DISCUSSIE. STAD & LAND in de ruimtelijke ordening. Wat hebben we de vorige keer gedaan? Wat gaan we vandaag doen?

Transcriptie

1 STAD & LAND in de ruimtelijke ordening BNB deeltijd Huub Hooiveld Eikelhof, 2019 Wat hebben we de vorige keer gedaan? Organisatie & instrumentarium (2) bestemmingsplan inspraak & zienswijzen complex: sector en facetbeleid wie is de baas? omgevingswet Essay Windenergie & landschap? Inrichringsprincipes voor de NOVI Datum: zondag 14 april Wat gaan we vandaag doen? Discussie RO is een proces! interactieve planvorming voorbeelden interactieve planvorming 4 P s van planologie van blauwdruk naar uitnodiging Welkom in Europa! Groenbeleid Apeldoorn DISCUSSIE Slotbeschouwing

2 Hoe vol is Nederland? Enkele feiten Vol: 1901: 1 miljoen woningen, nu ruim 6,5 1901: 5 m2 leefruimte p.p. in huis nu 50 m2 we gebruiken bijna 400 m2 aan stedelijke functies per inwoner elke dag circa 390 kilometer file we wonen met ruim 400 mensen op 1km2 Leeg: Slechts 10 procent oppervlak NLD bebouwd 70% van NLD = landbouwgrond Nederland kent geen miljoenensteden

3 Conclusie? RO IS EEN PROCES! Nederland lijkt in ieder geval vol: we beleven Nederland vooral vanaf de wegen we doen op veel plekken hetzelfde (weinig streekgebonden) te weinig onderlinge afstemming en samenwerking te weinig echte rigoureuze keuzes Drie facetten van plannen maken Trends Toekomstverkenning Prognoses Structuurvisies Bestemmingsplannen Vergunningen BEKENTENIS Projectmanagement Bewonersparticipatie Procesmanagement

4 Interactieve planvorming Waarom interactief beleid? Ook: open planproces, participerend beleid Burgers & organisaties in vroeg stadium bij planvorming betrekken Meedenken tijdens, ipv. reageren achteraf Soms ook meebesluiten. verkleinen kloof politiek-burger democratiseren besluitvorming draagvlak vergroten gebruikmaken van specifiek kennis effectiever beleid: minder weerstand bij uitvoering?! Interactief beleid: let op! Opdracht Communiceer over de invloed van burgers en organisaties: wie beslist? Hoe krijg je iedereen betrokken? Wat vindt zwijgende meerderheid? Beleidsvoorbereiding kost meer tijd (en geld!) niet iedereen denkt verder dan eigen stoeptegel: NIMBY? Bedenk in tweetallen: 1 voorbeeld van een geschikt onderwerp voor interactief beleid 1 voorbeeld van een ongeschikt onderwerp voor interactief beleid Argumentatie!

5 Debat nederland 2030 VOORBEELDEN Meedenken, niet meebeslissen Vier scenario s voor inrichting van Nederland: Stedenland Stromenland Parklandschap Palet Nld 2030: wat wilt U? 5e Nota RO

6 Luisteravond Structuurvisie Deventer Kernenbeleid OLST-WIJHE Meedenken, niet meebeslissen Nog geen letter op papier Wat wil u ons meegeven?

7 De vier P s van planologie De vier P s van planologie: 1-Partijen Initiatiefnemers Zowel publiek als privaat 2-Plannen Overtuigend De vier P s van planologie De vier P s van planologie 3-Pecunia, de poen Investeerders Subsidies 4-Proces Zonder goed proces geen ontwikkeling!

8 RUIMTELIJKE ONTWIKKELING Doorwerking en voorwerking van beleid Belangen / vertrouwen Partijen Risico / eigenaarsschap Doorwerking: Wordt het plan uitgevoerd na vaststelling? Proces Voorwerking: Wordt het plan uitgevoerd tijdens planvorming? Voorwerking bepaalt voor een groot deel de effectiviteit RO! Plannen Poen (niet aan de gemeenteraad vertellen ) Markt / subsidie / crowdfunding Toelatingsplanologie DE ZOEKTOCHT VAN DE PLANOLOOG Vanaf de jaren 60: overheid dominant Geloof in maakbaarheid Gedetailleerde plannen (blauwdruk) Wij bedenken, anderen moeten uitvoeren Structuurvisies, masterplannen en bestemmingsplan leggen vast wat

9 Ontwikkelingsplanologie Voorbeeld: Blauwe stad Groningen Vanaf eind jaren 80 Overheid maakt plannen samen met andere partijen (PPS) Uitvoerende partijen doen steeds vroeger in proces mee groots en meeslepend Koppelen van functies, zoals wonen, water, zandwinning, nieuwe natuur Rekenen & tekenen Verdienmodel: woningbouw (bestemmingsplanwijziging) Vanaf begin oog voor marktvraag en realisatie Water + natuur + recreatie + (dure) woningbouw Sociaal economische ontwikkeling regio Multifunctionele opgave: Ca. 800 ha water Ca nieuwe woningen Versterking ecologische structuur Verbetering waterhuishouding Opwaardering infrastructuur Hele proces = markt + overheid kostenraming en stedenbouwkundig ontwerp continu op elkaar afgestemd Door vriend en vijand bejubeld! Blauwe Stad: plan Blauwe Stad: nu

10 Kink in de kabel wat ging er mis? Organische gebiedsontwikkeling? Woningen zetten minder hard af dan verwacht Markt weet het ook niet altijd: bestaat de doelgroep wel? Economische crisis: doorlooptijd plan van 10 naar 30 jaar Markt wil / kan geen financieel risico dragen voor die termijn en stapt uit Overheid gaat alleen verder Vanaf circa 2000, gestart vanuit de crisis Denk kleinschaliger Ga uit van wat er al is Kleine marges, langere termijn Tijdelijke functies, organische groei Uitnodigingsplanologie: omarm initiatieven van anderen (faciliteren) Flexibele kaders stellen Op zoek naar nieuwe verdienmodellen beheer, onderhoud, energiestromen, huur, werkgelegenheid Maar het is nog zoeken! Havenkwartier: pioniers bouwen nu zelf Planologie nu?

11 Europa: Europese Unie WELKOM IN EUROPA! Oorsprong rond 1950: - Nederland, België, Luxemburg, Duitsland en Italië - Samenwerking op gebied van handel Aantal deelnemende landen groeit: Sinds 2007 > 27 landen (17 landen euro) Brexit? EU-beleid met ruimtelijke relevantie Gemeenschappelijk Landbouwbeleid 1. Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) 2. Structuurbeleid 3. Milieubeleid 4. RO-beleid vanaf oprichting EU (jaren 50) 2 doelen: - voldoende voedsel + betaalbare prijs - levensstandaard boer subsidie op productie subsidie op overproductie - Ten koste van 3e wereldlanden - In strijd met internationale afspraken

12 Transformatie GLB Structuurbeleid Productiesubsidie > directe subsidie Ondersteuning plattelandsvernieuwing Meer vrije markt (o.a. afschaffing melkquota) Nog altijd bijna 40 procent van EU-begroting! Nederland grootste ontvanger: 450 euro per ha Boeren moeten bijdragen aan vergroening: 5 % van bouwland reserveren voor ecologisch beheer Sociaal-economisch evenwicht Fondsen / subsidies voor achterstandsregio s Voor de periode : circa 300 miljard euro Ook in NLD! (bijv. Flevoland, noordoost Groningen) NLD toekomst buiten structuurfonds? Wie krijgt wat? Milieu en natuurbeleid vanaf jaren 70 thema in Europa veel verdragen opgesteld en ondertekend meer dan 200 wetten! thema s zijn: - klimaat - duurzame ontwikkeling - afval - luchtverontreiniging - waterbeheer - natuur en biodiversiteit - bodem - geluid grote gevolgen voor nationaal beleid, bijvoorbeeld: - besluit luchtkwaliteit - natura nitraat richtlijn

13 Macht van de beestjes! Europa heeft invloed! vogelrichtlijn (1979): bijna 200 soorten beschermd habitatrichtlijn (1992): meer dan 500 planten en 200 dieren Natura 2000 (2007) Nederland is verplicht gebieden aan te wijzen ter bescherming Ontwikkeling? Nee, tenzij dwingende redenen Europese RO? EROP vanaf eind jaren negentig aantal vrijwillige afspraken grensoverschrijdende projecten (bijvoorbeeld water) EROP als raamwerk: Europees Ruimtelijk Ontwikkelingsperspectief algemene afspraken: evenwichtig en polycentrisch stelsel van steden en nieuwe relatie stad en platteland relatief gelijke toegang infrastructuur en kennis zorgvuldig beheer en ontwikkeling natuurlijk en cultureel erfgoed niet bindend maar richtinggevend individuele landen houden eigen beleid

14 GROENBELEID IN Basis: structuurvisie APELDOORN We hadden al: groene (contra)mal Lanen Parken Beken & sprengen Grote groengebieden (stedelijke uitloop) Groene wiggen Actief investeren in groen! Nieuw park

15 Laanbomen in boombunkers Beken en sprengen boven de grond Beek met park (parkeergarage eronder) Grote groengebieden: Beekbergerwoud

16 Grote groengebieden: Weteringsebroek Klompenpaden Benut economische dynamiek Groot landschapskookboek In plaats van landschapsontwikkelingsplan Wel visie, geen kader Inspiratie Voor bewoners, bedrijven en andere initiatiefnemers recepten voor een goed landschap

17 Visie op het landschap Hoe zit het in elkaar? RECEPTEN Subsidie landschapselementen

18 Stadslab Apeldoorn TERUGBLIK COLLEGES Wat hebben we gedaan? Planoloog als scheidsrechter Trends bepalen planologische vraagstukken Drie overheidsniveau s Structuurvisies en bestemmingsplannen Van plannen komen plannen Omgevingswet Toelatings- en uitnodigingsplanologie Interactief beleid: planologie is een proces Europese regelgeving Ontwikkelingen op het platteland Landschapsbeleid in de praktijk