Nederlands-Indië werd na lange gevechten als onafhankelijke staat erkend als de Republiek Indonesië

Transcriptie

1 Samenvatting door M woorden 20 februari ,4 8 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis tijdvak 10. Tijd van televisie en computer heden 2 e helft 20 e eeuw. Moderne tijd Kenmerkende aspecten: 45. De dekolonisatie maakte een eind aan de westerse hegemonie in de wereld. Voorbeeld in Nederlands-Indië werd na lange gevechten als onafhankelijke staat erkend als de Republiek Indonesië 46. De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog. Voorbeeld met vliegtuigen. De Berlijnse muur die elf maanden stand heeft gehouden. West-Berlijn werd zolang bevoorraad 47. De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de 20 e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen. Voorbeeld Mensen wilden hun eigen normen en waarden nastreven en Nederland veranderde in een consumptiemaatschappij. 48. De eenwording van Europa. Voorbeeld De val van het communisme. 49. De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen. Voorbeeld De komst van veel immigranten die hun eigen normen en waarden hielden. Pagina 1 van 12

2 Oriëntatie op het tijdvak Na 1945 à VS en SU nieuwe grootmachten à wapenwedloop à Koude Oorlog, dreiging van atoomoorlog. Na 1945 à Frankrijk, GB, Portugal, Nederland verloren overzeese gebieden à dekolonisatie à veel geweld en veel doden à Fransen en Duitsers samen met Europese landen samenwerken à Val van IJzeren Gordijn à Symbool voor overwinning van communisme. Samenleving werd pluriformer en welvaart bereikte in westerse landen een ongekend hoog peil. Kern en perspectief 10.1 De Koude Oorlog Kenmerkend aspect: 46 Verenigde Staten en Sovjet-Unie twee nieuwe grootmachten. Dit was het kapitalisme tegenover het communisme. Er ontstond atoomwapenwedloop en in Oost-Europa leefde men achter het IJzeren Gordijn. Truman (VS) steunde volken die zich tegen dictatuur of communisme wilden verzetten à Koreaoorlog & Vietnamoorlog. NAVO ßà Warschaupact Onderzoeksvraag: Wat waren de oorzaken van de Koude Oorlog en hoe vormde deze een bedreiging voor de wereldvrede? De VS en de SU hadden samen ervoor gezorgd dat Duitsland verslagen werd. Er ontstond een conflict over de heerschappij over Europa. Staten in Midden-Europa zouden een democratische regering krijgen maar Stalin wist af te dwingen dat deze landen dan bevriend zouden moeten zijn met Rusland. Deze landen werden satellietstaten van de Sovjet-Unie. Men sprak van een IJzeren Gordijn, de scheidslijn tussen het Westen en het Oosten. In 1949 bleek dat de VS en SU over atoomwapens beschikten en ze dreven hun bewapening op, sloten bondgenootschappen en bespioneerden elkaar. Mensen werden zenuwachtig door de dreiging van een derde wereldoorlog Koloniën worden onafhankelijk Kenmerkend aspect: 45 Pagina 2 van 12

3 Na WOII werden koloniën onafhankelijk à westerse landen verzwakt uit oorlog gekomen Brits-Indië à India en Pakistan 1949 Nederlands-Indië à Indonesië 1960 Veel Afrikaanse koloniën onafhankelijk Bracht veel problemen met zich mee. De landsgrenzen zijn willekeurig getrokken à burgeroorlogen en grensconflicten. Veel inwoners vertrokken tijdens dekolonisatie naar voormalige moederland. Onderzoeksvraag: Wat zijn de oorzaken en de gevolgen van het proces van dekolonisatie dat na 1945 op gang kwam? Oorzaken De blanke Europeanen zagen het als hun taak de westerse beschaving te verspreiden. Ze kweekten een inheemse intellectuele elite die mondiger werd en verlangde naar zelfbestuur. De nationalistische gevoelens waren toegenomen door drie oorzaken: WOI, Afrikanen en Aziaten moesten meevechten in de loopgraven en zagen waar de westerse beschaving toe kon leiden. WOII, de nederlagen van Britten, Fransen en Nederlanders maakten indruk op ze. Japan was niet-blank en won van ze. 1945, VS en SU waren het op één punt met elkaar eens: kolonialisme is verwerpelijk, Gevolgen Veel geweld en de westerse landen probeerden het te stoppen. Ook veel volksverhuizingen en onafhankelijke landen. Het begrip derde wereld ontstond. De eerste wereld was het Westen, de tweede het Oostblok. Derde wereldland is het synoniem geworden voor onderontwikkeld land Europa: van verdeeld naar één Kenmerkend aspect: à Frankrijk, Bondsrepubliek, Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg à kolen- en staalproductie onder gezamenlijk beheer. Val Berlijnse Muur & verdwijnen IJzeren Gordijn = ineenstorting communisme in Midden- en Oost-Europa. Europese integratie à Europese Unie Veel macht van nationale regeringen naar Europese Unie. Angst voor komst arbeidsmigranten uit nieuwe EUlidstaten in Oost-Europa. Pagina 3 van 12

4 Onderzoeksvraag: Door welke factoren is en wordt het proces van Europese integratie beïnvloed? Na 1945 wilden de mensen nooit meer oorlog en een opheffing van de hoge invoertarieven die de wereldhandel beïnvloeden. Op 9 mei 1950 kwam de kolen- en staalproductie van Duitsland en Frankrijk onder gemeenschappelijk bestuur. In 1951 kwamen hier meer landen bij en ze tekenden het Verdrag van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). In 1957 richtten de zes landen de Europese Economische Gemeenschap (EEG) op. Later in 1967 voegden de EGKS en de EEG samen tot de Europese Gemeenschap (EG) Van verzuild naar veelkleurig Kenmerkende aspecten: 47 & 49 Na WOII welvaart in het westen bereikte ongekende hoogte à lossere levensstijl à inspraak en individuele expressie. Er kwam een basis voor welvaart en sociale zekerheid. De maatschappij ging van verzuiling naar individualisme. Vietnamoorlog à televisieoorlog. Riep veel weerstand op. Jongeren ontwikkelden een vrije en alternatieve levensstijl en experimenteerden overal mee. Maatschappij werd pluriformer, inburgering verliep moeizaam en populistische partijen met nationalistische programmapunten trokken veel kiezers. Onderzoeksvraag: Welke sociaal-culturele veranderingen kenmerkten de Nederlands pluriforme samenleving? Mensen wilden zich niet meer door anderen hun normen en waarden laten voorschrijven. Dit ging sneller in de steden en de ontzuiling had te maken met twee processen. Secularisering: Individualisering: minder mensen laten zich leiden door het geloof. burgers wensten zelf uit te maken hoe ze hun leven inrichtten. Er kwamen steeds meer buitenlanders die werk zochten en vaak in Nederland bleven wonen met hun gezin. Er ontstond een proces van integratie maar dit was niet verplicht. Nederland werd pluriform. Samenvatting aan de hand van leerdoelen 10.1 De Koude Oorlog De factoren die leidden tot de Koude Oorlog. Er waren een aantal conflicten. Burgeroorlogen in frontlijnstaten Wapenwedloop Wedloop in de ruimte Pagina 4 van 12

5 Economische competitie à ze vonden beide dat hun eigen systeem beter werkte. Ze hadden samen Europa bevrijd maar wantrouwden elkaar enorm. De ideologieën van het communisme en het Westen. Westen Vrijheid van het individu Democratische besluitvorming Meerpartijenstelsel Vrije verkiezingen en meningsuiting Kapitalisme Beperkte staatsbemoeienis met economie Communisme Sovjet-Unie: Karl Marx zijn ideeën. Actieve geheime politie Geen particulier eigendom Alleen maar staatsbemoeienis Verloop van de Koude Oorlog Winston Churchill s Iron Curtain Speech Een IJzeren Gordijn door heel Europa. Landen achter deze denkbeeldige lijn liggen binnen de Sovjetinvloed Truman Doctrine Ieder land dat zich bedreigd voelde kon rekenen op Amerikaanse steun à containmentpolitiek, een land streeft naar machtsbeperking van het andere land. Marshallplan Als een land er economisch slecht voor staat gaat de Verenigde Staten die landen economisch helpen om te voorkomen dat ze overstappen naar het communisme Blokkade van Berlijn 1949 Van de ene op de andere dag stond er een muur dwars door Berlijn. West-Berlijn kon niet meer aan voedsel komen dus luchtbrug à elke twee minuten landde er een vliegtuig met voedsel NAVO Pagina 5 van 12

6 Oprichting van de Noord-Atlantische VerdragsOrganisatie. Militair bondgenootschap en was kapitalistisch Warschau Pakt Bondgenootschap van alle Oost-Europese landen 1949 Mao s revolutie leven. Op 1 oktober riep Mao Zedong de Chinese Volksrepubliek uit. China moest voortaan onder het communisme Koreaoorlog 1953 Na Japanse nederlaag in 1945 werd Korea opgedeeld. Noord-Korea à communistisch onder Sovjet-Unie. Zuid- Korea à kapitalistisch onder de Amerikanen. Brak een hete oorlog uit maar deze oorlog is onbeslist geëindigd. Er heerst nog steeds een IJzeren Gordijn. Wel was er dreiging van atoombommen maar president Truman hield dit tegen omdat de Sovjet-Unie ook over atoomwapens beschikte. In 1953 kwam er een wapenstilstand die nog tot vandaag duurt Hongaarse opstand Hongaren weigeren naar Rusland te luisteren maar Rusland wint hun met geweld terug. Geen hulp van Amerika door de grote dreiging van een kernoorlog Berlijnse Muur Oost-Berlijn stroomde leeg. Het kapitalisme had veel meer ontwikkelingskansen. Cubacrisis Fidel Castro wil minder Amerikaanse invloed op Cuba. Amerika gaat Cuba economisch boycotten maar Castro bekeert zich tot het communisme Varkensbaai incident President Kennedy geeft toestemming aan Cubaanse tegenstanders van Castro om Cuba binnen te vallen. Ze willen een revolutie starten maar de invasie mislukt. Pagina 6 van 12

7 Rusland zet in het geheim atoomwapens op Cuba maar door spionagefoto s ontdekt Amerika dit. Amerika blokkeert aanvoerroute wapens naar Cuba. Russische schepen negeerden deze blokkade en voeren gewoon door. De wereld hield haar adem in want het leek dat er een derde wereldoorlog ging komen maar op het laatste moment keerden de Russische schepen om. Rusland geeft toe, ze hadden geen vloot dus waren zwakker dan de Amerikanen. De verhoudingen tussen Oost en West werden na 1962 meer ontspannen. Détente en periode van relatieve ontspanning tussen Oost en West. Er kwam een directe telefoonverbinding tussen het Witte Huis en het Kremlin en er kwam een verbod op bovengrondse kernproeven. Ook werd in enkele akkoorden grenzen gesteld aan het aantal raketten dat iedere supermacht mocht bezitten Koloniën worden onafhankelijk Oorzaken van dekolonisatie Zie oriëntatie op het tijdvak 10.2 Dekolonisatie was een moeilijk proces. De westerse landen wilden niet dat hun koloniën onafhankelijk werden. Dit heeft tot veel gevechten geleid. Vietnam Frans-Vietnamese oorlog. Vietnam wint deze en Frankrijk trekt zich terug. Er was een tijdelijke splitsing tussen noord en zuid om alles weer op orde te krijgen. Het noorden was communistisch en het zuiden kapitalistisch. De bedoeling was dat er verkiezingen zouden komen voor heel Vietnam maar het zuiden werkte niet mee dus deze zijn nooit gehouden. In de jaren 60 ontstond er een Guerilla beweging in Zuid-Vietnam en Noord-Vietnam ging hun steunen. Vanaf 1964 steunde Amerika de kant van Zuid-Vietnam maar de overwinning kwam niet dichterbij. De aanvoerroute was de Ho Tsji Minh route en de guerrillabeweging werden Vietcongstrijders genoemd. Ze waren niet herkenbaar omdat ze eruitzagen als gewone burgers. Amerika had een onzichtbare vijand. De Vietnamoorlog wordt ook wel de televisie-oorlog genoemd. Alles werd in Amerika op tv uitgezonden en de tegenstand groeide. Amerika verliest de oorlog. Vietcong is sterker dan verwacht. In 1974 verlaat Amerika Vietnam. Dit was een Amerikaans trauma omdat ze nog nooit een oorlog verloren hadden. India en Pakistan Pagina 7 van 12

8 Brits-Indië werd in 1947 onafhankelijk. Gandhi had al vanaf 1920 geprotesteerd tegen de Britse overheersing. Hij kreeg enorme aanhang. In 1930 had hij de zoutmars georganiseerd, een voettocht van 400 kilometer om zout te winnen. De Britten hadden namelijk een nieuwe belasting op zout ingevoerd. De Britten traden hard op en er zijn zestigduizend Indiërs gevangen gezet. Toen er een nieuwe regering kwam in London werd India onafhankelijk. De hindoes en de moslims waren de twee grootste religieuze gemeenschappen. Brits-Indië werd India en Pakistan. Er ontstonden enorme volksverhuizingen die veel doden geëist hebben door onderlinge gevechten. Indonesië Op 17 augustus 1945 roept Soekarno de Republik Indonesia uit maar de Nederlandse regering erkende de onafhankelijkheid niet. Er ontstaan grote gevechten maar de regering van Washington dreigde de Marshallhulp stop te zetten als Nederland door ging met de gevechten. De hedendaagse problemen in landen in Afrika en Azië zijn deels terug te voeren op de koloniale periode. Doordat westerse bedrijven er vestigden ging alle winst direct door naar het westen. De jonge staten hadden geen goed bestuur en problemen zoals overbevolking en gebrekkige infrastructuur werden niet goed opgelost. In de jaren vijftig en zestig verleenden de Fransen en Britten onafhankelijkheid aan diverse koloniën in Afrika maar er kwamen gematigde, westers gezinde staatslieden aan de macht Europa: van verdeeld naar één Verklaringen voor de vlotte start van het Europese integratieproces Na 1945 verlangden de West-Europeanen naar integratie om een herhaling van een verwoestende wereldoorlog te voorkomen, tijdens de crisis van de jaren dertig werd de wereldhandel sterk belemmerd door hoge invoertarieven en er was angst voor het verspreidende communisme. De Amerikanen gaven Marshallhulp zodat de landen niet over zouden gaan naar het communisme. Dit heeft geholpen want de hulp heeft in Europa voor veel welvaart gezorgd. Successen van de Europese integratie onderlinge staatkundige verhoudingen, kansen van EU-burgers op materieel en immaterieel gebied. In 1951 werd de EGKS opgericht. Nederland, Frankrijk, Bondsrepubliek Duitsland, België, Luxemburg en Italië deden hier aan mee. De EEG werd opgericht in 1957 voor een gemeenschappelijke markt en economische expansie. Euratom werd opgericht om het vreedzame gebruik van kernenergie te stimuleren. Pagina 8 van 12

9 Daarna kwam de EG (EGKS, Euratom en EEG samen) en later volgde daarop de EU. Wat de val van het Oost-Europese communisme betekende voor de Europese integratie Het Oost-Europese communisme viel in Mensen kregen drang naar vrijheid en dit begon in Polen in Daarna volgde Hongarije, zij knipten in het prikkeldraad van het IJzeren Gordijn een doorgang. De omschakeling van planeconomie naar vrijemarkteconomie verliep nergens soepel en het betekende voor veel mensen armoede. Veel van de voormalige communistische landen wilden bij de Europese Unie. Dit is nog steeds het geval. Gevolg hier van was dat veel mensen uit de voormalige communistische landen werk gingen zoeken in de meer welvarende landen. Deze mensen waren goedkoper en veel Nederlanders uit lagere milieus konden moeilijker aan een baan komen. Ook dit gebeurt nog steeds Van verzuild naar veelkleurig Kern: WOII komt ten einde: Ongekend hoge welvaart Maatschappij werd veel pluriformer door grote stroom immigranten. Taal- en cultuurproblemen bemoeilijkten integratie, nationalisme komt langzamerhand op. Perspectief: WOII had gezorgd voor veel onzekerheid. Deze onzekerheid was de basis voor de gecreëerde welvaart Pagina 9 van 12

10 en sociale zekerheid. Welvaartsgroei kwam na decennia tot z n grenzen. Welvaart Nederland nam enorm toe, dit had verschillende oorzaken. West-Europa was gemotiveerd om hard te werken. Goede scholing. Marshallhulp ->financiële injectie. ->Psychologische stimulans vanwege het vertrouwen van Amerika. Goede infrastructuur. Er was in 1944 een vast systeem van wisselkoersen afgesproken zodat het internationale betalingsverkeer soepeler verliep dan voor de oorlog. Van groot belang was ook de wederopbouw van Duitsland. Nederland (en andere westerse landen) kre(e)g(en) te maken met een aantal ingrijpende sociaal-culturele veranderingen vanaf eind jaren zestig. De Tv kwam in de huiskamer. Tot 1964 was er slecht één tv-kanaal te ontvangen. Dit betekende dat de Nederlanders allemaal naar dezelfde programma s keken. Veel mensen kwamen zo in contact met andere normen en ideeën dan hun eigen zuil kende. De grootste verandering was de ontzuiling. Dit betekende dat men in contact kwam met andere ideeën dan hun eigen zuil. Vooral de orthodoxe protestanten en katholieken leefden in hun eigen zuil. In de jaren vijftig werd het ontzuilingproces ingezet. De ontzuiling werd versterkt door twee gelijktijdige processen: secularisering en individualisering. Secularisering wil zeggen dat mensen zich in het dagelijks leven steeds minder laten leiden door het geloof. Individualisering betekent dat mensen steeds meer wensten hun leven te leiden zoals ze zelf wilden zonder advies van een geestelijke of politicus. Dit gold voornamelijk voor de babyboomers. Een andere belangrijke aanjager van de culturele omslag is de popmuziek. De zangers en bands gaven allerlei slechte voorbeelden die door de jeugd werd overgenomen. Denk hierbij aan op brommers rijden (nozems), cosmetica en ook werd er veel geld gespendeerd aan grammofoonplaten etc. Hier had de oudere generatie nogal moeite mee. Rond 1968 kwam de jeugd in opstand tegen de autoriteiten van de gehele westerse wereld. Dit zorgde ervoor dat vele taboes werden doorbroken, ook op seksueel gebied. Nieuwe politieke bewegingen en andere trends kregen hierdoor meer kans. Ook kwam er meer inspraak voor de burgers over zaken die hun direct aangingen. Na 1950 veranderde er nogal veel aan de samenstelling van de Nederlandse bevolking, dit is te verklaringen door een aantal oorzaken: Pagina 10 van 12

11 Honderdduizenden Nederlanders emigreerden naar landen zoals Canada, Australië of Nieuw-Zeeland, dit had te maken met de aanvankelijk sombere toekomstverwachtingen, voor een deel een bijverschijnsel van de Koude Oorlog. Rond 1950 kwamen er veel mensen uit het huidige Indonesië naar Nederland toe. Deze mensen assimileerden goed en gingen op den duur op in de Nederlandse samenleving. Dit lag anders voor de Molukse immigranten, dezen hoopten op den duur op een eigen onafhankelijk land in Oost-Indonesië en behielden dus hun taal en cultuur. Molukkers hebben een aantal pogingen gedaan om de Nederlandse regering onder druk te zetten, maar dit zonder resultaat. Deze Indische mensen kwamen hier i.v.m de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië. Rond 1960 kwam er een nieuwe stroom migranten op tijdelijke basis. Deze mensen waren voornamelijk afkomstig van landen rond de Middellandse zee aan de Europese zijde, zoals Griekenland. Dezen kwamen hier voornamelijk om te werken. Daarna kwamen er ook andere mensen zoals Turken en Marokkanen. Na 1970 was gezinshereniging toegestaan waardoor er nog meer migranten bijkwamen. Rond 1975 kwamen er zo n driehonderdduizend Surinamers i.v.m de onafhankelijkheid van Suriname. Rond 1990 kwamen er ook veel illegale politieke vluchtelingen uit landen zoals Somalië of het voormalige Joegoslavië. Na de val van het Ijzeren Gordijn kwamen er ook veel mensen uit het Oostblok werk zoeken in Nederland. Dit had te maken met de open grenzen van de EU Geschiedenis tijdbalk 1945 oprichting Verenigde Naties opdeling Korea in noord en zuid feb. Conferentie in Jalta juli Conferentie van Potsdam Berlijn verdeeld vanaf samenwerking VS en Rusland verdween helemaal 1946 sprake van een Ijzeren Gordijn Koude Oorlog, geen geweld aan te pas gekomen 1947 Trumandoctrine. Containmentpolitiek volgt en Marshallplan 1948 gemeenschappelijke munt in westelijke zones van Berlijn 1949 Vs en Rusland beide kernwapens Oost-Azië nieuw spanningsveld in de Koude Oorlog opheffing Berlijnse muur 1 10 Mao Zedong roep Chinese Volksrepubliek uit juni 1950 hete oorlog tussen de beide Korea s Pagina 11 van 12

12 1953 wapenstilstand tussen noord en zuid 1955 west-duitsland sluit zich aan bij de NAVO oprichting Warschaupakt 1958 China zoekt eigen weg naar communisme 1960 spanningen in Koude Oorlog liepen hoog op Cuba gedoe (aantek.) Pagina 12 van 12