5,8. Profielwerkstuk door een scholier 2916 woorden 18 maart keer beoordeeld. Geschiedenis INLEIDING:

Transcriptie

1 Profielwerkstuk door een scholier 2916 woorden 18 maart ,8 156 keer beoordeeld Vak Geschiedenis INLEIDING: Het onderwerp 'Koude Oorlog' sprak me aan omdat ik het interessant vind dat het ten tijde van de koude oorlog wereld nieuws was, iedereen was bang voor wat er zou kunnen komen. Ook hebben we het met de geschiedenis lessen over de koude oorlog gehad, het lijkt me leuk om te onderzoeken waardoor deze 'oorlog' plaatsvond en hoe het kwam dat het niet tot een echte, warme oorlog kwam. De hoofdstukken die ik in mijn werkstuk ga behandelen zijn: 1.Wat zijn de oorzaken van de koude oorlog? 2.Wat waren de verschillen in de ideologieën van het kapitalisme en het communisme? 3. Wie was Karl Marx en wat waren zijn ideeën? 4.Wat hield de wapenwedloop in? 5.Hoe kwam de Cuba-crisis tot stand??hoe kwam de Vietnam oorlog tot stand??waarom werd het ijzeren gordijn gebouwd??welke landen waren betrokken bij de koude oorlog en hoe kwam dit? 9.Hoe kwam de Koude Oorlog tot een einde? Deze hoofdstukken hebben te maken met mijn hoofdvraag: Hoe kwam het dat er niet een warme oorlog ontstond? De probleemstelling die ik hierbij heb bedacht is: Wat was de rol van de Koude Oorlog in de 20e eeuw? Mijn hypothese is: Er werd niet met atoombommen gevochten omdat de landen bang waren dat dat de ondergang van de wereld zou zijn. Hoofdstuk 1: Wat waren de oorzaken van de koude oorlog? Na de tweede wereldoorlog werden Amerika en de Sovjet-Unie( de grootste landen van de wereld) als grootste winnaars gezien. Amerika had geen schade in eigen land, omdat daar niet gevochten werd. Daar komt nog bij dat Amerika veel geld verdiend had aan de oorlog en het had West-Europa bevrijd. De Sovjet-Unie had Duitsland verslagen en daar waren miljoenen slachtoffers gevallen. De Amerikanen waren bang voor een communistische aanval en voor de verspreiding van het Pagina 1 van 7

2 communisme in heel de wereld. De SU waren tegen het kapitalisme wat in de VS gaande was. Ook waren ze bang voor een Amerikaanse aanval, dit kwam doordat de VS een atoombom in bezit had waarover ze geen informatie wilden vrijgeven. Dit leidde tot meer wantrouwen van de Sovjet-Unie. Ook persoonlijke zaken waren oorzaken van de Koude Oorlog. Roosevelt (president VS) en Stalin (Leider SU) konden het goed met elkaar vinden, maar de opvolger van Roosevelt, Truman kon het niet goed vinden met Stalin. Niet nagekomen afspraken tussen beide partijen leidden ook tot wantrouwen tussen beide partijen. Hoofdstuk 2. Wat waren de verschillen in de ideologieën van het kapitalisme en het communisme? Ten eerste zal ik uitleggen wat het communisme en het kapitalisme precies inhouden. Kenmerken communisme: Gelijkheid centraal Productiemiddelen in handen van de staat Economie in handen van de staat Communistische partijen vormden zich om tot sociaaldemocratische partijen Gebaseerd op het idee van Karl Marx Kenmerken Kapitalisme: economische stelsel waarbij de productie en de verhandeling van goederen in bezit zijn van particulieren. gericht op het maken van winst gebaseerd op de vrije markt van vraag en aanbod gebaseerd op opeenhoping van kapitaal en arbeid in particulieren ondernemingen Amerika en de Sovjet-Unie hadden allebei andere ideeën over hoe men moest leven in een maatschappij. Amerika is kapitalistisch (kapitaal=geld) Dit houdt in dat er een verschil is tussen rijke en arme mensen. In een kapitalistisch land is het de bedoeling om winst te maken. De arbeiders verdienen minder dan de fabrieksbazen. Ook bemoeit de regering zich weinig met de economie. In de Sovjet-Unie was men communistisch. (commune= gemeenschap of samenleving). In een communistisch land is alles van iedereen. Je hebt geen eigen bezit. Alles is van de regering en die probeert alle producten zo eerlijk mogelijk te verdelen onder de bevolking. De communisten geloofden dat de kapitalistische landen vanzelf ten onder gingen, omdat de arbeiders en de boeren (volgens hen) werden uitgebuit. De communisten wilden dat in ieder land een opstand ontstond tegen de rijken. De kapitalisten (Amerika) waren erg bang dat dit echt zou gebeuren. Dat was negatief voor de mensen met veel geld. Ze deden er dus alles aan om dit tegen te gaan. Hoofdstuk 3: Wie was Karl Marx en wat waren zijn ideeën? Het communisme is voortgekomen uit de ideeën van Karl Marx, de grondlegger van het Marxisme. Karl Marx was een Duitse filosoof die wilde dat de arbeiders voor zichzelf op zouden komen. Hij wou dat dit via een revolutie zou gebeuren. De rechten en plichten van rijke en arme burgers moesten gelijk zijn. Het Marxisme is in Rusland ontstaan, hier kwamen de boeren in opstand tegen de rijke burgers. Pagina 2 van 7

3 Marx dacht ook dat het kapitalisme vanzelf zou verdwijnen doordat het zichzelf zou vernietigen doordat het van de ene economische crisis in de andere zou vallen. Hij wou geen klassenmaatschappij. Ook vond hij godsdiensten onzin, hij vond dat mensen alleen aan hun geloof dachten als ze zelf problemen hadden. Later ontstonden er twee richtingen: Het socialisme en het communisme. Aanhangers van het communisme wilden dat door middel van een revolutie de ideeën van Marx uitgevoerd zouden worden, de arbeiders zouden zo aan de macht komen. Aanhangers van het socialisme wilden ook dat de arbeiders aan de macht zouden komen, maar dan stap voor stap. Ze dachten dat als de arbeiders steeds meer rechten zouden krijgen ze ook vanzelf helemaal aan de macht zouden komen, zonder revolutie. Een belangrijke vriend van Karl Marx was Friedrich Engels. Ze werken veel samen en hadden dezelfde ideeën over het kapitalisme, het socialisme en het communisme. Het bekendste boek dat zij hebben geschreven is 'Das Kapital'. Het eerste deel heeft als ondertitel: 'Het productieproces van het kapitaal' ('Der Productionprozess des Kapitals') Van dit deel zijn meerdere drukken verschenen. De derde en de vierde druk zijn door Friedrich Engels bewerkt, hij voegde allerlei aantekeningen van Karl Marx toe aan het boek en bewerkt die. Het tweede deel is getiteld: 'Het circulatieproces van het kapitaal' ('Der Zirkulationsprozess des Kapitals') ook dit deel werd door Friedrich Engels uitgegeven. Het derde deel gaat over: 'Het proces van de kapitalistische productie als geheel' ('Der Gesamtprozess der kapitalistischen Production') net als de latere drukken van het eerste en het gehele tweede deel werd ook dit deel door Friedrich Engels uitgegeven. Het boek 'Theorieen over de meerwaarde' (Theorieen über den Mehrwert') wordt beschouwd als vierde deel van Het Kapitaal. Hierin staat de kritiek op de werken van een aantal klassieke economen. Dit deel werd voor het eerst uitgegeven door Karl Kautsky. Hoofdstuk 4. Wat hield de wapenwedloop in? De wapenwedloop is begonnen toen Amerika een atoombom op Japan gooide, wat jaren later nog ernstige gevolgen had. De Sovjet-Unie kon niet achterblijven. Jarenlang werd er in het geheim aan een atoombom gewerkt. Gevaren van de wapenwedloop: Een land kon de wapens ook écht in gaan zetten Een simpel conflict kon door de kernwapens uitgroeien tot een wereldoorlog Het wapenbezit kon worden gebruikt om de ander te overbluffen De wapens konden steeds effectiever en wereldwijd worden ingezet. De Sovjet-Unie kon vanaf 1957 met een Spoetnik(onbemande satelliet) een atoombom op de VS laten vallen. De ruimtevaartprogramma s van de VS en de SU werden voor de wapenwedloop verder ontwikkeld. Bij het gebruik van massavernietigingswapens zullen veel gewone burgers het slachtoffer worden. Doordat de VS en de Sovjet-Unie beiden wisten dat wanneer een land een atoombom gooide, het andere land ook zo n bom terug kon gooien (zoals de afbeelding op de voorkant laat zien), kwam de koude oorlog nooit tot een echte, een warme oorlog. De tegenstellingen tussen Oost en West werden wel alleen maar groter. Pagina 3 van 7

4 Na aanleiding hiervan richtte de West-Europese landen de NAVO op (inclusief Amerika) en de Oostbloklanden het Warschaupact. (inclusief de Sovjet-Unie) NAVO-lid vanaf de oprichting in Niet afgebeeld zijn Canada en de Verenigde Staten. Later toegetreden: Griekenland en Turkije 1952, West-Duitsland 1955, Spanje 1982 Warschaupactlid vanaf de oprichting in 1955 (gestreept: Albanië, uitgetreden 1968) Later toegetreden: Oost-Duitsland 1956 De landen die zich bij deze militaire bondgenootschappen aansloten beloofde elkaar (militaire) steun bij een aanval op één van hen. Hoofdstuk 5. Hoe kwam de Cuba-crisis tot stand? De Cuba crisis is ontstaan doordat in januari 1959 Cuba een nieuwe communistische leider had gekregen: Fidel Castro. Hij had sterke banden met de Sovjet-Unie en Cuba kreeg een communistische regering. Cuba werd dus een dictatuur. Dit vond buurland Amerika niet prettig. Toen president Kennedy in 1960 aan de macht kwam besloot hij iets aan deze communistische dreiging te doen. Het leek hem het beste om dit via een gewapende ingreep te doen. Hiervoor waren mensen nodig. Het beste was om geen Amerikaanse soldaten in te zetten. Dit zou er namelijk voor kunnen zorgen dat de eerste stap naar een openlijke oorlog door Amerika zou worden gezet. Hierdoor zouden conflicten kunnen ontstaan, dat was dus niet de bedoeling. De Amerikanen hadden andere soldaten nodig. Dit werden Cubaanse vluchtelingen en verbande personen. Dit waren erg onervaren 'soldaten'. Toen werd er geprobeerd om onder andere Cubaanse kunstenaars, leraren en hoger opgeleiden om te vormen tot guerilla strijders. Dit waren ongeveer 1700 mensen die op 17 april 1961 het in de varkensbaai op Cuba opnemen tegen de militairen van Fidel Castro. Fidel Castro's leger versloeg ze. De band tussen Cuba en de Sovjet-Unie werd nog sterker. Om een nieuwe invasie te voorkomen besloot Castro dat de Sovjet-Unie nucleaire wapens en raketten naar Cuba mochten verschepen. Dit ontdekten de Amerikanen al snel. Dit kon Kennedy niet zomaar laten gebeuren. Kennedy zorgde voor een zeeblokkade rond Cuba. De VS eisten dat als ze de raketten niet weg zouden halen er een nucleaire oorlog zou volgen. De wereld was niet veel verwijderd voor een nucleaire oorlog, iets wat verschrikkelijk zou zijn geweest, de wereld zou kunnen vergaan. Na een aantal dagen kwamen Chroesjtsjov en Kennedy tot een compromis. De raket installaties werden weggehaald en er werd afgesproken dat Amerika Cuba nooit meer zou aanvallen. Toch was Kennedy niet tevreden. Hij liet in de wet vastleggen dat handel met Cuba geïnterpreteerd werd als handel met de vijand. Zo werd de blokkade nog strikter. Ook was elk contact verboden. Voor Kennedy dit besloot liet hij nog wel meer dan duizend Havana-sigaren overvliegen uit Cuba. Deze sigaren rookte hij zelf. Pagina 4 van 7

5 Hoofdstuk?: Hoe kwam de Vietnam oorlog tot stand? In 1954 verloor Frankrijk haar kolonie Vietnam na een bloedige oorlog tegen een Vietnamees bevrijdingsleger. Vietnam werd verdeeld in een communistisch Noord-Vietnam en een pro-westers Zuid- Vietnam. In Zuid-Vietnam kwam de dictator Ngo Dinh Diem aan de macht. Tegenstanders van deze man vormden een bevrijdingsbeweging, de Vietcong; deze beweging werd gesteund door het communistische noorden. De VS was bang dat de communisten zouden winnen. Als dit inderdaad zou lukken, zou volgens de dominotheorie, land na land communistisch worden. In 1964 escaleerde de strijd en gaf de Amerikaanse president Johnson toestemming voor bombardementen op Noord-Vietnam. De Amerikanen hadden veel grote legers en hadden veel geld in deze oorlog gestopt. Toch slaagde de VS er niet in om het communistische (guerrillaleger) te verslaan. Deze strijd maakte duidelijk dat er grenzen waren aan de macht van de VS. Hierna volgde ook steeds meer protest vanuit Amerika tegenover de regering. De reden dat de Vietnam oorlog een belangrijk moment in de geschiedenis was is omdat hieruit bleek dat de VS niet zo sterk was als vele dachten, ook de bereidheid om het communisme te bestrijden nam af. De dominotheorie: Land na land wordt communistisch. Hoofdstuk?: Waarom werd het ijzeren Gordijn gebouwd? Van Noord naar Zuid is een gordijn neergelaten, een ijzeren gordijn. De landen in Oost-Europa waren communistisch geworden en de Sovjet-Unie had in deze landen veel invloed. Europa was hierdoor in tweeën gedeeld. De grens tussen Oost en West was hermetisch afgesloten met prikkeldraad en wachtposten. Churchill noemde dit daarom het ijzeren gordijn. Hij had gelijk, ook Duitsland was uiteengevallen in twee delen die zich heel verschillend ontwikkelden. West-Duitsland kreeg een eigen grondwet en een zelfgekozen bestuur. Ook herstelde de Duitse economie zich snel, het ging eerst slecht door de tweede wereldoorlog, maar West-Duitsland kwam hier bovenop door het Marshallplan: De VS gaf geld aan alle Europese landen. Met dit geld kon de economie weer op gang gebracht worden. Hiervoor in de plaats zou de VS weer een afzetmarkt in Europa krijgen voor hun eigen producten. Door dit plan had West-Duitsland in de jaren 50 alweer welvaart. Daarentegen werd Oost-Duitsland, net als andere Oost-Europese landen een éénpartijstaat. Hier kwam een communistische economie die gebaseerd was op vijfjarenplannen. Deze economie groeide veel minder hard. De Oost-Duitsers moesten hard werken voor weinig geld en konden veel minder geld besteden. Toen was er nog Berlijn: Het hoorde bij geen van beide staten en werd bestuurd door de geallieerden. Hier was de grens tussen Oost en West niet dicht. Treinen en metro s reden gewoon door. In de jaren vijftig vluchtten steeds meer ontevreden Oost-Duitsers via Berlijn naar West-Duitsland. De Oost-Duitse regering besloot daarom ook hier de grens af te sluiten. De Berlijnse muur werd gebouwd. (in ongeveer één dag tijd) Deze muur stond in de Sovjet-Unie en liep dwars door tuinen, straten en begraafplaatsen. De muur scheidde de inwoners van dezelfde stad van elkaar. Zo raakten heel veel mensen hun baan kwijt. Ook reden te treinen en metro s niet meer. Het gat in het ijzeren gordijn was dicht. Pagina 5 van 7

6 Toch waren er mensen die probeerden om van Oost- naar West-Berlijn te vluchten. Toen de muur er net stond werd de muur onderbroken door gebouwen die zo een deel werden van de scheidslijn tussen Oosten West-Berlijn. In de eerste weken na de bouw van de muur konden mensen nog ontsnappen door uit de ramen van die gebouwen te springen, West-Berlijn stuurde brandweermannen om deze mensen op te vangen met kleden. Na een aantal weken werden de ramen dichtgemetseld met bakstenen, grenswachters met geweren en mijnenvelden verhinderden een veilige overtocht. In het eerste jaar van de muur overleden 41 Oost- Duitsers tijdens een poging om over de muur te klimmen. Een bekend verhaal is het verhaal van de 18- jarige Peter Fechter. Hij probeerde samen met een vriend over de Berlijnse muur te klimmen. Zijn vriend heeft de overkant gehaald maar Peter werd in zijn rug geschoten door de grenspolitie. Hij viel terug op de grond en lag dood te bloeden. Hij schreeuwde om hulp. 300 meter verderop was een Amerikaanse legerpost. Een menigte uit West-Berlijn smeekte de Amerikanen om de jongen te redden maar de soldaten werd bevolen niet in te grijpen. Peter Fechter lag in Sovjetgebied en ingrijpen kon een internationaal incident veroorzaken. 55Minuten later overleed hij aan zijn verwondingen en werd zijn lichaam door Oost- Berlijnse grenswachters weggehaald. Hoofdstuk?: Welke landen waren betrokken bij de Koude Oorlog en hoe kwam dit? De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten waren de twee grote partijen in de Koude Oorlog. De communisten wilden een communistische wereld, de Amerikanen wilden een kapitalistische wereld. Stalin, de Sovjet-dictator was bang voor het westen, voor het kapitalisme. Hij dacht dat communistische en kapitalistische landen niet vreedzaam naast elkaar konden leven. Hij voelde zich onveilig. Hij dacht dat als de westerse mogendheden er de kans voor kregen ze zo een eind zouden maken aan het communisme. Om deze reden wilde hij Moskou beschermen. Dit deed hij door een nieuwe grens te maken. Een veiligheidscordon, ook wel de satellietstaten genoemd. De landen die hij bij de Sovjet-Unie toevoegden waren Estland, Letland, Litouwen en het oosten van Polen, Georgië en Roemenië. In Polen was men tegen het communisme, daarom stelde Stalin daar direct een communistische dictatuur in. In andere Oost-Europese landen werkten de communisten eerst nog samen met andere groeperingen, maar later namen ze ook in die landen alle macht in handen. De landen die rood gekleurd zij horen bij de satellietstaten. Hoofstuk?: Hoe kwam de Koude Oorlog tot een einde? Michail Gorbatsjov (secretaris-generaal van de communistische partij van de Sovjet-Unie en president van de Sovjet-Unie) was erg succesvol in het verbeteren van de relaties met het Westen, maar hij had het moeilijk met Rusland zelf. Hij had twee belangrijke beleidspunten: Perestrojka en Glasnost. Perestrojka betekende hervorming van de economie door individuen toe te staan om winst te maken en door de overheidsbemoeienis minder te maken. Glasnost betekende meer openheid van bestuur en versoepeling van de regels rond de vrijheid van meningsuiting. Vanaf nu was kritiek op overheidsbeleid toegestaan en corruptie van ambtenaren werd teruggedrongen. Het beleid van Gorbatsjov verontrustte de Sovjet-communisten, maar tegelijkertijd schiep hij ook verwachtingen bij het volk van de Sovjet-Unie die hij niet waar kon maken. Het land was in opschudding omdat mensen van alle kanten kritiek leverden op de Sovjetleider. Het viel de tegenstanders van het communisme in Europa op dat de regering minder werd gecontroleerd, er werden geen Sovjettanks meer gestuurd om de 'onruststokers' een lesje te leren. De mensen in Oost- Pagina 6 van 7

7 Europa realiseerden zich dat ze niets meer te vrezen hadden van de Sovjet-Unie. Tussen mei 1989 en maart 1990 werden communistische regeringen in Hongarije, Oost-Duitsland, Bulgarije, Roemenië e Tsjecho-Slowakije afgezet. Het Ijzeren Gordijn was neergehaald. In 1989 werd de Berlijnse muur gesloopt, en een jaar later werden Oost- en West-Duitsland weer herenigd. In december 1989 maakten Gorbatsjov en George Bush, de nieuwe Amerikaanse president, bekend dat de Koude Oorlog voorbij was. Gorbatsjov won in 1990 de Nobelprijs voor vrede. *Soms staat er uitleg bij afbeldingen, maar die konden helaas niet gecopieerd worden in deze tekst.. Pagina 7 van 7