- Een klasseloze samenleving met gemeenschappelijk bezit zonder klassenverschil(ze haatte de kapitalisten, want die zorgde voor ongelijkheid)

Transcriptie

1 Samenvatting door Hannah 2893 woorden 14 april keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Koude Oorlog Europa/Amerika Tijdens de Eerste Wereldoorlog vocht Rusland met de Fransen en Engelsen tegen Duitsland. Voor Rusland liep dit niet goed af. Ze leden zware verliezen, en er ontstonden voedseltekorten. Hierdoor ging de bevolking staken en werd de Tsaar in februari 1917 afgezet. Er kwam een voorlopige regering. Die regering kreeg te maken met een opstand van de communisten o.l.v. Lenin, en werden vervolgens afgezet in oktober. Deze Oktoberrevolutie maakte een einde aan de Russische revolutie. Vanaf 1922 veranderde Rusland in de Sovjetunie. De communisten streefden naar verschillende doelen. - Een klasseloze samenleving met gemeenschappelijk bezit zonder klassenverschil(ze haatte de kapitalisten, want die zorgde voor ongelijkheid) - Een communistische wereldrevolutie. Hiervoor werd in 1919 de Komintern opgericht. Dat was een Russische organisatie die wereldrevolutie bevorderede en steun aan communistische partijen in andere landen verleende. Na de dood van Lenin volgde Stalin hem op als leider. Hij maakt de Sovjetunie een totalitaire staat. De communistische partij werd een dictatuur en er kwam censuur van de media. Propaganda werd grootschalig gebruikt. De tegenstanders van het regime werden onderdrukt en vaak naar Siberië gestuurd. De economie werd gecontroleerd door de staat en de landbouw werd gecollectiviseerd. Er werden vijfjarenplannen waarin de regering precies omschreef wat er in vijf jaar geproduceerd moest worden. Er waren dus grote verschillen tussen de Sovjetunie en de Westerse landen: Sovjetunie Weinig individuele vrijheid Klasseloze samenleving Dictatuur van één partij Door Stalin geleide (plan)economie Westerse landen Veel individuele vrijheid Gelaagde samenleving Parlementaire democratie Kapitalistische vrije markteconomie De Sovjetunie keek negatief naar de VS. Ze waren bang dat de VS het communisme wilde vernietigen en de hele wereld economisch afhankelijk zou maken van de VS. De VS echter had óók een negatief beeld over de Sovjetunie. Dit kwam door de oprichting van de Komintern. De VS was bang dat de Sovjetunie een communistische wereldrevolutie wilden ontketenen en dat dat het einde van de individuele vrijheid zou zijn. Toch moesten ze vanaf 1941 samen gaan werken als de geallieerden met Engeland. Ze vertrouwden elkaar niet, maar ze gingen wél samenwerken tegen Duitsland, Italië en Japan in de Tweede wereldoorlog. Aan het eind van de oorlog liepen de spanningen tussen de SU en VS toch weer op. Dit kwam Pagina 1 van 6

2 door onenigheid over de vredesregeling met Duitsland (hoe moet deze er uit zien?) en over de nieuwe machtsverhoudingen in Europa. Toen de oorlog in mei 1945 eindigde waren dit de vragen die centraal stonden. In juli 1945 kwamen ze samen bij de conferentie van Potsdam om enkele tijdelijke besluiten te maken: - Duitsland en Berlijn werden verdeeld in vier bezettingszones - De bezettingszones vormden een economische eenheid - De nazi s moesten vervolgd worden - Duitsland moest grondgebied afstaan aan Polen - De Duitsers moesten herstelbetalingen doen, vooral aan de SU Toch bleef er veel onenigheid vanwege de verschillende wereldvisies. Stalin dacht bijvoorbeeld bij economische eenheid aan een planeconomie en herstelbetalingen maar de VS wilde graag een vrije markt en economisch herstel. De machtsverdeling zorgde ook voor onenigheid. De VS wilde vrije verkiezingen in heel Europa. De SU wilde geen vrije verkiezingen in de landen die de SU had bevrijd. De Duits-Poolse grens bracht de VS ook zorgen. De SU was langzamerhand bezig met gebieden van Polen in te nemen. De VS zag dit als bevestiging van hun eerdere wantrouwen over het uitbreiden van het communisme over Europa. De Russen wantrouwden de VS op hun beurt ook. Door het willen van een vrije markteconomie waren ze bang dat de VS heel Europa kapitalistisch wilde maken. Europa raakte dus verdeeld in twee invloedsferen. West-Europa was van de VS en Oost-Europa van de SU. In het westen was er een vrije markt en parlementaire democratieën met vrije verkiezingen. In het oosten was er een volksdemocratie met een planeconomie onder leiding van een communistische partij onder toezicht van de SU. Dit bevestigd de beelden die de landen van elkaar hadden. De Amerikaanse president Truman was bang dat dit het begin was van een communistische wereldrevolutie. Dit probeerde hij dus te voorkomen door de Europese eenwording te stimuleren door bijvoorbeeld het oprichten van de Europese gemeenschap van Kolen en Staal. Truman kwam ook met de Trumandoctrine (1947), waarmee hij wilde zorgen dat het communisme moest worden tegengehouden ( to contain à containmentpolitiek). De doctrine betekende dat hij economische en militaire steun zou geven aan de landen die bedreigd werden door het communisme. Hij was bang dat door de armoede in Europa het communisme meer aanhang zou komen. Als oplossing kwam hij met het Marshallplan (1948). Het hield in dat de Amerikanen ieder Europees land economische steun aanbood. Zo hoopten ze dat die landen niet communistisch houden worden en de internationale handel op gang zou komen. Vooral de West-Europese landen namen de hulp aan. De Oost-Europese landen zeiden nee. Zij stonden onder communistische invloed van Stalin, die dit zag als westers-imperialisme. KA: De verdeling van de wereld in twee ideologische machtsblokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog KA: De eenwording van Europa In 1948 kregen de westerse bezettingszones een nieuwe munt. Dit ging dus tegen die economische eenheid in. Als tegenreactie kwam Staling met de Blokkade van Berlijn. Dit hield in dat de toegangswegen vanuit het westen naar West- Berlijn werden afgesloten. Zo hoopte hij dat de andere landen West-Berlijn zouden opgeven. De Westerse landen bevoorrade West-Berlijn via een luchtbrug. Na 11 maanden gaf Stalin de blokkade op. Pagina 2 van 6

3 In 1949 raakte Duitsland verdeeld in de BRD (West-Berlijn) en de DDR (Oost-Berlijn). Heel Europa raakten eigenlijk zo verdeeld in twee ideologische machtsblokken. Dit leidde tot de oprichting van militaire bondgenootschappen: De NAVO door het kapitalistische westen (1949) en het Warschaupakt door het communistische oosten. (1955). Deze bondgenootschappen hielden in dat als één land van de bondgenootschappen werd aangevallen, alle landen hun bondgenoten zouden bijstaan Japan Tijdens het einde van de Tweede Wereldoorlog in augustus 1945 gooide de VS een atoombom op Hiroshima en later ook op Nagasaki. De directe gevolgen hiervan waren onder andere slachters en een hoop verwoeste steden, en overgave van Japan wat leidde tot het einde van WO2. KA: Het voeren van twee wereldoorlogen KA: Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapen en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij de oorlogsvoering. KA: De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog. Een indirect gevolg van de atoombom was een wapenwedloop (van kernwapens) tussen de VS en de SU. Hierdoor werd de kans op een atoomoorlog vergroot, maar ook zorgde het voor een wederzijdse afschrikking. (Als ik aanval met mijn kernwapens doe jij dat ook en dat zorgt voor grote vernietigingen) Europa/Amerika In het begin van de jaren 50 liep de spanning in Amerika ook op. In 1950 houdt senator McCarthy een toespraak waarin hij waarschuwt voor de communistische wereldrevolutie. Hij had een lijst met een zogenaamde Amerikaanse communisten. Hij beschuldigde allerlei mensen. Dit leidde tot een heksenjacht op communisten (vaak had hij geen bewijs). Veel verdachten raakte ondanks gebrek aan bewijs toch hun baan kwijt of kregen een gevangenisstraf. Dit hield een tijdje aan. In 1954 begon McCarthy ook met het beschuldigen van Republikeinen. Dat was voor het volk de druppel waardoor ze McCarthy niet meer gingen geloven; hij was volledig in zijn waan doorgedraaid. Deze beschuldiging was ook het eind van het McCarthyisme (de jacht op de communisten). KA: De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie KA: De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog In de jaren 20 en 30 groeide het verzet in koloniën tegen de westerse overheersing. Na de Tweede wereldoorlog begint een proces van dekolonisatie in Zuidoost-Azië. Een belangrijke oorzaak was de Japanse strijd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Veel koloniën werden door de Japanners veroverd. Dit liet zien dat Westerse mogendheden door een Aziatisch volk veroverd kon worden. Hierdoor groeide het nationalisme in de koloniën. Toen Japan in 1945 zich overgaf ontstond er een machtsvacuüm. Lokale nationalisten konden de macht snel pakken, omdat de Europese moederlanden niet meteen terug konden naar hun koloniën. De VS en de SU steunden die nationalistische bewegingen in de koloniën. De redenen hiervoor: Pagina 3 van 6

4 VS SU Verspreiding westerse ideologie Verspreiding communistisch ideologie Hoop op nieuwe bondgenoten Hoop op nieuwe bondgenoten Hoop op nieuwe economische samenwerking nieuwe landen. Hoop op nieuwe economische samenwerking nieuwe landen. China In 1949 wordt China na een jarenlange burgeroorlog door middel van een communistische staatsgreep een communistisch land (Volksrepubliek China). Dit gebeurt onder leiding van Mao Zendong. De Chinese regering vlucht naar Taiwan. Doordat China zo groot is werd het de tweede communistische grootmacht in de wereld. Als gevolg werd China uit de Veiligheidsraad van de VN gezet. Taiwan, waar de oorspronkelijke Chinese regering heen was gevlucht, komt er wel in. Door deze gebeurtenis werd de vrees van de VS voor een communistisch blok in Azië groter. Veel nationalistische bewegingen in de koloniën waren namelijk communistisch. Ze dachten dat heel Azië communistisch zou worden als die nationalisten aan de macht kwamen. Daarom werd de Trumandoctrine wereldwijd toegepast. De regeringen kregen economische en militaire hulp. In 1954 kwam President Eisenhower met de dominotheorie. Dit hield in dat hij dacht dat na een communistische overwinning in een bepaald gebied ook andere gebieden in die regio in communistische handen zouden vallen. De communisten vonden die containmentpolitiek weer bevestiging van het westerse imperialisme: de westerse mogendheden willen gewoon overal macht en kapitalisme! Korea In 1949 heerst er paniek in de VS. Ze waren bang voor een communistische oorlog. Deze angst werd gevoed doordat de Sovjetunie bekend maakt dat zij een atoombom kunnen maken omdat ze een geslaagde kernproef hebben gedaan, en doordat China communistisch werd. President Truman moet dus hard aan de slag om te laten zien dat hij het communisme tegen kan gaan. Dit deed hij in de Korea-oorlog. Korea werd na de Tweede Wereldoorlog verdeeld in een Russisch en een Amerikaans deel. Beide landen hadden weinig interesse in dit gebied, het was niet zo spannend als Europa. Daarom vertrokken beide troepen in 1949 het land. Hierdoor konden de Koreanen zelf wat maken van hun land. In 1950 vallen de Noord-Koreaanse communisten met toestemming van Stalin het democratische Zuid-Korea aan. Hierdoor werd de VS wakker geschut. Als reactie riep de VS de Veiligheidsraad van de VN bijeen. De SU was hier niet bij, omdat ze de Veiligheidsraad aan het boycotten waren vanwege de Taiwankwestie. Hierdoor kon de VN besluiten troepen naar Korea te sturen onder leiding van Amerika. Van heerste er dus oorlog in Korea. Het Noorden werd gesteund door de SU met materiaal, en door China met militaire en materiële steun. Zij drongen de Zuid-Koreaanse troepen terug, en vervolgens drongen de Noord-Koreaanse troepen de Zuid-Koreanen weer terug, en zo ging het door. Het Zuiden werd gesteund door de VN, en in het bijzonder door Amerika. De VN troepen weten uiteindelijk weer de Noord-Koreaanse troepen weer terug te dringen tot de 38 e breedtegraad. Deze oorlog resulteerde in: - Wapenstilstand - Grens hetzelfde als in Korea nog steeds een communistisch noorden en democratisch zuiden àzuid-korea wordt buiten de communistische invloedssfeer gehouden. De containmentpolitiek heeft hier dus gewerkt. Pagina 4 van 6

5 Vietnam Vietnam maakte deel uit van de Franse kolonie Indo-China. De Japanners hadden deze kolonie veroverd. Na het overgeven van Japan vanwege de atoombom op Hiroshima waren de Fransen niet gelijk terug in Vietnam. Hier maakten de Vietnamezen gebruik van. De Vietnamese communistische beweging onder leiding van Ho Chi Minh, de Vietminh, riep in 1945 de onafhankelijkheid in Vietnam uit. De Fransen waren hier niet blij mee en stuurde troepen naar Vietnam. Dit had een Guerillaoorlog tussen beide troepen van tot gevolg. De Fransen leden zwaar tijdens de oorlog. Ze kenden het gebied niet zo goed als de Vietnamezen. De Vietminh werd bovendien ook vanaf 1950 gesteund door China, en vervolgens ook door de Sovjetunie. Als tegenreactie ging de VS Frankrijk steunen. In 1954 verliest Frankrijk definitief bij de slag van Dien Bien Phu de oorlog. Dit was het einde van de Franse inmenging in Vietnam. In 1954 werden er bij de Akkoorden van Genève verschillende afspraken gemaakt: - Vietnam wordt tijdelijk verdeeld langs de 17 e breedtegraad waardoor Vietnam weer een noorden en zuiden krijgt. - Geen van beide delen mag zich aansluiten bij militaire bondgenootschappen of militaire bases van andere landen op zijn grondgebied toelaten - Binnen twee jaar (in 1956) werden nationalistische verkiezingen gehouden waarna het land zal worden verenigd KA: De verdeling van de wereld in twee ideologische machtsblokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog. KA: De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld De reacties van de SU, China en de VS op de akkoorden waren positief Sovjetunie China Verenigde Staten Zuid-Vietnam buiten communistische invloedssfeer gehouden à VS tekent de Geen militair conflict met de VS Rustig aan de zuidgrens slotverklaring van de akkoorden niet, want zijn bang voor de uitslag van de verkiezingen. (ze zeggen dat ze het niet tekende omdat ze Na de verkiezingen zou heel Vietnam Noord-Vietnam bleef afhankelijk van bang waren dat de verkiezingen niet eerlijk communistisch zijn China zouden gaan) De tijdelijke deling van Vietnam wordt eigenlijk hierdoor permanent. Het Noorden is communistisch onder leiding van Ho Chi Minh en wordt gesteund door de SU en China. Zuid-Vietnam is kapitalistisch, heeft een marionettenregering (namens de Amerikanen) en wordt gesteund door de VS. De Zuid-Vietnamezen zijn niet allemaal blij met de Amerikaanse bemoeienis. Zij organiseren zich in de communistische Vietcong en strijden tegen in Zuid-Vietnam tegen het Zuid-Vietnamees leger. Hierdoor ontstaat er een burgeroorlog met aan de ene kant de door Amerika gesteunde Zuid-Vietnamese regering en aan de andere kant de door Noord-Vietnam, SU en China gesteunde Vietcong. In 1964 zou een Amerikaans marineschip in de golf van Tonkin zijn aangevallen door de Noord-Vietnamese marine. De Amerikanen maakte gebruik van dit incident en namen de Tonkinresolutie aan. Hierin werd gezegd dat de Amerikaanse regering onbeperkte militaire macht kreeg van het Amerikaanse congres. Vanaf 1965 gaan de Amerikanen dus echt actief ingrijpen in Vietnam. Dit doen ze door heel veel grondtroepen naar Zuid- Pagina 5 van 6

6 Vietnam te sturen en door zware bombardementen uit te voeren in Zuid- en Noord-Vietnam. Ondanks de massale militaire inzet blijkt de Vietcong (gesteund door Noord-Vietnam, China én de SU) onverslaanbaar. Veel mensen gaan twijfelen aan het Amerikaans ingrijpen in Vietnam. In andere landen wordt er ook geprotesteerd, vooral door de protestgeneratie. Dit resulteerde er in dat president Johnson afstapte en er een nieuwe president kwam. Dit was president Nixon. Hij probeerde een uitweg in dat conflict te zoeken. Hij wilde stoppen met de oorlog zonder dat ze gezichtsverlies zouden lijden. Zijn oplossing was driehoeksdiplomatie. Door minder van diplomatieke betrekkingen met China en de SU probeerde de VS Noord-Vietnam tot vrede te dwingen. Als gevolg bezocht Nixon in 1972 China. Hij was de eerste Amerikaanse president die de communistische Volksrepubliek China bezoekt. De resultaten waren: - Volksrepubliek China treed toe in de Veiligheidsraad van de VN (ipv Taiwan) - Betere verhoudingen tussen de VS en China KA: De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog Het bezoek had resultaat. In 1973 verlaten de Amerikaanse troepen Vietnam. Direct breken er echter nieuwe gevechten uit tussen de Vietcong en het Zuid-Vietnamese leger. In 1975 neem Noord-Korea in een paar weken Zuid-Korea in. Na 30 jaar strijd wordt Vietnam dus alsnog communistisch. Afrika In Afrika was er net als in Azië een proces van dekolonisatie. Vanaf 1951 roepen steeds meer Afrikaanse landen hun onafhankelijkheid uit. Dit is voor de VS en de SU weer een kans op hun invloedssferen uit te breiden naar Afrika. In 1975 vindt er een burgeroorlog in Angola tussen de MPLA en FNLA plaats. Angola was altijd een Portugese kolonie, totdat ze in 1975 Angola onafhankelijkheid verleenden. Hierdoor breekt er een machtsstrijd tussen verschillende partijen uit. De MPLA is communistisch, en krijgt dus steun van de SU. De NFLA krijgt daarom steun van de VS. De Portugezen geven de MPLA de macht, en wordt dus de officiële regeringspartij. De NPLA richt als reactie een tegenregering op. Dit leidt tot een burgeroorlog die tot 2002 duurt. De MPLA is de uiteindelijke winnaar. Ze waren echter teleurgesteld met de steun van de SU, en werden daarom niet langer communistisch. KA: De verdeling van de wereld in twee ideologische machtsblokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog. KA: De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld. Europa/Amerika Jort gs 12 Pagina 6 van 6