STAD & LAND in de ruimtelijke ordening

Transcriptie

1 STAD & LAND in de ruimtelijke ordening Wat hebben we de vorige keer gedaan? Trends en ontwikkelingen vragen ruimte (2) Organisatie & instrumentarium (1) Beginpunt RO? RO op de drie overheidsniveaus Structuurvisies, bestemmingsplannen, Amvb s, verordeningen BNB deeltijd Huub Hooiveld Eikelhof, 2018 Wat gaan we vandaag doen? ORGANISATIE & INSTRUMENTARIUM (2) Organisatie & instrumentarium (2) Van plannen komen plannen! Discussie Essay RO is een proces!

2 RO in drie bestuurslagen Wat betekent dit concreet? 1-Rijk: Inhoud: structuurvisies en AmvB Proces: vooroverleg, zienswijzen 2-Provincie: Inhoud: structuurvisies en verordening Proces: vooroverleg, zienswijzen 3-Gemeente: Inhoud: structuurvisies, bestemmingsplannen, toetsing bouwplannen Proces: vooroverleg, zienswijzen, interactief beleid, wijkaanpak 4-Regio s zijn hulpstructuur! Doorwerking -> Rijksbeleid: structuurvisie Infrastructuur en Ruimte Visie: bijvoorbeeld compact bouwen is belangrijk Verordening (AMVB Ruimte): juridische borging voor zaken van nationaal belang. Bijvoorbeeld: hoogwaterbescherming, bepaalde infrastructuur Dit moeten provincies en gemeenten overnemen! Inspraak Wat betekent dit concreet? Provinciaal niveau: Provinciale structuurvisie (voorheen streekplan) Provinciale ruimtelijke verordening: regels voor woningbouw, ehs, landbouw, etc

3 Wat betekent dit concreet? Wat betekent dit concreet? Regionaal niveau: hulpstructuur zonder wettelijke taken afstemming / afspraken over bijvoorbeeld woningbouw, bedrijventerreinen, etc. Gemeentelijk niveau: structuurvisie(s) bestemmingsplannen vergunningen Structuurvisie & bestemmingsplan Bestemmingsplannen Structuurvisie: Hoofdlijnen Lange termijn Gebied of thema Niet rechtstreeks bindend Basis voor bestemmingsplan Bestemmingsplan Meer detail: regelt het precieze gebruik Maximaal 10 jaar Gebied Rechtstreeks bindend! Toetsing voor bouwplannen Bindend voor de burger Drie onderdelen: Verbeelding (plankaart) Regels (voorschriften) Toelichting Per bestemming gelden regels, bijvoorbeeld: Welke functie mag erin? (in een school mag je niet wonen) Hoe hoog is een gebouw? (minimale of maximale hoogte) Hoe moet een gebouw op de kavel staan? (rooilijn)

4 Dilemma: hoeveel wil je regelen? Dilemma: hoeveel wil je regelen? Trend: bestemmingsplannen worden flexibeler en globaler Waarom? Burgers de ruimte geven om zelf te kiezen Inspelen op tijdelijkheid Geen procedure hoeven doen bij een nieuwe functie in een pand / gebied Functies zijn niet altijd eenduidig: is KALDI een winkel of horeca? Je eigen schuur is altijd te klein, die van de buurman altijd te groot! Dilemma: hoeveel wil je regelen? Dilemma: hoeveel wil je regelen?

5 Dilemma: hoeveel wil je regelen? Dilemma: hoeveel wil je regelen? Opstellen van een bestemmingsplan (1) Opstellen van een bestemmingsplan (2) Gemeente stelt op (college van B&W) Aanleiding: Eigen ontwikkeling Aanvraag particulier Actualiseren (elke 10 jaar) Breng ontwikkelingen en beleid in beeld Bevolking, EHS, geplande infra, milieuzoneringen, beschermde waarden, etc, Wat wil je met het gebied? Verbeelding, regels en toelichting Vooroverleg met betrokkenen (ook provincie!) Ontwerp ter visie (concept) Inspraakavond 4 weken ter visie: Zienswijzen Zienswijzennota Eventueel aanpassen bestemmingsplan

6 Opstellen van een bestemmingsplan (3) Tot slot Definitief plan wordt vastgesteld door de gemeenteraad Besluit weer ter visie leggen Beroep bij raad van state Belanghebbende! Zienswijze ingediend Ook provincie of rijk kan zienswijzen indienen Hele traject kan meerdere jaren duren! De invloed van de politiek Voorbeeld Apeldoorn VAN PLANNEN KOMEN PLANNEN! Helaas: dit is nog niet het hele verhaal Sector - en facetbeleid Meerdere beleidsterreinen hebben invloed op RO Milieubeleid, waterbeleid, landbouwbeleid, natuurbeleid, etc. Regelgeving vaak strijdig met elkaar Europese regelgeving versterkt dit >Wie is de baas? Wie heeft het overzicht? Wie coördineert? >Stapeling van beleid!

7 Overzicht? Hoe ingewikkeld kan het soms zijn? Alle formele plannen Bestemmingsplannen en structuurvisies Vanaf circa 2010 Dat is dus lang niet alles! Stapeling van beleid op de Hoge Veluwe Ook dit is nog niet het hele verhaal We hebben nog meer partijen die aan RO doen! Vogelrichtlijngebied (VR) Habitatrichtlijngebied (HR) Natura 2000 Ecologische Hoofdstructuur (EHS) Gelders Natuur Netwerk Nationaal Park Nationaal Landschap Werelderfgoed? semi-overheid: waterschap private partijen: ontwikkelaars, beleggers, etc. belangengroepen: KvK, Natuur & Milieu, ANWB, etc burgers en lokale belangengroepen

8 Voorbeeld: ANWB als beleidsmaker Conclusie RO zit bij (te) veel actoren Overzicht? Wie is de baas? Complex bouwwerk van regelgeving, waarin elke regel ander belang veilig stelt Tegenstrijdigheid Lange procedures Omgevingswet als oplossing? Dat kan anders: omgevingsvergunning Alles gaat veranderen! Bestemmingsplan belangrijk toetsingskader voor vergunningen Meerdere vergunningen (25!) in 1 procedure: Aanlegvergunning Alarminstallatievergunning Bestemmingsplan, ontheffing Bouwvergunning Flora- en Faunawet, ontheffing Gebruiksvergunning Inritvergunning of uitwegvergunning Kapvergunning Milieuvergunning Monumentenvergunning Natuurbeschermingswetvergunning Objectvergunning Projectbesluit Reclamevergunning Sloopvergunning Omgevingswet in de maak: 2021 Vereenvoudiging van regels water, lucht, bodem, natuur, infrastructuur, gebouwen en cultureel erfgoed 1 integrale afweging beleidsvrijheid: lokale afwegingsruimte digitaal stelsel: alle info beschikbaar voor iedereen Instrumenten: Omgevingsvisie (verplicht) Omgevingsprogramma (vrijwillig, tenzij norm overschreden) 1 Omgevingsplan per gemeente Omgevingsverordening Omgevingsvergunning: alleen bij afwijking

9 Omgevingswet: doelen Omgevingswet: 3 overheidsniveau s Omgevingswet: gemeente DISCUSSIE

10 Hoe vol is Nederland? Enkele feiten Vol: 1901: 1 miljoen woningen, nu ruim 6,5 1901: 5 m2 leefruimte p.p. in huis nu 50 m2 we gebruiken bijna 400 m2 aan stedelijke functies per inwoner elke dag circa 390 kilometer file we wonen met ruim 400 mensen op 1km2 Leeg: Slechts 10 procent oppervlak NLD bebouwd 70% van NLD = landbouwgrond Nederland kent geen miljoenensteden

11 Conclusie? Nederland lijkt in ieder geval vol: we beleven Nederland vooral vanaf de wegen we doen op veel plekken hetzelfde (weinig streekgebonden) te weinig onderlinge afstemming en samenwerking te weinig echte rigoureuze keuzes ESSAY Essay Schrijf een essay van ca pagina's Wikapedia: 'een beschouwende prozatekst of een artikel voor krant en tijdschrift, waarin de schrijver op een wetenschappelijk verantwoorde wijze zijn persoonlijke visie geeft op hedendaagse verschijnselen, problemen of ontwikkelingen'. Goed onderbouwd Literatuurverwijzingen Eigen mening Meeslepend! Circa 10 à 15 pagina's Kwaliteit voor kwantiteit Keuze 1: Wat betekent energietransitie voor het landschap? Aan bod komen: Wat is RO? Waarom aandacht voor energietransitie? In hoeverre overheidsopgave? Wat betekent deze opgave: sociaal? fysiek? Wat betekent dit voor het landschap van Nederland? Kansen? Bedreigingen? Wat vind je zelf?

12 Schrijf een essay van ca pagina's Keuze 2: In- of uitbreiden in Nederland? Aan bod komen: Wat is ook alweer ruimtelijke ordening? Schets kort hoe we beleidsmatig met het verstedelijkingsvraagstuk zijn omgegaan de afgelopen decennia Hoe zit het hierbij met de relatie tussen stad en land? Wat is voor de komende jaren de belangrijke opgave als het gaat om de woningbehoefte? Welke oplossingen zien de verschillende partijen hiervoor? Wat is jouw oplossing? In- of uitbreiden? In hoeverre past jouw oplossing in het huidige beleid? RO IS EEN PROCES! Drie facetten van plannen maken Trends Toekomstverkenning Prognoses Structuurvisies Bestemmingsplannen Vergunningen BEKENTENIS Projectmanagement Bewonersparticipatie Procesmanagement

13 Interactieve planvorming Waarom interactief beleid? Ook: open planproces, participerend beleid Burgers & organisaties in vroeg stadium bij planvorming betrekken Meedenken tijdens, ipv. reageren achteraf Soms ook meebesluiten. verkleinen kloof politiek-burger democratiseren besluitvorming draagvlak vergroten gebruikmaken van specifiek kennis effectiever beleid: minder weerstand bij uitvoering?! Interactief beleid: let op! Opdracht Communiceer over de invloed van burgers en organisaties: wie beslist? Hoe krijg je iedereen betrokken? Wat vindt zwijgende meerderheid? Beleidsvoorbereiding kost meer tijd (en geld!) niet iedereen denkt verder dan eigen stoeptegel: NIMBY? Bedenk in tweetallen: 1 voorbeeld van een geschikt onderwerp voor interactief beleid 1 voorbeeld van een ongeschikt onderwerp voor interactief beleid Argumentatie!

14 Debat nederland 2030 VOORBEELDEN Meedenken, niet meebeslissen Vier scenario s voor inrichting van Nederland: Stedenland Stromenland Parklandschap Palet Nld 2030: wat wilt U? 5e Nota RO

15 Luisteravond Structuurvisie Deventer Kernenbeleid OLST-WIJHE Meedenken, niet meebeslissen Nog geen letter op papier Wat wil u ons meegeven? De vier P s van planologie 1-Partijen Initiatiefnemers Zowel publiek als privaat

16 De vier P s van planologie: De vier P s van planologie 2-Plannen Overtuigend 3-Pecunia, de poen Investeerders Subsidies De vier P s van planologie RUIMTELIJKE ONTWIKKELING Partijen 4-Proces Zonder goed proces geen ontwikkeling! Belangen / vertrouwen Proces Risico / eigenaarsschap Plannen Poen Markt / subsidie / crowdfunding

17 Doorwerking en voorwerking van beleid Toelatings- en ontwikkelingsplanologie Doorwerking: Wordt het plan uitgevoerd na vaststelling? Voorwerking: Wordt het plan uitgevoerd tijdens planvorming? Voorwerking bepaalt voor een groot deel de effectiviteit RO! RO van oudsher overheidsding Gedetailleerde plannen (blauwdruk) Alles vastleggen in masterplannen en bestemmingsplannen Anderen moeten uitvoeren Oude planologie (niet aan de gemeenteraad vertellen ) Ontwikkelingsplanologie als antwoord? Voorbeeld: Blauwe stad Groningen Nieuwe planologie, jaren 90 / 00 Overheid maakt plannen samen met andere partijen Marktpartijen doen vroeg in proces mee Denken in oplossingen (wat kan wel?) Koppelen van functies, zoals wonen, water, zandwinning, nieuwe natuur Rekenen & tekenen Vanaf begin oog voor marktvraag en realisatie Water + natuur + recreatie + (dure) woningbouw Sociaal economische ontwikkeling regio Multifunctionele opgave: Ca. 800 ha water Ca nieuwe woningen Versterking ecologische structuur Verbetering waterhuishouding Opwaardering infrastructuur Hele proces = markt + overheid kostenraming en stedenbouwkundig ontwerp continu op elkaar afgestemd Door vriend en vijand bejubeld!

18 Blauwe Stad: plan Blauwe Stad: nu Kink in de kabel wat ging er mis? Wat is de les? Organische gebiedsontwikkeling? Woningen zetten minder hard af dan verwacht Bestaat de doelgroep wel? Economische crisis Doorlooptijd: van 10 naar 30 jaar Markt wil / kan geen financieel risico dragen voor die termijn Overheid gaat alleen verder Denk kleinschaliger Ga uit van wat er al is Kleine marges, langere termijn Tijdelijk, organisch Uitnodigingsplanologie: omarm initiatieven van anderen (faciliteren) Flexibele kaders Nieuwe verdienmodellen beheer, onderhoud, energiestromen, werkgelegenheid Maar het is nog zoeken!

19 Havenkwartier: pioniers bouwen nu zelf Rol van de overheid in RO Blauwdrukplanologie > overheid bepaalt Toelatingsplanologie > overheid stelt kaders Distributieplanologie > overheid verdeelt Ontwikkelingsplanologie > overheid ontwikkelt mee Uitnodigingsplanologie > overheid inspireert en faciliteert