Rapportage Wmo-benchmark 2011

Transcriptie

1 Rapportage Wmo-benchmark 2011 Wmo in balans November 2011 Auteur(s): M. Barends en C. Jansens

2 INHOUD 1. Horizontale verantwoording 2. Samenvatting resultaten 2.1. Basisbenchmark 2.2. Rapport Individuele voorzieningen 2.3. Klanttevredenheidsonderzoek ouderen en jongeren 3. Conclusie

3 1. Horizontale verantwoording In het kader van de Wmo is de gemeente verplicht om horizontale verantwoording af te leggen, verantwoording aan burgers en cliënten. De gemeente is op basis van artikel 9, lid 2 van de Wmo verplicht de gegevens voor deze horizontale verantwoording aan te leveren aan een door het ministerie van VWS aangewezen instelling (onderzoeksbureau SGBO). Op basis van artikel 9 van de Wmo is het college van burgemeester en wethouders verplicht om voor 1 juli gegevens te publiceren over: A de uitkomsten van onderzoek naar tevredenheid van vragers van maatschappelijke ondersteuning over de uitvoering van de wet, en B bij ministeriële regeling aangewezen gegevens over de prestaties van gemeenten op het gebied van maatschappelijke ondersteuning betreffende het voorgaande kalender jaar. Door deel te nemen aan de landelijke basisbenchmark en een cliënttevredenheidsonderzoek voldoet de gemeente aan deze verplichting. Daarnaast is de benchmark een goed instrument om de kwaliteit van de uitvoering van de Wmo te monitoren. De gemeente kan ervoor kiezen om afhankelijk van de actuele beleidsvragen ook bepaalde extra modules van de benchmark uit te voeren. In 2011 zijn in de benchmark de volgende modules door Houten afgenomen: - basisbenchmark - module individuele voorzieningen NB! De resultaten zijn niet longitudinaal te vergelijken. Jaarlijks zijn de indicatoren anders van samenstelling. Daarnaast is ook de groep benchmarkgemeenten jaarlijks verschillend. De benchmark geeft alleen een indicatie hoe de gemeente het in een bepaald jaar doet t.o.v. andere benchmarkgemeenten. De cliënttevredenheidsonderzoeken mogen zich jaarlijks op een andere doelgroep binnen het brede domein van de Wmo richten. In Houten zijn de afgelopen jaren de volgende cliënttevredenheidsonderzoeken uitgevoerd: 2008 de leefbaarheidsmonitor 2009 een onderzoek onder de cliënten van het Wmo-loket 2010 een onderzoek onder gebruikers van individuele verstrekkingen 2011 een onderzoek onder ouderen en jongeren (Van Houten & Co) 2. Samenvatting resultaten benchmark 2011 De benchmark 2011 heeft betrekking op de situatie in Uit de resultaten van de benchmark over 2010 kunnen we opmaken dat de Wmo nog altijd goed op koers ligt. De Wmo komt in de volle breedte goed tot ontwikkeling. Het laat ook zien dat een niet aflatende aandacht nodig is om in te kunnen blijven spelen op maatschappelijke behoeftes en ontwikkelingen. Daarbij gaat het bijvoorbeeld zowel om aandacht voor leefbaarheid in de wijken alsook om aandacht voor behoeftes van mantelzorgers. In onderstaande samenvatting worden de resultaten van de 2 benchmarkrapportages kort samengevat. Het cliënttevredenheidsonderzoek onder ouderen en jongeren is nog gaande en zal in het eerste kwartaal van 2012 gereed zijn De basisbenchmark De basisbenchmark is door 155 gemeenten ingevuld. In deze benchmark is informatie verzameld over alle 9 prestatievelden van de Wmo. De scores zijn in 8 kernindicatoren samengevat, die weergegeven zijn met behulp van een thermometer per thema. De kernindicatoren zijn t.o.v. van vorig jaar verder verfijnd en zijn dan ook niet vergelijkbaar.

4 Op het totaal van de Wmo (het gemiddelde van de scores van de 8 thermometers) scoort Houten wederom boven het gemiddelde (69%) t.o.v. de andere benchmarkgemeenten (65%). Houten scoort op alle deelthermometers boven of gelijk aan het gemiddelde, behalve op de thermometer beleidsparticipatie (een kleine achterstand van 64% t.o.v. 65%). De benchmark individuele voorzieningen toont aan dat Houten qua aantallen bij zowel bij Hulp bij het Huishouden als bij de overige individuele Wmo-voorzieningen rond of onder het benchmarkgemiddelde zit. Hoewel ook de uitgaven gemiddeld of lager dan gemiddeld zijn, heeft er een forse kostenstijging opgetreden ten opzichte van De resultaten per deelthermometer zijn als volgt: Participatie De participatiethermometer gaat niet alleen over beleidsparticipatie, maar ook over maatschappelijke participatie (zelfstandig wonen, deelname aan arbeid, onderwijs, maatschappelijk leven). Bij beleidsparticipatie scoort Houten scoort ietwat onder het gemiddelde van de gemeentegrootteklasse (64% t.o.v. 66%) en ongeveer gelijk aan het gemiddelde van de benchmark (65%). Houten gebruikt veel verschillende methoden om burgers bij het beleid te betrekken. Afgelopen jaar is er veel geïnvesteerd in participatie, met name op de trajecten in het kader van de ombuigingen. Tevens wordt de Wmo-raad relatief goed gefaciliteerd. Maatschappelijke participatie is niet door middel van een thermometer weergegeven. Omdat de indicatoren voor maatschappelijke participatie deels achtergrondvariabelen zijn die door Wmo-beleid moeilijk te beïnvloeden zijn, is het lastig om deze variabelen te waarderen. Vergelijken is echter wel goed mogelijk. Bij maatschappelijke participatie is opvallen dat de netto arbeidsparticipatie hoog is, terwijl er in Houten relatief weinig ouderen woonachtig zijn. Houten heeft een groot aandeel vrijwilligers (38%). De eenzaamheidsproblematiek in Houten is kleiner dan in andere gemeenten. Leefbaarheid Bij leefbaarheid gaat het hier zowel om het bevorderen van het sociale klimaat, als ook om de sociale en fysieke kwaliteit van dorpen en buurten. Houten scoort hier duidelijk boven het gemiddelde (79% t.o.v. 71%). Sterke punten zijn hier de lage sociale overlast, het aandeel actieve burgers in de buurt en de onveiligheidsbeleving. De score op de sociale kwaliteit van de leefomgeving blijft in Houten enigszins achter bij de hoge scores op de andere onderdelen. De fysieke kwaliteit is ruim boven het gemiddelde van de benchmark. Het functioneren van de gemeente op leefbaarheid en veiligheid wordt niet door alle burgers goed beoordeeld. Zo vindt 82% van de respondenten dat de gemeente niet doet wat ze zegt en vindt 72% dat er onvoldoende gereageerd wordt op klachten en meldingen. Dit gaat samen met de hypothese dat de actieve burger ook vaak een kritische burger is. Tevens moet vermeld worden dat het gemiddelde in de benchmark niet veel positiever is: slechts 30% van de respondenten is van mening dat de desbetreffende gemeente doet wat ze zegt. Jeugd De jeugdthermometer is opgebouwd uit een breed scala aan indicatoren. Ook de ranking van Kinderen in Tel wordt hier als achtergrondvariabele meegerekend. Hier scoort Houten gelijk aan het gemiddelde (66%). Houten heeft veel faciliteiten voor opvoedondersteuning en het CJG is al gerealiseerd. De problematiek onder de jeugd is kleiner dan gemiddeld: zo zijn er minder kinderen met een delict voor de rechter, minder kinderen in de jeugdzorg en is het aantal meldingen van kindermishandeling lager dan gemiddeld. Op basis van de definitieve gegevens uit de benchmark is er geen zicht op het gebruik, hetgeen te maken heeft met onvoldoende beschikbare gegevens ten tijde van de uitvraag van de benchmark. In de praktijk heeft de gemeente steeds beter zicht gekregen op het gebruik; hier zijn zelfs al verbeteracties op ondernomen. Toegang tot en levering van individuele ondersteuning Houten scoort bovengemiddeld op de loketthermometer (75% t.o.v. 74%). De gemeente Houten heeft een breed loket voor informatie en advies én voor het doen van aanvragen. De tevredenheid van cliënten over de aanvraagprocedure en de voorzieningen is hoog.

5 Ook de tevredenheid over de doorlooptijden is hoog. Aandachtspunten zijn de afstemming van de huishoudelijke hulp met de zorgfuncties in de AWBZ en het leveren van nazorg. Houten heeft een groot aantal zaken in het kader van de werkwijze volgens de Kanteling al geregeld: medewerkers zijn geschoold in vraagverheldering en kunnen gebruik maken van een actuele sociale kaart. Ondersteuningsvragen komen ook binnen via de maatschappelijke organisaties. Bij burgers met een ondersteuningsvraag wordt een keukentafelgesprek gevoerd om zicht te krijgen op het probleem en de oplossingsmogelijkheden. Er is nog geen gekantelde verordening. Informele hulp Het klimaat voor mantelzorgers en vrijwilligers is in Houten bovengemiddeld gunstig. Op het gebied van mantelzorg scoort Houten 63% t.o.v. een gemiddelde van 62%. Voor mantelzorg zijn door de vorige staatssecretaris een aantal basisfuncties benoemd die in het beleid opgenomen zouden moeten zijn. Formeel is dit in Houten niet het geval, hetgeen een aandachtspunt vormt. De basisfuncties van de mantelzorg zijn echter wel vertaald naar de werkzaamheden van Van Houten & Co. Op het gebied van vrijwilligers scoort Houten ver boven het gemiddelde (maar liefst 90% t.o.v. 66%). Voor zowel mantelzorgers als vrijwilligers wordt een groot aantal ondersteuningsfaciliteiten geboden. Hoewel de gemeente goed zicht heeft op het gebruik van deze ondersteuning, is de tevredenheid van mantelzorgers en vrijwilligers over de ondersteuning onbekend. Wonen, zorg en toegankelijkheid Deze thermometer zegt vooral iets over het beleid van de gemeente ten aanzien van wonen, zorg en toegankelijkheid (prestatieveld 5) gericht op mensen met een beperking. Houten scoort hier boven het gemiddelde: in Houten woont 92% van de inwoners boven de 75 jaar zelfstandig, dit ligt rond het benchmarkgemiddelde van 91%. Hoewel de benchmark aangeeft dat er in Houten een goed aanbod aan algemene voorzieningen is, alsmede beleid en kwaliteitsafspraken over levensloopbestendig bouwen, wijst de praktijk uit dat er in toenemende mate aanvragen komen voor woonaanpassingen in seniorenwoningen. Er is een noodzaak om in gesprek te gaan met woningcorporaties en projectontwikkelaars; een aandachtspunt dat reeds bekend is bij de gemeente. Tevens rijst de vraag of het huidige woningbestand aansluit op de behoefte die ontstaat als de vergrijzing inzet. Hoewel de vergrijzing in Houten relatief later plaatsvindt, groeit ook hier de groep ouderen de komende jaren sterk. Op basis van gegevens uit Horizonline ontstaat het beeld dat de vraag naar met name verzorgd wonen het aanbod overstijgt. Voor intramurale zorg is het aanbod groter dan de vraag. In Houten is de gemiddelde wachttijd voor intramurale zorg onbekend. Opvang en kwetsbare burgers Houten scoort net gemiddeld op deze thermometer (66%). Houten heeft met name haar taken liggen op het terrein van preventie en nazorg als mensen uit de opvang naar reguliere woonvormen gaan. De inzet van Houten en de rest van de regio is groot op de terreinen vrouwenopvang, huiselijk geweld en OGGZ. Het aanbod aan plaatsen voor maatschappelijke opvang is voldoende. De samenwerking met de centrumgemeente Utrecht is een verbeterpunt, evenals de stroomlijning van enkele van de zorgnetwerken en het zicht op uitstroom van doelgroepen naar reguliere woonvormen Rapport individuele voorzieningen Kenmerken bevolking: Het aantal thuiswonenden 75-ers is gemiddeld; Het aandeel ouderen is laag (zowel voor 65+ als voor 75+); Het aandeel laag inkomen is minder dan gemiddeld. Hulp bij het huishouden en hulpmiddelen Op basis van bovenstaande gegevens is te verwachten dat er in Houten minder Wmo-cliënten zijn dan gemiddeld. Dat blijkt ook het geval te zijn: Houten heeft minder aanvragen, minder geleverde uren en ook minder uitgaven aan hulp bij het huishouden dan andere gemeenten. Het aantal mutaties/herindicaties is onbekend. Voor de hulpmiddelen ligt het totaal aantal aanvragen op minder dan de helft van de benchmark. De totale uitgaven voor de Wmo-hulpmiddelen (wonen, vervoer, rolstoelen, scootmobiel) zijn relatief laag. Dat wordt veroorzaakt door een relatief klein aantal cliënten en een klein percentage ouderen. Tevens kreeg Houten voor het collectief vervoer in 2010 subsidie van het BRU. De gemiddelde uitgave per voorziening is wel hoger dan het gemiddelde.

6 Het totaal aantal aanvragen hulp bij huishouden ligt net boven de helft van de benchmark. Het totaal aantal nieuwe toekenningen hulp bij huishouden ligt net onder het gemiddelde, dat van hulpmiddelen ligt daar ver onder. Dit valt mogelijk te verklaren doordat de Wmo-consulenten (in ieder geval tot vorig jaar) geen aanvraagformulier uitreiken aan klanten van wie ze weten dat ze geen recht hebben op de gevraagde voorzieningen. Op die manier worden aanvragen dus niet ontvangen en hoeven ze ook niet afgewezen te worden. Dat verklaart ook dat in Houten het percentage afwijzingen en bezwaarschriften heel laag is. In 2010 werd in Houten 3.154,- per cliënt voor hulp in het huishouden uitgegeven (persoonsgebonden budget en natura gecombineerd). Het benchmarkgemiddelde bedraag per cliënt. Het tarief voor de pgb is relatief hoog, maar tegelijkertijd is het aantal pgb-cliënten laag (11% van de cliënten ontvangt de hulp middels een pgb). In totaal wordt in Houten gemiddeld 52 per inwoner voor hulp bij het huishouden uitgegeven. Het benchmark gemiddelde is 91 per inwoner. Net als vorig jaar valt op dat het aandeel cliënten met hulp bij het huishouden type 2 relatief erg hoog is. Algemene voorzieningen Net als de meeste andere benchmarkgemeenten is Houten financieel betrokken bij een aantal algemene voorzieningen, waarvan maaltijdvoorziening en klussendienst de meest voorkomende voorzieningen zijn. Houten kent geen boodschappendienst (33% van de gemeenten met een vergelijkbare omvang hebben die wel) en geen wasserette met haal- en brengservice (in tegenstelling tot 5% van de gemeenten). Sociale verbanden aangaan Houten is financieel betrokken bij dagbesteding/dagactiviteiten in het kader van de Wmo. In Houten worden deze activiteiten georganiseerd voor alle in de benchmark onderscheiden doelgroepen: ouderen, ggz-cliënten, lichamelijk gehandicapten, verstandelijk gehandicapten en dementerenden Rapport Klanttevredenheidsonderzoek jongeren en ouderen Het tevredenheidsonderzoek onder jongeren en ouderen van Van Houten & Co is nog gaande. In het eerste kwartaal van 2012 zullen de resultaten gereed zijn. 3. Conclusie De algemene conclusie van de benchmark 2012 is dat Houten wederom goed presteert. Er is sprake van een stevige basis en een gezonde evenwichtige ontwikkeling op alle onderdelen. Houten had in 2010 de hoogste score in de landelijke Wmo-benchmark van de SGBO. Dat betekende vooral dat Houten van alle benchmarkgemeenten het beste zicht had op de Wmo en een goede basis had om op verder te bouwen. Dit jaar scoort Houten wederom boven gemiddeld. De indicatoren zeggen niet alleen iets over zicht hebben op, maar meer nog over de kwaliteit van beleid en voorzieningen. Ook dan kan Houten zich meten met de andere benchmarkgemeenten. Houten heeft een mooie uitgangspositie door de bevolkingssamenstelling, de stedenbouwkundige opzet van de stad en de goede samenhang en samenwerking tussen de basisvoorzieningen. Dé uitdaging de komende jaren is om de cliënt en de mantelzorger in Houten nog beter te ondersteunen, zodat beiden kunnen (blijven) participeren. De vraaggerichte aanpak in het kader van de Kanteling zal daar een belangrijke bijdrage aan moeten kunnen leveren. Tevens liggen er aandachtspunten op het vlak van woning, zorg en toegankelijkheid. De cruciale vraag is: kan de Wmo ook in balans worden gehouden met de grote veranderingen die op komst zijn (transitie Begeleiding) en kunnen we, ondanks de ombuigingen, de beweging die met de Kanteling is ingezet gaande houden?