Nota Activabeleid Gemeente Hengelo Dingen hebben alleen de waarde die we eraan geven 1

Transcriptie

1 Nota Activabeleid Gemeente Hengelo Dingen hebben alleen de waarde die we eraan geven 1 1 Molière 1

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Activering van investeringen 2.1 Materiële vaste activa 2.2 Immateriële vaste activa 2.3 Financiële vaste activa 3 Waardering van activa 3.1 Waarderingsgrondslagen 4 Afschrijving van activa 4.1 Afschrijvingstermijnen Bijlagen 5.1 Wettelijk kader 5.2 Begripsbepaling 2

3 1 Inleiding In de Gemeentewet is opgenomen dat de raad het financiële beleid vaststelt. Artikel 212 van de Gemeentewet bepaalt dat in de door de raad vast te stellen financiële verordening in ieder geval de regels voor waardering en afschrijving van activa zijn opgenomen. In de Verordening Financieel Beleid en Beheer van de gemeente Hengelo is in artikel 9 het volgende opgenomen: 1. Het college legt minimaal eens per vijf jaar (een herijking van) beleidsregels inzake afschrijving en waardering van activa ter vaststelling voor aan de raad. Daarin is opgenomen: de duur van de afschrijving naar soort, die is vastgelegd in de afschrijvingstabel; de wijze van afschrijven. 2. Het college neemt de beleidsregels als bedoeld in lid 1 van dit artikel in acht bij de opstelling van de Beleidsbegroting en de Jaarstukken. De vorige aanpassing was 5 jaar geleden (eind 2006), vandaar de behoefte om de nota activabeleid te herijken en opnieuw vast te laten stellen. Daarnaast is er ook een financiële doelstelling. Verlenging van afschrijvingstermijnen kan zeker op termijn zorgen voor extra financiële ruimte binnen de begroting. Ten aanzien van afschrijvingen behandelt deze nota de te hanteren methodieken en termijnen. Deze Nota activabeleid bakent de formele kaders af, waarbinnen het college van B&W alsmede de ambtelijke organisatie dienen om te gaan met investeringen en afschrijvingen. De uitgangspunten van deze nota worden onder andere zichtbaar in de jaarrekening, de kadernota en de begroting. Het beleid op het terrein van de vaste activa wordt sterk ingekaderd door de voorschriften uit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). Toch kan een gemeente op een aantal onderdelen eigen keuzes bepalen. Dit zijn keuzes op het gebied van o.a. investeringsbevoegdheden, waarderingsgrondslagen, afschrijvingsmethodieken, afschrijvingstermijnen en dergelijke. Het activabeleid heeft een grote invloed op de exploitatie en de vermogenspositie van de gemeente. Een transparant activabeleid vormt één van de kaders voor het bepalen van de financiële positie en het financiële vermogen van de gemeente. Deze nota is om die reden niet alleen van bedrijfseconomisch belang, maar ook zeker bestuurlijk van belang. In de begroting bijvoorbeeld zien we de uitwerkingen van de Nota activabeleid terug in de vorm van kapitaallasten (rente en afschrijving) van investeringen. Kapitaallasten van investeringen maken een substantieel onderdeel (ongeveer 34,5 miljoen euro in 2012) uit van de begroting. Voor het wettelijk kader rondom de vaste activa wordt verwezen naar bijlage 5.1. De begripsbepalingen zijn opgenomen in bijlage

4 2 Activering van investeringen 2.1 Materiële vaste activa Binnen deze categorie wordt onderscheid gemaakt tussen investeringen met een economisch nut en investeringen met een maatschappelijk nut. Beide categorieën worden tevens apart vermeld in de balans. Zoals vermeld in het begrippenkader is het concrete verschil tussen deze investeringen dat investeringen met een economisch nut de mogelijkheid bieden middelen te genereren en/of verhandelbaar zijn, investeringen met een maatschappelijk nut hebben die mogelijkheid niet. Investeringen met een economisch nut Volgens het eerste lid van artikel 59 van het BBV worden de investeringen met een economisch nut altijd geactiveerd. Dit geschiedt voor het volledige bedrag van de investering. Dit betekent dat reserves niet in mindering op het actief mogen worden gebracht. Volgens artikel 62 lid 2 mogen financiële bijdragen van derden wél in mindering gebracht worden op de waardering van het actief, indien zij een directe relatie hebben met het actief. Investeringen met een maatschappelijk nut De wetgever is van mening dat het de voorkeur verdient om investeringen met een maatschappelijk nut niet te activeren. Echter, aangezien dit ertoe zou kunnen leiden dat gemeenten belangrijke investeringen niet meer zouden kunnen doen, mogen deze investeringen toch geactiveerd worden (artikel 59 lid 4 BBV). Concreet: investeringen met een economisch nut: deze moeten worden geactiveerd; investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut: deze mogen worden geactiveerd. Minimumeisen activeren: Vanwege praktisch uitvoerbare redenen heeft het niet de voorkeur om de bovenstaande categorieën investeringen in alle gevallen te activeren. Daarom gelden de volgende 3 minimumeisen, waarbij de eerste eis voortvloeit uit het BBV en de andere twee om praktische redenen worden voorgesteld: er dient sprake te zijn van een meerjarig nut. Voor investeringen met een maatschappelijk nut zal gezien het karakter ervan (investeringen op het gebied van wegen, openbaar groen, pleinen, etc.) in nagenoeg alle gevallen hiervan sprake zijn. activa met een aanschafwaarde/verkrijgingsprijs van minder dan worden in beginsel niet geactiveerd. Deze activa worden in het jaar van aanschaf om efficiencyredenen ten laste van de exploitatie gebracht. De redenen zijn: > de extra administratieve werkzaamheden die activeren met zich meebrengt; > geringe bedragen hebben een geringe invloed op het exploitatiesaldo; > activa met een levensduur van 2 jaar of minder worden direct ten laste van de exploitatie gebracht, tenzij anders wettelijk voorgeschreven. Kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde Een uitzondering op de regel dat zaken met een economisch nut altijd worden geactiveerd vormen de kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde. Het opnemen van dergelijke bezittingen op de balans leidt tot een toename van de waarde van de bezittingen, terwijl een gemeente daardoor niet meer kan uitgeven zolang niet de intentie aanwezig is de betreffende kunstvoorwerpen te verhandelen. 4

5 2.2 Immateriële vaste activa In artikel 34 van het BBV is opgenomen dat in de balans de immateriële vaste activa afzonderlijk worden opgenomen: kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio; kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief. Het (dis)agio is het verschil tussen het bedrag waarvoor een lening wordt aangegaan en het lagere bedrag dat aan de geldnemer wordt uitgekeerd. In artikel 63 van het BBV is bepaald dat alle passiva - waaronder dus schulden tegen nominale waarde moeten worden gewaardeerd. Dat houdt in dat een lening voor het totaalbedrag van de aangegane schuld in de balans moet worden opgenomen. Het verschil tussen het schuldbedrag en het uitgekeerde bedrag, het disagio, kan evenals in het bedrijfsleven, naar keuze al dan niet worden geactiveerd. Vanwege het voorzichtigheidsprincipe en het goed koopmansgebruik om verlies te nemen in het jaar waarin het verlies zich daadwerkelijk voordoet, worden deze kosten en de kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen direct ten laste van de exploitatie gebracht. Agio wordt direct ten gunste van de exploitatie gebracht. Kosten van onderzoek en ontwikkeling (voorbereidingskosten) mogen alleen geactiveerd worden als voldaan wordt aan de volgende voorwaarden: het voornemen bestaat het actief te gebruiken of te verkopen; de technische uitvoerbaarheid om het actief te voltooien vast staat; het actief in de toekomst economisch of maatschappelijk nut zal genereren; de uitgaven die aan het actief zijn toe te rekenen betrouwbaar kunnen worden vastgesteld. Als niet aan de hiervoor genoemde verplicht gestelde voorwaarden wordt voldaan, mogen de kosten van onderzoek en ontwikkeling voor plannen niet meer worden geactiveerd maar moeten deze in één keer ten laste van de exploitatie worden gebracht. Deze voorwaarden betekenen dat dergelijke kosten alleen dan mogen worden geactiveerd als de plannen betreffende het actief waarvoor de kosten gemaakt worden al redelijk omlijnd zijn, de plannen uitvoerbaar zijn en de kosten in te schatten zijn. Ook is het van belang dat het daadwerkelijk om kosten ter voorbereiding van een investering gaat. Dat betekent dat deze voorbereidingskosten in de betreffende investeringsbegroting worden meegenomen. En uiteindelijk met het totaalbedrag van de investering worden geactiveerd en afgeschreven. Dit op basis van de afschrijvingstermijn van het actief ten behoeve waarvan de voorbereidingskosten worden gemaakt. 2.3 Financiële vaste activa Ook de financiële vaste activa moeten zichtbaar gemaakt worden op de balans. Onder financiële vaste activa vallen kapitaalverstrekkingen, geldleningen aan derden en uitzettingen en bijdragen aan activa in eigendom van derden. Deze bijdragen aan derden mogen worden geactiveerd als voldaan wordt aan de volgende voorwaarden: er moet sprake zijn van een investering door een derde; de investering moet bijdragen aan de publieke taak; de derde moet zich verplicht hebben tot het daadwerkelijk investeren, op een wijze zoals is overeengekomen; de bijdrage moet kunnen worden teruggevorderd indien de derde in gebreke blijft of de gemeente de mogelijkheid heeft recht te doen gelden op de activa die samenhangen met de investering (bijv. middels pandrecht of hypotheekrecht). Als vast staat dat aan alle voorwaarden wordt voldaan moet de gemeente de bijdrage behandelen als was het goed in kwestie in bezit van de gemeente. 5

6 3 Waardering van activa In het BBV is voorgeschreven dat activa worden gewaardeerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs (art. 63 BBV). De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en de bijkomende kosten. De vervaardigingsprijs omvat de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten, die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. In de vervaardigingsprijs kunnen voorts worden opgenomen een redelijk deel van de indirecte kosten en de rente over het tijdvak dat aan de vervaardiging van het actief kan worden toegerekend. Uitgangspunt is dat materiële vaste activa worden geactiveerd voor het bedrag van de investering (art. 62 lid 1 BBV). Eventuele compensabele / verrekenbare BTW wordt hierop in mindering gebracht. Bijdragen van derden (bijvoorbeeld subsidie van het Rijk of Provincie) worden in mindering gebracht op het te activeren bedrag. Het BBV stelt dat er wel sprake moet zijn van een directe relatie met de investering, dat is veelal ook het geval (art. 62 lid 2 BBV). Eventuele reserves mogen alleen bij investeringen met maatschappelijk nut direct in mindering worden gebracht op het te activeren bedrag (art. 62 lid 3 BBV). Bij investeringen met economisch nut kunnen eventuele daarvoor bestemde reserves wél worden aangewend ter (gedeeltelijke) dekking van de jaarlijkse kapitaallasten. 3.1 Waarderingsgrondslagen Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen. Investeringen met maatschappelijk nut worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met: de afschrijvingen; de onttrekkingen aan reserves in verband met dit actief; eventuele bijdragen van derden in de kosten van dit actief. Investeringen met een economisch nut worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met: de afschrijvingen; eventuele bijdragen van derden in de kosten van dit actief. Indien voor de dekking van de kapitaallasten van een investering met een economisch nut een reserve is opgebouwd, mag deze reserve niet in mindering worden gebracht op het bedrag van de investering. De opgebouwde reserve mag jaarlijks worden aangewend ter (gedeeltelijke) dekking van de kapitaallasten conform de afschrijvingstermijn van het bijbehorende actief. Immateriële vaste activa De eventuele kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en disagio worden direct ten laste van de exploitatie gebracht, agio wordt direct ten gunste van de exploitatie gebracht. De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met de afschrijvingen. Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. De bijdragen aan activa in eigendom derden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de afschrijvingen. Deze bijdragen worden lineair afgeschreven. Deelnemingen worden tegen de marktwaarde gewaardeerd indien de marktwaarde lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Voorraden De onderhanden werken grondexploitatie worden opgenomen tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Echter indien de marktwaarde duurzaam lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, vindt waardering tegen de marktwaarde plaats. Ook de overige voorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of duurzaam lagere marktwaarde 6

7 Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van de in de voorziening dubieuze debiteuren opgenomen bedragen tot het totaal van de vorderingen die niet volwaardig zijn. Liquide middelen De liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Zij zijn direct opvraagbaar. 7

8 4 Afschrijving van activa Als een investering is geactiveerd dient op grond van artikel 64 lid 3 BBV daarop te worden afgeschreven. Afschrijven is het op methodische wijze volgens een stelsel dat is afgestemd op de toekomstige gebruiksduur ten laste van de exploitatie brengen van de kosten van het kapitaalgoed. Afschrijvingsmethode In de gemeentelijke overheid worden hoofdzakelijk 2 afschrijvingsmethodes gehanteerd, te weten lineair en annuïtair (voor het onderscheid tussen deze 2 afschrijvingsmethodes zie bijlage 6.2. Begripsbepaling). De gemeente Hengelo werkt met de lineaire afschrijvingsmethode. In uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld wanneer de kapitaallasten onderdeel uitmaken van een kostprijsberekening voor te verlenen diensten kan worden gekozen voor de annuïtaire afschrijvingsmethode Componentenbenadering De componentenbenadering houdt in dat verschillende samenstellende delen van een materieel vast actief afzonderlijk worden gewaardeerd en afgeschreven op basis van het waardeverloop van die individuele delen. Per samenstellend deel kunnen de economische gebruiksduren namelijk verschillen. Bij toepassen van deze benadering, worden afzonderlijke vervangingen opnieuw geactiveerd. Aangezien investeringen met maatschappelijk nut niet verplicht zijn te activeren, en in beginsel het actief zo snel mogelijk wordt afgeschreven, geldt de componentenbenadering (opsplitsing van een investering in componenten) alleen voor investeringen met economisch nut. De toepassing van de componentenbenadering kan worden geïllustreerd aan de hand van het verkrijgen van een kantoorpand: grond --> niet op afschrijven; gebouw --> afschrijving in 40 jaar; installaties (bijvoorbeeld verwarming) --> afschrijving in 15 jaar; inventaris --> afschrijving in 10 jaar. De kosten voor de te onderscheiden samenstellende delen worden op basis van bovenstaande opdeling afzonderlijk verwerkt en afgeschreven. In het voorbeeld kan na 15 jaar de vervanging van een cv-ketel opnieuw worden geactiveerd. Het voordeel van deze benadering is dat de waardevermindering van elke afzonderlijke component in de afschrijvingslasten tot uitdrukking wordt gebracht en dat voorkomen wordt dat aan het einde van de gebruiksduur van het component, een boekwaarde resteert die ineens als verlies moet worden genomen. In bovenstaand voorbeeld dient de inventaris na 10 jaar te worden vervangen. Bij het toepassen van de componentenbenadering is de boekwaarde van de inventaris na 10 jaar nihil, bij het niet toepassen resteert een restant-boekwaarde overeenkomende met 30/40e deel van de aanschafwaarde van de inventaris. Dit deel dient als verlies in zijn geheel in één keer ten laste van de exploitatie te worden gebracht. Versneld (extra) afschrijven De wetgever is van mening dat het de voorkeur verdient om investeringen met een maatschappelijk nut niet te activeren. Echter, aangezien dit ertoe zou kunnen leiden dat gemeenten belangrijke investeringen om budgettaire redenen niet meer zouden kunnen doen, mogen investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut toch geactiveerd worden (artikel 59 lid 4 BBV). Omdat het de voorkeur heeft dat deze activa niet worden geactiveerd, mag hierop versneld (extra) worden afgeschreven. Om budgettaire ruimte te creëren heeft de gemeente Hengelo in het verleden versneld (extra) afgeschreven op activa met een maatschappelijk nut (door inzet van de zogenaamde Essentgelden). Daarnaast kan versneld (extra) afgeschreven indien de budgettaire positie van de gemeente daar ruimte voor biedt. Een voorstel tot het versneld (extra) afschrijven van activa met een maatschappelijk nut wordt te allen tijde door het college van B&W ter goedkeuring aan de raad voorgelegd via de P&C-instrumenten (kadernota, programmabegroting, voor- en najaarsrapportage en jaarrekening). 8

9 Richtlijnen Voor het afschrijven van activa gelden de volgende afschrijvingsrichtlijnen: afschrijvingstermijnen mogen nooit langer, maar wel korter zijn dan de economische c.q. technische levensduur; afschrijvingstermijnen mogen nooit langer, maar wel korter, zijn dan de in paragraaf 4.1 opgenomen afschrijvingstabel vermelde termijnen; voor activa met maatschappelijk nut geldt bovendien dat extra afschrijvingen zijn toegestaan na goedkeuring door de raad. Startmoment van afschrijven De afschrijving en de berekening van de rentelasten start op 1 januari van het jaar ná ingebruikname van een goed c.q. na afronding van een investering. Dit betekent dat er niet wordt afgeschreven en dat er geen rentelasten worden berekend in het jaar van afronding c.q. ingebruikname van een investering. De rente wordt berekend over de boekwaarde per 1 januari. (een voorbeeld: als een stemmachine in 2012 wordt aangeschaft en verkiezingen pas in 2014 voor het eerst plaatsvinden vindt afschrijving voor het eerst plaats in 2013, niet in 2014 of 2015) Afschrijven op gronden Er dient onderscheid te worden gemaakt tussen de wijze waarop de grond wordt gebruikt. A) Grond met economisch nut. Grond is ten eerste een vestigingsplaats, waarop bijvoorbeeld gemeentelijke gebouwen en accommodaties, zoals sporthallen, scholen en het gemeentehuis worden gebouwd. Het betreft hierbij dus investeringen met een economisch nut. Deze gronden dienen als aparte component van de betreffende investering te worden geactiveerd. Uitgangspunt hierbij is dat dergelijke grond niet aan slijtage onderhevig is en geen waardevermindering ondergaat. Er bestaat dus ook geen noodzaak tot afschrijving. Op gronden die zijn verbonden aan investeringen met een economisch nut wordt niet afgeschreven. B) Grond in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. Ook wordt grond gebruikt om hier bijvoorbeeld een weg, rotonde, park of plantsoen op aan te leggen. De commissie BBV geeft aan dat in dit geval de onderliggende grond zodanig verbonden is met de hiervoor genoemde zaken dat dit hiervan als onlosmakelijk onderdeel dient te worden beschouwd. Deze grond dient daarom te worden geactiveerd en afgeschreven in dezelfde periode als de betreffende investering in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. Gronden die zijn verbonden aan investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut worden beschouwd als onlosmakelijk verbonden met de betreffende investering en dienen gedurende de verwachte gebruiksduur van deze investering te worden afgeschreven. C) Grond in grondexploitatie. Tenslotte wordt grond in het kader van de planexploitaties gebruikt als productiemiddel. Grond wordt hierbij beschouwd als voorraad. Investeringen in deze grond worden direct bijgeschreven op de boekwaarde van deze voorraden. Deze boekwaarde wordt idealiter terugverdiend door verrekening in de m2 prijs die in rekening wordt gebracht bij de grondverkopen, of door middel van het treffen van voorzieningen ten laste van de exploitatie gebracht. Van activeren en afschrijven hierbij is dus geen sprake. 4.1 Afschrijvingstermijnen Om te komen tot een uniform afschrijvingsbeleid is in onderstaande tabel een overzicht opgenomen waarin per activasoort de levensduur wordt weergegeven waarover wordt afgeschreven. Groot onderhoud wordt niet geactiveerd, het BBV kent geen bepalingen op grond waarvan dit kan. Activa met een levensduur van 2 jaar of minder worden direct ten laste van de exploitatie gebracht, tenzij anders wettelijk voorgeschreven. De afschrijvingstabel is van toepassing op investeringskredieten die beschikbaar worden gesteld na 1 januari De onderstaande opsomming is niet uitputtend. Voorts blijft het in incidentele gevallen, bijvoorbeeld indien de werkelijke levensduur sterk afwijkt, mogelijk af te wijken van de genoemde afschrijvingstermijnen. Voor materiële activa die niet in deze tabel zijn opgenomen, stelt het college alsnog de afschrijvingstermijn vast. 9

10 De afschrijvingstermijnen zijn gebaseerd op eigen ervaringscijfers en ervaringen van andere gemeenten. Soort actief Oude voorgestelde nieuwe Afschrijvingstermijn Afschrijvingstermijn 1. Immateriële vaste activa Onderzoek en ontwikkeling max 5 jaar Afschrijving vindt plaats op basis van de afschrijvingstermijn van het actief ten behoeve waarvan de voorbereidingskosten worden gemaakt Kosten ter voorbereiding van een investering worden in de betreffende investeringsbegroting meegenomen, en uiteindelijk met het totaalbedrag van de investering geactiveerd. 2. Materiële vaste activa met een economisch nut Aandelen Geen afschrijving Geen afschrijving. Deelnemingen worden tegen de marktwaarde gewaardeerd indien de marktwaarde lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Automatisering: - apparatuur (hardware) 3 t/m 6 3 t/m 6 - programmatuur (software) 3 t/m 6 3 t/m 6 - netwerkbekabeling telefonie 5 t/m 15 5 t/m 15 Begraafplaats (aanleg, uitbreiding en urnenmuur) Gebouwen: - centrale verwarming 10 t/m 15 - gronden Geen afschrijving Geen afschrijving - hekwerken 10 t/m 15 - installaties materialen 7 t/m 15 7 t/m 15 - nieuwbouw renovatie uitbreiding/verbouw (levensduurverlengend) inventaris 10 t/m t/m 15 Gronden (aankoop) Geen afschrijving Geen afschrijving. Gronden worden tegen de marktwaarde gewaardeerd indien de marktwaarde lager is dan de verkrijgingsprijs. 10

11 Soort actief Oude voorgestelde nieuwe Afschrijvingstermijn Afschrijvingstermijn Machines / gereedschappen / tractiemiddelen: - aanhangwagen 5 5 t/m 8 - gereedschappen (voor zover niet ten laste van exploitatie) - gladheidsbestrijdingsmiddelen 6 t/m 8 6 t/m 10 - div. auto s 6 t/m 8 6 t/m 10 - maaimachine (kleine tractor) 5 5 t/m 10 - machines (compressor, 7 t/m 15 7 t/m 15 hogedrukrioolreiniger, legesmachine, knipper, motormaaier, onkruidspuitmachine, stamper, stroomgenerator, trilplaat e.d.) - tractor 5 5 t/m 10 - vrachtauto, schaftwagen 6 t/m 8 6 t/m 10 Riolering: - Bezinkbassin t/m 50 - Drukriolering: t/m 50 * leidingwerk 30 t/m 50 * pompunits: bouwkundig onderdeel 15 t/m 30 * pompunits: pompen / elektromechanisch onderdelen 15 t/m 30 - Vrijvervalleidingen - Randvoorzieningen * bouwkundig onderdeel 15 t/m 30 * pompen / elektromechanisch onderdeel - Rioolgemalen 15 t/m 30 * bouwkundig onderdeel * pompen / elektromechanisch onderdeel Scholen: - nieuwbouw grond Geen afschrijving Geen afschrijving - centrale verwarming brandmeldinstallaties aanpassingen, verbouwingen noodlokalen Bijdragen in activa van derden Voorbereidingskosten cf. afschrijvingstermijn activum Indien onderdeel te activeren investering de termijn van de investering, anders 0 jr. 3. Materiële vaste activa met een maatschappelijk nut Bruggen: - nieuwbouw reconstructie en verbetering Openbaar groen: - aanleg Openbare speeltuinen/speelplaatsen: - vervanging speeltoestellen Openbare verlichting: - armaturen lichtmasten Sportvoorzieningen, recreatievoorzieningen: - aanleg, uitbreiding en renovatie grassportvelden Straatmeubilair (zoals abri's, bewegwijzering, straatnaamborden, verkeersborden) 10 t/m t/m 15 11

12 Wegen: - aanleg, reconstructie, vervanging deklaag, kunstwerk verkeersregelinstallaties parkeervoorzieningen t/m 15 Havenvoorzieningen:

13 5 Bijlagen In 5.1 is het wettelijk kader opgenomen rondom de vaste activa, 5.2 bevat de begripsbepalingen. 5.1 Wettelijk kader Het wettelijke kader rondom de vaste activa is opgenomen in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV), artikelen 59 t/m 65. Het BBV geeft dwingende richtlijnen aan gemeenten hoe de financiële huishouding moet worden opgezet en ingericht, waaronder richtlijnen met betrekking tot de gemeentelijke investeringen en vaste activa. De eigen beleidsruimte voor een gemeente is slechts aanwezig op een aantal onderdelen. In mei 2007 heeft de commissie BBV een notitie opgesteld, waarin stellige uitspraken staan opgenomen ten aanzien van de verkrijging / vervaardiging en onderhoud van kapitaalgoederen. Stellige uitspraken zijn dwingend, deze moeten worden opgevolgd. Voorbeelden hiervan zijn: - De boekwinst die wordt gerealiseerd bij het afstoten van een kapitaalgoed moet als incidentele bate in de jaarrekening worden verwerkt; - De kosten van (klein en groot) onderhoud zijn niet levensduurverlengend en mogen dus niet worden geactiveerd. Wel mag gebruik worden gebruikt van een voorziening om de lasten zo evenredig mogelijk over de jaren te spreiden. Dat moet gebeuren op basis van een beheersplan, dat regelmatig moet worden geactualiseerd; 5.2 Begripsbepaling Onderstaand wordt een aantal begrippen nader gedefinieerd: Activeren Afschrijven Het opnemen van investeringen op de balans. Het activeren van uitgaven houdt in dat in de toekomst jaarlijks kosten ten laste van de exploitatie worden geboekt --> dit zijn de rente- en afschrijvingskosten (ook wel kapitaallasten genoemd). Jaarlijks vermindert de waarde van een investering. Deze vermindering wordt afschrijving genoemd. Deze waardedaling wordt veroorzaakt door technische slijtage (technische levensduur) en/of economische veroudering (economische levensduur). Het af te schrijven bedrag hangt af van de gebruiksduur van de investering. Deze gebruiksduur bepaalt dan ook de afschrijvingstermijn en dus ook de hoogte van de afschrijvingslasten. Afschrijvingsmethode Bij de overheid worden hoofdzakelijk 2 verschillende afschrijvingsmethoden gebruikt, te weten lineair en annuïtair. De gemeente Hengelo hanteert als hoofdregel de lineaire afschrijvingsmethode. De lineaire afschrijvingsmethode houdt in afschrijven volgens een vast percentage van de aanschafprijs. Uitsluitend het tijdsverloop is bepalend voor de waardevermindering van het actief. Het jaarlijkse afschrijvingsbedrag is gelijk, terwijl de rentelasten jaarlijks afnemen. Dit laatste betekent dat de kapitaallasten (afschrijving + rente) jaarlijks een dalend verloop laten zien. De annuïtaire afschrijvingsmethode is erop gericht dat de kapitaallasten (afschrijving + rente) jaarlijks gelijk zijn. Daarbij neemt, in meerjarig perspectief, de afschrijvingscomponent toe en de rentecomponent af. De methode komt erop neer dat de afschrijvingsbedragen in de eerste jaren van de gebruiksduur lager zijn dan in de latere jaren. De boekwaarde daalt daardoor in vergelijking met de lineaire methode in een langzamer tempo. De rentelasten vallen daardoor hoger uit. Deze methode wordt vooral toegepast bij kostprijs- en tariefberekeningen om een gelijkmatig verloop daarvan te bevorderen. In Hengelo wordt deze afschrijvingsmethode ook alleen bij uitzondering en om deze reden toegestaan; Afschrijvingstermijn De periode waarover een investering wordt afgewaardeerd. 13

14 ComponentenbenaderingDe componentenbenadering houdt in dat verschillende samenstellende delen van een materieel vast actief afzonderlijk worden gewaardeerd en afgeschreven op basis van het waardeverloop van die individuele delen. Per samenstellend deel kunnen de economische gebruiksduren namelijk verschillen. Bij toepassen van deze benadering, worden afzonderlijke vervangingen opnieuw geactiveerd. (Dis)agio (Dis)agio is het verschil tussen het bedrag waarvoor een lening wordt aangegaan en het bedrag dat aan de geldnemer wordt uitgekeerd. Financiële vaste activa Financiële vaste activa is een groep van activa die een financiële waarde of bezit vertegenwoordigen (bijvoorbeeld deelnemingen en aandelen). Immateriële vaste activa Immateriële vaste activa zijn uitgaven waar geen gemeentelijke bezittingen tegenover staan. Dit zijn die activa die niet stoffelijk van aard zijn en die niet onder de financiële vaste activa worden begrepen (bijvoorbeeld kosten sluiten geldleningen). Investeren Investering Investeringen met Economisch nut Investeringen met maatschappelijk nut Kapitaallasten Investeren is het verwerven c.q. produceren van vermogensobjecten, ofwel Het doen van uitgaven voor een goed of ter bereiking van een doel, waaraan een nuttigheid kan worden toegerekend die langer duurt dan één jaar. Het op de balans presenteren van de financiële waarde van het aangeschafte of vervaardigde kapitaalgoed, vanaf het moment dat de gemeente het economisch risico loopt en dat een meerjarig nut heeft. Een andere benaming hiervoor die vaak gebruikt wordt, is kapitaaluitgave of actief. Investeringen zijn uitgaven waarvan het nut zich over meerdere jaren uitstrekt. Investeringen die bijdragen aan de mogelijkheid middelen te verwerven en / of die verhandelbaar zijn. Het gaat hierbij nadrukkelijk om de mogelijkheid middelen te verwerven. Voorbeelden van investeringen met economisch nut zijn rioleringen (verwerving middelen d.m.v. rioolheffing) en gebouwen (verwerving middelen d.m.v. verhuur en/of verkoop). Dit betreft investeringen die geen mogelijkheid hebben middelen genereren maar wel duidelijk een publieke taak vervullen. Voorbeelden van investeringen met maatschappelijk nut zijn investeringen in wegen en groenvoorzieningen. Het totaal van de afschrijvingskosten en de rentekosten. Materiële vaste activa Materiële vaste activa zijn investeringsuitgaven waar tegenover bezittingen staan, waarvan de gebruiksduur gedurende meerdere jaren kan worden toegepast. Nominale waarde Reserves Waarde zoals die staat aangegeven op een waardepapier. Onder reserves worden afgezonderde vermogensbestanddelen verstaan die al dan niet met het oog op het realiseren van een vooraf bepaald doel zijn gevormd. In artikel 43 van het BBV is aangegeven welke reserves er worden onderscheiden: a. De algemene reserve. b. Bestemmingsreserves. De algemene reserve is vrij besteedbaar eigen vermogen. Ook de bestemmingsreserves vallen onder het eigen vermogen. Echter bij de vorming van een bestemmingsreserve is al een specifiek doel ingesteld waarvoor de reserve ingezet gaat worden. 14

15 Voorzieningen Waarderen Een voorziening behoort tot het vreemd vermogen. Voorzieningen zijn gelden waarop een (min of meer onzekere) verplichting rust. Een voorziening geeft een schatting van de voorzienbare lasten in verband met risico's en verplichtingen, waarvan de omvang en/of het tijdstip van optreden per de balansdatum min of meer onzeker zijn, en die oorzakelijk samenhangen met de periode voorafgaande aan die datum. Het toekennen van een bepaalde prijs (waarde) aan een object, op basis van ervaring en/of marktgegevens. 15