BURGEMEESTERSWOORD. De burgemeester van Amersfoort, Lucas Bolsius

Transcriptie

1 9HLOLJ $PHUVIRRUW ZRUGW YHUYROJG,QWHJUDDO 9HLOLJKHLGVSURJUDPPD 6WDG PHW HHQ KDUW

2 BURGEMEESTERSWOORD Veiligheid maak je niet met mooie woorden op papier. Veiligheid maak je dagelijks en met z n allen. Op straat, in winkel- en uitgaansgebieden, bij bedrijven, in huizen. Wij dragen allemaal bij aan veiligheid in de samenleving. Toch is het belangrijk dat dit Integraal Veiligheidsprogramma (IVP) op papier staat. Want om een bijdrage te kunnen leveren aan een veilige stad moet je je rol weten. Om je verantwoordelijkheid te kunnen nemen, heb je vertrouwen nodig. Met dit IVP leggen we de basis voor het veiligheidsbeleid in Amersfoort. Dat is geen sinecure. Om te beginnen is onze stad het afgelopen decennium in grote lijnen veiliger geworden. Mensen voelen zich prettig en het aantal incidenten is gedaald. Het is al een uitdaging om die positieve resultaten vast te houden. Daar komt nog bij dat we leven in economisch zware tijden. Ook op veiligheidsgebied ontkomen we niet aan bezuinigingen en de effecten daarvan zullen zichtbaar worden. Tegelijkertijd ben ik me ervan bewust dat bepaalde misdrijven, zoals woninginbraken en (gewelddadige)overvallen, een enorme impact hebben op het veiligheidsgevoel van onze inwoners en ondernemers en dus krachtig bestreden moeten worden. Ook op het gebied van jeugdoverlast moet de komende jaren nog het nodige gebeuren. Hierbij moeten we echter niet uit het oog verliezen dat het met verreweg de meeste jongeren goed gaat en Amersfoort een plek moet blijven waar jongeren zich kunnen ontwikkelen en ontplooien. Toch spreek ik mijn vertrouwen uit in de ontwikkeling van de veiligheid van Amersfoort. Vooral vanwege de grote betrokkenheid van al onze partners. Natuurlijk de inwoners, waarvan veel zich persoonlijk inspannen om hun straat, buurt of wijk veiliger te maken. Want juist in de directe leefomgeving kunnen en willen Amersfoorters zich inspannen voor zichtbare en voelbare resultaten. Daarnaast mogen we rekenen op de inzet van partnerorganisaties in de stad. Natuurlijk de politie en het openbaar ministerie, maar het besef bij bijvoorbeeld corporaties en het bedrijfsleven groeit ook. Dat is nodig, want veiligheid is in ieders belang. Als burgemeester zal ik alle partners blijven aanspreken op hun verantwoordelijkheid en alle inwoners blijven oproepen om aangifte te doen en te melden, zoals zij mogen vertrouwen op de inzet van de gemeente. De samenwerking voor die ambitie heeft het college geprobeerd in dit document vast te leggen: verbondenheid, verantwoordelijkheid en vertrouwen. Zo n Integraal Veiligheidsprogramma draagt wel degelijk bij aan een veiliger stad. De animo om gezamenlijk de hardnekkige veiligheidsproblemen te lijf te gaan, is voelbaar. Juist die breed gedeelde ambitie creëert het fundament voor een nog veiliger Amersfoort. De burgemeester van Amersfoort, Lucas Bolsius 2

3 Inhoudsopgave BURGEMEESTERSWOORD... 2 SAMENVATTING... 4 INLEIDING KADER Missie Visie Strategie Strategische doelstelling en uitgangspunten VEILIGHEIDSBEELD Demografische ontwikkelingen Objectieve veiligheid: geregistreerde criminaliteit en overlast Subjectieve veiligheid Kern van de problematiek/conclusies VEILIGHEIDSBELEID Beleidsproces & Aanpak Hoofdthema s I. Overlast en verloedering II. Aandachtsbuurten III. Veelvoorkomende criminaliteit IV. Ingrijpende misdrijven V. Georganiseerde criminaliteit en Bestuurlijke aanpak criminaliteit Regulier beleid Fysieke veiligheid en Crisisbeheersing Toezicht en handhaving Veiligheid bij evenementen COMMUNICATIE FINANCIEN AFKORTINGEN 3

4 SAMENVATTING De afgelopen jaren is hard gewerkt om de veiligheid en leefbaarheid in Amersfoort te vergroten. En met succes, sinds 2003 is het aantal aangiften vrijwel constant gedaald, terwijl de bevolkingsomvang in deze periode juist flink is toegenomen. Dit terwijl de aangiftebereidheid in Amersfoort de afgelopen jaren met een lichte daling in ongeveer gelijk is gebleven. Ook is in 2009 het percentage bewoners dat zich nooit onveilig voelt in de eigen buurt licht gestegen van 74% naar 77%. Om deze positieve resultaten vast te houden en op onderdelen te versterken, heeft ook de komende periode veiligheid prioriteit. In dit Integraal Veiligheidsprogramma worden de kaders en prioriteiten van ons veiligheidsbeleid voor de komende vier jaar vermeld. De kernwoorden in ons veiligheidsbeleid zijn: verbondenheid, verantwoordelijkheid en vertrouwen. Bewoners zijn mondig, hebben talent, en kunnen verantwoordelijkheid dragen. Zij zijn prima in staat om samen beslissingen te nemen over zaken die spelen in hun directe leefomgeving. Die eigen kracht willen wij meer ruimte geven. Dit betekent dat het primaat van veiligheid vooral in de buurten moet komen te liggen en dat de sleutel voor een succesvolle aanpak van onveiligheid op buurt (of zelfs straat-) niveau ligt. Goede communicatie met bewoners is essentieel in de aanpak van onveiligheid. Dit vormt dan ook een nadrukkelijk onderdeel van onze communicatiestrategie (zie hiervoor paragraaf 5). Naast een bijdrage van bewoners, is betrokkenheid van en inzet op (onderdelen van) andere beleidsterreinen door in- en externe partners noodzakelijk om de stad echt veiliger te maken. Zo zijn bijvoorbeeld gezamenlijke inspanningen op het tegengaan van vroegtijdig schooluitval vereist, om te voorkomen dat jongeren gaan rondhangen met mogelijk overlast of zelfs crimineel gedrag tot gevolg. Inspanningen op het gebied van de fysieke woonomgeving, zoals het snoeien van groen, verwijderen van graffiti, plaatsen van prullenbakken en hekken, vervangen van kapot straatmeubilair en het aanbrengen van voldoende verlichting zijn niet alleen van invloed op het aangezicht van de stad, maar ook op (het gevoel van) veiligheid. Onze strategische doelstelling luidt: het voorkomen en zichtbaar bestrijden van criminaliteit en overlast en het voorkomen en adequaat aanpakken van calamiteiten in Amersfoort. Om deze doelstelling te realiseren richten wij ons de komende jaren vooral op vijf hoofdthema s. Thema s die onze nadrukkelijke aandacht vragen. Zo is de jeugdoverlast in de afgelopen jaren steeds verder toegenomen en is het aantal woninginbraken en gewelddelicten weliswaar afgenomen, maar nog steeds hoog. Ook vormt veel voorkomende criminaliteit (auto-inbraak, fietsendiefstal en vernieling) nog steeds een onevenredig groot deel van de totale criminaliteit (ca 40%) en signaleren wij een aantal (sub)buurten dat dreigt af te glijden als we daar niet actief op gaan inzetten. Hoofdthema s I. Overlast en verloedering (jeugdoverlast, verloedering fysieke woonomgeving) II. Aandachtsbuurten III. Veelvoorkomende criminaliteit (fietsendiefstal, auto-inbraak en vernieling) IV. Ingrijpende misdrijven (woninginbraken, overvallen, (uitgaans)geweld) V. Georganiseerde criminaliteit en Bestuurlijke aanpak criminaliteit Jeugdoverlast Begin 2009 is Amersfoort van start gegaan met de stadsbrede uitrol van de Groepsaanpak conform de landelijke Beke-methodiek. Met de implementatie van deze methodiek zijn maatregelen gericht op de jeugdgroepen en op de buurt uitgebreid met maatregelen gericht op de individuele jongere en zijn gezin. 4

5 Verloedering Met de bestuurlijke strafbeschikking kan door de gemeentelijke toezichthouders handhavend tegen kleine overlastgevende feiten in de openbare ruimte worden opgetreden. Zelf kunnen inwoners actief bijdragen aan een schone, hele en veilige buitenruimte door bij kleine ergernissen het Meldpunt Woonomgeving van de gemeente een sms te sturen, te bellen of te mailen. Ook willen we bewoners (nog) meer bewust maken van hun eigen rol in het tegengaan van verloedering van hun buurt, zowel met behulp van voorlichting als met gerichte buurtprojecten. Aandachtsbuurten De komende periode wordt onderzoek verricht naar (sub)buurten met spanningen. Het kan hier gaan om spanningen tussen verschillende bevolkingsgroepen maar ook om spanningen doordat demografische gegevens hiertoe aanleiding geven. Een graadmeter voor zo n buurt is bijvoorbeeld het aantal uitkeringen, botsende leefstijlen, cultuurverschillen tussen bevolkingsgroepen, de staat van de woningen, de hoeveelheid en de druk op de openbare ruimte. Deze buurten hebben een extra impuls nodig om niet af te glijden naar hotspots. Veel voorkomende criminaliteit (auto-inbraken, fietsendiefstal, vernieling) In nauwe samenwerking met de politie richten we ons door middel van campagnes en gerichte acties op het bewust(er) maken van inwoners van hun eigen rol in het voorkomen van veelvoorkomende criminaliteit. De aanpak gericht op autokraken zal in dezelfde vorm worden voortgezet waarbij de intensiteit en locatie kunnen verschillen. Binnen de aanpak van fietsdiefstal blijft de aandacht voor het bewust maken van fietseigenaren van hun eigen rol om de kans op een diefstal zo klein mogelijk te maken. De komende periode willen we het onderwerp fietsdiefstal verbreden naar de aanpak van heling. Met gerichte inzet van de politie en behulp van een campagne gericht op heling van fietsen willen we bewoners bewust maken van hun rol en de consequenties van het aankopen van gestolen fietsen. Woninginbraken Door een gezamenlijk aanpak van gemeente, politie en woningcorporaties willen we het aantal woninginbraken terugdringen. Enerzijds willen we door middel van preventie bewoners bewust maken van hun eigen rol om de kans op een woninginbraak te verkleinen. Ook willen we hen stimuleren extra alert te zijn en wellicht op die wijze bij te dragen aan het oplossen of voorkomen van een inbraak. Anderzijds willen we door extra inzet van politiezijde woninginbrekers aanhouden en zaken oplossen. Uitgaansgeweld De integrale aanpak zoals die afgelopen jaren heeft plaatsgevonden wordt ook voor de komende jaren vastgelegd in een convenant veilig uitgaan. Hierin onderschrijven horeca, gemeente, brandweer, politie en openbaar ministerie concrete activiteiten om de veiligheid zowel sociaal als fysiek te vergroten. Deze activiteiten hebben betrekking op geweld, alcohol en drugs, overlast, discriminatie, brandveiligheid, toezicht en handhaving. Instrumenten als het weekendarrangement en de collectieve horecaontzegging krijgen een vervolg. Overvallen De afgelopen jaren is op een aantal winkelcentra en een bedrijventerrein geïnvesteerd in Keurmerken Veilig Ondernemen. Om voor een keurmerk in aanmerking te komen starten ondernemers een integraal samenwerkingsverband met als doel het tegengaan van winkelcriminaliteit en het vergroten van de veiligheid en leefbaarheid in het winkel of bedrijvengebied. Preventie van overvallen is één van de onderwerpen die tijdens de aanpak centraal staat. Het Regionaal Platform Criminaliteitsbestrijding ondersteunt ondernemers in de regio Utrecht door middel bijvoorbeeld preventieavonden met als thema: voorkom een overval Georganiseerde criminaliteit en bestuurlijke aanpak criminaliteit Uitgangspunt bij de aanpak van de georganiseerde misdaad is een geïntegreerde aanpak. Dat wil zeggen grensoverschrijdend, waarbij alle ketenpartners de instrumenten inzetten die mogelijk/nodig 5

6 zijn. De integrale aanpak zoals die is vastgelegd in een aantal convenanten (zoals convenant vrijplaatsen, convenant mensenhandel) en samenwerkingsverbanden (zoals het Regionaal Informatie en Expertise Centrum) wordt onverminderd voortgezet en waar nodig verder doorontwikkeld. 6

7 INLEIDING De afgelopen jaren is hard gewerkt om de veiligheid en leefbaarheid in Amersfoort te vergroten. En met succes, sinds 2003 is het aantal aangiften vrijwel constant gedaald. Dit terwijl de bevolkingsomvang sinds 2003 is gegroeid met 9%; in 2010 telt Amersfoort ruim inwoners. Een daling van het aantal aangiften en een groei van het aantal inwoners betekent dat de criminaliteit relatief gezien nog sterker is gedaald. Als we kijken naar veiligheid in vergelijkbare steden scoort Amersfoort opvallend positief ten opzichte van de G27 gemeenten. 1 Dat geldt vooral voor sociale en fysieke kwaliteit en de mate waarin overlast van onder andere drugs en openbare dronkenschap wordt ervaren. Verder onderscheidt Amersfoort zich positief van de andere G27 en van Nederland als geheel in het oordeel over de politie. Zo hebben de inwoners in Amersfoort in het algemeen meer vertrouwen in de politie en zijn zij vaker van mening dat de politie haar taken goed uitoefent in deze stad. De mate waarin Amersfoorters zich veilig voelen is vergelijkbaar met het veiligheidsgevoel van de inwoners van de overige G27-gemeenten. Ook door onze eigen monitor Leefbaarheid en Veiligheid die in 2009 is gehouden wordt dit positieve beeld bevestigd. Amersfoorters zijn sinds het vorige onderzoek positiever over hun stad en buurt. Men is vaker tevreden over de voorzieningen en het onderhoud en men is optimistischer over de toekomst van zijn buurt. Men voelt zich veiliger en is minder vaak slachtoffer van een misdrijf. Om deze positieve resultaten vast te houden en op onderdelen te versterken, heeft ook de komende periode veiligheid prioriteit. Het kader daarvoor vindt u in een actueel Integraal Veiligheidsprogramma. In dit Integraal Veiligheidsprogramma (IVP) zijn het beleidskader en de gezamenlijk met de veiligheidspartners benoemde prioriteiten voor de komende raadsperiode opgenomen. Bewust is de keuze gemaakt om het IVP in het najaar van 2010 op te stellen zodat de nieuwe gemeenteraad, het nieuwe college en de nieuwe burgemeester hun stempel kunnen drukken op de prioriteiten voor de periode In het coalitieakkoord vormt veiligheid een belangrijke ambitie. Het tegengaan van overlast en criminaliteit door jongeren en de bestuurlijke aanpak van onveiligheid heeft prioriteit. Daarnaast ligt de focus ligt op het verhogen van de betrokkenheid, eigen verantwoordelijkheid en het versterken van het zelfoplossend vermogen van inwoners. Op moment van schrijven is het Regeerakkoord VVD-CDA gepresenteerd. Hoewel in de veiligheidsparagraaf niet echt prioriteiten op veiligheidsthema s worden aangegeven, is een aantal richtinggevende kaders wel duidelijk. Zo stelt het nieuwe kabinet dat het daadkrachtig aanpakken van straatterreur, overlast, intimidatie, agressie, geweld en criminaliteit om een zichtbaar, gezaghebbend en doortastend optreden van politie en justitie vraagt. Verder ligt de nadruk in de veiligheidsparagraaf van het Regeerakkoord vooral op steviger handhaven, (zwaarder) straffen en de dadergerichte aanpak in de veiligheidshuizen. Het nieuwe kabinet geeft aan dat de veiligheidshuizen worden voortgezet en verder ontwikkeld. Een belangrijk punt in de aanpak van lokale onveiligheid, is de zinsnede dat bij de vaststelling van de landelijke en regionale prioriteiten in jaarplannen in de prioritering meer nadruk komt te liggen op lokale knelpunten in de buurten en wijken. Leeswijzer Hoofdstuk 2 geeft het kader met daarin de Amersfoortse missie, visie en strategie van het veiligheidsbeleid weer. Dit hoofdstuk sluit af met de strategische doelstelling voor de komende vier jaar en een aantal uitgangspunten dat daarbij leidend is. In hoofdstuk 3 vindt u een korte schets van het 1 In het najaar van 2009 heeft Amersfoort met 236 andere Nederlandse gemeenten meegedaan aan de landelijke integrale Veiligheidsmonitor (IVM). Door de afdeling O&S zijn de uitkomsten van Amersfoort vergeleken met het gemiddelde van alle gemeenten en met de deelnemende G27-gemeenten. 7

8 veiligheidsbeeld met daarin ontwikkelingen en trends over de afgelopen 6 jaar. Het veiligheidsbeleid staat in hoofdstuk 4 beschreven. Hierin vindt u een beschrijving van de thema s en de manier waarop de veiligheidsaanpak vorm krijgt. Tot slot geeft hoofdstuk 5 voor zover bekend inzicht in de financiële situatie voor de komende jaren. 8

9 2. KADER 2.1 Missie We streven naar een veilig en leefbaar Amersfoort, waarin inwoners zich verbonden voelen met de stad, zich (mede) verantwoordelijk voelen en zich vanuit hun eigen kracht, actief inzetten voor de veiligheid en leefbaarheid in hun eigen buurt waarin vertrouwen is in de overheid, de overheid handhaaft waar nodig en er alles aan doet om de veiligheid te waarborgen en ernstige calamiteiten te voorkomen. 2.2 Visie Wij zijn in Amersfoort met elkaar en met de stad verbonden. Vanuit die onderlinge verbondenheid is onze samenleving tot veel in staat. Die eigen kracht willen wij meer ruimte geven. Bewoners, ondernemers en organisaties gaan in Amersfoort met elkaar in gesprek, leggen verbindingen en nemen initiatieven. Mensen zijn mondig, hebben talent, en kunnen verantwoordelijkheid dragen. Mensen zijn prima in staat om samen beslissingen te nemen over zaken die spelen in hun directe leefomgeving (uit: Coalitieakkoord ) Het verhogen van de betrokkenheid, eigen verantwoordelijkheid en het versterken van het zelfoplossend vermogen van burgers vormt een belangrijke pijler van de veiligheidsaanpak voor de komende jaren. Door het geven van voorlichting willen we bewoners bewust maken van hun eigen rol. Door bijvoorbeeld bewoners te bewegen om zoveel mogelijk te melden, wordt niet alleen de pakkans van daders verhoogd, maar leveren zij ook een bijdrage aan verbetering van de informatiepositie van de politie, waardoor de politie meer zaken kan oplossen. En door bewonersinitiatieven te stimuleren en te ondersteunen in (kleinschalige) buurtprojecten krijgen bewoners meer grip op de ontwikkelingen in hun dagelijkse woonomgeving. Gebleken is dat hierdoor ook de veiligheidsbeleving van mensen positief wordt beïnvloed. Goede communicatie met bewoners is in deze aanpak essentieel. Dit vormt dan ook een nadrukkelijk onderdeel van onze communicatiestrategie (zie hiervoor paragraaf 5). Het geven van meer ruimte aan bewoners om zelf verantwoordelijkheid te dragen voor de veiligheid en leefbaarheid in hun eigen buurt, betekent niet dat de overheid zich op dit terrein terugtrekt. Veiligheid blijft hoog op de agenda staan. Ook daar waar de veiligheid van onze burgers daadwerkelijk gevaar loopt, mag men rekenen op een actieve overheid, die klaar staat om in te grijpen. 2.3 Strategie Buurt in beeld Meer en meer vat de opvatting post dat bewoners in hoge mate medeverantwoordelijk zijn voor hun eigen veiligheid. Van hen mag dus worden verwacht dat zij actief bijdragen om hun eigen veiligheid te vergroten. Zowel in preventieve zin (bijvoorbeeld door geen waardevolle spullen in de auto te laten liggen of door geen ramen en deuren van de woning open te laten staan) als in het leveren van een bijdrage in de informatievoorziening van politie (bijvoorbeeld door alert te zijn en verdachte situaties te melden). Niemand kent de buurt immers beter dan de eigen buurtbewoners! Jack zoekt een maatje Hondenbezitters zijn regelmatig op straat om hun hond uit te laten. Daardoor kennen zij de omgeving goed en valt het hen vaak sneller op als er bijvoorbeeld iets is vernield of als er iets gebeurt dat niet door de beugel kan. Door dit te melden, weten de gemeente en de politie nog beter waar inzet nodig is. Daarom is de gemeente Amersfoort in eind 2008 het project Jack zoekt een maatje gestart in Schothorst-Noord. Hierbij werden hondenbezitters gevraagd ook hun ogen en oren open te houden om de veiligheid in hun buurt te vergroten. Inmiddels is het project uitgerold over de gehele stad en zijn er al zo n 140 hondenbezitters die extra alert zijn als Maatje van Jack. 9

10 Dit betekent dat het primaat van veiligheid vooral in de buurten moet komen te liggen en dat de sleutel voor een succesvolle aanpak van onveiligheid op buurt (of zelfs straat-) niveau ligt. Een steviger rol voor burgers in het voorkomen en tegengaan van onveiligheid heeft ook gevolgen voor de rol van de betrokken professionals. Dit betekent dat de rol van burgers in de buurt nadrukkelijk moeten worden erkend en bevorderd, maar ook dat snel en adequaat moeten worden gereageerd als dat nodig is. Sleutelwoorden hierbij zijn: motiveren, stimuleren en faciliteren. Maar niet solitair! De kracht van slagvaardige burgers schuilt voor een groot deel ook in onderling goed op elkaar afgestemde randvoorwaarden van overheidswege, zodat initiatieven op het gebied van wonen, participatie, wijkbeheer, sport, cultuur, onderwijs, zorg en welzijn, jeugd en ouderen een versterkend effect op elkaar hebben. Dit vergt van alle professionals een grondhouding van verder willen kijken en denken dan het eigen beleidsterrein. Naast het feit dat wij ervan overtuigd zijn dat het verstevigen van de eigen rol van bewoners een goede manier is om de veiligheid in de stad (blijvend) te vergroten, sluit deze ontwikkeling ook aan op de komende periode waarin de (financiële) middelen beperkter zullen zijn. Financiële schaarste leidt onherroepelijk tot het maken van scherpe keuzes en een herdefiniëring van ieders rol en verantwoordelijkheid. Een kritische kanttekening hierbij is overigens wel dat het verstevigen van de eigen rol van bewoners een gedragsverandering vergt. Gebleken is dat extra investeren op voorlichting, bijvoorbeeld door een stevige anti-autoinbraak campagne, voor de korte termijn wel een gedragsverandering bij de betreffende doelgroep (in dit geval autobezitters) oplevert, maar dat dit op langere termijn niet altijd stand houdt. Om ook op langere termijn succes te boeken en een blijvende gedragsverandering te bereiken, is voor de komende tijd een extra investering (in personele inzet en financiële middelen) of het op andere wijze inzetten van de beschikbare middelen noodzakelijk. Wij beseffen ons goed dat onze visie voor de komende vier jaar een grote uitdaging vormt. We stellen ons ten doel om met minder middelen dezelfde resultaten te boeken waarbij we bewoners meer dan voorheen willen betrekken bij de uitvoering van het veiligheidsbeleid. Met minder middelen dezelfde resultaten boeken vormt een uitdaging, te meer omdat veel organisaties moeten bezuinigingen en het risico bestaat dat organisaties zich gaan focussen op hun kerntaken, wat ook zijn weerslag zal hebben op veiligheid. Positief is dat er op korte termijn een wijziging in de manier van werken van de wijkpolitie plaatsvindt. De wijkpolitie gaat zich meer focussen op binding en aanspreekbaarheid in de wijk. De positie van wijkagenten wordt versterkt waarbij zij meer ruimte krijgen om in te spelen op de ontwikkelingen die door bewoners worden aangedragen. 2.4 Strategische doelstelling en uitgangspunten Strategische doelstelling: Het voorkomen en zichtbaar bestrijden van criminaliteit en overlast en het voorkomen en adequaat aanpakken van calamiteiten in Amersfoort. Richtinggevende uitgangspunten Voor de Amersfoortse veiligheidsaanpak hanteren we een aantal richtinggevende uitgangspunten die wij essentieel vinden voor een succesvolle aanpak van onveiligheid. 10

11 Programmatisch aanpak Omdat veiligheid als een rode draad door het totale gemeentelijke beleid loopt, is een integrale, programmatische aanpak onontbeerlijk om onveiligheid adequaat tegen te gaan. Integraliteit kent drie verschijningsvormen: 1. inhoudelijke integraliteit: de beleidsinhoudelijke samenhang tussen fysieke en sociale veiligheid en andere beleidsterreinen die direct of indirect van invloed zijn op de veiligheid (zoals stedelijk beheer, jeugdbeleid, welzijn, onderwijs, verkeer, wijkontwikkeling, sociale zekerheid, integratie etc.); 2. procesmatige integraliteit: de samenhang tussen de verschillende fasen in de veiligheidsketen (van proactie tot nazorg); 3. organisatorische integraliteit: de samenhang/samenwerking tussen de actoren in veiligheid. Hierbij gaat het zowel om interne en externe partners als om horizontale en verticale samenwerking. Een integrale, programmatische aanpak betekent ook dat de drie vormen van integraliteit op elkaar zijn afgestemd, elkaar goed aanvullen en versterken. Ketensamenwerking & gemeentelijke regie Naast dat het inmiddels gemeengoed is dat de overheid niet alleen verantwoordelijk kan worden gehouden voor het vergroten van de veiligheid, moge duidelijk zijn dat alleen een harde repressieve aanpak of alleen een preventieve aanpak niet tot succes kan leiden. Er zijn verschillende fasen in het veiligheidsbeleid die tot uitdrukking komen in de veiligheidsketen. Het is belangrijk dat alle schakels van de keten goed op elkaar aansluiten en dat er samenhang en samenwerking is bij de uitvoering van het veiligheidsbeleid. Pro-Actie Preventie Preparatie Repressie Nazorg Figuur 1: veiligheidsketen Pro-Actie Het structureel voorkomen van onveiligheid, veelal in het kader van lange termijnplanning Preventie Het in een gegeven (potentieel onveilige) situatie treffen van maatregelen die effect hebben op de directe oorzaken van onveiligheid en/of op het verminderen van de gevolgen er van. Preparatie De daadwerkelijke voorbereiding op de bestrijding van mogelijke aantasting van de veiligheid: te denken valt aan het opstellen van rampenplannen en het organiseren van oefeningen. Repressie De bestrijding van onveiligheid en de hulpverlening in acute noodsituaties door daadwerkelijke inzet van politie, brandweer en andere hulpverleningsdiensten. Nazorg Alles wat nodig is om zo snel mogelijk terug te keren naar normale verhoudingen. Hierbij is zowel aandacht voor opvang en begeleiding van slachtoffers, als voor opsporing, vervolging en/of begeleiding van daders. Tabel 1: toelichting schakels veiligheidsketen De gemeentelijke rol ligt in de veiligheidsketen vooral op de schakels preventie (overlast en criminaliteit), preparatie (opleiden en oefenen crisisorganisatie) en nazorg (gemeentelijke handhaving, veelplegers en ex-gedetineerden). De politie richt zich meer op de handhaving van de openbare orde en de opsporing van strafbare feiten (repressie) en het openbaar ministerie op het vervolgen c.q. begeleiden van daders (nazorg). Samenwerking is zowel extern als intern een belangrijkere succesfactor. Extern zijn onze belangrijkste samenwerkingspartners de politie, het openbaar ministerie, de partners in het Veiligheidshuis, ondernemers, maatschappelijke organisaties, zoals woningbouwcorporaties, welzijn-, zorg- en hulpverleningsorganisaties, scholen en bewoners. Verder is het essentieel dat iedere gemeentelijke sector ( (Stedelijke Ontwikkeling & Beheer en Welzijn, Sociale Zekerheid & Onderwijs) zijn bijdrage levert aan het brede veiligheidsdomein. 11

12 Om al deze samenwerkingsverbanden in goede banen te leiden en samenhang en afstemming te creëren, is goede regie een vereiste. Medio augustus 2010 is het wetsvoorstel Versteviging regierol gemeenten naar de Tweede Kamer verstuurd. Dit wetsvoorstel beoogt de regierol van gemeenten op het terrein van lokale veiligheid te verstevigen door middel van twee maatregelen. Enerzijds wordt de gemeenteraad verplicht tot het vaststellen van een integraal veiligheidplan. Anderzijds wordt de zorgplicht 2 voor de burgemeester ingevoerd. Beide maatregelen zullen, juist ook in onderlinge samenhang, een bijdrage leveren aan mogelijkheden op gemeentelijk niveau om de regierol waar te maken (uit: Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel Wijziging van de Gemeentewet in verband met de versteviging van de regierol van de gemeente ten aanzien van lokaal veiligheidsbeleid.) Voor de gemeente Amersfoort zal de eventuele invoering van deze wetswijziging geen verstrekkende gevolgen hebben, aangezien hiermee vooral een situatie die zich in Amersfoort al voordoet wordt geformaliseerd. De gemeente Amersfoort wil haar regierol invullen door het veiligheidsbeleid te initiëren, andere partijen te stimuleren, duidelijke prestatieafspraken met hen te maken en hen aan te spreken op hun bijdrage aan het realiseren van de gezamenlijke doelstellingen, onderlinge verbanden te leggen en waar nodig sturend op te treden. Kort samengevat: door richting te geven, te coördineren met gezag en te sturen op prestaties. Zichtbaarheid De uitvoering van het veiligheidsbeleid gebeurt grotendeels decentraal, dat wil zeggen op wijk-, buurtof zelfs straatniveau. De afgelopen jaren heeft deze decentrale aanpak al tot succes geleid. Een bijkomend voordeel hiervan is dat een decentrale aanpak de zichtbaarheid voor inwoners vergroot. Een belangrijk uitgangspunt, omdat zichtbare maatregelen en resultaten bijdragen aan het vergroten van het gevoel van veiligheid dat mensen in een bepaalde buurt hebben. Bestuurlijke verankering De burgemeester is bestuurlijk verantwoordelijk voor de openbare orde & veiligheid in Amersfoort en voert het gezag over de politieorganisatie bij handhaving van de openbare orde en uitvoering van de hulpverleningstaak. In voornoemd wetsvoorstel Versteviging regierol gemeenten krijgt de burgemeester een expliciete zorgplicht met betrekking tot lokaal veiligheidsbeleid. Met deze zorgplicht wordt beoogd de natuurlijke gezagspositie van de burgemeester te versterken bij de totstandkoming en realisatie van het veiligheidsbeleid, aldus de Memorie van Toelichting. In de staf Openbare Orde & Veiligheid bespreekt de burgemeester twee keer per maand de uitvoering van het veiligheidsbeleid en actuele openbare orde en veiligheidzaken met de districtschef van de politie, de commandant van de brandweer en betrokken beleidsadviseurs. De officier van justitie is hierbij agendalid. Naast de verantwoordelijkheid van de burgemeester voor openbare orde en veiligheid, hebben de wethouders vanuit hun portefeuilles raakvlakken met (delen) van de veiligheidsthema s. Het college van Burgemeesters en Wethouders is dan ook als geheel verantwoordelijk voor het Integraal Veiligheidsprogramma. Om het thema veiligheid ook integraal te bespreken, wordt de Staf Openbare Orde en Veiligheid het eerste half uur van de vergadering uitgebreid met de wethouder jeugd en de wethouder stedelijk beheer/openbare ruimte. In het lokaal Driehoeksoverleg overleggen de burgemeester, teamchef van politie en de officier van justitie onder meer over de integrale aanpak van lokale veiligheidsproblemen en de prioritering. Focus Zoals hierboven al is aangegeven, geeft de huidige (en toekomstige) financiële situatie aanleiding om nog scherpere keuzes te maken en focus aan te brengen in onze aanpak. Dit geldt niet alleen voor de gemeente, maar voor alle betrokken partners. Juist in tijden waarin de financiële en capacitaire 2 De tekst in het wetsvoorstel m.b.t. de zorgplicht (artikel 171a Gemeentewet) luidt: de burgemeester ziet toe op het lokaal veiligheidsbeleid 12

13 mogelijkheden beperkter zijn, is het gezamenlijk met alle partners op hetzelfde moment op dezelfde problematiek inzet plegen cruciaal om op gezamenlijk geprioriteerde thema s succes te boeken. Relatie met andere beleidsterreinen Zoals gezegd is betrokkenheid van en inzet op (onderdelen van) andere beleidsterreinen noodzakelijk om de stad echt veiliger te maken. Zo zijn bijvoorbeeld vanuit de sector WSO en maatschappelijke organisaties inspanningen op het tegengaan van vroegtijdig schooluitval vereist, om te voorkomen dat jongeren gaan rondhangen met mogelijk overlast of zelfs crimineel gedrag tot gevolg. Ook het realiseren c.q. in stand houden van goede opvang van dak- en thuislozen en jeugdvoorzieningen heeft een directe relatie met (het voorkomen van) overlast en criminaliteit. Inspanningen vanuit de sector SOB op het gebied van de fysieke woonomgeving, zoals het snoeien van groen, verwijderen van graffiti, plaatsen van prullenbakken en hekken, vervangen van kapot straatmeubilair en het aanbrengen van voldoende verlichting zijn niet alleen van invloed op het aangezicht van de stad, maar ook op (het gevoel van) veiligheid. Maar ook inspanningen van onze externe partners hebben raakvlakken met veiligheid. Op het moment dat woningbouwcorporaties hun woningbezit voorzien van goed hang- en sluitwerk heeft dit invloed op het aantal woninginbraken in deze complexen. En zo is goed jongerenwerk van cruciaal belang in het tegengaan van jeugdoverlast en kan het opbouwwerk mede bijdragen aan het slaan van bruggen tussen (groepen) bewoners, waardoor de sociale cohesie toeneemt en eventuele spanningen in de buurt verminderen. Tot slot vormen veiligheid & leefbaarheid een belangrijke pijler van het Programma Amersfoort Vernieuwt. In de totale aanpak van Amersfoort Vernieuwt versterken fysieke ingrepen (renovatie, sloop- of nieuwbouw), sociale inspanningen (mede door de AV-teams) en inspanningen op het gebied van veiligheid elkaar om de kwaliteit in brede zin van een wijk te vergroten. 13

14 3. VEILIGHEIDSBEELD Om een zo compleet mogelijk beeld te schetsen van de veiligheidssituatie in Amersfoort is een criminaliteitsbeeld gemaakt waarin resultaten, meerjarentrends en ontwikkelingen zijn te lezen. Dit criminaliteitsbeeld is gebaseerd op de Monitor Leefbaarheid & Veiligheid 2009, de criminaliteitscijfers van de politie en de professionele input van verschillende veiligheidspartners zowel intern als extern. In dit hoofdstuk wordt een aantal hoofdpunten van dit criminaliteitsbeeld geschetst. 3 In het criminaliteitsbeeld is onderscheid gemaakt tussen objectieve veiligheid en subjectieve veiligheid. Onder objectieve veiligheid verstaan wij de aangiften en meldingen van criminaliteit en overlast die bij de politie worden geregistreerd. Onder subjectieve veiligheid verstaan wij de veiligheidsbeleving van inwoners. In het criminaliteitsbeeld is gebruik gemaakt van politiecijfers in de periode 2003 tot en met Allereerst krijgt u een beeld van een aantal demografische ontwikkelingen in Amersfoort. 3.1 Demografische ontwikkelingen Amersfoortse bevolking Op 1 januari 2010 telde Amersfoort inwoners. Net als enkele voorafgaande jaren is in 2009 het natuurlijk verloop hoger dan het migratiesaldo. Amersfoort zal fors blijven groeien. We verwachten dat t de stad over tien jaar ruim inwoners zal tellen en het inwoneraantal tot 2023 blijft door groeien. Amersfoort is een jonge stad, meer dan de helft van de inwoners is jonger dan 40 jaar en maar één op de tien inwoners is ouder dan 65 jaar. In juni 2009 telde Amersfoort jongeren onder de 20 jaar, dat is ruim 26 % van het totaal aantal inwoners. De meeste jongeren wonen in Kattenbroek, Nieuwland en Hoogland. Toch begint in Amersfoort ook de vergrijzing geleidelijk aan toe te slaan. Het aantal en aandeel jarigen neemt fors toe. Van inwoners in 2009 tot naar verwachting inwoners in In Amersfoort wonen niet-westerse allochtonen, 14,1% van de bevolking. Dit is gemiddeld in vergelijking met andere steden van vergelijkbare grootte. Afgelopen 14 jaar is de totale bevolking met 27% gegroeid maar het aantal niet-westerse allochtonen met 93%. In deze periode zijn het juist niet de groepen niet-westerse allochtonen (Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen/Arubanen) die het sterkst groeien, maar vluchtelingen uit landen als Iran, Irak, Somalië en Afghanistan. Uit cijfers van het CWI blijkt dat begin 2010 bijna 4% van de potentiële beroepsbevolking (15-64 jaar) als niet-werkende werkzoekende staat geregistreerd. Dat komt neer op bijna mensen. Daarmee komt een eind aan de daling van de werkloosheid zoals die vanaf 2005 zichtbaar was. Het percentage niet-werkende werkzoekenden is het hoogst in de wijken De Koppel, De Kruiskamp en Liendert. Deze percentages liggen rond de 7%. In Hoogland en Hooglanderveen is de werkloosheid laag, onder de 2%. 3.2 Objectieve veiligheid: geregistreerde criminaliteit en overlast Sinds 2003 is het aantal aangiften vrijwel constant gedaald: gemiddelde met 5% per jaar. In 2009 bedroeg het aantal aangiften 9.529; een daling van 29% ten opzichte van Vooral het aantal bedrijfsinbraken (-60%), diefstal van auto s (-62%), veel voorkomende criminaliteit (-39%), straatroof (-33%) en zakkenrollerij (-37%) is in de periode 2003 tot en met 2009 spectaculair gedaald. In deze periode is alleen het aantal winkeldiefstallen (+6%) en het aantal meldingen jeugdoverlast (+82%) gestegen. 3 Het volledige Criminaliteitsbeeld is op te vragen bij de afdeling Openbare Orde en Veiligheid. 14

15 Tabel 1. Aangiften 4 politie in Amersfoort Aangiften tov 2008 Aangiften totaal % -15% Gewelddelicten % -16% 2009 tov % -35% -13% -20% Bedreiging % -9% Mishandeling % -5% openlijk geweld % -15% Straatroof % -33% Zedenmisdrijf % -40% Overval % -17% uitgaansgeweld huiselijk geweld veel voorkomende criminaliteit % -26% -39% -44% Vernieling % -9% Fietsdiefstal % -46% diefstal af /uit auto % -51% (poging tot) woninginbraak % -5% -11% -19% Bedrijfsinbraak % -15% -60% -70% winkeldiefstal % +6% diefstal van auto's % 0% -62% -65% zakkenrollerij % -20% -37% -42% overig % -2% -7% -15% Meldingen tov tov 03 Jeugdoverlast % +13% +82% +67% Burengerucht % -2% Geluidsoverlast % +34% Drankoverlast % +4% 4 De absolute aangiften zijn in zwart weergegeven, de donkerrode trendpercentages geven de relatieve (per inwoners) groei of daling aan. 5 Vanaf 2008 is de definitie van uitgaansgeweld gewijzigd: zo vallen naast meldingen aangiften nu ook onder de definitie. Daarnaast is het aantal delicten dat onder uitgaansgeweld valt uitgebreid (van 3 delictsoorten naar 16) en zijn de tijdstippen verruimd. 6 Dit betreft het aantal incidenten in de periode januari 2009 t/m november I.v.m. de invoering op 8 december 2009 van een nieuw registratiesysteem voor de politie, is het aantal incidenten van uitgaansgeweld van de maand december niet beschikbaar. 7 Dit betreft een doorberekening op basis van de eerste 11 maanden. Doordat het registratiesysteem van de politie begin december is gewijzigd, zijn de cijfers van de laatste maand niet meer goed vergelijkbaar. 8 In 2008 is de definitie van burengerucht gewijzigd en is geluidsoverlast (aangevuld met andere vormen van geluidsoverlast, zoals geluidsoverlast door horeca en evenementen) een aparte categorie geworden. Door deze wijzigingen zijn de cijfers op dit punt niet meer vergelijkbaar met voorgaande jaren. 15

16 Meldingen tov tov 03 Drugsoverlast % -7% Bron: politie Eemland zuid (GIDS), bewerking afdeling O&S, Gemeente Amersfoort -6% -5% NB. De relatieve cijfers voor winkeldiefstal en meldingen burengerucht zijn niet goed te berekenen door onvoldoende achtergrondgegevens of door veranderde definities. Toelichting Geweld Nadat het totaal aantal gewelddelicten per inwoners in de jaren 2006 tot en met 2008 redelijk stabiel was, is dit aantal in 2009 fors gedaald (16%). Ten opzichte van 2003 is het relatieve aantal gewelddelicten in 2009 zelfs met 20% gedaald. Het aantal geweldsmisdrijven per 1000 inwoners is sterk geconcentreerd in de Stadskern. Verder is het aandeel aangiften geweld per 1000 inwoners bovengemiddeld in Kruiskamp, Koppel, Liendert, Schuilenburg en Bergkwartier-Noord (richting station). De wijken waar relatief de minste gewelddelicten werden gemeld, liggen in Amersfoort- Noord en Rustenburg. Veelvoorkomende criminaliteit Een belangrijk deel van alle aangiften valt onder de categorie veelvoorkomende criminaliteit (vvc). Het gaat daarbij om diefstal af/uit auto (gemiddeld 40%); vernieling/zaakbeschadiging (33%) en fietsdiefstal (27%). Het totaal van de aangiften bereikte in 2003 een piek (6.570 aangiften) en is sindsdien flink gedaald tot aangiften in Een sterk concentratie voor veelvoorkomende criminaliteit is te zien in de binnenstad en in Berg-Noord (stationsgebied). Tegelijkertijd is de daling hier in 2009 relatief sterk: ruim 40% aangiften minder in de binnenstad en bijna 40% minder in de Berg-Noord dan in Die daling komt vooral voor rekening van de autocriminaliteit. Fietsdiefstal blijft het merendeel van de veelvoorkomende criminaliteit in de binnenstad uitmaken. Vernielingen worden verspreid over de hele stad gepleegd, maar kwamen in 2009 in relatieve zin vooral voor in Vermeerkwartier, Stadskern, Berg-Noord, Liendert en Kruiskamp. Het aantal aangiften van vernieling is in 2009 in de Stadskern met 17% gedaald. Ook in Kruiskamp, Schothorst-Zuid, Schuilenburg en Randenbroek loopt de veelvoorkomende criminaliteit na 2008 sterk terug. Ook hier komt de daling vooral door minder aangiften van diefstal af/uit auto s. Stijgers waren er in 2009 ook: de wijk Rustenburg, Zielhorst en Vathorst zag het aantal aangiften per inwoners in 2009 toenemen. In deze wijken komt dat vooral door een toename van het aantal aangiften autokraak. Woninginbraak Het aantal aangiften voor woninginbraken (of pogingen daartoe) beleefde in Amersfoort een record in 2005 met aangiften: dit bedroeg 2% van de woningvoorraad. Daarna volgde een daling met bijna 10% in 2006 en met een kwart in In 2008 bleef het aantal ongeveer gelijk (764 inbraken). In 2009 lag het aantal aangiften woninginbraken op 732; een daling met 4% t.o.v Afgezet tegen het aantal woningen, is de daling van het aantal aangiften woninginbraak in 2009 iets sterker: -9% t.o.v De meeste woninginbraken per inwoners vonden in de afgelopen jaren plaats in Berg-Noord. Maar ook in de Koppel, Vermeerkwartier en Liendert vonden in 2009 per relatief veel woninginbraken plaats. Inbraakgolven in het Leusder- en Vermeerkwartier, zoals in 2006, hebben zich de laatste drie jaren niet meer voorgedaan. In 2009 daalde vooral het aantal inbraken in Kruiskamp en Hooglanderveen met bijna 50% t.o.v Maar ook in Schothorst-zuid, Hoogland en Schuilenburg is in 2009 een flinke daling van het aantal woninginbraken van respectievelijk 34%, 29% en 32% t.o.v In Zielhorst, Nieuwland, De Koppel en Liendert nam het aantal woninginbraken in 2009 juist sterk toe. -25% -31% 16

17 Overige vermogensdelicten Zakkenrollerij Het aantal aangiften van zakkenrollerij daalde in de periode 2003 tot en met 2006 tot een niveau van minder dan 200 in In 2007 en 2008 nam het aantal aangiften opnieuw toe tot ruim 280 per jaar. In 2009 daalde het aantal weer met 18% ten opzichte van 2008 tot 232 aangiften. Dit delict is sterk geconcentreerd in de binnenstad en Berg-Noord (het stationsgebied). Meer dan tweederde van alle aangiften van zakkenrollerij vindt in deze wijken plaats. Diefstal van auto s Het aantal autodiefstallen is sinds 2003 (276 auto s) flink gedaald tot nog geen 100 in 2008 (-62%). In 2009 nam het aantal met 8% weer licht toe tot 105 aangiften. Autodiefstallen doen zich de laatste jaren het meest voor in Amersfoort-Zuid: Leusder- en Bergkwartier. Verder zijn autodieven relatief vaak actief in Kruiskamp, Randenbroek en Schuilenburg. Inbraken bedrijven of instellingen In 2002 bereikte het aantal bedrijfsinbraken of pogingen daartoe een voorlopige piek met ruim aangiften. In de afgelopen jaren is dat aantal fors gedaald tot 388 aangiften in 2007 en vervolgens weer iets toegenomen tot 479 in In 2009 is het aantal verder gedaald tot 407 aangiften; een afname met 15% ten opzichte van 2008 en maar liefst met 60% in vergelijking met In absolute zin komen de meeste bedrijfsinbraken voor op Isselt (bijna een kwart van alle aangiften), gevolgd door de Valleipoort (De Hoef), de Stadskern en Calveen. Ook in verhouding tot het aantal bedrijven wordt er op Isselt veel vaker ingebroken dan op de andere bedrijvenlocaties. Dit kan te maken hebben met de grotere inbraakgevoeligheid van de vaak oudere panden. Stadskern waar voorheen veel bedrijfsinbraak plaats vond, is sinds 2004 (met uitzondering van het jaar 2006) sterk gedaald in de politiecijfers. Winkeldiefstal In 2003 werd 510 keer aangifte gedaan van winkeldiefstal. Dat aantal liep terug naar ongeveer 400 in Daarna nam het weer toe tot 514 in 2008 en in 2009 is het aantal verder opgelopen tot 541 aangiften. Ten opzichte van 2003 is dit een toename van 6%, in vergelijking met 2008 een toename van 5%. (Omdat het bij de hier gepresenteerde cijfers voornamelijk om zaken gaat, waarbij de dief is betrapt en overgedragen is aan de politie, ligt het werkelijk aantal winkeldiefstallen waarschijnlijk veel hoger. Jeugdoverlast Het totaal aantal meldingen jeugdoverlast is de afgelopen jaren bijna verdubbeld van 695 meldingen in 2003 tot meldingen in In absolute zin blijven Kattenbroek en Nieuwland koploper. Relatief (per jongeren) komen de meeste meldingen voor in de Koppel. Deze wijk zag het aantal absolute meldingen ook sterk stijgen, van 18 meldingen in de eerste 11 maanden van 2008 naar 65 in dezelfde periode van

18 3.2 Subjectieve veiligheid Veiligheidsgevoel In het voorjaar van 2009 is de tweejaarlijkse Amersfoortse Monitor Leefbaarheid en Veiligheid uitgevoerd. Hierin zijn de veiligheidsgevoelens van bewoners in alle wijken gemeten. In 2009 is het percentage bewoners dat zich wel eens onveilig voelt met 3% gedaald van 26% naar 23%. Dat betekent dat in 2009 het overgrote deel van de volwassen bevolking (77%) zich nooit onveilig voelt in de eigen buurt. Er zijn verschillen per wijk. Vooral in de Stadskern en in Kruiskamp voelt men zich veiliger. In Schothorst-Zuid, Koppel en Nieuwland voelen bewoners zich iets vaker onveilig dan in Het veiligheidsgevoel is in Amersfoort vergelijkbaar met de G27-gemeenten. Uit de monitor Leefbaarheid en Veiligheid blijkt dat persoonskenmerken van invloed zijn op het veiligheidsgevoel. Zo voelen vrouwen zich vaker onveilig dan mannen. Opvallend is dat jongeren zich vaker onveilig voelen in de eigen buurt dan ouderen. Onder de 25 jaar voelt 28% zich wel eens onveilig in de eigen buurt: boven de 65 is dat maar 19%. Hoewel ouderen kwetsbaarder zijn voor de gevolgen van criminaliteit, lopen jongeren veel meer risico. Verder is het onveiligheidsgevoel het grootst onder alleenstaanden, eenoudergezinnen, allochtonen en mensen met een lage sociaaleconomische status. Zij zijn vaak kwetsbaarder, hebben minder middelen om zich tegen criminaliteit te beschermen en kunnen minder goed omgaan met de (psychische) gevolgen van een misdrijf (Monitor Leefbaarheid en Veiligheid, 2009) Aangiftebereidheid In diverse (landelijke en lokale) onderzoeken wordt de aangiftebereidheid gemeten. Omdat de vraagstellingen in de diversen onderzoeken verschillen, zijn de uitkomsten onderling niet één op één met elkaar te vergelijken. Desondanks lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat de aangiftebereidheid in Amersfoort hoger is dan de landelijke aangiftebereidheid 9. Voor een deel komt dit mogelijk door een iets andere vraagstelling. Het heeft waarschijnlijk ook te maken met het feit dat Amersfoorters gemiddeld meer vertrouwen hebben in de politie, dan burgers in andere gemeenten en in Nederland als geheel (zoals blijkt uit de Veiligheidsmonitor). 10 Naarmate burgers meer vertrouwen hebben in de politie (en daarmee eerder het gevoel hebben dat er iets met hun aangifte wordt gedaan) zijn zij eerder bereid om aangifte te doen. Er wordt toch niks gedaan met mijn aangifte wordt namelijk als belangrijkste reden genoemd om geen aangifte te doen. Ook hangt de aangiftebereidheid af van de aard van het misdrijf. Bij het ene misdrijf (bijv. woninginbraak) is de aangiftebereidheid hoger dan bij het andere. Gemeenten waar bijvoorbeeld het aantal woninginbraken relatief hoog is (in Amersfoort ligt de slachtofferkans op woninginbraak iets boven het landelijk gemiddelde), scoren derhalve vaak ook hoger op de bereidheid van burgers om aangifte te doen. Hoewel zoals gezegd ten aanzien van de onderlinge vergelijkbaarheid enige voorzichtigheid is geboden, wordt in onderstaande tabel de aangiftebereidheid in Amersfoort vergeleken met de landelijke aangiftebereidheid. Aangifte Nederland Amersfoort totaal 26,3% 26,7% 44% 41% geweldsmisdrijf 12% 12% *) *) woninginbraak 74% 76% 87% 92% poging tot woninginbraak 29% 34% 41% 38% fietsdiefstal 36% 40% diefstal fiets of bromfiets 50% 52% 9 Door de afdeling O&S zijn de cijfers met elkaar vergeleken, waarbij voor de landelijke cijfers de Integrale Veiligheidsmonitor als de bron is gebruikt en voor de Amersfoortse cijfers de Monitor Leefbaarheid & Veiligheid. 10 Zie de Integrale Veiligheidmonitor

19 diefstal uit auto 73% 70% 73% 70% zakkenrollerij 55% 55% 56% 51% *) te weinig cases om verantwoorde uitspraak te doen. De afgelopen jaren hebben wij bij iedere communicatie-uiting op het gebied van veiligheid, tevens van de gelegenheid gebruik gemaakt om bewoners op te roepen zaken te melden of aangifte te doen. Ook in de toekomst zullen wij nadrukkelijk bewoners hiertoe blijven oproepen. Veiligheidsgevoel nader beschouwd In de monitor Leefbaarheid en Veiligheid is gevraagd te noteren welk van de lijst van 25 voorvallen of misdrijven het meest voorkomen en welke het belangrijkste probleem vormt in de woonbuurt, dat met voorrang zou moeten worden aangepakt. Hierbij moet overigens worden opgemerkt dat de lijst van voorvallen niet alleen veiligheidsonderwerpen, maar ook leefbaarheidsonderwerpen betreft. Opvallend is dat iets dat vaak voorkomt in de woonbuurt, niet per definitie het buurtprobleem is waarvan men vindt dat het met voorrang moet worden aangepakt. De top-vijf van buurtproblemen die volgens de ondervraagden als eerste moeten worden aangepakt ziet er als volgt uit: 1 onvoldoende parkeerruimte 2 te hard rijden 3 hondenpoep 4 overlast van (groepen) jongeren 5 parkeeroverlast 19

20 Figuur 3: belangrijkste buurtproblemen onvoldoende parkeerruimte te hard rijden hondenpoep op straat overlast groepen jongeren op straat parkeeroverlast onoverzichtelijke verkeerssituatie rommel op straat vernielingen inbraak in w oningen geluidsoverlast door verkeer diefstal uit auto's andere vormen van geluidsoverlast diefstal of beschadiging buitenkant auto's overlast door omw onenden agressief verkeersgedrag drugsoverlast fietsendiefstal stankoverlast bekladding van muren of gebouw en overlast door zw ervers mensen die op straat w orden lastiggevallen dronken mensen op straat tasjesroof bedreiging gew elddelicten moet als eerste aangepakt w orden komt vaak voor Toelichting: komt vaak voor in % van totaal van de antwoorden Bron: O&S/ Stadspeiling 2009 % Kern van de problematiek/conclusies De criminaliteit in Amersfoort is de afgelopen jaren zeer fors gedaald; in 2009 bedroeg de daling maar liefst 35% ten opzichte van 2003, terwijl de bevolkingsomvang in deze periode juist flink is toegenomen. Ook is in 2009 het percentage bewoners dat zich nooit onveilig voelt in de eigen buurt licht gestegen van 74% naar 77%. Toch blijft een aantal veiligheidsthema s onze nadrukkelijke aandacht vragen. Zo is de jeugdoverlast in de afgelopen jaren steeds verder toegenomen en is het aantal woninginbraken en gewelddelicten weliswaar afgenomen, maar nog steeds hoog. Ook vormt veel voorkomende criminaliteit (autoinbraak, fietsendiefstal en vernieling) nog steeds een onevenredig groot deel van de totale criminaliteit (ca 40%) en signaleren wij een aantal (sub)buurten dat dreigt af te glijden als we daar niet actief op gaan inzetten. 20