Startdocument ontwikkeling zonnevelden gemeente Stichtse Vecht

Transcriptie

1 Datum 13 maart 2018 Versie 1.0 Auteur(s) P.K.N. van Eijkelenburg, V. van den Bergh, R. Scheifes Status zonnevelden gemeente Stichtse Vecht Pagina 1 van 8 zonnevelden_nve_v2.0/env1

2 Inhoudsopgave 1 Aanleiding en achtergrond Doelstellingen Projectomgeving en omschrijving initiatieven Rol gemeente Participatieaanpak Procesvoorstel Financiën... 7 zonnevelden gemeente Stichtse Vecht Pagina 2 van 8 zonnevelden_nve_v2.0/env2

3 1 Aanleiding en achtergrond De ontwikkelingen rondom zonnevelden nemen een vogelvlucht. Dit blijkt onder meer uit de initiatieven die bij de gemeente binnen komen en verkennende gesprekken hierover. Het gaat dan om grootschalige grondgebonden vormen van opwekking van zonne-energie. De gemeente Stichtse Vecht heeft als ambitie om in 2030 klimaatneutraal te zijn. De opwekking van duurzame energie door zonnepanelen op daken en in veldopstelling is hier een essentieel en noodzakelijk onderdeel van. Om deze doelstellingen te halen is een mix van forse besparing en veel nieuwe opwekeenheden van belang. In het verleden is onder meer in de gemeenteraad twijfel gerezen over het draagvlak voor windenergie. Dit betekent dat de gemeente op andere onderdelen moet inzetten. Zonne-energie is op dit moment dusdanig goed doorontwikkeld dat de komende jaren al een significante CO2 reductie mogelijk is. De ontwikkeling van grootschalige zonnevelden is daarom onontkoombaar. Ook de markt vraagt hierom en er zijn al enkele initiatieven voor zonnevelden bekend bij de gemeente. Tegelijk is het landschap van Stichtse Vecht waardevol en is een zorgvuldige inpassing met betrokkenheid van burgers en belangenorganisaties van groot belang. Met de klimaatdoelen in het vizier is een zorgvuldige afweging met de belangen van inwoners, bedrijven, recreanten, (agrarisch) landgebruik en natuur, cultuurhistorie en archeologie belangrijk. Vanwege deze combinatie van belangen is het van belang om kaders voor zonnevelden op te stellen. Gelet op de wens van de gemeente om in 2030 klimaatneutraal te zijn, moet de ontwikkeling van zonnevelden snel en goed van de grond komen. Voor u ligt het startdocument ontwikkeling zonnevelden, waarin het proces om tot uitvoering te komen wordt beschreven. 2 Doelstellingen Het project kent de volgende doelstellingen: - De ontwikkeling van zonnevelden is een belangrijk ingrediënt voor Stichtse Vecht om klimaatneutraal te worden. - Inwoners moeten de kans krijgen deel te nemen in lokale energieprojecten. - Behouden landschappelijke en cultuurhistorische kernkwaliteiten Stichtse Vecht. zonnevelden gemeente Stichtse Vecht Pagina 3 van 8 zonnevelden_nve_v2.0/env3

4 3 Projectomgeving en omschrijving initiatieven Het maken van een beleidskader zonnevelden is een belangrijke maar nadrukkelijk ook een eerste stap. Dit kader is bedoeld als richtinggevend, niet als een ruimtelijk kaderstellend document met een juridische status zoals een bestemmingsplan. De projectomgeving beslaat het gehele grondgebied van de gemeente Stichtse Vecht. Gemeente breed worden voorwaarden opgesteld waar zonneveld-ontwikkelingen aan moeten voldoen. De initiatieven die binnen komen betreffen begrensde percelen. Bij de ontwikkeling van de specifieke locaties, zullen zowel maatwerk als een integrale visie op de ontwikkeling geleverd moeten worden, waarbij ook de inbedding in de omgeving aan de orde komt. Op dit moment liggen er vier initiatieven voor de ontwikkeling van zonnevelden, verspreid in de gemeente, voor. Er zijn nog geen concrete aanvragen voor een omgevingsvergunning ingediend. Bij drie initiatieven is er, voor zover bekend, (voorlopige) overeenstemming bereikt tussen de projectontwikkelaars en de grondeigenaren. 4 Rol gemeente Om de ontwikkeling van zonnevelden in Stichtse Vecht van de grond te laten komen, maatschappelijke belangen te borgen en voorwaarden aan te geven richting projectontwikkelaars is een goed planproces noodzakelijk. Alleen met een goed proces kan een gedragen plan ontstaan. Deze regisserende rol ligt bij de gemeente. De gemeente en projectontwikkelaars zullen moeten samenwerken en samen vertrouwen moeten wekken bij de inwoners. Naast een regisserende rol in het proces, heeft de gemeente ook een publiekrechtelijk rol bij de ruimtelijke procedures, zoals het opstellen en vaststellen van bestemmingsplannen en het toetsen van de daarbij behorende producten. Waar het gaat om projecten die betrekking hebben op gemeentelijk eigendom (geluidswallen, gebouwen) gaat het naast een regisserende en publiekrechtelijke rol ook om de rol van initiatiefnemer. zonnevelden gemeente Stichtse Vecht Pagina 4 van 8 zonnevelden_nve_v2.0/env4

5 5 Participatieaanpak Zonnevelden zijn in Nederland een betrekkelijk nieuw fenomeen. Mede vanwege het veranderende landschappelijk beeld dat ontstaat is niet iedereen er een voorstander van. Ook zijn inwoners en belangenpartijen vaak nauwelijks op de hoogte van de omvang van de energietransitie en de lokale opgave die hieraan ten grondslag ligt. Bij de uitvoering van projecten is daarom weerstand te verwachten. Weerstand kan ontwikkeltrajecten vertragen. Investeren in een goed participatieproces is om deze reden noodzakelijk. Door partijen, waaronder ook inwoners, goed te informeren over de opgave, mee te nemen in het proces en te betrekken bij het opstellen van de voorwaarden, kan weerstand worden weggenomen. De participatieaanpak is beschreven in de processtappen in paragraaf 6 van dit startdocument. 6 Procesvoorstel Het proces bestaat uit drie onderdelen: Draagvlakonderzoek intern, Beleidskader en Uitvoering. In het startdocument, het stuk dat nu voor ligt, kan worden beschouwd als een procesdocument. De wensen en randvoorwaarden vanuit de divers aanwezige disciplines worden in beeld gebracht. Dit moet bijdragen aan het creëren van een zogenaamde kansenkaart, welke het buitengebied van Stichtse Vecht in beeld brengt met daarin de kansrijke gebieden voor zonnevelden weergegeven. Vervolgens wordt een beleidskader met randvoorwaarden opgesteld die gemeentebreed gebruikt gaan worden. Bij voorwaarden kan gedacht worden aan het deelnemen van inwoners aan lokale energieprojecten, regels omtrent behoud van landschappelijke en cultuurhistorische kernkwaliteiten of multifunctioneel ruimtegebruik. De voorwaarden worden opgesteld door onderzoek te doen naar: - het draagvlak onder inwoners en in de politiek (extern en intern) - landschappelijke inpassing - flora en fauna Tegelijk worden gesprekken aangegaan met belangenorganisaties (bijvoorbeeld NMU of het LKEB 2030), inwoners, bedrijven, betrokkenen, projectontwikkelaars, grondeigenaren en de gemeenteraad. Hen wordt gevraagd om input te geven voor de totstandkoming van de definitieve kansenkaart en tevens het beleidskader met randvoorwaarden. Een volgend onderdeel is de uitvoering van concrete initiatieven. Hiervoor is het nodig dat de initiatiefnemer komt tot een integrale visie op de planontwikkeling, waarin de voorwaarden zonnevelden gemeente Stichtse Vecht Pagina 5 van 8 zonnevelden_nve_v2.0/env5

6 zonnevelden gemeente Stichtse Vecht worden ingebed en dat de initiatiefnemer zorgt voor een goed participatie-proces met de omwonenden en bredere gemeenschap. De gemeente heeft in 2016 opdracht gegeven om de mogelijkheid voor een lokaal duurzaam energiebedrijf te onderzoeken aan een kwartiermaker. Inmiddels is er een lokaal duurzaam energiebedrijf in oprichting onder de naam 2030.nu. Dit energiebedrijf kan worden gezien als een mogelijke partij voor participatie in een zonneveld. Zij heeft geen bijzondere positie of rol jegens de gemeente in dit participatieproces, maar zal wel worden betrokken bij de stappen B) en C) om mee te denken m.b.t. de totstandkoming van de definitieve kansenkaart en tevens het beleidskader met randvoorwaarden. De stappen die worden doorlopen in het proces zien er als volgt uit: A Draagvlak onderzoek intern 1. Extern adviseur inschakelen om te komen tot een beeldend beleidskader Zonnevelden. 2. Verkennen van wensen, belangen en randvoorwaarden. 3. Bestaande beleidsplannen (RO, duurzaamheid, archeologie, recreatie, cultuurhistorie, etc.) 4. Opstellen kansenkaart buitengebied Stichtse Vecht. B Beleidskader 5. Onderzoek beleidskaders zonnevelden andere gemeenten en landelijke kaders (bv i.r.t. erfgoed, landbouw). 6. Gesprekken externe stakeholders: collega gemeenten, Provincie Utrecht, NMU, lokaal duurzaam energiebedrijf (LDEB 2030), milieudefensie o Wat zijn de ervaringen met zonneparken op landbouwgronden. o Wanneer sta je dit toe en wanneer niet? o o Welke randvoorwaarden stel je aan een zonneveld? Opstellen van een specifieke voorwaarde dat bij het beëindigen van de velden de eigenaar c.q. de grondeigenaar voor verwijdering en sanering zorg dient te dragen o Hoe zorgen we ervoor dat het draagvlak voor zonneparken er komt of blijft bestaan? o hoe zorg je ervoor dat er in een participatietraject de snelheid wordt behouden? o Hoe steek je dit communicatie-/participatietraject in? 7. Draagvlakanalyse onder inwoners en in de politiek 8. Onderzoek naar landschappelijke inpassing o.b.v. kansenkaart 9. Opstellen concept lijst met randvoorwaarden. 10. Peilen standpunten informatieve commissie (Q1 2018) Pagina 6 van 8 zonnevelden_nve_v2.0/env6

7 11. Inrichten communicatie- en participatie traject (o.a. partijen uitnodigen om aan energietransitie bij te dragen, voor- en nadelen van zonnevelden, website voor diverse doelgroepen over zonnepanelen en gebiedskaart) 12. Planologie in beeld o Hoe ga je om met bestemmingsplannen en landschapsfuncties? o Is een tijdelijke omgevingsvergunning mogelijk en is dit gewenst? o Wat zijn de dilemma s en waar liggen de kansen? o Welke rol speelt netinpassing hierbij? 13. Aanscherpen concept lijst met randvoorwaarden, inrichten communicatie- en participatie traject 14. Door gemeenteraad de definitieve lijst met randvoorwaarden per gebied en het communicatie- en participatie traject laten vaststellen. C Uitvoering 15. Initiatiefnemer legt initiatief voor aan gemeente (vier initiatieven hebben dit reeds gedaan). 16. Toets initiatief aan beleidskaders. 17. Participatie omwonenden en bredere gemeenschap. 18. Opstellen integrale visie door initiatiefnemer, met inbedding voorwaarden. 19. Vastleggen afspraken in contracten. 20. Opstarten en doorlopen planologische procedure(s), ten behoeve van wijziging bestemmingsplan(nen). 21. Voorbereiding aanvraag omgevingsvergunning. 22. Tonen gerealiseerde zonnevelden in Stichtse Vecht. De uitvoering van de beschreven stappen zullen niet volledig opvolgend aan elkaar verlopen. De participatie van concrete initiatieven kan bijvoorbeeld al starten alvorens de voorwaarden zijn vastgesteld. In acht moet worden genomen dat parallel aan bovengenoemde stappen momenteel een proces doorlopen wordt voor het ontwikkelen van een routekaart richting klimaatneutraal In deze routekaart komen alle besparings- en opwekmogelijkheden aan de orde. De stappen genoemd onder B) worden afgestemd op de ontwikkeling van de routekaart om te garanderen dat de ontwikkeling van beleid op beide gebieden niet strijdig met elkaar is. Na beëindigen van de zonnevelden dient de eigenaar van de zonnevelden danwel de grondeigenaar zorg te dragen voor verwijdering en sanering van de zonnevelden. zonnevelden gemeente Stichtse Vecht Pagina 7 van 8 zonnevelden_nve_v2.0/env7

8 7 Financiën In het proces zullen de financiële aspecten goed moeten worden onderzocht. De aspecten die in ieder geval aan de orde moeten komen zijn: Afsluiten anterieure overeenkomsten met initiatiefnemers ten behoeve van dekking ambtelijke uren en planschade. Onderzoek naar financiële participatiemodellen en voorbeelden. En dit overeenkomen met de projectontwikkelaars. De benodigde middelen om de stappen uit het startdocument te kunnen doorlopen, worden op basis van referenties geschat op ,-. Het gaat dan om het inhuren van externe expertise voor het maken van een uitnodigingskader zonnevelden, een richtinggevend document. Het moet duidelijkheid geven aan zowel inwoners als initiatiefnemers waar in Stichtse Vecht de gemeente zonnevelden wil faciliteren en welke voorwaarden daarbij gelden. Eén en ander is nader omschreven in het startdocument. Dekking van dit bedrag kan worden gevonden in het reguliere budget voor duurzaamheid Facts & Figures Stichtse Vecht Klimaatneutraal in 2030 totaal energieverbruik SV 900 miljoen totaal energieverbruik vanuit gebouwde omgeving 70% 630 miljoen bijdrage van duurzame of hernieuwbare energie SV 2,30% 20.7 miljoen bijdrage van duurzame of hernieuwbare energie Provincie Utrecht 2,70% 24.3 miljoen energieopwekking zonnepanelen op álle daken van woningen en bedrijven 15% 135 miljoen totaal agrarisch oppervlak SV hectare maximale bedekking met zonnevelden hectare 17% bedekken met zonnevelden om energieneutraal te zijn hectare zonnevelden gemeente Stichtse Vecht Pagina 8 van 8 zonnevelden_nve_v2.0/env8