ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
|
|
- Raphaël Kok
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 INTERLINE Seksuologie Concept dd 1 april 2010 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkgroep Seksuologie bestaat uit: Gynaecoloog: Jeroen Dijkstra Huisarts (kaderartsen uro-gynaecologie) Kitty van Groeningen (Hattem) Huibertien Oosterlee (Dedemsvaart) Seksuoloog Peter Scharwachter (Isala klinieken) Marianne Emmelkamp (Dalfsen) Uroloog Jan Willem van Capelle Via mail werden andere seksuologen en GGD (project SOA/SENSE) betrokken bij het maken van deze werkafspraak. Interline april 2010
2 Casusschets 1 Mevrouw Snel, 57 jaar, komt bij u met incontinentieklachten. Het lijkt een gemengde incontinentie. Urine is goed, er is een lichte prolaps. Vraag 1: Vraagt u in zo n geval ook hoe de seks gaat? 1. Ja. 2. Nee. Mevrouw Bel, 48 jaar, vraagt via de assistente opnieuw een kuur voor haar vaginale schimmel. Zij heeft afgelopen jaar 4x een kuur gehad. U besluit haar toch een keer op het spreekuur uit te nodigen voor fluor onderzoek. Vraag 2: Vraagt u bij de anamnese ook naar seksuele klachten? 1. Ja 2. Nee Mijnheer Darm, 55 jaar, ziet u nog eens omdat hij wegens een rectumcarcinoom 2 maanden geleden een AP aangelegd heeft gekregen. Hij lijkt er nu goed mee om te kunnen gaan, is tevreden. Vraag 3: Vraagt u ook na of hij of zijn vrouw nu seksuele problemen ervaren? 1. Ja 2. Nee
3 Mevrouw Zwel, 59 jaar, bleek bij het bevolkingsonderzoek een mammatumor te hebben en heeft daarom nu ½ jaar geleden een mamma-amputatie ondergaan. Zij had ook positieve klieren en is nog bezig met chemokuren. Bij contact blijkt ze weer redelijk hersteld van de laatste kuur. Vraag 4: Bent u gewoon in zo n geval ook naar seksuele problemen te vragen? 1. Ja 2. Nee
4 Achtergrond casus 1 1. Incontinentie: vaak schaamtegevoel en ook angst voor urineverlies tijdens vrijen. Prolaps: kan diepe dyspareunie geven door druk op uterus. 2. Fluor: kan pijnklachten geven en weerstand vrijen. Komt verder in casus AP: niemand vraagt dat, vaak wel behoefte erover te praten! 4. Mammatumor: idem. Leerdoel 1: De deelnemer weet hoe het onderwerp seksualiteit ter sprake gebracht kan worden. - Wanneer actief naar te vragen, durf het! - Veel verborgen leed, seks is een belangrijke bron van welbevinden Stelling 1: Per week komt in mijn praktijk gemiddeld ongeveer. [nummerbordje!] maal een seksueel probleem ter sprake.
5 Casusschets 2 Mevrouw Bastiaans 35 jaar, komt bij u en klaagt over slaapproblemen. Ze kan slecht doorslapen en ligt s nachts te tobben. Bij doorvragen vertelt ze dat het niet goed gaat met de seksualiteit. Ze ervaart geen orgasme als ze vrijt en haar man vindt dat niet normaal. Ze kunnen er niet goed over praten. Het worden verwijten over en weer. Vraag 1: Wat zou u verder vragen aan haar? 1. Sinds wanneer heeft u geen orgasme? 2. Wat denkt u zelf dat er aan de hand is? 3. Weet u zeker dat u geen orgasme heeft? 4. Weet u wat er nodig is om een orgasme te krijgen? 5. Anders. Uit haar antwoorden op de vorige vragen krijgt u het beeld dat zij weinig idee heeft wat er nodig is voor een orgasme en dat hun vrijpatroon erg gericht is op het klaarkomen, niet zozeer op genieten. Vraag 2: Wat doet u nu? 1. U legt haar uit dat het heel belangrijk is om te weten hoe seks werkt en legt de responscyclus uit. 2. U zegt dat goed weten hoe seks gaat belangrijk is en dat u dat graag een keer wil uitleggen aan hen samen. 3. U legt de prioriteit meer op het relatieprobleem dan op het seksprobleem. 4. U legt haar uit dat seks gaat over genieten en niet zozeer over klaarkomen. 5. Anders.
6 Stel u heeft de responscurve uitgelegd. Vraag 3: Wat vraagt u nu?
7 Achtergrond casus 2 Zie werkafspraak pagina 1 Vraag 1 : Wat zou u verder vragen aan haar? 1. Sinds wanneer heeft u geen orgasme? 2. Wat denkt u zelf dat er aan de hand is? 3. Weet u zeker dat u geen orgasme heeft? 4. Weet u wat er nodig is om een orgasme te krijgen? 5. Anders. Vragen lijken te snel te veel gevraagd, kunnen afschrikken. Vooralsnog beter open vragen als bijvoorbeeld 2, niet meer dan globale open vragen. Vraag 2: Wat doet u nu? 1. U legt haar uit dat het heel belangrijk is om te weten hoe seks werkt en legt de responsecyclus uit. 2. U zegt dat goed weten hoe seks gaat belangrijk is en dat u dat graag een keer wil uitleggen aan hen samen. 3. U legt de prioriteit meer op het relatieprobleem dan op het seksprobleem. 4. U legt haar uit dat seks gaat over genieten en niet zozeer over klaarkomen. 5. Anders. Voorkeur werkgroep is 1, liefst samen met man, dus 2 met responscurve. Responscurve uitleggen, zie werkafspraak en hieronder. Te verkrijgen via MCC Klik site - hulpdocumenten. Ad 3: lijkt niet nodig nu. Ad 4: pas op, kan partners uiteen drijven. Bij de uitleg over de responsecyclus noemen: 1. De tekening is een gemiddelde, voor iedereen verloopt het toch weer anders. 2. Teken samen met hen hun responsecurve 3. Leg uit dat de verschillende fases alléén ontstaan als je samen de dingen doet die daarvoor nodig zijn Vraag 3: Wat vraagt u nu? Zie werkafspraak, pg 1 anamnese vragen. Leerdoel 2: de deelnemer kent de seksuele responscyclus en kan deze uitleggen resp. deze als hulpmiddel gebruiken - Wijze van bespreken begin met uitleg responscurve Stelling 2: Voor een goede seks is een fase van verlangen en opwinding niet nodig. Over het algemeen onjuist
8 Casusschets 3 Mevr Lievens, 56 jaar, komt bij je ivm incontinentieklachten. Desgevraagd meldt ze al enige jaren niet veel zin meer te hebben om te vrijen. Dat vindt ze vooral vervelend voor haar man. Haar voorgeschiedenis vermeldt een uterusextirpatie 20 jaar geleden, hypertensie waarvoor Enalapril 1dd 10 mg. Ivm fibromyalgie gebruikt ze ook nog dagelijks 25 mg amitryptilline. Recent kreeg ze nog simvastatine ivm een verhoogd cholesterol. Vraag 1: Welke medicatie kan invloed hebben op de zin in vrijen? 1 Eenalapril 2 Amitryptilline 3 Simvastatine 4 Allemaal Vraag 2: Welke andere factoren spelen hier mogelijk een rol bij de verminderde zin in vrijen? 1 Leeftijd 2 Uterusextirpatie 3 Incontinentie 4 Allemaal U praat er nog wat verder over. Het blijkt dat ze soms wel zin heeft om te vrijen, hoewel haar man meestal het initiatief neemt. Ze gaat dan door tot de coïtus, maar beleeft daar dan meestal weinig plezier aan. Vraag 3: Welke fase van de responscyclus speelt hier vooral een rol? 1 I 2 II 3 III 4 IV 5 V Vraag 4: Wat mist u nog aan informatie?
9 Achtergrond casus 3 Vraag 1: Welke medicatie kan invloed hebben op de zin in vrijen? 2. Amitryptiline Ja Antwoord: alleen Amitryptiline heeft daar invloed op. De andere medicatie kan schijnbaar invloed hebben gezien de onderliggende ziekte. Vraag 2: Welke andere factoren spelen hier mogelijk een rol bij de verminderde zin in vrijen? 1. Leeftijd: Ja, overgang met mogelijk daarbij behorende klachten, komt allemaal wat trager op gang 2. Uterusextirpatie: Nee in principe niet, behalve misschien direct daarna minder gevoel van vrouw zijn(?) 3. Incontinentie Ja, kan schaamtegevoel geven en angst voor urineverlies tijdens het vrijen Vraag 3: Welke fase van de responscyclus speelt hier vooral een rol? Antwoord 2, fase II: de opwinding. Bij oudere vrouwen kan het langer duren voordat er lubricatie optreedt. Vraag 4: Wat mist u nog aan informatie? Manier van vrijen: redelijk duidelijk Relatie: aanduiding irritatie Individuele geschiedenis: onbekend Lichamelijke factoren: duidelijk Leerdoel 3: de deelnemer kan seksuologische problematiek uitsplitsen in vier deelgebieden ; te weten: wijze van vrijen, relatie, individuele geschiedenis, en lichamelijke factoren Stelling 3: Seksuele problematiek is vaak complex. Daarvoor is seksuologische / psychologische hulp meestal gewenst. Onjuist
10 Casusschets 4 Een 24 jarige vrouw, para 0, komt op het spreekuur wegens recidiverende fluor. Bij uitvragen blijkt er een oppervlakkige dyspareunie te bestaan. Ze vertelt dat ze een branderig gevoel heeft van onderen wat ze voornamelijk merkt na het fietsen of paardrijden en ook vaak na het vrijen. Vraag 1: Wat acht u de meest waarschijnlijke oorzaak van de dyspareunie? 1. De actuele infecties 2. De recidiverende infecties 3. Andere reden Vraag 2: Wat vraagt U verder? 1. Of ze nog plezier heeft in het vrijen 2. Hoe een vrij partij verloopt 3. Of penetratie pijnlijk is 4. Of ze een orgasme kan bereiken 5. Geen van bovenstaande. Ze komt immers met klachten van een candida infectie Ze vertelt dat het vrijen en dan voornamelijk de penetratie het laatste half jaar steeds pijnlijker is geworden. Ondanks de pijn bleven ze doorgaan met coïtus. Ze dacht dat het wel weer over zou gaan en ze wilde haar partner niet teleurstellen. Echter ze durft hem nu niet meer aan te raken omdat ze bang is dat hij dan alleen maar wil neuken. Daarnaast heeft ze er steeds minder vaak zin. Ze hebben steeds vaker ruzie en ze weet niet of ze met hem verder wil. U bespreekt met haar de seksuele responscurve. Vraag 3: Waar lijkt het probleem zich te bevinden? 1. Fase 1 2. Fase 2 3. Onvoldoende informatie U legt haar uit dat ze in een vicieuze cirkel terecht is gekomen en dat daar verschillende factoren voor verantwoordelijk zijn. Om te kijken welke bij haar nog meer meespelen, wilt u verder onderzoek doen.
11 Vraag 5: Wat gaat u voorstellen? 1. Speculum onderzoek om een candida infectie uit te sluiten. 2. Vaginaal toucher om hypertonie van de bekkenbodemspieren uit te sluiten. 3. EGO: educatief gynaecologisch onderzoek om samen met de patiënt het vestibulum te inspecteren. 4. Patiënt en haar partner uitnodigen voor een vervolggesprek. U weet nog niet voldoende om met een behandelvoorstel te komen. Bij onderzoek vind u roodheid op het vestibulum op 5 en 7 uur en de huid ter plaatse is erg gevoelig (de touch test is sterk positief). Bij voorzichtig vaginaal toucher voelt u dat de spieren van de bekkenbodem aanvoelen als kabels en patiënt heeft geen controle over aanspannen of ontspannen ervan. Bij een direct preparaat (wat u blind afneemt met een wattenstokje) ziet u geen hyfe draden en de ph van de fluor bedraagt 4,5. Vraag 6: Welke adviezen/therapieën geeft u mee? 1. Hygiënische maatregelen (katoenen ondergoed, stop inlegkruisjes, geen zeep etc.) 2. Stoppen met paardrijden en fietsen 3. U geeft haar ontspanningsoefeningen mee voor de bekkenbodem 4. U schrijft een beschermende vette crème voor 5. U raadt haar aan voorlopig even geen seks te hebben
12 Achtergrond casus 4 Vraag 1: Wat acht u de meest waarschijnlijke oorzaak van de dyspareunie? 1. De actuele infecties 2. De recidiverende infecties 3. Andere reden Met name 2. Uitleg, zie WA pg 3, Evaluatie. Vraag 2: Wat vraagt U verder? 1. Of ze nog plezier heeft in het vrijen 2. Hoe een vrij partij verloopt 3. Of penetratie pijnlijk is 4. Of ze een orgasme kan bereiken 5. Geen van bovenstaande. Ze komt immers met klachten van een candida infectie 1, 2 en 3 zijn goed. Inventariseer eerst of de pijn een probleem is alvorens ermee verder te gaan. Inventariseer ook of er ondanks de pijn toch gecoïteerd wordt. Vrijen behoort geen pijn te doen! Vraag 3: Waar lijkt het probleem zich te bevinden? 1. Fase 1 2. Fase 2 3. Onvoldoende informatie In feite 3: zijn er prikkels? Raakt ze opgewonden? Is er lubricatie? Wanneer verdwijnt deze? Is er extracoïtale seks? Is er een orgasme? Het lijkt dat het probleem gaandeweg naar fase I is verschoven. Uitleg over beïnvloeding opwindingsdrempel door diverse factoren, maar met name angst (voor pijn), alcohol. Vraag 4: Wat gaat u voorstellen? 1. Speculum onderzoek om een candida infectie uit te sluiten 2. Vaginaal toucher om hypertonie van de bekkenbodemspieren uit te sluiten 3. EGO: educatief gynaecologisch onderzoek om samen met de patiënt het vestibulum te inspecteren. 4. Patiënt en haar partner uitnodigen voor een vervolggesprek. U weet nog niet voldoende om met een behandelvoorstel te komen 2 en 3 zijn goed. Ad 1: Geen speculum onderzoek!! Evt blinde kweek. Zie WA pg 3, Lichamelijk Onderzoek. Ad 4: Ok, als de huisarts er zelf mee verder wil.
13 Vraag 5: Welke adviezen/therapieën geeft u mee? 1. Hygiënische maatregelen (katoenen ondergoed, stop inlegkruisjes, geen zeep etc.) 2. Stoppen met paardrijden en fietsen 3. U geeft haar ontspanningsoefeningen mee voor de bekkenbodem 4. U schrijft een beschermende vette crème voor 5. U raad haar aan voorlopig even geen seks te hebben 1 en 4 zijn goed. Zie WA pg 4 beleid Pijnprobleem. Ad 2: is geen evidence voor, eventueel ander zadel. Ad 3: Bij forse hypertonie doorverwijzen naar bekkenfysiotherapeut, niet zelf behandelen. Ad 5: Geen seks is te algemeen. Vermijd pijn, of coïtusverbod. Stimuleer juist intiem contact en non-coïtale seks (als men daar behoefte aan heeft). Laat het paar afspraken maken. Leerdoel 4: De deelnemer kent oorzaken, oplossingen en adviezen bij dyspareunie. (Bij jonge vrouwen gaan fluorklachten regelmatig samen met dyspareunie. Daarbij kunnen andere factoren een (verergerende) rol spelen zoals onjuiste seksuele logistiek ( bij iedereen doet het wel eens pijn ), relationele problemen en een congenitale hogere spanning in de bekkenbodemmusculatuur.) Stelling 4: Een prolaps kan een oorzaak zijn van diepe dyspareunie. Juist
14 Casusschets 5 De heer Timmer, 30 jaar, heeft sinds een half jaar een nieuwe partner. Hij komt bij u omdat het vrijen niet zo goed gaat. Vraag 1: Op welk gebied denkt u dat zijn probleem zal liggen? 1. Erectieprobleem 2. Ejaculatieprobleem 3. Opwindingsprobleem 4. Anders Hij gebruikt sinds 3 jaar paroxetine 20 mg 1dd vanwege een depressie. Verder is hij gezond. Aan de hand van de seksuele responscyclus probeer je er achter te komen wat het probleem precies is. Het blijkt dat zin en opwinding er wel zijn, maar dat de erectie niet lang aanhoudt en dat hij vaak niet tot een orgasme komt. Hij vertelt dat zijn vriendin begripvol is en dat ze er samen goed over kunnen praten. Ook zonder coïtus hebben ze een fijn seksueel leven; toch zou het nog fijner zijn als de gemeenschap ook zou lukken. Vraag 2: Wat wilt u nog meer weten? Vraag 3: Wat doet u nu? 1. U bekijkt samen met hem of de paroxetine gestopt kan worden 2. U nodigt zijn partner ook uit 3. U adviseert een erectiepil 4. U verwijst hem naar de seksuoloog 5. Anders
15 Achtergrond casus 5 Vraag 1: Op welk gebied denkt u dat zijn probleem zal liggen? 1. Erectieprobleem 2. Ejaculatieprobleem 3. Opwindingsprobleem 4. Anders Erectie- of ejaculatieprobleem. Maar: ejaculatieklacht is vaak geen echte ejaculatio precox maar meer een faseprobleem. Uitleg zie pg 3 werkafspraak, Evaluatie en Toelichting, onderaan. Vraag 2: Wat wil je nog meer weten? 1. Manier van vrijen 2. Relatie 3. Individuele voorgeschiedenis 4. Lichamelijke factoren In dit geval vooral 4: Lichamelijke factoren bij de man. Zie vragen op pg 2 werkafspraak, anamnese. Vraag 3: Wat doet u nu? 1. U bekijkt samen met hem of de paroxetine gestopt kan worden 2. U nodigt zijn partner ook uit 3. U adviseert een erectiepil 4. U verwijst hem naar de seksuoloog 5. Anders Antwoord: 1 is een goede optie in eerste instantie, paroxetine geeft met name een vertraagde ejaculatie. Ad 3: Zal in dit geval waarschijnlijk niet meer doen dan evt placebo effect. Leerdoel 5: De deelnemer kent oorzaken, oplossingen en adviezen bij erectie- en ejaculatieproblemen - Ejaculatio praecox is vaak meer probleem responscurve Stelling 5: 5a: Erectiepillen werken vaak wel een beetje. Juist, maar dan als placebo 5b: Men spreekt van primaire ejaculatio precox bij ejaculatie binnen 1 minuut. Juist
16 Casusschets 6 Heer B, 72 jaar, is bekend met DM, hypertensie en hypercholesterolaemie. Op het einde van het spreekuur vraagt hij of hij sildenafil (Viagra ) zou kunnen krijgen. Hij heeft net een nieuwe relatie en het lukt niet zo met de seks. U zegt dat sildenafil een optie kan zijn maar dat u liever wat uitgebreider op het probleem zou willen in gaan zodat u hem ook beter kan adviseren. De volgende keer geeft hij aan na jaren een vriendin te hebben en dat zij ook graag weer een seksuele relatie wil. Hij kan er niet aan voldoen. Vraag 1: Op welk niveau acht u het probleem het meest waarschijnlijk: 1. Manier van vrijen 2. Individuele geschiedenis 3. Relatie 4. Lichamelijke factoren 5. Anders U vraagt hem naar zijn ochtend erecties en seksuele opwinding. Hij vertelt geen ochtenderecties te ervaren, doet ook niet aan zelfbevrediging, is 10 jaar niet meer seksueel actief geweest. Hij wil eigenlijk helemaal niet zonodig seks, het is meer een wens van zijn vriendin. Hij ervaart eigenlijk geen opwinding, zou ook prima zonder seks in deze relatie kunnen. Vraag 2: In welke fase van de responscurve lijkt dit probleem te spelen? 1. Fase 1 2. Fase 2 3. Fase 3 4. Fase 4 5. Kunnen we nog niets over zeggen Vraag 3: Hoe staat u nu tegenover zijn verzoek sildenafil voor te schrijven? 1. Kan geprobeerd worden omdat er vanwege de afwezigheid ochtenderecties indicatie voor is. 2. Probleem lijkt meer relationeel. 3. Afwezigheid ochtenderectie wijst op organisch probleem, sildenafil geen toevoeging. 4. Sildenafil kan geprobeerd worden maar dan eerst tijdens masturbatie, om meer zelfvertrouwen te krijgen. 5. Anders
17 U besluit hem geen recept voor sildenafil te geven, namelijk het probleem zit hem al in de eerste fase, zonder deze fase zal er ook geen bijdrage van sildenafil zijn. Vraag 4: U legt hem dit uit en stelt nu de volgende stappen voor: 1. Consult waarbij gesprek met partner erbij. 2. Seksuoloog. 3. Verder lab en lichamelijk onderzoek ter uitsluiting organisch stoornis. 4. Erotisch literatuur/ films ter inventarisatie seksuele beleving / behoefte. 5. U geeft hem wat literatuur mee/ patiëntenbrieven ter ondersteuning consult.
18 Achtergronden casus 6 Vraag 1 : Op welk niveau acht u het probleem het meest waarschijnlijk: 1. Manier van vrijen 2. Individuele geschiedenis 3. Relatie 4. Lichamelijke factoren 5. Anders Allen zijn mogelijk. Vraag 2: In welke fase van de responscurve lijkt dit probleem te spelen? Vooral fase 1. Erectieprobleem kan ook, heeft het eigenlijk niet geprobeerd, ook geen ochtenderecties. Vraag 3 : Hoe staat u nu tegenover zijn verzoek sildenafil voor te schrijven? 5. Anders, uitleg responscurve, sildenafil zal niet werken als er geen zin in vrijen is. Vraag 4: U legt hem dit uit en stelt nu de volgende stappen voor: 1. Consult waarbij gesprek met partner erbij 2. Seksuoloog 3. Verder lab en lichamelijk onderzoek ter uitsluiting organisch stoornis 4. Erotisch literatuur/ films ter inventarisatie seksuele beleving / behoefte 5. U geeft hem wat literatuur mee/ patiënten brieven ter ondersteuning consult Opwekken zin via 4 of 5 lijkt meest zinvolle. Leerdoel 6: de deelnemer heeft handvaten hoe om te gaan met seksuologische problematiek bij ouderen - Seksprobleem bij ouderen is vaak multifactorieel: fysiologische vermindering, verkeerde verwachting bij nieuwe relatie, angst, comorbiditeit, medicatie, incontinentie Stelling 6: Medicamenteuze therapie is vaak zinnig bij ouderen met seksuele problematiek. Onjuist
Als u pijn heeft bij het vrijen
Als u pijn heeft bij het vrijen 2 Heeft u als vrouw last van pijn bij het vrijen? Veel vrouwen kennen deze klacht. Wat kan hiervan de oorzaak zijn? Hoe kan het CWZ uw klacht behandelen? Dat en meer kunt
Nadere informatieSeks, het moet wel leuk blijven!
Seks, het moet wel leuk blijven! Seksualiteit Het seksuele gevoel, de seksuele gedachte en lichaamsreacties zijn privé en persoonlijk. Het is dan ook niet zo gemakkelijk om over seksuele problemen te praten.
Nadere informatieVaginistisch reageren
Vaginistisch reageren 1 Wat is het? Vaginisme wil zeggen dat het niet lukt om een penis, vingers of tampon in je vagina in te brengen. Probeer je het, dan spannen je bekkenbodemspieren zich onbewust aan.
Nadere informatieBekkenbodemproblematiek ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE Bekkenbodemproblematiek Concept dd 27 maart 2007 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkgroep is een multidisciplinaire werkgroep gynaecologie
Nadere informatieACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE DEVENTER BEKKENBODEMPROBLEMATIEK Maart 2010 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkgroep is een multidisciplinaire werkgroep gynaecologie / urologie
Nadere informatieInformatie voor patiënten. Diabetes en seksualiteit
Informatie voor patiënten Diabetes en seksualiteit z Seksualiteit en diabetes mellitus 1 Over problemen met seksualiteit wordt niet zo gemakkelijk gesproken. Doordat het een beladen onderwerp is, kunnen
Nadere informatiee-book SEKSHULP Erectieproblemen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Erectieproblemen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele mensen
Nadere informatieHoogeveen, februari 2013 1
Hoogeveen, februari 2013 1 Casus 1 Metrorragie 1. Mevrouw Pieterse, 25 jaar, is sedert kort als patiënte bij u in de praktijk ingeschreven. Ze bezoekt uw spreekuur omdat ze onregelmatig bloedverlies heeft.
Nadere informatieSeksualiteit en diabetes mellitus. Polikliniek diabeteszorg
Seksualiteit en diabetes mellitus Polikliniek diabeteszorg mca.nl seksualiteit en diabetes mellitus Problemen met de seksualiteit is een onderwerp waar niet zo gemakkelijk over wordt gesproken. De beladenheid
Nadere informatieVoorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13
Omgaan met een sexprobleem.qxd 20-03-07 11:54 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? 13 Waar hebben seksuele problemen mee te maken?
Nadere informatieINTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 januari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 januari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Deze Interline gaat over de volgende werkafspraken: - Subfertiliteit (herzien) -
Nadere informatieNierfalen en Seksualiteit
Nierfalen en Seksualiteit 1 Inhoudsopgave Inleiding Seksuele problemen bij nierfalen Bij mannen en vrouwen Factoren die het seksueel functioneren kunnen beïnvloe- den Bespreekbaar maken Maatschappelijk
Nadere informatieDiabetes en seksualiteit
Diabetes en seksualiteit Diabetes en seksualiteit Diabetes kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door de medicijnen of de manier waarop u ermee om gaat. In deze
Nadere informatieOverloopincontinentie Overloopincontinentie. Ongewild druppelsgewijs urineverlies dat veroorzaakt wordt door een overvolle blaas.
Urologie Algemeen: In grote lijnen onderscheiden we drie soorten incontinentie: Stressincontinentie Bij stressincontinentie of inspanningsincontinentie treedt er ongewenst urineverlies op bij bepaalde
Nadere informatieErectiestoornis. Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 0858
Erectiestoornis Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 0858 Inleiding Uw arts heeft met u gesproken over de problemen die u heeft bij een erectie. In deze folder informeren wij u over wat een
Nadere informatieIs seks een issue? U C L M
Is seks een issue? w. Drs. H.E de Groot w. Drs.. Tuijnman- Raasveld psycholoog/ seksuoloog Polikliniek Psychosomatische Gynaecologie & Seksuologie Is seks een probleem voor nierpatiënten? Wat weten we
Nadere informatiee-book SEKSHULP Pijn bij het vrijen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Pijn bij het vrijen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele
Nadere informatieNaar de seksuoloog polikliniek Verloskunde & Gynaecologie
Naar de seksuoloog polikliniek Verloskunde & Gynaecologie Samen met uw behandelend arts heeft u gesproken over een bezoek aan de seksuoloog van de polikliniek Verloskunde & Gynaecologie. Misschien overweegt
Nadere informatieConsultatie en begeleiding bij seksuele problematiek. Centrumlocatie
Centrumlocatie In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt
Nadere informatieSeksualiteit, seksuologie en hiv. Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter
Seksualiteit, seksuologie en hiv Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter tplatteau@itg.be Overzicht van de presentatie Wat is seksualiteit? Hoe verloopt seksualiteit en waar kan het misgaan? Seksualiteit
Nadere informatieCommunicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening. Niervereniging zaterdag 16 januari 2016
Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening Niervereniging zaterdag 16 januari 2016 Even voorstellen Claudia van der Wel Consulent seksuele gezondheid in Deventer Inhoud
Nadere informatieConsultatie en begeleiding bij seksuele problematiek
In deze tijd van openheid in de media over seksualiteit lijkt het alsof seks iets vanzelfsprekends is en er geen problemen op dit gebied bestaan. De indruk wordt gewekt dat seks alleen voorkomt onder jonge,
Nadere informatieBekkenfysiotherapie bij pijn in het bekkengebied
Bekkenfysiotherapie bij pijn in het bekkengebied U heeft pijnklachten in uw buik- en/of bekkengebied. De bekkenfysiotherapeut kan u helpen om deze klachten te verminderen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens
Nadere informatieAstma/ COPD versie 2009 achtergronden casusschetsen
Astma/ COPD versie 2009 achtergronden casusschetsen Voor: begeleider/presentator Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. Interline januari 2010 INTERLINE
Nadere informatieSeks kent geen pensioen
Seks kent geen pensioen Seks kent geen pensioen: filmpjes en cijfers Tips en trucs voor de praktijk Casuïstiek 1967 Timeless Love Marrie Bot Jong Mooi Wild Strak Geil Spontaan Etc. Een aflopende
Nadere informatieOmgaan met een seksueel probleem
Omgaan met een seksueel probleem Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag
Nadere informatieKanker en Seksualiteit?
Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog
Nadere informatieINTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III CASUSSCHETSEN
INTERLINE PIJNBEHANDELING DEEL II EN III Okt 2003 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Jongedame van 19 jaar Bij paardrijden gevallen, een uur geleden. Mank lopend, pijn rechter bil. Het lijkt een contusie, geen
Nadere informatiePijn bij het vrijen 1
Pijn bij het vrijen 1 Wat is het? Pijn bij het vrijen is een klacht die voornamelijk bij vrouwen voorkomt. Meestal gaat het om pijn bij de geslachtsgemeenschap, maar ook andere manieren van vrijen kunnen
Nadere informatieBekkenbodemproblematiek CASUSSCHETSEN
INTERLINE Bekkenbodemproblematiek Concept dd 27 maart 2007 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Mw Adams, 46 jaar, komt op het spreekuur voor een uitstrijkje. Voor het inbrengen van het speculum vraagt u haar wat
Nadere informatieDoc 69 Liefde,seks, senior
Doc 69 Liefde,seks, senior Let s talk about seks Riët Daniel, Gezondheidszorgpsycholoog en seksuoloog, Marjolein Oerlemans huisarts, Minouche van Rumste, gynaecoloog Doelen Bewustwording Kennis hebben
Nadere informatiekankeren seksualiteit: eenlastigduo?
kankeren seksualiteit: eenlastigduo? C.M. Bax arts-seksuoloog NVVS IJsselland Duodagen, 7-8 april 2016 Disclosure sheet Vereniging Medische Staf (Disclosureslide voor sprekers op nascholingsbijeenkomsten
Nadere informatieVaginaal bloedverlies
Vaginaal bloedverlies Stellingen 1 Bij onregelmatig bloedverlies doe je altijd een SOA-test. Juist/onjuist 2 Bij doorbraakbloedingen geef je een pil met een hoger oestrogeen gehalte. Juist/onjuist 3 Stoppen
Nadere informatieUROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
1 april 2003 herzien maart 2004 UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Casusschets 1 Zie Werkafspraak Pijnloze Hematurie onder Microscopische hematurie Antwoord:
Nadere informatieVAN EEN SEKSUEEL PROBLEEM GA JE NIET DOOD MAAR JE KAN ER VAN BINNEN TOCH EEN BEETJE VAN STERVEN...
VAN EEN SEKSUEEL PROBLEEM GA JE NIET DOOD MAAR JE KAN ER VAN BINNEN TOCH EEN BEETJE VAN STERVEN... Paul Enzlin Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen (IFSW, KU Leuven) Centrum voor Klinische
Nadere informatieACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE INTERNE GENEESKUNDE Schildklierproblematiek, Osteoporose, (DVT) 9 januari 2007 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkafspraak Schildklierproblematiek
Nadere informatieKinderen met hardnekkig druk gedrag
Interline Achtergronden casusschetsen Kinderen met hardnekkig druk gedrag Versie 15 juli 2002 Casusschets 1 Vraag 1: Vooral druk en beweeglijk (3), + concentratieproblemen (1). Zie diagnostiek, obligate
Nadere informatieINTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 Concept dd 26 nov 2013 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 Concept dd 26 nov 2013 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Deze Interline gaat over de volgende werkafspraken: - Subfertliteit (herzien)
Nadere informatiee-book SEKSHULP Vaginisme Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Vaginisme Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele mensen zijn
Nadere informatieInterline, januari Microbiologie casusschetsen
Interline, januari 2011 Microbiologie casusschetsen INTERLINE PROGRAMMA jan 2011 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De eerste werkafspraak Microbiologie is
Nadere informatieIntimiteit en Parkinson
+ Intimiteit en Parkinson Anouk van Dillen Gezondheidszorgpsycholoog Seksuoloog NVVS + 14 februari, een mooie dag om over intimiteit te praten! + Nadruk op: - het positieve - wat wel kan - verbetering
Nadere informatieBekkenfysiotherapie. multidisciplinair samenwerken
Bekkenfysiotherapie multidisciplinair samenwerken MSc Bekkenfysiotherapie: Lieke Wiggers (Fysiotherapie Noordman) Margo Versteeg (Fysiotherapie de Werfheegde) 3 november 2016, EZH-conferentie Inhoud Bekkenbodem
Nadere informatieGynaecologie. Leefregels na een gynaecologische operatie
Gynaecologie Leefregels na een gynaecologische operatie 1 Weer thuis U bent weer thuis na de verwijdering van uw baarmoeder of een verzakkingoperatie. Deze brochure is bedoeld als aanvulling op de mondelinge
Nadere informatieKANKER EN SEKS: Onderzoek NFK, maart 2017
KANKER EN SEKS: Onderzoek NFK, maart 2017 Toen ik in het ziekenhuis de vraag stelde of seks tijdens chemotherapie mocht, kreeg ik als antwoord dat ik dat waarschijnlijk toch niet zou willen. Meer konden
Nadere informatieACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE KINDERGENEESKUNDE Concept dd 29 jan 2008 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkgroep bestaat uit: Hans van Unen en Obbe Norbruis, kinderartsen
Nadere informatieWat is een erectiestoornis?
Erectiestoornis 1 Wat is een erectiestoornis? Er is sprake van een erectiestoornis als een man moeite heeft met het krijgen of houden van een erectie die voldoende is voor een bevredigende seksuele activiteit.
Nadere informatieSeksualiteit bij mensen met een dwarslaesie
Seksualiteit bij mensen met een dwarslaesie De voorlichting en begeleiding rondom seksualiteit bij mensen met een dwarslaesie Wat is het? Voor wie is deze folder? Deze folder is geschreven voor mensen
Nadere informatieJaarcongres KP & KNP. Parallelsessie 12 april 2019 SEKS. Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS
Jaarcongres KP & KNP Parallelsessie 12 april 2019 SEKS praten over seks, kennis over complexe comorbiditeit en timing van interventies Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS
Nadere informatiePatiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker
Patiënteninformatie Seksualiteit en gynaecologische kanker Inleiding Deze brochure gaat over intimiteit en seksualiteit en is bedoeld voor vrouwen met kanker en hun partners. Kanker en seksualiteit is
Nadere informatiee-book SEKSHULP Te snel klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Te snel klaarkomen Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele
Nadere informatieACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE PATHOLOGIE dd 26 APRIL 2011 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkgroep heeft 4 werkafspraken gemaakt die in dit programma besproken worden: 1.
Nadere informatieWat iedere praktijkondersteuner moet weten over seks Gré van Gelderen en Jim Bender
SEKS ALS JE CHRONISCH ZIEK BENT Wat iedere praktijkondersteuner moet weten over seks Gré van Gelderen en Jim Bender Een chronische ziekte heeft vaak invloed op het seksleven. Omdat de praktijkondersteuner
Nadere informatieFysiotherapie bij bekkenbodemproblemen
00 Fysiotherapie bij bekkenbodemproblemen aanvullende informatie bij de folder 'Bekkenbodemproblemen bij vrouwen' Poli Gynaecologie De inhoud van deze voorlichtingsfolder is mede samengesteld door de Nederlandse
Nadere informatieHarteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening
Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening Een hartaandoening is een ingrijpende gebeurtenis. Veel zaken die vanzelfsprekend waren, staan nu op zijn kop. Naast
Nadere informatieLUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM
INTERLINE LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM maart 2017 Inleiding Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat uit: Huisartsen: Annemiek Meutstege Martin Olieman Bonne Rik Wesseler
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieKom op CBT-er: en nu ook de seks!
Kom op CBT-er: en nu ook de seks! Ellen Laan, Gz-psycholoog, Seksuoloog NVVS, e.t.laan@amc.uva.nl Reinhilde Melles, Klinisch Psycholoog BiG, VGcT, Seksuoloog NVVS reinhilde.melles@mumc.nl Wat moet een
Nadere informatieOncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis
Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk
Nadere informatieBekkenfysiotherapie bij overactieve bekkenbodem
Bekkenfysiotherapie bij overactieve bekkenbodem U heeft klachten door een overactieve bekkenbodem. In deze folder leest u over hoe bekkenfysiotherapie u kan helpen om deze klachten te verminderen. Neem
Nadere informatieSeksuele problemen bij de vrouw
Seksuele problemen bij de vrouw U bent verwezen naar het spreekuur van de gynaecoloog vanwege een seksueel probleem. Bij dit spreekuur wordt u gezien door Mw. A. van der Steen. Zij is medischseksuoloog
Nadere informatieVerschil in verlangen
Verschil in verlangen 1 Wat is normaal? Hoe vaak denk je dat mensen samen vrijen in een goede relatie? Twee keer per week, eens in de maand of alleen in de vakantie? Het antwoord op deze vraag zegt iets
Nadere informatieI FEEL Y. De Huid & Seksualiteit. Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival
De Huid & Seksualiteit Rieky Dikmans Arts-Seksuoloog NVVS i.o. Happy Met je Huid Festival 29-09-18 Voorstellen Arts-seksuoloog i.o. NVVS OLVG Oost in Amsterdam Psychiatrie en Psychosomatiek LMC in Leiden
Nadere informatieMedisch Centrum Wilhelmina. Informatie voor patiënten. Poli Seksuologie
Medisch Centrum Wilhelmina Informatie voor patiënten Poli Seksuologie 1 Poli Seksuologie Uw huisarts of specialist heeft u doorverwezen naar de poli Seksuologie van het Medisch Centrum Wilhelmina. (Het
Nadere informatiePijn bij het vrijen bij vrouwen
Pijn bij het vrijen bij vrouwen Drs. P. Dielissen 1 en dr. J.H. Dekker 2 1 Huisarts-onderzoeker, coördinator kaderopleiding urogynaecologie, UMC St Radboud Nijmegen 2 Huisarts/kaderarts urogynaecologie
Nadere informatieWERKBLADEN Seksuele intimidatie
WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker
Nadere informatieSeksuele problemen bij vrouwen
Gynaecologie Patiënteninformatie Seksuele problemen bij vrouwen U ontvangt deze informatie, omdat u seksuele problemen heeft. Bijna elke vrouw krijgt weleens te maken met seksuele problemen. Voorbeelden
Nadere informatieAstma of COPD en seksualiteit
Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door medicijnen of door de manier waarop u ermee
Nadere informatieSeks als je ouder wordt
Seks als je ouder wordt 0 0Inhoud 0 0 Twaalf tips voor een prettiger seksleven 4 0 0 PMS 021 0 0 Waarom verandert het seksleven? 6 WIT Ruim de helft van de ouderen vindt seks belangrijk. Veel ouderen geven
Nadere informatiePeter heeft een erectieprobleem
Omgaan met een sexprobleem.qxd 20-03-07 11:54 Pagina 13 1 Wat is een seksueel probleem en welke verschillende seksuele problemen zijn er? In dit hoofdstuk wordt allereerst uitgelegd wat een seksueel probleem
Nadere informatieWat zijn de mogelijke seksuele complicaties ten gevolge van diabetes? Wat is de rol van de verpleegkundige hierbij in de praktijk?
Wat zijn de mogelijke seksuele complicaties ten gevolge van diabetes? Wat is de rol van de verpleegkundige hierbij in de praktijk? Ines Sneppe 1. Invloed van diabetes op seksualiteit Vorm van neuropathie
Nadere informatie10-12-2013. Bespreken van seksualiteit met MS-patiënten MSMS 2013. Knelpuntenanalyse. Seksualiteit en intimiteit. MS en seksualiteit.
Richtlijn: Diagnostiek, behandeling en functioneren bij multiple sclerose. MSMS 2013 Bespreken van seksualiteit met MS-patiënten Niels Farenhorst Klinisch psycholoog Aanbevolen wordt om het informeren
Nadere informatieProblemen met het seksueel functioneren
Factsheet 2007-4 Problemen met het seksueel functioneren Seksuele gezondheid in Nederland De Rutgers Nisso Groep heeft in 2006 een grootschalige bevolkingsstudie uitgevoerd naar seksuele gezondheid in
Nadere informatieurineverlies bij vrouwen incontinentie
patiënteninformatie urineverlies bij vrouwen incontinentie Met incontinentie wordt bedoeld: ongewild urineverlies. Veel vrouwen verliezen ongewild urine bij inspanning of hebben te vaak en te snel aandrang
Nadere informatieSeksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening
Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie
PATIËNTEN INFORMATIE Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over (de
Nadere informatieI Autonome verzorgingsinstelling. Informatiebrochure. Kanker en seksualiteit
I Autonome verzorgingsinstelling Informatiebrochure Kanker en seksualiteit IIInhoudsopgave Inleiding 4 Mogelijke veranderingen op seksueel gebied door kanker 6 Invloed van chemotherapie op seksualiteit
Nadere informatieSPECIAL seksualiteit en intimiteit 1_5
hersenz special Seksualiteit en intimiteit na hersenletsel > oorzaken van problemen met seksualiteit > gevolgen van seksuele problemen > aandacht voor de partner > het verhaal van rob > iris versteijnen,
Nadere informatieHarteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte
Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte INTIMITEIT & SEKSUALITEIT NA HARTAANDOENING OF BEROERTE Inleiding Een hartaandoening of een beroerte is een ingrijpende
Nadere informatieVragenlijsten. Vragenlijsten. Vragenlijsten
Vragenlijsten http://hdl.handle.net/1765/103217 Vragenlijsten Vragenlijsten 1 2 Erasmus Medical Center Rotterdam Vragenlijsten 3 UDI-6: Urogenitale Klachten Lijst In hoeverre heeft u van het volgende last:
Nadere informatiee-book SEKSHULP Geen of minder zin Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog
e-book SEKSHULP Geen of minder zin Dr. Debby de Haas arts-seksuoloog Dit e-book is onderdeel van de serie Sekshulp geschreven door dr. Debby de Haas, arts-seksuoloog NVVS. In haar ervaring zijn er vele
Nadere informatieMedewerkerinformatie. Bekkenfysiotherapie. Wat is bekkenfysiotherapie? terTER_
Medewerkerinformatie Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? 1234567890-terTER_ Bekkenfysiotherapie Wat is bekkenfysiotherapie? Bij bekkenfysiotherapie leert u om de spieren van de bekkenbodem
Nadere informatieFYSIOTHERAPIE. De overactieve bekkenbodem
FYSIOTHERAPIE De overactieve bekkenbodem De overactieve bekkenbodem De bekkenbodem is een groep spieren die samen de bodem van uw buik vormen. Bekkenbodemspieren kunnen te zwak maar ook te gespannen zijn
Nadere informatieAstma of COPD en seksualiteit
Astma of COPD en seksualiteit Astma of COPD kan invloed hebben op uw seksleven. Dat kan door de ziekte zelf komen, maar ook door medicijnen of de manier waarop u met uw ziekte omgaat. Deze folder gaat
Nadere informatieInterline augustus REUMATOLOGIE casusschetsen
Interline augustus 2009 REUMATOLOGIE casusschetsen INTERLINE Reumatologie PMR + AT augustus 2009 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Mevrouw van Makkum, 62 jaar. Voorgeschiedenis: gezond, alleen wat hoge bloeddruk.
Nadere informatieKayleigh Hendriks Verpleegkundig Specialist Hematologie Aandachtsgebied allogene stamceltransplantaties Maart 2019
Kayleigh Hendriks Verpleegkundig Specialist Hematologie Aandachtsgebied allogene stamceltransplantaties Maart 2019 MAAK JE HET BESPREEKBAAR? Doelen Waarom moet seksualiteit besproken worden Welke problemen
Nadere informatieLaserbehandeling bij prostaatklachten Green Light Laser
In overleg met uw uroloog heeft u besloten tot een prostaatoperatie: de zogenaamde Green Light Laser verdamping (vaporisatie) van de prostaat. Het doel van deze operatie is het verwijderen van weefsel
Nadere informatieLeven met Multipele Sclerose uitgave 18. MS en seksualiteit EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS
Leven met Multipele Sclerose uitgave 18 MS en seksualiteit EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Inleiding Seksualiteit betekent voor iedereen iets anders, maar voor de meeste mensen is het een belangrijk
Nadere informatieTips rond de zorg voor mensen met bekkenbodemproblemen
Hoe kan ik de beste zorg krijgen? Tips rond de zorg voor mensen met bekkenbodemproblemen Inleiding De gezondheidszorg in Nederland is over het algemeen van een hoog niveau. Toch wordt niet overal dezelfde
Nadere informatieHet eerste consult bij de gynaecoloog
Het eerste consult bij de gynaecoloog Het eerste bezoek aan de gynaecoloog begint met een gesprek g waarin u uw klacht vertelt en de gynaecoloog u vragen stelt. Hierna volgt zo nodig een uitwendig en/of
Nadere informatieDeel 8. Bijwerkingen van de bestraling van prostaatkanker
. Bijwerkingen van de bestraling van prostaatkanker In dit deel kunt u meer lezen over de mogelijke bijwerkingen van de bestraling. Mogelijke bijwerkingen tijdens of enkele weken na de bestraling Mogelijke
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieCHEMOTHERAPIE achtergronden casusschetsen
CHEMOTHERAPIE achtergronden casusschetsen Interline augustus 2010 Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. Voor: begeleider/presentator INTERLINE CHEMOTHERAPIE
Nadere informatieREUMATOLOGIE achtergronden casusschetsen
REUMATOLOGIE achtergronden casusschetsen 1 Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. REUMATOLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN
Nadere informatieToelichting bij Vragenlijst vulva-poli
Toelichting bij Vragenlijst vulva-poli Geachte mevrouw, Omdat u binnenkort de vulva-polikliniek van het [naam ziekenhuis] bezoekt, wordt u verzocht de vragenlijst die u heeft ontvangen zo volledig mogelijk
Nadere informatiePenisprothese. Algemene voordelen van een penisprothese. Algemene nadelen van een penisprotheses
Penisprothese In overleg met de uroloog heeft u besloten tot het laten plaatsen van een penisprothese vanwege ernstige erectieproblemen. In deze folder leest u wat een penisprothese is, hoe de operatie
Nadere informatieOnderzoek Behandeling Fysiotherapie Operatie
Stressincontinentie U bent patiënt bij de afdeling urologie van VU medisch centrum (VUmc). VU medisch centrum is een universitair medisch centrum waar medisch specialisten worden opgeleid. Zij doen zelfstandig
Nadere informatie49 Vaginale schimmelinfectie.indd 6
Vaginale schimmelinfectie WAT IS EEN VAGINALE SCHIMMELINFECTIE WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL
Nadere informatieGeachte mevrouw, (een postzegel is niet nodig) MR210 08_17
Geachte mevrouw, U heeft zich aangemeld bij het bekkenbodemcentrum. Hiervoor heeft u een verwijzing van uw huisarts gekregen. Onder bekkenbodemproblematiek wordt o.a. verstaan incontinentie voor urine
Nadere informatie