- toenadering tot het westen met bedoeling het aantal kernwapens te verminderen

Transcriptie

1 Samenvatting door C woorden 28 mei ,1 3 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Tijdvak X: tijd van televisie en computer (2 de helft 20 ste eeuw, moderne tijd) Kenmerkend aspect 45: de verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog Na WO II ontstond er onmiddellijk een vijandigheid en een permanente oorlogsdreiging tussen de VS en de SU, de Koude oorlog ( ). De VS waren bang voor een communistische wereldmaatschappij, de SU was op haar buurt bang voor een kapitalistische en imperialistisch Amerika die de wereld over wilde nemen. Beide blokken streden om wereldwijde invloed. Het einde van KO: Aan het einde van de SU ging het niet erg goed, het land liep erg achter. Om het communisme overeind te houden besloot partijleider Gorbatsjov in 1985 tot : - glasnost: meer persoonlijke vrijheid en openheid van zaken -perestrojka: meer marktwerking i.p.v. staatsgeleide economie met 5-jaren-plannen - toenadering tot het westen met bedoeling het aantal kernwapens te verminderen - een einde te maken aan de gewelddadige overheersing van de satellietlanden in het Oostblok. Gevolgen: - het laatste vertrouwen in de SU en het communisme verdween juist : verzet in de Oostblok landen tegen overheersing, val van de Berlijnse muur -> SU brokkelt uiteen Pagina 1 van 6

2 - 1991: SU zelf opgeheven, Koude oorlog was voorbij. Bovendien viel het communistische Joegoslavië uit elkaar, met bloederige oorlogen tot gevolg Extra samenvatting: nieuwe spanningen Na de Koude oorlog is de strijd tussen communisme en kapitalisme vervangen door de strijd tussen het westen (democratie) en de radicale islam: de stroming binnen de islam die de verwezenlijking van een streng islamitische samenleving voorstaat. Spanningen tussen christelijke kerk en de islamitische wereld zijn niet nieuw, maar werden op scherp gezet: 1) stichting van de staat Israël en het nog niet opgeloste conflict Israël-Palestina 2) opkomst moslimfundamentalisme: het streven van sommige moslims om de oorspronkelijke uitgangspunten van de islam in praktijk te brengen. Dat botst vaak met seculiere, westerse overtuigingen 3) de komst van moslimimmigranten. Sommige autochtonen vrezen voor de islamisering van het westen. Het verschil tussen moslims en niet-moslims wordt door sommigen benadrukt (polarisatie) het probleem is dat maar weinig moslims ook deelnemen aan bv. terreur. Kenmerkend aspect 46: de dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld Na WO II kwam de dekolonisatie, het proces waarbij koloniën onafhankelijk werden van het moederland, snel op gang. De dekolonisatie verliep in twee fases, namelijk vanaf 1945: Azië en vanaf 1960: Afrika. Afrika dekoloniseerde later. Veel Afrikaanse soldaten, die vochten voor het moederland in WO II, kwamen in contact met Indische soldaten en ideeën over onafhankelijkheid werden zo aan Afrika door gegeven. De dekolonisatie verliep op twee manieren, namelijk 1) vreedzame onderhandelingen (bv. Brits-Indië) en 2) vrijheidsoorlog met gewapende strijd ( bv. Nederlands-Indië). Oorzaken dekolonisatie: Binnenlands: Ontstaan van nationalisme in de koloniën Onderwijs in westerse geschiedenis en staatsinrichting. Zo zagen de inwoners van Nederlands-Indië dat Nederland zich van de Spanjaarden af had gescheden, dus dat wakkerde onafhankelijkheidsideeën aan. Onderdrukking en uitbuiting roept verzet op Van buiten: WO II toonde zwakte van de moederlanden SU en VS waren als nieuwe grootmachten tegen kolonisatie ( VS was zelf kolonie geweest en SU vanwege gelijkheidsideaal van het communisme) Nieuwe morele en economische inzichten bij de moederlanden. Zij zagen in dat hun koloniën langzaam op eigen benen moesten gaan staan, of dat ze niet meer winstgevend waren. Dit gebeurde alleen in Brits-Indië. Veel Europese landen wilden hun kolonies niet opgeven, omdat ze dachten dat ze nog economisch afhankelijk waren van hun kolonie, of ze dachten dat de kolonies nog niet zelfstandig genoeg waren. Daarom werd er vaak een felle Pagina 2 van 6

3 strijd gevoerd, zoals ook in Nederlands-Indië Problemen ontwikkelingslanden ná de onafhankelijkheid: de nieuw ontstane landen waren dan wel vrij, maar hadden ook behoorlijk wat problemen. Door deze problemen wordt er wel gezegd dat er voor de Afrikaanse landen niet veel verbeterd is t.o.v. hun kolonie tijdperk: Politiek: Zeer onstabiel, niet in staat de orde te handhaven, dictators, socialistische experimenten, corruptie Hierdoor burgeroorlogen en veel politieke invloed van het leger Weinig democratie en gebrek aan ervaring omdat Europa geen goed voorbeeld had gegeven door het land te bezetten Economie: Geen goede export ( alleen agrarisch en grondstoffen, want daar werden ze voor gebruikt toen ze nog onder het moederland vielen) Geen kennis voor sterke industriële sector, handelsbarrières en grote wereldconcurrentie. Dit zorgde voor neokolonialisme: het verschijnsel dat voormalige koloniën nog steeds afhankelijk zijn van hun voormalig moederland Weinig economische groei, o.a. door hoge schulden en daardoor werkloosheid Sociaal/cultureel : Stammen verspreid over verschillende landen en veel verschillende stammen in een land ( omdat Europese landen Afrika zo hadden verdeeld tijdens de conferentie van Berlijn) Dit zorgt voor conflicten en er is geen nationale eenheid Antiwesterse houding Analfabetisme, grote bevolkingsgroei en groot sterfte cijfer, honger, etc. Er wordt ook wel gesproken van de Noord-Zuid tegenstelling, omdat de meeste arme landen op het zuidelijke halfrond liggen. Het Noorden probeert met ontwikkelingshulp de welvaart in het Zuiden te verhogen. Hierdoor neemt de economische afhankelijkheid van het Europese ex-moederland af. In Azië gaat het nu wel een stuk beter. Kenmerkend aspect 47: de eenwording van Europa Redenen voor Europese samenwerking: Na WO II angst voor een nieuwe oorlog vanwege het wantrouwen tussen Frankrijk en Duitsland Stimuleren van economische groei Bevorderen van democratie binnen Europa 1951: vanuit reden 1) werd de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) opgericht. Door kolen en staal te reguleren konden oorlogsplannen in de gaten worden gehouden. EGKS was een supranationaal orgaan: het staat boven de staten. 1957: vanuit reden 2) werd de Europese Economische Gemeenschap (EEG) opgericht. De EEG stimuleerde vooral de landbouw-> echter wel subsidieverspilling. Steeds meer landen raakten overtuigd van het nut van Europese samenwerking en traden ook toe. Eind 70: reden 3) werd belangrijk: EEG hielp landen zoals Spanje en Griekenland, die nog dictatoriale regies kenden, over te gaan op stabiele, liberale democratieën. 1993: met het Verdrag van Maastricht maakte EEG plaats voor de Europese Unie (EU). De invloed van Europa op Pagina 3 van 6

4 het dagelijks leven nam snel toe: Aantal lidstaten steeg snel, door bv. toetreding voormalig Oostbloklanden. Meer beleidsterreinen vielen onder de EU-> behalve op gebied van economie, milieu en sociale zaken nu ook samenwerking op gebied van veiligheid en buitenlands beleid, justitie en politie. Invoering van de euro als gezamenlijke munt in 2002-> versmelting Europese economieën. Hoe werkt de Europese Unie: Europees Parlement: de direct gekozen wetgevende volksvertegenwoordiging van de EU. Wordt om de 5 jaar gekozen door burgers van de lidstaten. Europese Commissie: de uitvoerende macht van de EU, bestaande uit 27 commissarissen, uit ieder lidstaat één. Een soort onafhankelijke regering, zij doet wetsvoorstellen. De commissarissen dienen uitsluitend Europa. Raad van de Europese Unie: het andere wetgevende orgaan, bestaande uit 27 ministers, uit elke lidstaat één, die optreden namens hun eigen land en eigen vakgebied. Europese Raad: het hoogste orgaan van de EU, bestaande uit 27 regeringsleiders van de lidstaten. De raad is verantwoordelijk voor het uitzetten van de grote beleidslijnen, zoals het toelaten van nieuwe landen. Verschillen en kritiekpunten nationale democratische systemen en het bestuur van Europa: 1. Europese Commissie leden worden voorgedragen door nationale regeringen en niet gekozen vanuit het Europees Parlement. Het EP kan wel advies geven, maar heeft weinig macht. Dit wordt ook wel het democratisch gat van Europa genoemd, waardoor euroscepsis ontstaat, een kritische houding t.o.v. de EU 2. De meeste beslissingen worden door het EP én de Raad v.d. EU genomen 3. Belang van de Europese Raad 4. Ondoorzichtigheid van de besluitvorming 5. EU niet democratisch genoeg want het zijn vooral de regeringen en niet de burgers zelf die invloed hebben. Kenmerkend aspect 48: de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 60 van de 20 ste eeuw aanleiding gaf tot sociaal-culturele veranderingsprocessen Na WO II was Europa zwaar beschadigd en lag de economie plat. Europese overheden kampten allemaal met een tekort aan dollars om grondstoffen, machines, veevoer, kunstmst en zaaigoed te importeren. De VS bood hulp met het Marshallplan, een economisch hulpplan om Europa weer op de been te krijgen. De SU beschouwde het plan als dollarimperialisme, Stalin verbood de Oostbloklanden om mee te doen. De Marshallhulp duurde van 1948 tot Het Marshallplan zorgde voor een economisch wonder in Europa, er kwam een snelle industrialisatie en productiviteitsstijging, wat zorgde voor een grote welvaart in Europa. Nederland na 1945: Periode I: 45-60: in teken van de wederopbouw (het herstel van de Europese economieën na WO II). Belangrijk: harmonie en samenleving Economisch: Geleide looneconomie Samenwerking werkgevers + werknemers + overheid (Sociaal Economische Raad), voor een snelle wederopbouw, de overheid had een actieve rol. Hierdoor was er binnen 15 jaar weer een bloeiende economie Politiek: rooms rode samenwerking ( ) ( KVP + PvdA), deze samenwerking had als doel de wederopbouw te bevorderen Sociaal: opbouw verzorgingsstaat, een samenleving met een hoog niveau van door de staat georganiseerde maatschappelijke voorzieningen zoals AOW, een behoorlijk inkomen en behoorlijke zorg. Dit was nodig omdat er grote steden Pagina 4 van 6

5 waren ontstaan waar individualisering optrad. De overheid fungeerde als sociaal vangnet i.p.v. de familie. De verzorgingsstaat werd opgebouwd door de herinnering aan de vooroorlogse armoede, doordat het saamhorigheidsgevoel door WO II was gegroeid en om onrust te voorkomen die ontstaat als een land welvarend is. Cultureel: terugkeer van de voor oorlogse normen en waarden en verzuiling Periode II: : in teken van polarisatie en conflict als de wederopbouw voltooid is. Economie: Einde aan de geleide looneconomie, want het ging weer goed met de economie Ontstaan inflatie door loon en prijs spiraal/ marktwerking Politiek: einde aan de rood-roomse samenwerking afsplitsingen bestaande politieke partijen + ontstaan geheel nieuwe partijen. Hierdoor was er veel ruzie en waren er vaak verkiezingen sociaal/cultureel: ontstaan jeugdcultuur: een leefstijl die specifiek is voor jongeren waarbij zij door middel van taal, muziek, kleding en uiterlijk hun normen en waarden uitdrukken. De jongeren verzetten zich tegen de oudere generaties en de oude samenleving. Jongeren kwamen in verzet tegen allerlei aspecten in de samenleving, bv. over milieu, politiek. Traditionele normen en waarden werden door elkaar geschud en taboes werden doorbroken. 2 e feministische golf: doelen: + zelfstandigheid wat betreft seksualiteit ( bv. abortus) + gelijk loon en arbeid voor mannen en vrouwen Kenmerkend aspect 49: de ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen Globalisering is het verschijnsel dat landen over de hele wereld politiek, economisch en cultureel steeds meer verbonden raken. Mensen, goederen, geld en ideeën verplaatsen zich sneller dan ooit. De eerste stappen naar globalisering werden al gezet in de tijd van de ontdekkingsreizen, modern imperialisme en de IR. Aspecten globalisering: Economisch: wereldwijde uitwisseling van goederen, diensten en geld enorm toegenomen, want wereldleiders wilden na WO II de toekomstige welvaart waarborgen. -> Hiervoor is het financiële trio opgericht ( Wereldbank, IMF, WTO) Politiek: landen gaan steeds intensiever samenwerken om oorlogen te voorkomen en wereldproblemen op te lossen. -> Financiële trio ook hiervoor opgericht, want wederzijdse economische afhankelijkheid zou de wereldvrede vergroten. Toegenomen migratie over lange afstanden ( eerst Europeanen naar Amerika, dan inwoners van oud-koloniën naar exmoederland, gastarbeiders, vluchtelingen) Culturele uitwisseling (via o.a. TV en Internet) Er zijn ook antiglobalisten, zij zijn tegenstanders van vrije wereldhandel omdat die ten koste gaat van het welzijn van de arme mensen en het milieu. Zij pleiten voor terugdringen van het consumentisme en voor duurzame productie in eigen regio. Gevolgen van globalisering: Andere landen in de wereld maken ook een economisch groeispurt door. Dit begon met Japan in de jaren 70, nu zijn dat de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India, China). Alleen bij Afrika gaat het niet goed. Er ontstonden, in Europa in ieder geval, multiculturele/ pluriforme samenlevingen: een samenleving die bestaat uit mensen met verschillende culturen en geloven. Dit begon in de jaren 50 en 60 met de gastarbeiders om ons land op te bouwen. Zij zijn gebleven en namen familie mee. Later kwamen er veel vluchtelingen naar Europa. Ook de dekolonisatie heeft invloed gehad; veel inwoners van de ex-koloniën trokken naar het ex-moederland. Een deel van de autochtone samenleving ziet deze samenleving niet zitten en is tegen toelating van niet-westerse immigranten. Zo is er een fort Europa ontstaan, de immigratiewetten zijn aangescherpt. Er is sprake van polarisatie: toename van politieke Pagina 5 van 6

6 en maatschappelijke tegenstellingen. Pagina 6 van 6