 3 Balans en resultatenrekening 3.2 Het samenstellen van een balans Balans: Een overzicht van de bezittingen (incl. de vorderingen), het eigen vermogen en de schulden van een onderneming op een bepaald moment. Bij de linkerkant (Debetzijde) en de rechterkant (creditzijde) zijn de totaalbedragen altijd aan elkaar gelijk. De bezittingen van een onderneming en de vorderingen die zij op een bepaald moment heeft heten kapitaalgoederen of activa. Kapitaalgoederen worden aan de Debetzijde geplaatst. Aan de Creditzijde vermogen en het vreemd vermogen (schulden)àworden het eigen de passiva van een geplaatst onderneming. Een onderneming kan alleen maar betalen met de betalingsmiddelen kasgeld en banktegoeden. De betalingsmiddelen noemen we ook wel de liquide middelen van de onderneming. Gebouw: Dit kom je als eerste tegen op de Debetzijde van de balans. Het omvat het gebouw waarin de onderneming is gevestigd. (Vaste Activa) Inventaris: De hulpmiddelen in de onderneming bv: meubilair, computers, kassa s enz. (Vaste Activa) Auto s: Hierin staat de waarde van de auto s van de onderneming vermeld. ( Vaste activa) vaste activa is producten die langer dan 1 jaar of meer dan een productieproces meegaat. Voorraad Goederen: Dit geeft de waarde weer van de goederen die een ondernemer heeft. De VG nemen we op de balans op tegen de inkoopprijs. Vlottende activa is wat minder dan 1 jaar meegaat of minder dan een productieproces. Debiteuren: Veel ondernemingen kopen goederen in op een rekening. Na de koop ontvangen zij een factuur. De afnemers die niet direct betalen heten debiteuren. (vlottende activa) Machines: Dit zijn kapitaalgoederen waarmee producten kunnen worden voortgebracht. (vaste activa) Postbank: Deze post stelt het tegoed bij de postbank voor. Dat het een tegoed is weet je doordat de post aan de debetzijde staat. Het is dus een bezitting. liquide middelen staan aan debetkant daarmee kan je betalen zoals tegoeden van bank en Pagina 4 van 32

5 bedrag in kas. Kas: Hier staat het bedrag wat in de onderneming aan contant geld aanwezig is. Het is vaak maar een laag bedrag. (liquide middelen)creditzijde van de balans: Eigen Vermogen: Dit is het bedrag wat de eigenaar ( van een eenmanszaak) zelf heeft ingebracht in de onderneming. Het EV neemt toe als er winst wordt gemaakt Er is winst als de opbrengsten groter zijn dan de kosten. ( Eigen vermogen) * lang vreemd vermogen is bijv. hypothecaire lening en lening o/g* kort vreemd vermogen. Looptijd van korter dan 1 jaar. Bijv. crediteuren en bank. * kredietplafond is wat je met de bank hebt afgesproken hoeveel je maximaal rood mag staan. Hypothecaire Lening: Op het onderpand vh gebouw heeft de onderneming een hypothecaire lening gesloten. Jaarlijks moet er interest (rente) betaald worden over de nog uitstaande schuld. Meestal wordt dat achteraf betaald. (schulden op lange termijn) Ontroerendezaakbelasting: Elke ondernemer komt in aanraking met de belasting. Elke onderneming moet OZB betalen voor het gebouw wat zij bezit of huurt. (schulden op langetermijn) BTW: Ondernemingen moeten BTW die zij hun klanten in rekening brengt aan de belasting betalen. (schulden op lange termijn) Crediteuren: De leveranciers die nog betaald moeten worden voor de al geleverde goederen. De ondernemer heeft hierbij dus een schuld. (schulden op korte termijn) Rekening-Courantkredit: De onderneming en de ING Bank hebben samen afgesproken tot welk maximumbedrag de onderneming geld mag lenen van de bank. ( schulden op korte termijn) Lening o/g: lening opgenomen geld (creditzijde) Lening u/g: lening uitgeleend geld (debetzijde)balans Debet Credit Vaste activa Eigen vermogen Vlottende activa Schulden op lange termijnliquide middelen Schulden op korte termijn 3.3 Mutaties op de balanspost Een balans is een moment opname. De balans op 31 januari zal er anders uitzien dan op 1 januari.( Zie boek blz. 79 tot 84)3.4 De resultatenrekening (de winst-en-verlies-rekening)er is sprake van nettowinst als de opbrengsten groter zijn dan de kosten. In de vorige paragraaf zijn alle kosten en opbrengsten geboekt op de rekening EV. In de praktijk worden alle kosten en opbrengsten op een overzichtelijke manier afzonderlijk weergegeven. Als we dat doen ontstaat er een resultatenrekening. De resultatenrekning in scrontovorm dwz met een debetzijde en creditzijde ziet zo uit:resultatenrekening over. Kosten: Inkoopwaarde omzet Verkoopkosten Inkoopkosten Interestkosten Voorraadverschillen Opbrengsten:Omzet Nettowinst Totaal Totaal Pagina 5 van 32

6 Om de totalen van de debet en creditzijde gelijk te maken, plaatsen we de nettowinst als saldo aan de debetzijde. Als de kosten hoger zijn dan de opbrengsten plaatsen we nettoverlies als saldopost aan de creditzijde. Aan het einde v.d. periode tel je de nettowinst op bij het EV of trek je het nettoverlies ervan af en is je balans weer in evenwicht. Hoofdstuk 4 - Organisaties en besluitvorming4.1 Organisatietheorieën Organisaties vertonen verschillen en gelijkenissen. Onderzoekers vooral geïnteresseerd in overeenkomsten. Die overeenkomsten leiden tot theorieën. Scientific management. Begin van de vorige eeuw: Taylor. Door nauwkeurige arbeidsstudies wilden ze prestatieverbeteringen bereiken, die zowel voor de baas als arbeider acceptabel waren. Bij objectieve productienormen worden normen vastgesteld die niet worden beïnvloed door de (subjectieve) beoordeling van degene die de prestaties meet. Hij zette de juiste persoon op de juiste plek met de juiste productiemiddelen. Hierdoor steeg de productie enorm. Algemene managementtheorie Franse mijningenieur Henri Fayol. In tegenstelling tot Taylor vond Fayol dat je de organisatie van boven het beste kon lieden. Hij keek niet naar uitvoerende arbeid en werkomstandigheden. Bekendste richtlijnen van leidinggeven: vooruitzien en plannen, organiseren, eenheid van bevel, coördineren en controleren. Human-relationsbeweging Rond 1930 werd aandacht geschonken aan de menselijke kant van de arbeid. Elton Mayo, Amerikaanse socioloog, zocht naar factoren die prestaties van werknemers beïnvloeden.hawthorne-onderzoek: hij nam 2 groepen werknemers. Bij de ene groep veranderde hij de arbeidsomstandigheden, bij de andere niet. De werknemers van de laatste groep wisten dat ze betrokken waren bij arbeidsonderzoek. Ondanks het feit dat de arbeidsomstandigheden van maar één groep veranderden, verbeterden de prestaties van beide groepen. Mayo alleen al aandacht voor de mens prestaties verhogend. Door dit resultaat verschoof de aandacht voor productiemethoden naar de achtergrond. Revisionisme Blake en Mouton zijn bekende vertegenwoordigers van deze stroming. Zij ontwikkelden een model met stijlen van leidinggeven de managrial grid, zowel aandacht voor de mens als voor de organisatie. Meest bekende vertegenwoordiger van het revisionisme Likert Linking-pinmodel: overlegvorm, waarbij één Pagina 6 van 32

7 (leidinggevende) functionaris uit een groep tevens deelneemt aan de groep. Functionaris verbindende factor, linking pin tussen 2 groepen. Hij geeft informatie door tussen de 2 groepen. Systeemtheorie Bij systeemtheorie beschouwen we organisaties als open systemen: systemen die een wisselwering met de omgeving hebben. De externe omgeving : bijv. Leveranciers, klanten, overheid, vakbonden en concurrenten. Dus niet alleen aandacht naar interne omgeving, maar ook naar externe omgeving. Contingentiebenadering Er bestaat niet één beste manier van organiseren. Alles is situatiegebonden. Een optimaal bedrijfsresultaat kan alleen verkregen worden als management en organisatie afgestemd zijn op zowel de organisatiedoelen als op de in- en externe omgeving van de organisatie. 4.2 LijnorganisatieOrganigram: overzicht van organisatiestructuur. Een lijnorganisatie is een organisatie waarbij boven elke werknemer een manager of meerdere staat en waarin de taken opgedeeld zijn in logische bij elkaar horende afdelingen. Doel van organigram: - duidelijk en schematisch weergeven van afdelingen en zeggenschap - de leiding helpen om overzicht te houden - anderen inzicht geven in de organisatie Verschillende typen organigrammen: - met alleen afdelingen, zoals inkoopafdeling enz. - vooral bij grotere organisaties. - met alleen functienamen, zoals inkoop, productie. Lijnorganisatie is oudste organisatiestructuur. De organisatie lijkt vaak op een piramide. Topmanagement (of Hoger management) Middenmanagement Lagermanagement Uitvoering Iedereen in het schema heeft slechts één baas en het is dan ook duidelijk wie leiding geef aan wie eenheid van bevel. Voordelen van lijnorganisatie: Pagina 7 van 32

8 - Het systeem is duidelijk en eenvoudig. Er is vast te stellen wie verantwoordelijk is. - Bevoegdheden zijn goed afgebakend. (het is duidelijk wie de baas is) - Taken en verantwoordelijkheden zijn duidelijk bepaald.- Beslissingen nemen gaat snel. Iedereen weet bij wie hij moet zijn voor iets. Nadelen van lijnorganisatie: - Het systeem leidt gemakkelijk tot bureaucratie. De opdrachten van de directeur gaan via een lange weg naar de uitvoerders. Dat er onderweg makkelijk iets vergeten wordt ligt voor de hand. - Elke afdeling staat te veel op zich zelf. De afdelingen werken niet helemaal goed samen. - Gebrek aan gespecialiseerd personeel. - Managers krijgen een te zware verantwoordelijkheid met te veel taken. Daardoor kunnen ze moeilijk tot nieuwe initiatieven komen. - Er is een geringe flexibiliteit in de gezagsverhoudingen 4.3 Lijn-staforganisatie Een lijn-staforganisatie is een lijnorganisatie waaraan één of meer stafafdelingen zijn toegevoegd. De lijn-staforganisatie komt voort uit de lijnorganisatie. Elke leider krijgt grotere afdeling. Daarnaast worden gespecialiseerde krachten aangetrokken die de managers adviezen op bepaalde gebieden kunnen geven. (Staf kan soms zelfs bepaalde werkzaamheden van manager overnemen) Taken waarmee de staf belast kan worden: - het voorbereiden van uitvoerende werkzaamheden - voorlichting geven - adviezen verschaffen aan het management - controlewerkzaamheden verrichten- onderzoek en productontwikkeling realiseren. Staffunctionarissen (gespecialiseerd) zijn de adviseurs van lijnfunctionarissen. Soms krijgt een staffunctionaris functionele bevoegdheden Hij kan de lijnfunctionaris opdragen hoe bepaalde werkzaamheden uitgevoerd moeten worden. Voordelen van de lijn-staforganisatie: - Er is eenheid van bevel.- Er worden deskundigen, vakspecialisten ingeschakeld. - Door de staf kan een betere samenwerking tussen verschillende afdelingen tot stand worden gebracht - Lijnfunctionarissen worden ontlast door de staf. Ze kunnen daardoor aan meer medewerkers leiding geven. Nadelen van lijn-staforganisatie: Pagina 8 van 32

9 - De kans bestaat dat een staf te veel theoretisch bezig is en niet of onvoldoende kijkt naar wat nodig is. - De staf draagt geen verantwoordelijkheid voor de verkregen resultaten. (lijnfunctionaris is verantwoordelijk voor gemaakte fouten) - De staf heeft snel de neiging om uitbreiding te realiseren. - Staffunctionarissen kunnen te veel bevoegdheden krijgen (of zich toe-eigenen); dat ondermijnt de positie van de lijnfunctionaris. - Staf- en lijnafdelingen leiden te veel een eigen leven en houden onvoldoende contact met elkaar. 4.4 Andere organisatie structuren Projectorganisatie Een projectgroep is een tijdelijk samenwerkingsverband, dat bestaat uit verschillende specialisten die de opdracht hebben een bepaald doel te realiseren. De leden van de projectgroep hebben altijd 2 bazen: de projectleider en hun gewone hiërarchische leider. Projectgroep: Projectleider (operationele chef) + één of meer functionele chefs (vakspecialisten) De projectleider is verantwoordelijk voor de voortgang De projectleider bepaalt wat projectgroepleden wanneer moeten doen. De functionele chef bepaalt hoe medewerkers iets moeten doen. Dat geeft nogal eens conflicten omdat de leden bijvoorbeeld tegenstrijdige opdrachten kunnen krijgen. Matrixorganisatie In de lijn-staforganisatie bestaat een spanningsveld tussen lijn en staf. In de matrixorganisatie werken lijn- en staffunctionarissen niet naast elkaar maar met elkaar.ententestructuurhorizontale structuur, gebaseerd op nevenschikking (dus naast elkaar) in plaats van onderschikking (onder elkaar). Kenmerken voor deze structuur: - Verdeling in beslissingsgebieden. - Beslissingen in het collectieve gebied worden in volledige overeenstemming genomen. In deze structuur maken we onderscheid tussen individuele en collectieve beslissingsgebieden. In het individuele gebied, het gebied dat alleen voor een bepaalde functionaris van belang is, besluit de betreffende functionaris over de werkuitvoering. In het collectieve gebied, dat voor alle functionarissen van belang is, worden gezamenlijke beslissingen genomen volledige overeenstemming: men neemt pas een beslissing als iedereen erachter staat. Het individuele gebied is de individuele beroepsuitoefening. In het collectieve gebied worden beslissingen genomen die voor iedere deelnemer van belang zijn. Bijv.: uitbreiding praktijk of gemeenschappelijke investeringen. Pagina 9 van 32

10 4.5 Besluitvorming Organiseren of ondernemen is onmogelijk zonder besluiten te nemen zo veel mogelijk op verstandelijke basis: door rationele afweging en argumentatie. Besluitvorming is een proces waarbij men een keuze maakt uit alternatieven. Besluiten kunnen individueel of gezamenlijk gemaakt worden. Een individueel besluit wordt genomen door de functionaris die daartoe bevoegd is. Individuele besluiten horen bij iemands functie. Gezamenlijke besluiten worden door een hele groep genomen. In de overlegstructuur van de organisatie liggen de onderwerpen waarover besloten moet worden, formeel vast. We maken hierbij onderscheid tussen inspraak en medezeggenschap. Inspraak Iedereen kan zijn mening geven en de beslisser moet met die opvattingen rekening houden. Inspraak is gezamenlijke besluitvorming. De uiteindelijke beslissing wordt vaak door één functionaris genomen. Medezeggenschap De leden van de groep hebben een beslissende stem in de besluitvorming. De beslisser kan niet om die meningen heen. Medezeggenschap komt vaak voor bij ondernemingsraad (wettelijk geregeld). Het hoogste gezag in de organisatie kan ook medezeggenschap, buiten de wet om, aan functionarissen en groepen toekennen. 4.6 Besluitvormingsfasen Besluitvorming is een proces waarbij vier fasen worden doorlopen: 1 Onderwerp vaststellen. 2. Alternatieven verzamelen. 3 Gevolgen per alternatief aangeven. 4 Keuze maken. 1.Onderwerp vaststellen Het vastgestelde onderwerp kan gaan over probleemstelling of kansbenutting. Er is sprake van een probleem als er een verschil bestaat tussen de werkelijke en de wenselijke situatie. De ernst van problemen kan sterk verschillen. Er zijn ook veel luxe problemen. Bij kansbenutting nemen we een besluit zonder dat er sprake is van een echt wenselijke situatie. Je moet besluiten of je een bepaalde kans benut. 2 Alternatieven verzamelen Altijd minimaal 2 alternatieven. Geen alternatieven geen keuze er valt niets te besluiten. Meer alternatieven afweging wordt zorgvuldiger betere Pagina 10 van 32

11 besluitvorming (minder kans dat je er later spijt van krijgt).bij verzamelen van alternatieven: gebruik maken van bestaande alternatieven en/of nieuwe alternatieven ontwikkelen.3 Gevolgen per alternatief aangeven Kritisch kijken naar de haalbaarheid per alternatief Gevolgen per alternatief vast leggen. Overzicht voor- en nadelen.» Mogelijke gevolgen of resultaten.» Ordenen van gevolgen in volgorde van belangrijkheid. Mogelijke belangrijke gevolgen zijn: omzetvergroting, marktvergroting, positieverbetering, imagoverbetering (goede naam) of ontwikkelingen in sociaal beleid (bijv. tot betrekking tot het personeel)4 Keuze maken Kiezen voor het beste alternatief het feitelijk besluit. De keuze die je in deze fase maakt, is gebaseerd op de besluitvormingsregels, de besluitvormingsmethoden en de eventuele hulpmiddelen.4.6 Besluitvormingsregels Bij besluitvorming is belangrijk van tevoren vast te stellen hoe het besluit genomen wordt. Eenmansbesluit Eén functionaris neemt op grond van de aan hem toegewezen bevoegdheden een besluit. Minderheidsbesluit Minderheid van de groep neemt besluit, meerderheid heeft geen bezwaar of geen mening. Meerderheidsbesluit Komt het meest voor. de meeste stemmen gelden Democratisch. Unanimiteit Iedereen moet het onvoorwaardelijk met het besluit eens zijn. Nauwelijks bruikbaar voor grote groepen, wel voor kleine groepen. Consensus De meerderheid beslist, op voorwaarde dat de minderheid het besluit accepteert. Accepteren is wat anders dan het er mee eens zijn. VetoBij vetorecht kan één deelnemer, zelfs zonder argumenten, het besluit tegenhouden. (wordt toegepast bij de Verenigde Naties)Er kan natuurlijk ook helemaal niet beslist worden! 4.8 Besluitvormingsmethoden We kunnen besluiten volgens verschillende methoden. Pagina 11 van 32

12 Intuïtieve methode Besluiten op gevoelsmatige, niet-rationele gronden. (Lang niet altijd de slechtste! Maar het kan ook totaal verkeerd gaan.) Gedurfd ondernemerschap. Gekozen oplossing moeilijk uit te leggen. Sterke vertrouwenbasis noodzakelijk. Ervaring speelt grote rol. Ervaringsmethode Iemand beslist op basis van ervaringen in soortgelijke situaties. Gevaarlijk nadeel: inflexibiliteit: Beslissingen worden genomen omdat ze altijd zo werden genomen. Problemen en vragen veranderen, wat vorig jaar nog goed kon zijn, kan nu verkeerd zijn. Rationeel-systematische methode Besluit wordt hoofdzakelijk genomen op grond van verstandelijke afweging en systematische keuze voor het beste alternatief. De eerder besproken besluitvormingsfasen zijn meer van toepassing. Een nadeel is dat er veel tijd nodig voor voorbereiding en overleg. Een voordeel is dat de methode zich uitstekend leent voor gezamenlijke besluitvorming. Bij de besluitvorming en vooral keuze van de alternatieven kunnen we vaak beschikken over hulpmiddelen. (simulatiemodellen en rekenprogramma s) Hoofdstuk 9 Rechtsvormen Het verschil tussen rechtspersonen en natuurlijke personen is dat natuurlijke personen levende mensen zijn en rechtspersonen organisaties die rechten en plichten hebben. Als een onderneming een rechtspersoonlijkheid heeft, heeft dat de volgende voordelen: 1. De verschaffers van het eigen vermogen zijn beperkt aansprakelijk. 2. De leiding en de kapitaalverschaffers hoeven niet dezelfde personen te zijn 3. Het voortbestaan van de onderneming hangt niet af van het werkzaam leven van de eigenaars. 4. De directie is verzekerd via de sociale wetgeving, in tegenstelling tot ondernemingen zonder. Bij het kiezen voor een bepaalde rechtsvorm let men op de volgende factoren: - de vermogensbehoefte - de leiding - de aansprakelijkheid - de continuïteit- de besluitvorming Pagina 12 van 32

13 - de zeggenschap De vermogensbehoefte Als de behoefte aan eigen vermogen niet zo heel groot is, kan één persoon dit nog wel alleen betalen. Als dit hoger wordt moet er een beroep op meer mensen worden gedaan. De leiding Moeten degenen die het eigen vermogen leveren ook in de leiding zitten? De aansprakelijkheid: bij sommige rechtsvormen is de eigenaar privé aansprakelijk en bij sommige niet. Met een rechtspersoonlijkheid ben je niet privé verantwoordelijk. De continuïteit Hoe groot is de kans op voortbestaan als de leiding wegvalt? De besluitvorming Met hoeveel personen moet worden overlegt? Het snel nemen van beslissingen hangt hier van af. In een eenmanszaak gaat dit het snelst. De zeggenschap Wie moet er betrokken worden bij de besluitvorming binnen de organisatie?bij financiële moeilijkheden probeert de eigenaar van een onderneming er zelf zo goedkoop mogelijk vanaf te komen. Dit gaat vaak ten koste van de schuldeisers. Hiervoor is de Faillissementswet. Van een faillissement wordt gesproken als de schuldenaar is opgehouden met het betalen van zijn rekeningen. Wanneer een onderneming haar schulden niet kan betalen wordt een faillissement aangevraagd. Dit kan gebeuren door: 1. Twee of meer schuldeisers. 2. De schuldenaar zelf. 3. Het OM, de officier van justitie. Na het faillissement wijst de rechter curatoren aan. Deze liquideren de onderneming: ze verkopen de bezittingen van de onderneming en verdelen de opbrengsten over de schuldeisers. Bij een faillissement is het belangrijk om te weten of de onderneming een rechtspersoonlijkheid heeft. Als de onderneming geen rechtspersoonlijkheid heeft, kunnen de schuldeisers hun vordering ook op het privévermogen van de eigenaar verhalen. Een faillissement kan worden voorkomen door tijdig om uitstel van betaling te vragen bij de rechter. Dit heet surseance van betaling. Deze periode duurt maximaal 1,5 jaar en wordt maximaal met dezelfde tijd verlengd. Tijdens de surseance van betaling wordt een bewindvoerder aangesteld door de rechter, de ondernemer moet voortdurend met de Pagina 13 van 32

14 bewindvoerder overleggen. Tijdens de surseance van betaling kan geen van de schuldeisers zijn vordering opeisen. De kenmerken van een eenmanszaak - Geen rechtspersoonlijkheid. - De eenmanszaak heeft maar één eigenaar. - Je moet je bedrijf in laten schrijven bij de Kamer van Koophandel. De voordelen zijn als volgt: 1. De beslissingen kunnen snel worden genomen. 2. De eigenaar ontvangt de volledige winst van de onderneming. De nadelen zijn als volgt: 1. Het voortbestaan van de onderneming hangt uitsluitend af van de eigenaar. 2. Uitbreiding is moeilijk: zelf financieren is riskant, lening verkrijgen is moeilijk. 3. De eigenaar is ook met zijn privébezittingen aansprakelijk. Het einde van een eenmanszaak: faillissement, uitverkoop (niemand bereid de zaak voort te zetten) of door een uitspraak van de rechter in verband met activiteiten die in strijd met de wet zijn. De kenmerken van een VOF - Geen rechtspersoonlijkheid. Ondernemingsvorm ter uitoefening van een bedrijf door 2 of meer vennoten onder dezelfde naam. - Elke vennoot is hoofdelijk aansprakelijk: schulden verhalen op elke vennoot afzonderlijk. Er moet een onderhandse akte worden getekend. Hierin staan de afspraken die door alle vennoten worden ondertekend. Dit is niet waterdicht, want je kunt makkelijk beweren dat jij iets anders bedoeld hebt dan hoe het er staat. Je kunt daarom beter kiezen voor een authentieke akte. Dit wordt door een notaris opgesteld. Vaak ontstaat een VOF doordat een eigenaar van een eenmanszaak wil uitbreiden. Hij haalt er dan nieuwe eigenaren bij, bijvoorbeeld zijn eigen zoon. De voordelen zijn als volgt: 1. Door meerdere vennoten kan een groter vermogen bijeen worden gebracht. 2. Er is een arbeidsverdeling tussen de eigenaars mogelijk. De nadelen zijn als volgt: 1. De hoofdelijke aansprakelijkheid maakt het hele verhaal erg riskant. 2. De mogelijkheden tot uitbreiding zijn beperkt: dit door beperkt vermogen van vennoten. 3. Meer vennoten betekent meer onenigheid bij het nemen van beslissingen. 4. Bij het wegvallen van een vennoot is het voortbestaan van de onderneming zeer onzeker. Pagina 14 van 32

15 De kenmerken van een NV- Wel rechtspersoonlijkheid. Een in aandelen verdeeld eigen vermogen, waarin elk van de aandeelhouders (vennoten) voor één of meer aandelen deelneemt. De aandeelhouders zijn alleen aansprakelijk voor het deel dat ze in de NV inbrengen. Aandeel Bewijs van deelname in het aandelenkapitaal van een NV. Een NV kan haar eigen vermogen vergroten door meer aandelen uit te geven. Om een NV op te richten moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan: - Moet worden opgericht met een notariële akte. - De Minister van Justitie moet een Verklaring van Geen Bezwaar afgeven. Dit gebeurt niet als: - De NV in strijd is met de wet, openbare orde of de goede zeden. - Er geen f 150,-- leges (belasting) is betaald. - Het aandelenkapitaal kleiner is dan f ,--. - De oprichters minder dan 20% van het aandelenkapitaal voor hun rekening nemen. - De Verklaring van Geen Bezwaar moet worden gepubliceerd in de staatscourant. Pas hierna heeft de NV rechtspersoonlijkheid. - Het NV moet worden ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.De leiding van een NV is in handen van de directie. Deze wordt gecontroleerd door de AVA (Algemene Vergadering van Aandeelhouders). De AVA mag ook bepaald beslissingen nemen. De AVA heeft een aantal bevoegdheden: - Wijzigen van statuten (het reglement van de NV). - De vaststelling van de jaarrekening: de balans, de resultatenrekening en toelichting op beide. - Benoeming, schorsing en ontslag van directieleden en commissarissen.het toezicht op de directie kan verzorgd worden door een Raad van Commissarissen (RvC). Deze raad geeft ook adviezen aan de directie. De RvC heeft de volgende beslissingsbevoegdheden: - benoeming en ontslag van directieleden - uitgifte van aandelen - massaontslagen - investeringen De voordelen van een NV zijn als volgt: 1. Er kan een groot eigen vermogen bijeen worden gebracht. 2. Men is vrij in de keuze van de directieleden, dus kiezen voor meest bekwame mensen. 3. Het voortbestaan van de onderneming is niet afhankelijk van de managers van de NV. 4. De eigenaars lopen door de beperkte aansprakelijkheid een klein risico. 5. Het personeel is verzekerd volgens de sociale wetgeving. De nadelen van een NV zijn als volgt: Pagina 15 van 32

16 1. De betrokkenheid van de eigenaren van een NV is in het algemeen niet groot. 2. De directie en commissarissen zullen gemakkelijk streven naar expansie in verband met hun winstuitkering, waardoor soms in te riskante projecten wordt geïnvesteerd. Einde van een NV: - Het verstrijken van de tijd waarvoor een NV is aangegaan. - Een besluit van de AVA.- Een faillissement. - Een uitspraak van de rechter bij een handeling die in strijd is met de wet. De kenmerken van een BV: - Wel rechtspersoon. Om te ontkomen aan de publicatieplicht wordt een NV vaak omgezet in een BV. Voor de oprichting van een BV gelden praktisch dezelfde voorwaarden als voor een NV. Een BV eindigt ook om dezelfde redenen als een NV. De belangrijkste verschillen tussen een NV en een BV zijn: 1. Door de BV mogen geen aandeelbewijzen worden uitgegeven. Er wordt uitsluitend een aandeelhoudersregister bijgehouden. Hierin staat hoe groot de vermogensdeelname van iedere aandeelhouder is. 2. De aandelen van een NV zijn vrij overdraagbaar, die van een BV mogen meestal alleen worden verkocht aan bepaalde familieleden of andere aandeelhouders. 3. De NV is verplicht de jaarrekening te publiceren, de BV in principe ook, maar dit hoeft niet altijd. De kenmerken van een vereniging: - In principe een rechtspersoon. Een vereniging is een organisatie die leden kent en een bepaald doel nastreeft. Sommige verenigingen hebben beperkte rechtsbevoegdheid, omdat het reglement niet bij de notaris is vastgelegd. Anderen hebben dat wel omdat ze zijn ingeschreven bij de KvK en zijn bovendien opgericht bij notariële akte.de leiding van een vereniging berust op het bestuur. Het bestuur kan tot verantwoording worden geroepen door de ALV (Algemene Leden Vergadering). De ALV heeft de volgende bevoegdheden:- Benoemen van bestuursleden.- Vaststellen van de begroting.- Wijziging van de statuten.- Opheffing van de vereniging.de inkomsten van een vereniging komen voort uit: contributie, opbrengsten van de kantine, reclameactiviteiten en sponsorcontracten. De besluitvorming op een ALV verloopt bij meerderheid van stemmen. Omdat de vereniging een rechtspersoon is, zijn leden niet aansprakelijk voor schulden van de vereniging. Einde van een vereniging: - Als er geen leden meer zijn. - Faillissement. - Een besluit van de ALV. De kenmerken van een stichting. Een stichting is een rechtspersoon die een bepaald doel wenst te bereiken. De stichting wordt opgericht met een notariële akte. Het voortbestaan van de stichting hangt samen met de beschikbare middelen en het doel. Einde van een stichting: - Als het doel niet of slecht wordt nagestreefd. - Als de bestuurders uitkeringen aan zichzelf doen. Pagina 16 van 32

17 - Als het doel bereikt is.- Als er een faillissement wordt uitgesproken. - Als er geen voldoende geldmiddelen meer zijn om het doel te bereiken. Hoofdstuk 10 De vermogensmarkt 10.1 vragers van vermogen Vraagkant van vermogensmarkt - Consumenten - Overheid - Ondernemingen Financieringskosten zijn alle kosten die verbonden zijn aan het lenen van geld. Bijv. rentekosten, afsluitprovisiekosten Staatslening is dat de financieringstekort wordt gedekt door geld te lengen. De staat geeft staats leningen uit. (obligaties)begrotingsoverschot is dat de inkomsten groter zijn dan de jaarlijkse uitgaven. Emissiefonds is als een onderneming waarvan de aandelen zijn genoteerd aan de effectenbeurs noemen we een fonds10.2 De aanbieders van vermogen Aanbodzijde van de vermogensmarkt:1. Institutionele beleggers en spaarders 2. Ondernemingen 3. De overheid 4. Beleggingsfondsen Consumenten: als consumenten geen geld hebben, maar wel grote uitgaven willen doen, kunnen ze kiezen voor de persoonlijke lening of kopen op afbetaling. Veel consumenten hebben ook voor hun eigen woning een hypothecaire lening afgesloten Institutionele beleggers en spaarders Institutionele beleggers: instellingen die grote sommen geld te beleggen hebben als uitvloeisel van hun hoofdtaak. (bijvoorbeeld; pensioenfondsen en levensverzekeringsmaatschappijen)pensioenfonds: Als iemand 65 jaar of ouder is keert het pensioenfonds een pensioen uit. Dat wordt betaald van het ingehouden loon van de jaren dat deze persoon nog werkte. Het is een aanvulling op de AOW-uitkering (Algemene Ouderdoms Wet), waar iedereen recht op heeft van 65 jaar of ouder. Levensverzekeringsmaatschappij: Hierbij kun je tegen betaling van een premie verzekeren van een periodieke uitkering van een bep. leeftijd. Nabestaanden kunnen dit bedrag claimen na overlijden van een persoon waarop een levensverzekering is gesloten. Onderhandse lening: Institutionele beleggers verstrekken vaak geld in de vorm van een onderhandse lening. Dat is een langlopende lening waarbij geld wordt uitgeleend door een geldgever. De geldgever ontvangt als vergoeding een rente die de geldnemer betaald: *De geldgever en nemer staan rechtstreeks met elkaar in contact. *Bij een onderhandse lening kan over de leningsvoorwaarden kunnen worden gediscussieerd omdat het tussen 2 partijen gebeurd; de geldgever en - nemer. *De aflossing van rente gaat makkelijker omdat er maar 1 geldgever is. Obligatie Lening: Een obligatie lening is een lening die opgesplitst is in kleinere gedeelten. Het rentepercentage ligt in een onderhandse lening lager dan in een obligatie lening. Wil een onderneming bijvoorbeeld 3 miljoen lenen, kunnen zij obligaties uitgeven van De beleggers worden op de hoogte gehouden via de advertenties. Pagina 17 van 32

18 *Obligaties kopen ze bij de bank. *Bij de obligatie lening kunnen meerdere geldgevers betrokken zijn. Particulieren: Een belangrijk deel van het vermogen wordt naast institutionele beleggers aangeboden door de particulieren. Kleine spaarders brengen hun geld naar een (spaar)bank. En deze bank leent dit geld weer uit aan ondernemingen. Ondernemend sparen: Mensen met een hoger inkomen of een groot vermogen kunnen meer risico lopen dan anderen. Zij kunnen ondernemend sparen. Dat doen zij door aandelen te kopen van een NV. Omdat de belegger mede-eigenaar wordt, neemt hij genoeg met een wisselend inkomen. Het dividend is afhankelijk van de winst van de NV, en bestemt voor de beleggers in aandelen. Koerswinst: De aandeelhouder kan bij het verkopen van zijn aandelen koerswinst maken. Dat is als de verkoopprijs van de aandelen hoger is dan de prijs waarvoor ze zijn gekocht. Maar een aandeelhouder kan deze ook verliezen. Beleggingsmaatschappijen: Als je geld belegt bij een beleggingsmaatschappij stort je je geld op een rekening bij die beleggingsmaatschappij, die de gelden van veel beleggers kan spreiden over veel ondernemingen. Zo wordt het risico voor de individuele belegger verkleind Ondernemingen Ondernemingen: Een groep aanbieders op de vermogensmarkt. Het geld wat ze daar tot beschikking stellen is tijdelijk over, omdat er bijv. winst is gemaakt. De onderneming is verantwoordelijk voor de financiering van de productiemiddelen. En kan het financieren door middel van het eigen vermogen (aandelen kapitaal en gereserveerde winst) en het vreemd vermogen (de leningen)investeren: als een onderneming productiemiddelen zoals gebouwen en machines aanschaft. Beleggen: als een particulier of een onderneming geld over heeft waarvoor bijv. effecten worden gekocht in de verwachting dat de waarde van die effecten toeneemt De overheid Overheid: Dit is de laatste groep van geldaanbieders. Als de overheidsinkomsten groter zijn dan de uitgaven, houdt de overheid tijdelijk geld over dat zij kan beleggen. Als de uitgaven groter zijn dan de inkomsten, moet zij geld lenen. Dan geeft de centrale overheid obligaties uit die door institutionele beleggers, particulieren en ook door buitenlandse organisaties worden gekocht kunnen worden. Lagere overheid dan zijn gemeenten, waterschappen en sociale fondsen 10.3 Geldmarkt en kapitaalmarkt Vermogensmarkt: Het geheel van vraag naar en aanbod van vermogen. Vermogensmarkt is geen 1 begrip, er zijn verschillende deelmarkten. Wordt verdeeld in geld- en kapitaalmarkt. Marktmechanisme is dat er evenwicht op een deelmarkt bij dat rentepercentage waar vraag naar en aanbod van vermogen gelijk zijn aan elkaar. Vraag en aanbod: Op een vermogensmarkt ontmoeten vraag en aanbod elkaar, er vindt de overdracht plaats, de prijs komt tot stand enz. Geldmarkt: Het deel van de vermogensmarkt waar het kortstondig tijdelijk vermogen behandeld wordt. Kapitaalmarkt: Het deel van de vermogens markt voor permanent vermogen (aandelenvermogen) en langdurig tijdelijk vermogen(looptijd langer dan een jaar.)korte en lange kredieten: korte kredieten zijn kredieten waarvan de looptijd korter is dan 1 jaar. Een krediet is er als er bijv. de bank een lening verschaft aan een onderneming De geldmarkt Kredieten van de geldmarkt zijn: - rekening Pagina 18 van 32

19 -courantkrediet (bankkrediet) - leverancierskrediet - afnemerskrediet Rekening -courantkrediet: Een schuld van een particulier of een onderneming aan een bank. De particulier of onderneming staat rood bij de bank. Er wordt afgesproken tot welk bedrag de schuld mag oplopen. Leverancierskrediet: De verkoper levert dan eerst de goederen of diensten en de koper betaald pas later. De koper heeft dan op rekening gekocht. Afnemerskrediet: De koper betaalt dan eerst en pas daarna komt de verkoper de goederen of diensten afleveren Kapitaalmarkt De kapitaalmarkt kan bestaan uit:- aandelen - obligaties- onderhandse leningen - hypothecaire leningen De kapitaal markt wordt nu alleen even onderverdeeld in de openbare en onderhandse markt. Openbare markt: Hier worden waardepapieren via de effectenbeurs verhandeld. Eigenlijk kan iedere belegger deze aandelen en obligaties via de effectenbeurs kopen of verkopen. Als deze papieren voor het eerst op de markt worden gebracht heet dat een emisse (uitgifte) van aandelen of obligaties. Wanneer deze worden verkocht aan beleggers, heet dat plaatsing. Bij een emissie worden vooraf de voorwaarden mbt aflossing en rente vooraf bekend gemaakt. Onderhandse markt: Bij een onderhandse markt is er vaak maar 1 aanbieder die voor het nodige vermogen zorgt. Op de onderhandse markt komen vraag en aanbod van leningen tussen 2 partijen bij elkaar. Het gaat hier vooral om onderhandse leningen en hypothecaire leningen. De leningen worden verstrekt door institutionele beleggers. Over de voorwaarden over de lening wordt tussen de geldgever en nemer onderhandeld. Een nadeel van de onderhandse markt ten opzichte van de openbare markt is dat er minder geld aangetrokken kan worden. En je kunt het beter volgen, de aandelen en obligaties staan geregistreerd. Als het rentepercentage hoger is, zijn de beleggers bereid meer te betalen De prijs van het geld Bij een vermogensmarkt komen de aanbod en vraag van geld bij elkaar voor verschillende vormen van vermogen. Daardoor komen verschillende prijzen voor elke vermogensvorm tot stand. De markt van hypothecaire leningen: De verstrekkers van geld beschikken in hun kas over vele miljoenen. Stel dat ze dit geld kunnen plaatsen tegen 7%. Om dit geld kwijt te raken, plaatsen ze het tegen 5%, dan weten ze zeker dat ze een groot deel kwijt zullen raken. Het kan ook zijn dat ze het tegen zo n lage percentage plaatsen dat ze vrijwel alles kwijt zijn. Dan is er evenwicht (=marktmechanisme)het omgekeerde kan ook. Als de banken over weinig geld beschikken, terwijl er veel gevraagd wordt, verhogen ze het interestpercentage. Daardoor wordt er steeds minder geld geleend. Dit gaat ook net zolang door totdat er evenwicht is De Amsterdamse Effecten beurseffecten: Waardepapieren die kunnen worden verkocht en verkocht, zoals aandelen en obligaties. Effectenbeurs: hier worden de obligaties en aandelen aangeboden, gekocht en verkocht.euronext: De officiele naam van de effectenbeurs in Amsterdam.Provisie: Als een belegger effecten wil kopen of verkopen, moet hij zich wenden tot een van de leden van de effectenbeurs, die vervolgens de opdracht uitvoert. Hiervoor betaalt hij. Dat is provisie. A Pagina 19 van 32

20 ex-index: De naam voor de 25 grootste ondernemingen in Amsterdam. De voorwaarden zijn vastgelegd in een fondsenregelement. De handel op Euronext vindt plaats op 2 manieren:- doorlopende handel- handel door veilingdoorlopende handel veilingsysteem: hier worden koop en verkooporders in het systeem tegenover elkaar gezet en indien mogelijk uitgevoerd. Hier worden de effecten verhandeld die relatief weinig gevraagd worden. Gedurende de handels dag zijn er 2 perioden waarin alle orders in deze effecten verzameld worden. Aan het eind van deze periodes worden automatisch de prijzen bepaald. 2 soorten orders: - limietorders -marketorderslimietorder: Hier geeft de belegger of de bank of commisionair een maximale koopprijs of minimale verkoopprijs op. De belegger weet dan zeker dat hij niet meer betaalt respectievelijk minder ontvangt dan het opgegeven bedrag. Er is dus geen zekerheid dat de opdracht wordt uitgevoerd, maar wel over de prijs. Marketorder: hier wordt de opdracht volgens de eerstvolgende prijs uitgevoerd. Er is dus wel zekerheid dat de opdracht wordt uitgevoerd, maar niet over de prijs. Fusie is een overname Rentestand door een daling van de rentestand is het voor beleggers minder aantrekkelijk te lenen in (obligatie)leningen, omdat de renteopbrengst dan afneemt. Bij een daling van de rentestand gaan meer beleggers in aandelen beleggen waar door de aandelenkoersen stijgen. Centrum voor Fondsenadministratie: Er zijn mensen die hun aandelen in bewaring geven bij hun bank. Maar er was op een gegeven moment een tekort aan kluizen. Nu zijn geven de het in bewaring bij het CvFa. De computers registeren automatisch je dividend en dat is dus sneller, goedkoper en eenvoudiger geworden. Hoofdstuk 11: eigen vermogen 11.2 Het aandelenkapitaal Aandelen worden verhandeld op de effectenbeurs, aandelen maken deel uit van vermogen. Aandelenkapitaal is permanent vermogen. Een onderneming kan dit vermogen blijvend hebben, in tegenstelling tot vreemd vermogen. Dat moet altijd na verloop van tijd worden afgelost. Als het eigen vermogen groter is, kan een onderneming gemakkelijker geld lenen. Dit komt omdat het eigen vermogen een buffer vormt die mogelijke verliezen kan opvangen. Het eigenvermogen heeft zo dus een garantiefunctie. De onderneming komt aan dit aandelenkapitaal, door aandelen te emitteren, d.w.z. uit te geven. De aandelen worden geplaatst. Een aandeel(bewijs) is een bewijs van deelname aan het aandelenkapitaal van een NV. Het aandeelbewijs, dit betekent het waardepapier, bestaat uit 2 gedeelten: - mantel - dividendblad Mantel is het eigenlijke aandeel, hierop staan o.a. de volgende gegevens vermeld: - de naam van de NV- de nominale waarde van het aandeel. - de plaats van vestiging- het maatschappelijk aandelenkapitaal- het nummer van het aandeel We maken ook onderscheid tussen de nominale waarde en de koerswaarde. De nominale waarde is de waarde die op het aandeel staat vermeld, deze kan van onderneming tot onderneming verschillen. De nominale waarde van aandelen van dezelfde onderneming kunnen ook verschillen. De nominale waarde is niet het bedrag wat je voor een onderneming moet betalen. Op de effectenbeurs komt door vraag en aanbod een prijs tot stand, de beurskoers. De koerswaarde is het bedrag dat je moet betalen voor het aandeel. Pagina 20 van 32

21 Dividendblad is het tweede gedeelte van het aandeel. Als de NV winst heeft gemaakt, ontvangen de aandeelhouders hier een deel van. Het gedeelte dat aan de aandeelhouder wordt uitgekeerd heet het dividend. De aandeelhouder kan het dividend van het dividendblad afknippen en bij de NV of bij de bank inleveren, waar hij/zij de uitkering contant krijgt uitgekeerd. Nu hebben de beleggers hun aandelen in bewaring bij de bank gelegd, ze krijgen het bedrag waar ze recht op hebben op hun bankrekening geschreven. Emissie van aandelen komt voor als de onderneming het aandelenkapitaal vergroot. De emissiekoers wordt van tevoren vastgesteld, de prijs van de aandelen. Deze koers ligt een aantal procenten lager dan de beurskoers, als deze gelijk of hoger zou zijn is de kans op mislukking groot. Bij een NV kennen we 2 begrippen als het gaat om aandelenkapitaal: - het maatschappelijk aandelenkapitaal - het geplaatst aandelenkapitaal Maatschappelijk aandelenkapitaal omvat het totaalbedrag dat men denkt nodig te hebben aan nominaal aandelenkapitaal. Dit geeft aan tot welk bedrag de onderneming maximaal aandelen kan uitgeven. Dit moet in de statuten worden vermeld, wil de onderneming mee aandelen dan dit maximaal uitgeven dat moet zij de statuten wijzigen. Geplaatste aandelenkapitaal is het maatschappelijk aandelenkapitaal het bedrag van de niet-uitgegeven aandelen. Het geplaatste aandelenkapitaal is dus het nominale bedrag van de werkelijk uitgegeven aandelen. Een NV en BV kunnen van permanent vermogen worden voorzien door de uitgifte (emissie) van aandelen. Dit wordt bekent gemaakt via advertenties in kranten en tijdschriften. Wil men meer informatie over de aandelen of het bedrijf, dan moet men in de prospectus kijken. Deze zijn gratis verkrijgbaar bij banken die helpen bij de emissie van deze aandelen. Hierin worden o.a. vermeld: - doel van de emissie; waarvoor zijn deze financiële middelen nodig- overzicht van de bedrijfsresultaten uit het verleden en verwachtingen voor de toekomst.- de winstverdeling zoals deze in de statuten staat vermeld- de koers waartegen de uit te geven aandelen worden geplaatst- de datum waarop de aandelen kunnen worden afgehaald en moeten worden betaald. Een probleem is de koers waartegen de aandelen worden geplaatst. Als de koers hoger is dan die op de effectenbeurs dan zullen de beleggers hun aandelen wel op de effectenbeurs kopen. In de prospectus staan vaak een hoogste en laagste prijs, als de beleggers zich hebben ingeschreven voor de aandelen wordt de koers bekendgemaakt. Als de koers op de effectenbeurs is gestegen dan zal de emissiekoers ook hoger liggen De plaatsing van aandelen Voordat een onderneming aandelen kan emitteren of plaatsen moeten deze worden gecreëerd, daar zijn emissiekosten aan verbonden. Hieronder vallen onder andere de kosten van het emissieprospectus. Er zijn 3 mogelijkheden als het gaat om emissie van aandelen: 1. De aandelen worden a pari, tegen de nominale waarde, verkocht. 2. De aandelen worden boven pari, boven de nominale waarde, verkocht. Het verschil tussen koers en de nominale waarde noemen we de agio. Het agio wordt geboekt op de post Agioreserve, dit is deel van het eigen vermogen. Aandelen worden boven pari uitgegeven omdat:a) De verwachtingen voor de onderneming er goed uitzien. De beleggers verwachten grote uitkeringen van de NV en zijn bereid om meer voor de aandelen te betalen.b) Het aandelenkapitaal wordt uitgebreid, waardoor er meer beleggers mede-eigenaar van de NV worden. De aandelen hebben vaak dezelfde nominale waarde en rechten als de toenuitgegeven aandelen. De nieuwe aandeelhouders worden mede-eigenaar van de onderneming en reeds opgebouwde Pagina 21 van 32