Aan de commissie: Grondgebiedzaken Datum vergadering: 3 juni 2008 Agendapunt : 13. Opinieronde / peiling

Transcriptie

1 Aan de Raad Made, 8 mei 2008 Aan de commissie: Grondgebiedzaken Datum vergadering: 3 juni 2008 Agendapunt : 13 Opinieronde / peiling: 3 juni 2008 Onderwerp: Openbare Verlichting Opinieronde / peiling Agendapunt: Portefeuillehouder: Bijlagen: Ter inzage: Drs. B.M.J. Hennekam Ambtelijke coördinatie: afdeling Openbare Werken Steller: Hans Ribbers Samenvatting: Binnen de gemeente Drimmelen is sprake van een verouderde openbare verlichtingsinstallatie. In het najaar wordt er een nieuw beleidsplan aan de gemeenteraad voorgelegd. Hiervoor wordt een missie en visie van het bestuur verwacht. Tevens wordt een oplossingsrichting verwacht teneinde het aantal scenario s, dat in het beleidsplan wordt uitgewerkt, te beperken. VOORGESCHIEDENIS EN/OF AANLEIDING De laatste jaren is herhaaldelijk gewezen op het feit dat er onvoldoende (financiële) middelen beschikbaar zijn om de openbare verlichtingsinstallatie adequaat te kunnen onderhouden. Er was slechts geld beschikbaar voor het vervangen van de lampen, het schilderen van enkele (68 stuks) lichtmasten en schadegevallen. Sinds 2006 is er ,- per jaar beschikbaar om knelpunten op te lossen. Momenteel wordt er gewerkt aan een nieuw beleids- en beheerplan voor de openbare verlichting. Het blijkt dat het achterstallig onderhoud inmiddels is opgelopen tot Voor regulier onderhoud is de komende 10 jaar circa 1,4 miljoen euro nodig. Daarnaast zijn er knelpunten in verlichtingsniveaus die extra investeringen vergen. DOELSTELLING Van de commissie wordt verlangd zich uit te spreken over onderstaande onderwerpen zodat het college dit kan verwerken in het beleidsplan Openbare Verlichting en het nog op te stellen raadsvoorstel Regionaal fietsnetwerk. Ten aanzien van de benodigde financiële middelen: deze gegevens zullen worden opgenomen in de kadernota ten behoeve van de begroting ONDERWERPEN/PEILPUNTEN 1 Conceptmissie Openbare Verlichting 2 Concept visie Openbare Verlichting

2 3 Onderschrijving van de noodzaak van een deugdelijke openbare verlichtingsinstallatie 4 Opwaarderen naar landelijke richtlijnen en (gefaseerd) afschaffen avondschakeling 5 Verlichting (fietspaden) in buitengebied TOELICHTING OP ONDERWERPEN/PEILPUNTEN 1. De missie van een organisatie is de taak die deze organisatie heeft meegekregen. In een missie wordt een relatie gelegd naar ambities en doelstellingen. Ook worden in een missie elementen geformuleerd die je als Openbare Verlichtings-organisatie naar buiten wilt uitdragen en communiceren. Momenteel is er geen missie vastgelegd voor de Openbare Verlichting Voorstel missie Openbare Verlichting gemeente Drimmelen: Voor de Openbare Verlichting is er een effectieve (herkenbare) organisatie actief. Lange termijn doel is om de burger een veilige omgeving te bieden. De gemeentelijke regierol kenmerkt zich door professionaliteit en door dienstverlening naar de burger. De herkenbaarheid van de gemeente wordt bevorderd. 2. Een visie is de schakel tussen de missie en de beleidsontwikkeling. Voor de taak die in de missie is omschreven, geeft een visie antwoord in de zin van hoe gaan we daar de komende jaren mee om?. Voorstel visie Openbare Verlichting gemeente Drimmelen: De visie is vooral gericht op niet verlichten tenzij. Daarbij zal de gemeente zoveel mogelijk aansluiten op de wettelijke regelgeving en duurzaamheid. Overigens is de visie gericht op sober en doelmatig. Door standaardisering worden onderhoudskosten beperkt en wordt de samenhang tussen verlichtingsobjecten en de omgeving bevorderd. Het onderscheid in identiteit van de kernen komt mede in de kleurkeuze van de lichtmasten in de centra tot uitdrukking. Hierbij wordt gestreefd naar beperking van het aantal kleuren. De technische uitvoeringsaspecten voor onderhouden en aanleg worden aan derden uitbesteed. 3. Sinds 2006 wordt er al beperkt extra geld ter beschikking gesteld in afwachting van het beleidsplan Openbare Verlichting. Uit de inventarisatie blijkt nu dat er voor regulier onderhoud, de komende 10 jaar, jaarlijks benodigd is. Dit is circa meer dan er nu beschikbaar is. Hiervoor worden dan voldoende (één keer per acht jaar, jaarlijks 274 stuks in plaats van 68 stuks bedrag ca ,-) lichtmasten geverfd en kan er planmatig onderhoud uitgevoerd gaan worden in het vervangen van lichtmasten en/of armaturen. Hierdoor wordt er aan de missie voor de openbare ruimte schoon, heel, veilig en bruikbaar voldaan. Daarnaast is er achterstallig onderhoud ontstaan. Dit is becijferd op ruim Het voorstel is om dit de komende vijf jaar weg te werken. Dit betekent dat er bovenop het reguliere onderhoud jaarlijks nodig is om dit weg te werken. 4. Opwaarderen naar landelijke richtlijnen en afschaffen avondschakeling Het is gebleken dat de huidige lichttechnische kwaliteit in veel gevallen niet voldoet. Hierbij onderscheiden we 2 oorzaken: 2

3 Er staat te weinig verlichting conform de Nederlandse Praktijkrichtlijn Wil de gemeente Drimmelen haar installatie geheel laten voldoen aan deze NPR dan gaat dit gepaard met grote kosten ca. 1,8 miljoen euro voor de komende 10 jaar. Gedeeltelijke aanpassing zal altijd nog ca. 1,2 miljoen euro kosten. Avond-nachtschakeling In de jaren 70 van de vorige eeuw is als energiebesparingsmaatregel bekeken of in bepaalde gevallen na uur een gedeelte van de Openbare Verlichtingsinstallatie niet uitgezet zou kunnen worden. In de gemeente Drimmelen gaan 1025 (van de 5510) lampen om uur uit. Hierdoor ontstaan er donkere plekken. Dit effect wordt versterkt als er ook nog eens een lamp defect gaat. Deze schakelwijze spaart energie echter veiligheid en comfort zijn niet gebaat bij deze wijze van schakelen. Alles op nachtschakeling zetten leidt tot verhoging van het jaarlijks energieverbruik met circa kw (ca. 10% van het totale energieverbruik). Een alternatief is verouderde armaturen gefaseerd planmatig te vervangen door energiezuinige armaturen voorzien van (wit) licht met een hoge efficiency. Waarschijnlijk kan dit dan energie-neutraal uitgevoerd worden. 5. Verlichting (fietspaden) in buitengebied De gemeente Drimmelen heeft een groot buitengebied waar nog relatief weinig lichthinder aanwezig is. Hier is in het verleden veelal oriëntatieverlichting geplaatst op de locaties waar dit vanuit verkeersveiligheidsoverwegingen gewenst is. Het voorstel is om in buitengebied geen verlichting bij te plaatsen tenzij dit echt vereist is vanwege verkeersveiligheidsoverwegingen. Dit jaar zal aan de raad nog een voorstel aangeboden worden aangaande het regionale utilaire fietsnetwerk. Aan dit fietsnetwerk worden ook criteria gesteld ten aanzien van (openbare) verlichting. Op dit moment is nog niet bekend welke knelpunten zich hierbij voordoen. Indien in het kader van dit project de Openbare Verlichtingsinstallatie moet worden uitgebreid zullen de aanlegkosten hiervan ten laste van dit project dienen te komen. In elk geval zal er geen verlichting geplaatst worden in natuurgebieden. ARGUMENTEN BIJ ONDERWERPEN/PEILPUNTEN Ad 1) Geprobeerd is een heldere missie te formuleren voor de gemeente Drimmelen die aansluit bij de (bescheiden) ambities en doelstellingen. Ad 2) De voorgestelde visie sluit grotendeels aan bij hetgeen in het vorige beleidsplan Openbare Verlichting is verwoord. Ad 3) Op basis van de geïnventariseerde gegevens is becijferd wat het onderhoud de komende 10 jaar (gemiddeld) gaat kosten. Van een aantal lichtmasten is de precieze ouderdom niet bekend. Bij de inventarisatie is de leeftijd van een (groot) aantal lichtmasten fictief ingevuld en op 1978 gezet. Hierdoor is een aantal lichtmasten ouder dan opgenomen in het systeem. Als vervangingstermijn is voor lichtmasten 40 jaar en voor armaturen 20 jaar aangehouden. Op basis van deze uitgangspunten dienen de komende 10 jaar 2454 lichtmasten en 566 armaturen vervangen te worden. Daarnaast dienen alle te schilderen masten te worden opgenomen in het periodiek schilderonderhoud daar het niet schilderen 3

4 kapitaalvernietiging veroorzaakt en niet aansluit bij de visie voor de openbare ruimte: schoon, heel, veilig en bruikbaar. Het berekende bedrag van per jaar is zoals in bovenstaande geschetst een minimaal bedrag en zeer hard nodig om geen verder achterstallig onderhoud op te bouwen. Daarnaast is op basis van bovenstaande uitgangspunten het achterstallig onderhoud berekend. Het betreft 1231 lichtmasten en 341 armaturen. Hiermee is een bedrag gemoeid van ,-. Het voorstel is om dit vanaf 2009 in vijf jaar tijd in te lopen. Dit betekent dat de komende vijf jaar er voor deze inhaalslag jaarlijks ,- nodig is. Het niet beschikbaar stellen van deze middelen betekent dat we niet in kunnen staan voor de (mechanische) veiligheid van de Openbare Verlichtingsinstallatie. Ad 4) De Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR Er zijn nog geen wettelijke of anderszins bindende bepalingen omtrent de verlichtingskwaliteit, maar het zijn de Aanbevelingen van de NSVV die door veel gemeenten, niet alleen in Nederland maar ook ver buiten de grenzen, als richtlijn worden gehanteerd. De landelijke tendens is om deze richtlijnen tot norm te verklaren voor het ontwerpen, beheren en onderhouden van de openbare verlichtingsinstallatie. Aanbevelingen van de NSVV Op de kwaliteit van de verlichting is de NPR Richtlijnen voor Openbare Verlichting van de NSVV van toepassing. Deze geeft al naar gelang het gebruik van de ruimte aanbevelingen voor de kwaliteit van de openbare verlichting en de verlichtingsniveaus. De NPR is afgeleid van de Europese norm EN 13201, opgesteld door de gecombineerde werkgroep van CEN/TC 169 Licht en Verlichting en CEN/TC 266 Wegvoorzieningen en in juni 1998 gepubliceerd als normontwerp pren De Europese norm EN bestaat uit drie delen. Deze NPR is gebaseerd op: Deel 1 - Prestatie-eisen, Deel 2 - Prestatieberekening en Deel 3 Methoden voor het meten van de lichtprestaties van installaties. In de NPR is de opzet van de Europese norm zo veel mogelijk gehandhaafd, echter waar nodig aangepast aan de Nederlandse situatie. Door de Nederlandse praktijk ingegeven toevoegingen aan de Europese norm zijn altijd als zodanig vermeld. De Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) heeft tot doel richtlijnen te geven bij de keuze van een verlichting die zo goed mogelijk aansluit bij de verkeerssituatie. De vraag of verlichting van een bepaald weggedeelte noodzakelijk is, dan wel of de verlichting gedurende een gedeelte van de donkere uren kan worden uitgeschakeld, behoort niet tot de competentie van de NSVV. Het antwoord hierop moet in het algemeen worden vastgelegd in beleidsnota s, opgesteld door de wegbeheerders zoals provinciale overheden, gemeentelijke diensten of Rijkswaterstaat (RWS), dan wel in regels van het Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek (C.R.O.W.), of in de richtlijnen afkomstig van de Nederlandse Ontwikkelingsmaatschappij Voor Energie en Milieu B.V. (NOVEM) of soortgelijke instanties. In de NPR worden de verlichtingsklassen voor de wegverlichting gedefinieerd in relatie tot de visuele behoeften van de weggebruikers. Ze worden in verband gebracht met de technische aspecten van het weggebruik en het verkeersgedrag in verschillende wegsituaties. In een afzonderlijk hoofdstuk komen de esthetische aspecten, het visuele comfort en de 4

5 milieuaspecten aan de orde. Ook wordt in een bijlage ingegaan op classificaties van beperking van verblinding en het onderdrukken van strooilicht. Ten slotte worden in een aantal tabellen concrete aanbevelingen gedaan met betrekking tot de toe te passen verlichtingsklasse in vrijwel iedere denkbare verkeerssituatie. Aanleg van nieuwe verlichting volgens de NPR houdt in dat er over het algemeen een hoger en gelijkmatiger verlichtingsbeeld ontstaat. Uit recente aanleg is gebleken dat er gemiddeld 33% meer lichtmasten worden geplaatst. Dit houdt ook in dat er masten worden verplaatst en verwijderd. Hiermee krijgen we ook te maken met vergoedingen die we verschuldigd zijn aan de netwerkbeheerder. Het maken van een nieuwe aansluiting kost 315,-, het verplaatsen kost 222,40 terwijl voor het verwijderen 165,- in rekening wordt gebracht. Van het hierboven genoemde bedrag van ca. 1,8 miljoen is ,- bestemd voor de netwerkbeheerder conform landelijke afspraken in het kader van de liberalisering van de energiemarkten. Van het bedrag van ca. 1,2 miljoen is een bedrag van ,- bestemd voor de netwerkbeheerder. Ad 5) Zoals reeds aangegeven zijn de exacte knelpunten nog niet bekend. Als casus zou ik echter het volgende voorbeeld willen geven. In dit project is ook fietspad Schimmer aangegeven als utilaire (woon- werkverkeer) fietsroute. Gezien de locatie van dit fietspad, gelegen in een natuurgebied, stel ik voor (afgezien van de kosten) hier geen verlichting aan te leggen. WAAR MOETEN WE OP LETTEN? Verklaring van Dussen De gemeente Drimmelen heeft deze verklaring ook ondertekend. Met deze verklaring probeert de regio bij te dragen aan het bereiken van de landelijke doelstellingen op het gebied van broeikasgasreductie, energiebesparing en duurzame energie. De hoofddoelstellingen met betrekking tot duurzaamheid zijn: In 2020 is er een CO 2 -reductie bereikt van 30%; In 2020 is er een Duurzame Energie-productie van 20% gerealiseerd; Jaarlijks vindt er een energiebesparing plaats van 2% tot CROW 145 Voor verlichting bestaat geen landelijke systematiek op basis waaraan een standaardindeling van typen verlichtingsinstallaties met bijbehorende standaard beheermaatregelen kan worden ontleend. Berekeningen van beheerkosten worden veelal gebaseerd op gedetailleerde ontwerpberekeningen, waarbij alle onderdelen en de kostprijzen bekend zijn. De in deze module beschreven systematiek voor openbare verlichting is speciaal voor het beheerkostenmodel ontwikkeld. De systematiek maakt het mogelijk om met beperkte input inzicht te verkrijgen in de te verwachten beheerkosten voor openbare verlichting. In de openbare verlichting bestaat een grote variatie in onder andere lichtmasten, armaturen en lichtbronnen. Hierbinnen is gezocht naar een vijftal veel voorkomende configuraties, die voldoende onderscheidend van elkaar zijn. De gepresenteerde beheerskostensystematiek geldt voor deze configuraties; de werkelijk gebruikte configuratie kunnen hiervan afwijken. De gepresenteerde beheerkosten zijn dan ook indicatief. 5

6 Indien wordt uitgegaan van een vervangingstermijn van 40 jaar voor de lichtmasten geldt het kwaliteitsniveau R- (sober). Op basis van het aantal lichtmasten per masthoogte van de gemeente Drimmelen worden de beheerkosten indicatief bepaald. Hieruit volgt dat de jaarlijkse beheerkosten circa ,- bedragen (inclusief energiekosten prijspeil 2008). Op dit moment is er voor de beheerkosten ,- beschikbaar binnen de begroting. Dit is bedoeld voor energiekosten en het bestaande onderhoudscontract. Ongeveer is bedoeld voor regulier onderhoud zoals genoemd bij punt 3. Door een integrale aanpak van de openbare ruimte wordt getracht de kosten zoveel als mogelijk te drukken. VERVOLG/HOE GAAN WE DIT DOEN De output van deze opinieronde/peiling zal meegenomen worden in de kadernota. Op basis hiervan zal het Beleidsplan Openbare Verlichting worden afgerond en aan u worden voorgelegd. WAT HEBBEN WE HIERVOOR NODIG (VOOR DE VERDERE UITWERKING) Benodigd budget voor de eerste vijf jaar Regulier onderhoud Wegwerken achterstallig onderhoud in vijf jaar Opwaardering volledig Opwaardering gedeeltelijk Reeds in begroting als bedoeld bij punt HOE GAAN WE COMMUNICEREN? Betrokkenen zullen in voorkomende gevallen schriftelijk worden geïnformeerd. RESUMÉ WAAROVER MEN ZICH MOET UITSPREKEN: 1 Concept-missie Openbare Verlichting 2 Concept visie Openbare Verlichting 3 Onderschrijving van de noodzaak van een deugdelijke openbare verlichtingsinstallatie 4 Al dan niet geheel of gedeeltelijk opwaarderen naar landelijke richtlijnen en (gefaseerd) afschaffen avondschakeling 5 Verlichting (fietspaden) in buitengebied Burgemeester en wethouders van Drimmelen, mr. C.M.G.H. Wortel Secretaris drs. G.L.C.M. de Kok Burgemeester 6