Samenvatting Geschiedenis Dekolonisatie en koude oorlog in Vietnam, hoofdstuk 1

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Dekolonisatie en koude oorlog in Vietnam, hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 1944 woorden 2 maart ,5 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Centraal examen Hfst 1: Koude Oorlog en dekolonisatie in Azië en in Vietnam in het bijzonder 1.1 Nieuwe internationale verhoudingen na 1945 Na de 2e wereldoorlog -> VS en SU beheersen de wereldpolitiek 2 tegengestelde systemen: - VS: kapitalistisch ondernemerschap & democratische politieke besluitvorming - SU: communistische partijdictatuur & economische almacht van de staat Factoren van 2 tegengestelde systemen: - SU had Duitse legers teruggedrongen en beheersten aan het eind van de oorlog geheel Oost-Europa. De westelijk geallieerden (VS en Groot-Brittannië) hadden West-Europa bevrijd. - SU: Door de inval van Nazi-Duitsland (1941) was de Russische leider Stalin bewust van de kwetsbaarheid van de Russische westgrens. Hij wilde toekomstige invasies voorkomen. Dit deed hij door communistische regimes in deze landen te laten vestigen. - Westelijk bevrijde deel van Europa kwamen democratieën en economieën volgens westers kapitalistisch model tot stand. - VS & SU bleven in hun deel van Europa militair sterk aanwezig. Hun deel -> hun invloedssfeer: een gebied waarin zij hun belangen konden laten overheersen. - Stalin maakten contacten tussen zijn deel en het Westen onmogelijk. De twee delen werden gescheiden door een ijzeren gordijn. Factoren die leidde tot de Koude Oorlog (geen directe oorlog): - toenemend wederzijds wantrouwen Westen: geen begrip voor Ruslands behoefte aan veiligheid en was overtuigd dat de SU de hele wereld in haar macht wilde krijgen. SU: geen begrip voor de westerse idealen van zelfbeschikking en democratie voor alle volken en dacht dat het Westen alleen uit was op economische overheersing van de wereld en het terugdringen van de Russische invloed. - toenemend aantal conflicten Pagina 1 van 5

2 Aantal conflicten nam toe tussen de VS en SU over de politieke toekomst van Europa. Voorbeelden: Conflicten over Marshallplan, blokkade van Berlijn en communistische machtsovername in Tsjecho-Slowakije. Koude Oorlog werd een wereldwijd conflict. Beide partijen vreesden dat de ander bezig was haar invloedssfeer in de hele wereld te verstevigen en uit te breiden. VS & SU ontwikkelen kernwapens. De spanningen tussen hen werden verhevigd door deze dreiging. 1945: VS geslaagd enkele atoombommen te vervaardigen. Zij hadden de2e wereldoorlog beëindigt met 2 atoombommen op Japan. 1949: Wapenwedloop: beide partijen waren bevreesd een achterstand in kernbewapening op te lopen. Ze probeerden elkaar steeds te overtreffen in het perfectioneren/uitbreiden van hun wapens. Tot eind jaren 50 hadden de Amerikanen een grote voorsprong, maar dat veranderde toen de Russen raketten ontwikkelden die de Amerikaanse steden konden bereiken. Zij waren vanaf toen in staat elkaar wederzijds te vernietigen. Oorzaken waarom de vrede bewaard bleef: - wederzijdse afschrikking had een stabiliserend effect. Beide waren niet bereid kernwapens in te zetten. Het kwam dus niet tot een rechtstreekse oorlog. - vreedzame co-existentie(chroesjtsjov): SU & VS zouden in vrede naast elkaar moeten bestaan. Er zou wel rivaliteit blijven, maar dat mocht niet tot oorlog leiden. 1.2 Vijandbeelden De angst voor elkaar werd groter door ideologische propaganda. Zij ontwikkelden in hun propaganda een vijandbeeld ter verklaring en legitimatie aan het optreden. VS vreesden voor communistische wereldrevolutie. Zij waren bang dat de communisten de strijd zouden winnen in de hele wereld. Uitgangspunt: de containment-politiek: het indammen van het communisme (Truman) kwam tot stand door de burgeroorlog in Griekenland tussen de kapitalisten en de communisten. Deze politiek werd toegepast in de hele wereld. Redenen hiervan: - Communistische bewegingen speelden een rol bij de dekolonisatie in Azië. - In China namen communisten de macht over (onder leiding van Mao Zedong 1949) 1960: openlijke breuk tussen China en SU. China kwam in een internationaal isolement terecht. Oorzaken: - De Chinese leider (Mao Zedong) nam steeds meer afstand van de Russische politiek van vreedzame coexistentie. - rivaliteit ontstaan om het leiderschap van de internationale communistische beweging. China wilde de leidende rol van de SU overnemen. - ze wilden het communisme op verschillende wijze in praktijk brengen. SU vond de industriearbeiders de belangrijkste motor voor het communisme en China vond dat dit de boeren waren. SU & China zagen de containment-politiek als een voorbeeld van westers imperialisme: het streven naar macht of invloed in de hele wereld. Pagina 2 van 5

3 Uitgangspunt: het verkrijgen van invloed in de gedekoloniseerde gebieden. Hiermee wilden zij voorkomen dat gedekoloniseerde gebieden ondergeschikt bleven aan westers kapitalistische belangen. 1.3 Dekolonisatie in Zuid-Oost-Azië Grote delen van Zuid-Oost-Azië waren voor de 2e wereldoorlog koloniën van Groot-Brittannië, Nederland en Frankrijk. In veel koloniën groeide in de jaren 20 en 30 het verzet tegen de Europese koloniale overheersing. Nationalistische bewegingen kwamen op. Tijdens de 2e wereldoorlog bezette Japan de Nederlandse en Franse koloniën, en ook in Azië en een deel van de Britse koloniën. Dit stimuleerde onder de bevolking het nationalisme: het streven naar een onafhankelijke staat. In veel koloniën brak een strijd voor onafhankelijkheid uit. De West-Europese landen waren niet in staat hun koloniën te behouden. Zo werden veel koloniën in Azië onafhankelijk. Dekolonisatie en Koude oorlog gingen elkaar wederzijds beïnvloeden: - SU: probeerde greep te krijgen op de onafhankelijkheidsbewegingen in de koloniën. Dit zou toenadering kunnen geven aan de groeiende communistische wereld. - VS: probeerden zo n toenadering juist te voorkomen. Zij wilden dat de nieuwe staten zich zouden openstellen voor handel en investeringen van Amerikaanse bedrijven. Zij vonden het bovendien hun taak de democratie als beste regeringsvorm uit te dragen. 1949: China werd communistisch. De communisten overwonnen de macht van de nationalisten. Vanaf toen kreeg de dekolonisatie volledige aandacht van de Amerikaanse regering. Zij vreesden voor een verlies van westerse invloed in Azië. VS bang voor domino-theorie: als één land communistisch werd, zou een hele reeks landen als dominostenen voor het communisme omvallen. Middelen van VS om haar belangen te behartigen in Zuid-Oost-Azië: - geven van economische hulp, waardoor de Amerikaanse invloed in de regio zou toenemen. - politieke steun, marionettenregeringen: regeringen die zich niet op eigen kracht kunnen handhaven, maar afhankelijk zijn van de steun van een grote mogendheid en dus geen zelfstandig beleid kunnen voeren. - militaire steun en eventueel militaire interventie. Militaire bases werden uitgebreid en de sterkte van het Amerikaanse leger werd verdubbeld. 1.4 Vietnam onder Frans koloniaal bestuur 2e helft 19e eeuw: Vietnam, Laos en Cambodja werden koloniën van Frankrijk. Frans Indochina Franse bestuur begon de economie te moderniseren (vooral in het zuiden): - verbeteringen op het gebied van infrastructuur - dammen en dijken werden gebouwd Dit beleid had sociale gevolgen voor de Vietnamese bevolking: Pagina 3 van 5

4 - verbeteringen op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg - in de steden ontstond er een kleine,goed opgeleide Vietnamese elite - in de dorpen in de Mekong-delta vormden grootgrondbezitters de elite Het midden en noorden van het land was bergachtig en minder vruchtbaar. De omstandigheden voor de landbouw waren moeilijk. De grond was gelijkmatiger verdeeld onder kleine boeren. Overal was onder de boerenbevolking van Vietnam de armoede en de ergernis over het Franse koloniale bestuur groot. Dit leidde tot verzet. 1.5 Nationalisme, communisme en dekolonisatie in Vietnam 1919 : Vredesconferentie Een programma voor meer zelfbeschikking voor de Vietnamezen (Ho Chi Minh) werd van tafel geveegd door de Europese leiders. Ho Chi Minh ging vanaf toen steun zoeken bij de communistische partijen. Nationalistische partijen: allerlei bevolkingsgroepen in Vietnam 1927: Nationalistische Partij van Vietnam opstand 1930 mislukt leiders geëxecuteerd. 1930: Ho Chi Minh brengt 3 communistische Vietnamese groepen samen tot 1 communistische partij: de Indochinese Communistische Partij Ho Chi Minh werd zowel door nationalistische als communistische denkbeelden geïnspireerd. Het communisme was voor hem aantrekkelijk, omdat de socialistische en anti-imperialistische denkbeelden van het communisme goed aansloten bij zijn nationalistische strijd voor een onafhankelijk Vietnam. Juni 1940: Na de Franse nederlaag tegen Duitsland stond het Franse bestuur toe dat het Japanse leger Indochina bezette. Ze bleven voortbestaan onder Japans toezicht. 1941: Ho Chi Minh richt in Vietnam de Vietminh op: een gewapende organisatie waarin alle nationalistische krachten werden verenigd onder leiding van de Vietnamese communisten. Opgericht om het Vietnamese verzet tegen de Japanners te bundelen. 1945: Japanners zetten het Franse bestuur opzij en werd het Franse leger ontwapend. Augustus 1945: Japanse capitulatie, daardoor ontstond een machtsvacuüm. Ho Chi Minh riep in Hanoi de Democratisch Republiek Vietnam (DRV) uit. De Democratisch Republiek Vietnam stond niet sterk: - alleen in het noorden was de Vietminh een macht van betekenis. - DRV werd internationaal nauwelijks erkend. - de Fransen waren vastbesloten de situatie van voor de oorlog te herstellen. - Ho Chi Minh verwachtte dat de VS hem in zijn strijd tegen de Fransen zou steunen, maar dat gebeurde niet. De VS wilde Frankrijk als bondgenoot tegen het communisme, te vriend houden. De Fransen probeerden na de 2e wereldoorlog hun macht in Vietnam te herstellen. Zij kregen het maar slechts gedeeltelijk onder controle: - in het Zuiden werd het Franse koloniale bewind in 1946 hersteld. De Fransen stichtten er in 1950 een Vietnamese staat. - in het Noorden raakten Franse troepen vanaf 1946 in een jarenlange strijd verwikkeld met de Vietminh. 1954: Vietminh versloeg de Franse troepen bij Dien Bien Phoe. VS en andere westerse landen wilden de DRV niet erkennen Ho Chi Minh zocht steun bij de SU en China (1949). Pagina 4 van 5

5 China ging die Vietminh van wapens en munitie voorzien. VS financierden de koloniale strijd van de Fransen. In 1950; sturen van oorlogsmaterieel en militaire adviseurs. 1.6 Vietnam wordt voorlopig verdeeld in twee staten 1954: Conferentie in Geneve: de toekomst van Vietnam werd besproken. Frankrijk en de Vietminh sloten een wapenstilstand. Het regime van Ho Chi Minh werd hiermee erkend. Moeilijk tot defenitieve besluiten te komen over de toekomst, omdat: - Noord-Vietnamezen wilden het Noorden en het Zuiden zo snel mogelijk herenigen. - VS wilden voorkomen dat Zuid-Vietnam ook communistisch zou worden. Dat zou na een snelle hereniging waarschijnlijk gebeuren. Geneefse Akkoorden: - Vietnam werd tijdelijk verdeeld langs de 17e breedtegraad - Geen van beide delen mocht zich aansluiten bij militaire bondgenootschappen of militaire bases van andere landen op zijn grondgebied toelaten. Beide delen moesten neutraal zijn : zouden nationale verkiezingen worden gehouden, waarna de twee delen zouden worden verenigd. Dit werd niet ondertekend door de VS en ook niet door Zuid-Vietnam. Gevolgen van Geneefse Akkoorden; - Franse en Zuid-Vietnamese troepen die nog in het Noorden waren, trokken terug naar het Zuiden. - Vietminh moest zijn beheerste gebieden in het Zuiden opgeven. - In het Noorden werd een communistische staat opgebouwd. - In het Zuiden kwam met Amerikaanse steun een westers georiënteerd, autoritair regime tot stand. Bijna een miljoen Noord-Vietnamezen trokken naar het Zuiden. De Vietminh ging er vanuit dat zij de nationale verkiezingen zouden winnen. Maar de VS en de Zuid- Vietnamezen stemden niet in met een verkiezing, omdat zij ook verwachtten dat Ho Chi Minh zou winnen. Hierdoor zou Vietnam dan communistisch worden. Bovendien betekende het ook gezichtsverlies voor de Amerikanen. Ook sommige communistische staten drongen niet aan op een verkiezing, omdat: - SU was niet bereid ter wille van Vietnam de relatie met de VS op scherp te stellen. - China had geen haast om Vietnam te herenigen; het vreesde verdere expansie van Noord-Vietnam. 1979: Vietnam veroverd Cambodja tijdelijk. China werd beschuldigd van openlijk verraad in Pagina 5 van 5