Nota Waardering en afschrijving

Transcriptie

1 Nota Waardering en afschrijving 2012

2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Activeren van investeringen Activeren 2.2 Onderhoud en investeringen 2.3 Ondergrens voor investeringen 3. Waardering van geactiveerde investeringen Immateriële- en materiële vaste activa 3.2 Financiele vaste activa 4. Afschrijvingsmethode en toepassing Afschrijvingsmethode 4.2 Afschrijvingstermijnen 4.3 Moment van afschrijving 4.4 Restwaarde investeringen 4.5 Extra afschrijven 5. Rentetoerekening Beleidsvoornemens en -kaders 13 Bijlagen Begrippenlijst 2. Afschrijvingstermijnen materiële vaste activa Blad: 1

4 Blad: 2 Nota waardering en afschrijving

5 Nota waardering en afschrijving 1. Inleiding Tot op heden zijn in de financiële verordening, onder artikel 9, de richtlijnen opgenomen inzake waardering en afschrijving van vaste activa. Aangezien deze richtlijnen onderhevig kunnen zijn aan wijzigingen door externe regelgevers hebben wij op advies van de huisaccountant en na overleg met uw auditcommissie - besloten een Nota waardering en afschrijving op te stellen. Dit voorkomt periodieke wijzigingen in de financiële verordening wegens wijzigingen in externe regelgeving. Door het vaststellen van de voorliggende nota kan de financiële verordening als volgt aangepast worden: Artikel 9. Waardering & afschrijving vaste activa Het college biedt de raad 4-jaarlijks een (bijgestelde) nota waardering en afschrijving met daarin opgenomen beleidsvoornemens en kaders aan. Door in de verordening te verwijzen naar een beleidsnota wordt, zoals besproken met de auditcommissie, het aantal spelregels in de financiële verordening geminimaliseerd. Met name op het gebied van financieel beleid wordt in de verordening een verwijzing opgenomen naar beleidsnota s. Hierdoor fungeert de financiële verordening als kapstok voor meer uitgebreide financiele beleidsnota s. Deze nota is gebaseerd op het "Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten" [BBV] dat met ingang van 1 januari 2004 in werking is getreden. In dit besluit zijn onder meer dwingende richtlijnen opgenomen inzake inrichtings-, presentatie- en waarderingseisen van de begroting, de begrotingswijzigingen, de meerjarenraming, de jaarrekening en het jaarverslag. Daarnaast is bij het samenstellen van deze nota gebruik gemaakt van de door de commissie BBV uitgebrachte Nota verkrijging/ vervaardiging en onderhoud van kapitaalgoederen. Tenslotte is de nota ook gebaseerd op bestaande regelgeving uit onze eigen Financiële verordening gemeente Elburg 2007 en de aanbevelingen van onze accountant Ernst & Young in het verslag van bevindingen jaarstukken In de nota waardering en afschrijving wordt achtereenvolgens ingegaan op: activeren van investeringen; waardering van geactiveerde investeringen; afschrijvingsmethoden en toepassing; rentetoerekening; beleidsvoornemens en kaders. Verder zijn 2 bijlagen opgenomen. Een bijlage ter verduidelijking, middels een begrippenlijst, en een bijlage met afschrijvingstermijnen voor activa in de gemeente Elburg. Uitgangspunt is dat deze nota in 2011 door de gemeenteraad wordt vastgesteld en geldt met ingang van 1 januari Eenmaal in de vier jaar zal deze nota worden beoordeeld op toepasbaarheid en actualiteit. Indien wet- en regelgeving of omstandigheid dit vereist zal dit uiteraard eerder plaatsvinden. Ons college kan, indien er een gegronde reden voor is, in individuele gevallen afwijken van de nota waardering en afschrijving. De afwijking (afschrijvingsmethode of afschrijvingstermijn) wordt te samen met het investeringsvoorstel ter goedkeuring voorgelegd aan de raad. Blad: 3

6 2. Activeren van investeringen 2.1 Activeren Activeren is het als bezitting op de balans opnemen van aangeschafte of vervaardigde zaken die langer dan één jaar tot de beschikking van onze gemeente staan. In het BBV zijn in hoofdstuk V verschillende regels opgenomen over activeren. Sommige regels zijn algemeen, maar er zijn ook specifieke regels die gelden voor de verschillende categorieën vaste activa. In het BBV [artikel 33] wordt bij de vaste activa onderscheid gemaakt in: 1. Immateriële vaste activa; 2. Materiële vaste activa en 3. Financiële vaste activa. Voor deze onderdelen gelden verschillende regels bij het al dan niet activeren. 1. Immateriële vaste activa Immateriële vaste activa worden in het BBV gedefinieerd als: a. Kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van (dis)agio. Kosten voor het afsluiten van geldleningen en disagio worden direct ten laste van de exploitatie gebracht en worden dus niet geactiveerd. Agio wordt direct ten gunste van de exploitatie gebracht. b. Kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief (investering). Geactiveerde kosten voor onderzoek en ontwikkeling kunnen lineair in 5 jaar worden afgeschreven als ze aan de volgende voorwaarden voldoen: 1. Het voornemen bestaat het actief te gebruiken of te verkopen; 2. De technische uitvoerbaarheid om het actief te voltooien staat vast; 3. Het actief zal in de toekomst economisch of maatschappelijk nut genereren; 4. De uitgaven die aan het actief zijn toe te rekenen kunnen betrouwbaar worden vastgesteld. Het is dus van belang dat het daadwerkelijk om kosten ter voorbereiding van een investering gaat. Dat betekent dat deze voorbereidingskosten in de betreffende investeringsbegroting worden meegenomen. Als niet aan de hiervoor genoemde verplicht gestelde voorwaarden wordt voldaan, mogen de kosten van onderzoek en ontwikkeling voor plannen niet geactiveerd worden maar moeten deze in één keer ten laste van de exploitatie worden gebracht. Deze voorwaarden betekenen dat dergelijke kosten alleen geactiveerd mogen worden als de plannen betreffende het actief waarvoor de kosten gemaakt worden al redelijk omlijnd zijn, de plannen uitvoerbaar zijn en de kosten in te schatten zijn. Als niet aan de hiervoor genoemde verplicht gestelde voorwaarden wordt voldaan mogen de kosten van onderzoek en ontwikkeling voor plannen niet worden geactiveerd, maar moeten deze in één keer ten laste van de exploitatie worden gebracht. Voorbeelden hiervan zijn: opstellen bestemmingsplannen, structuurvisie en reorganisaties. Alle kosten voor immateriële vaste activa worden niet geactiveerd maar direct ten laste gebracht van de exploitatie. 2. Materiële vaste activa Voor materiële vaste activa wordt conform artikel 35 en 59 van het BBV onderscheid gemaakt in: Investeringen met een economisch nut Bepalingen op het gebied van activering van investeringen met een economisch nut: a. Alle investeringen met een economisch nut worden geactiveerd [BBV, artikel 59, lid 1]. b. Directe kosten van software worden geactiveerd [uitspraak BBV]. c. Bijdragen van derden die in directe relatie staan met het actief worden in mindering gebracht op de investering [BBV, artikel 62, lid 2]. Blad: 4

7 Toelichting: a] Deze investeringen zijn verhandelbaar en/of kunnen bijdragen aan het genereren van middelen. Een deel van de gemeentelijke investeringen heeft een economische waarde omdat gemeenten prijzen en tarieven voor diensten kunnen vragen, waardoor deze verkocht kunnen worden of rendabel kunnen zijn. Voorbereidingskosten vormen één geheel met de kosten die tot de investering worden gerekend. Wanneer er na de voorbereiding alsnog besloten wordt niet te investeren komen deze voorbereidingskosten ten laste van de exploitatie. Investeringen met een economisch nut die niet mogen worden geactiveerd zijn kunstvoorwerpen met een cultuurhistorische waarde. b] Software neemt in de jaarrekening van gemeenten een bijzondere plaats in. Het is eigenlijk immaterieel van aard, maar geen immaterieel vast actief omdat die beperkt zijn tot een tweetal specifieke activa die in artikel 34 zijn genoemd. Software is naar de mening van de commissie BBV echter wel een actief met een meerjarig economisch gebruiksnut, zodat het onwenselijk is om software niet te activeren. Daarom heeft de commissie BBV besloten om de stellige uitspraak te doen dat software, of gebruiksrechten op software, te zien als een materieel vast actief met een economisch nut. Dit betekent dat de directe kosten van software worden geactiveerd en dat de implementatiekosten en de opleidingskosten niet mogen worden geactiveerd. c] Het in mindering brengen van bijdragen van derden is alleen toegestaan als een directe relatie aanwezig is met het specifieke actief. Dus bijvoorbeeld een rijks- of provinciale bijdrage voor de aanleg of inrichting van het actief. Niet toegestaan is de verrekening van een bijdrage met een algemene strekking op een bepaald gebied. Componentenbenadering De componentenbenadering houdt in dat de verschillende onderdelen van een actief afzonderlijk worden geactiveerd en dat op deze onderdelen wordt afgeschreven op basis van de voor dat onderdeel geldende gebruiksduur. De commissie BBV heeft de aanbeveling gedaan de componentenbenadering en de daarbij horende opsplitsing van activa in verschillende componenten in de activa-administratie uit praktische overwegingen te beperken en desgewenst alleen toe te passen bij investeringen met een economisch nut. Voor investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut geldt liever niet activeren, en in ieder geval zo snel mogelijk afschrijven. Binnen de gemeente Elburg wordt de componentenbenadering momenteel niet altijd toegepast. Voorgesteld wordt de componentenmethode onder voorwaarden toegestaan. Uitgangspunt hierbij is wel dat de componenten zinvol en eenduidig te onderscheiden zijn. Investeringen in bedrijfsgebouwen met een economisch nut worden gesplitst geactiveerd en vervolgens wordt de afschrijving hierbij ook als volgt gesplitst: grondkosten; gebouwen; technische installaties, verwarming en verlichting; inventaris. Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut Onder activa met een meerjarig maatschappelijk nut worden verstaan investeringen in aanleg van (inrichting van): wegen, straten, pleinen, openbaar groen en civiele kunstwerken. Op grond van artikel 59, lid 4 van het BBV mogen investeringen met een maatschappelijk nut worden geactiveerd voor zover ze gedaan worden in de openbare ruimte. Het verdient de voorkeur om de maatschappelijke investeringen niet te activeren. Activeren is uitsluitend toegestaan als de gemeente anders niet in staat is bepaalde investeringen in de openbare ruimte te doen. Tot op heden activeert onze gemeente nagenoeg alle investeringen in de openbare ruimte. De kapitaallasten van deze investeringen worden doorgaans gedekt door een bestemmingsreserve. Het niet activeren van deze investeringen kan financieel grote gevolgen hebben omdat dan in één keer dekking aanwezig moet zijn. Dit kan eventueel opgevangen worden door voor investeringen in de openbare ruimte en bestemmingsreserve in te stellen. Door dekking in eens (of een groot deel) vanuit een bestemmingsreserve kan de waarde van de investering op de balans zo laag mogelijk worden verantwoord en in een zo kort mogelijke termijn worden afgeschreven. Investeringen in de openbare ruimte worden bij voorkeur niet geactiveerd. Blad: 5

8 Verschillen tussen investeringen met een economisch en maatschappelijk nut Ten behoeve van een vergelijkend overzicht, zijn in onderstaande tabel de belangrijkste verschillen tussen beide soorten investeringen weergegeven. Soort investering Kenmerk Afschrijven Extra afschrijven Economisch nut Verhandelbaar en/of kan Ja Nee middelen genereren (verplicht) (verbod) Maatschappelijk Overige investeringen in de Ja Ja nut openbare ruimte (niet verplicht) (keuze) Reserves in mindering brengen Nee (verbod) Ja (keuze) Bijdragen derden in mindering brengen Ja (keuze) Ja (keuze) 3. Financiële vaste activa Financiële vaste activa zijn volgens het BBV: a. Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen; b. Leningen aan woningbouwcorporaties, deelnemingen en overige verbonden partijen; c. Overige langlopende geldleningen; d. Overige uitzettingen met een rente typische looptijd van één jaar of langer; e. Bijdragen aan activa in eigendom van derden. De onder a t/m d genoemde financiële vaste activa moeten altijd worden geactiveerd. Voor punt e - Bijdragen aan activa in eigendom van derden - geldt het volgende: De gemeente ondervindt van bijdragen aan activa in eigendom van derden geen baten en kan ook niet over de investering beschikken, zolang de betreffende derde zich aan de overeenkomst houdt. Het activeren van deze bedragen draagt niet bij aan een correct inzicht in de vermogenspositie van de gemeente. Elburg activeert in beginsel daarom geen activa in eigendom van derden. Uitzonderingen in geval van bijzondere projecten met grote bedragen worden in een raadsvoorstel onderbouwd. Er moet dan wel aan de volgende voorwaarden zijn voldaan: 1. Er is sprake van een investering door een derde; 2. De investering draagt bij aan de publieke taak; 3. De derde heeft zich verplicht tot het daadwerkelijk investeren, op een wijze zoals is overeengekomen; 4. De bijdrage kan worden teruggevorderd als de derde in gebreke blijft of de gemeente kan anders recht doen gelden op activa die samenhangen met de investering. De gemeente activeert in het beginsel geen activa in eigendom van derden. 2.2 Onderhoud en investeringen De commissie BBV heeft de stellige uitspraak gedaan dat de kosten van (klein en groot) onderhoud niet levensduur verlengend zijn en dus niet mogen worden geactiveerd. Klein onderhoud betreft regelmatig voorkomend onderhoud (kort cyclisch onderhoud) van beperkte omvang. Groot onderhoud (lang cyclisch onderhoud) moet de garantie bieden op een technisch goede en veilige staat van de objecten tijdens de levensduur. Duurzaamheid en veiligheid zijn hier de doelen. Levensduur verlengend onderhoud impliceert het intreden van een nieuwe levensfase van een object. De commissie BBV heeft aangegeven dat de kosten van klein onderhoud in het jaar van uitvoering ten laste van de exploitatie moeten komen. Kosten van het wegwerken van achterstallig onderhoud dienen altijd ineens ten laste van de exploitatie te worden gebracht. De kosten van groot onderhoud zijn op twee wijzen te verwerken. Het is mogelijk om de kosten in het jaar van uitvoering direct ten laste van de exploitatie te brengen, met eventuele vrijval via resultaatbestemming van een daartoe gevormde reserve. Daarnaast kunnen de kosten in het jaar van uitvoering ten laste komen van een vooraf gevormde voorziening [BBV artikel 44 lid 1c]. Deze voorziening dient wel aan een aantal strikte eisen te voldoen. Een voorziening groot onderhoud mag alleen worden gevormd op basis van een actueel beheerplan welke financieel vertaald is. Het BBV kent geen bepalingen op grond waarvan groot onderhoud geactiveerd kan worden. In de praktijk blijkt dat het onderscheid tussen groot onderhoud en investeringen niet altijd helder is. Aan de hand van een aantal voorbeelden wordt in onderstaande tabel dit onderscheid verduidelijkt: Blad: 6

9 Voorbeeld Investering Toelichting Vervangen van een gebouw Ja (economisch nut) Er komt een nieuw kapitaalgoed tot stand (fysiek vervangen van een bestaand kapitaalgoed) Vervangen lantaarnpalen Ja (maatschappelijk nut) Er komt een nieuw kapitaalgoed tot stand (fysiek vervangen van een bestaand kapitaalgoed) Vervangen lichtbuizen openbare Nee (Groot) onderhoud verlichting Reconstructie van een weg (vaak gepaard gaand met een nieuwe functie, verbreding Ja (maatschappelijk nut) Reconstructie wordt gezien als het heraanleggen van de weg (nieuw kapitaalgoed, fysiek vervangen) of versmalling van de weg) Vernieuwen van de deklaag van een weg Nee (Groot) onderhoud Periodiek baggeren watergangen Nee (Groot) onderhoud (vergelijkbaar met vegen van straten) Vervangen van de dakbedekking Nee (Groot) onderhoud Schilderen van een gebouw Nee (Groot) onderhoud Tot op heden activeert onze gemeente nagenoeg alle kosten van groot onderhoud en eventueel achterstallig onderhoud. Om goed onderscheid te kunnen maken in (groot) onderhoud en investeringen is het belangrijk dat bij het aanvragen van investeringskredieten de begrippen onderhoud, vervanging of reconstructie eenduidig te formuleren. Alle kosten voor grond onderhoud en achterstallig onderhoud worden niet langer geactiveerd maar direct ten laste gebracht van de exploitatie. 2.3 Ondergrens voor investeringen Om administratieve redenen is het niet praktisch om kleine investeringen te activeren, uitgezonderd gronden en terreinen. Investeringen in gronden en terreinen dienen altijd geactiveerd te worden. De investeringen die niet voor activering in aanmerking komen, worden in één keer ten laste van de exploitatie in het lopende jaar gebracht. Voor het activeren van investeringen is het verstandig om voorwaarden in te stellen. In Elburg hanteren we momenteel een minimum verkrijgingsprijs van Daarnaast is het ook gewenst om een minimum gebruiksduur in te stellen. Voor het activeren van investeringen moet aan de volgende twee voorwaarden worden voldaan: de investering heeft een verkrijgingsprijs van minimaal 5.000; de investering heeft een gebruiksduur van minimaal 5 jaar. Blad: 7

10 3. Waardering van geactiveerde investeringen 3.1 Immateriële- en materiële vaste activa Voor de waardering van immateriële en materiële vaste activa gelden eenduidige regels. In het BBV [artikel 63, lid 1] is bepaald dat activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of de vervaardigingsprijs. De verkrijgingsprijs bestaat volgens het BBV uit de inkoopprijs en de bijkomende kosten. De vervaardigingsprijs bestaat uit de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige kosten, die aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. Ook kunnen hierin een redelijk deel van de indirecte kosten en de rente over het tijdvak dat aan de vervaardiging van dat actief wordt gewerkt worden opgenomen. Toerekenen van rente gebeurt met name bij grondexploitaties. Op basis van het BBV is het dus toegestaan om, behalve de directe kosten zoals leveringen door derden en de kostprijs van bijvoorbeeld in te brengen eigen grond, ook personeels-, overhead- en rentelasten in de vervaardigingsprijs op te nemen. 3.2 Financiële vaste activa Op grond van het BBV moeten alle financiële activa, met uitzondering van bijdragen aan activa in eigendom van derden, tegen de nominale waarde worden gewaardeerd en op de balans worden verantwoord. Voor de bijdragen aan activa in eigendom aan derden geldt dat deze tegen de historische kostprijs worden gewaardeerd. Bij dit besluit is voorts expliciet besloten ook voor deelnemingen de verkrijgingsprijs te blijven hanteren. Reden hiervoor is dat gemeenten deelnemingen uitsluitend mogen hebben vanwege de publieke taak. De intrinsieke waarde is daarom niet van belang; verkoop is immers meestal niet aan de orde. Blad: 8

11 4. Afschrijvingsmethoden en toepassing 4.1 Afschrijvingsmethode In artikel 64 lid 3 van het BBV, is bepaald dat op de vaste activa met een beperkte gebruiksduur in beginsel jaarlijks wordt afgeschreven, volgens een stelsel dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur. De te hanteren afschrijvingsmethode is daarmee niet specifiek voorgeschreven. De meest voorkomende afschrijvingsmethoden zijn de lineaire afschrijvingsmethode en de afschrijving door middel van jaarlijkse gelijkblijvende annuïteiten (annuïteitenmethode). Lineaire methode Bij de lineaire afschrijvingsmethode worden jaarlijks gelijkblijvende bedragen afgeschreven. Het afschrijvingsbedrag is dan te berekenen met behulp van een vast percentage van het af te schrijven bedrag, zijnde de verkrijgingsprijs. Door de jaarlijks teruglopende boekwaarde wordt de rente steeds lager, dus ook het totaal van afschrijving en rente (kapitaallasten) laat een dalende reeks in de tijd zien. Annuïteitenmethode Bij de annuïteitenmethode vormen de afschrijving met de rente over het geïnvesteerde vermogen tezamen gedurende de looptijd een jaarlijks vast bedrag. Het bezwaar van deze methode is de relatief lage afschrijving in de eerste jaren, terwijl de waardedaling van vaste activa zich veeleer met name in de beginjaren voordoet. Dit kan leiden tot een te hoge balanswaardering van die activa in de beginjaren na verkrijging. Het voordeel van de annuïteitenmethode is dat jaarlijkse kapitaallasten gelijkblijvend zijn zolang het rentepercentage niet wordt gewijzigd. Ten opzichte van de lineaire afschrijvingsmethode heeft deze methode begrotingstechnisch ook nog het voordeel dat er tijdens de gehele levensduur van het activum sprake is van gelijke kapitaallasten, wat het inpassen van deze bedragen in de begroting vergemakkelijkt. De gemeente Elburg hanteert de lineaire methode. Hierop zijn twee uitzonderingen. Bij onderwijsgebouwen en bij investeringen waarvoor een jaarlijkse vergoeding aan derden in rekening wordt gebracht (bijvoorbeeld verhuur) wordt op basis van de annuïteitenmethode afgeschreven. De gemeente Elburg hanteert de lineaire methode. Hierop zijn twee uitzonderingen. Bij onderwijsgebouwen en bij investeringen waarvoor een jaarlijkse vergoeding aan derden in rekening wordt gebracht wordt op basis van de annuïteitenmethode afgeschreven. 4.2 Afschrijvingstermijnen Bij afschrijving op basis van de technische levensduur wordt gekozen voor een afschrijvingsperiode die gelijk is aan de verwachte periode dat de investering technisch bruikbaar is. Afschrijving op basis van de economische levensduur houdt in dat wordt uitgegaan van de verwachte periode dat de investering kan concurreren met gelijksoortige nieuwere productiemiddelen. Bij afschrijving op basis van de functionele levensduur is de periode dat de investering nut oplevert voor de gemeente bepalend voor de afschrijvingstermijn. De functionele levensduur wordt mede bepaald door de technische en de economische levensduur en door het doel waarvoor de investering gedaan wordt. Veelal zal de functionele levensduur overeenkomen met de technische en/of economische levensduur omdat de investering zo lang mogelijk nut moet opleveren voor de gemeente en hierin alleen beperkt wordt door de technische en/of economische levensduur. Immateriële vaste activa Het BBV maakt onderscheid tussen: a. kosten van geldleningen en saldo van (dis)agio; b. kosten van onderzoek en ontwikkeling. Zoals in paragraaf 2.1 wordt voorgesteld worden investeringen in immateriële vaste activa niet geactiveerd. De afschrijvingsduur voor deze kosten is dus niet relevant. Blad: 9

12 Financiële activa In de staat van activa komen enkele achtergestelde leningen aan derden voor. De aflossing hiervan wordt jaarlijks in mindering gebracht op de restantschuld. Bij aandelen die bij de gemeente in bezit zijn mag worden verwacht dat in de loop van de tijd geen waardevermindering optreedt. In verband hiermee vindt geen afschrijving op aandelen plaats, tenzij de marktwaarde lager is dan de verkrijgingsprijs. In dat geval wordt de marktwaarde gehanteerd (minimumwaarderingsregel). Als de marktwaarde weer hoger wordt, vindt weer opwaardering plaats naar de verkrijgingsprijs. Overige vaste activa Op de vaste activa wordt in beginsel volgens de lineaire methode afgeschreven. Argumenten hiervoor zijn: Deze methode houdt beter rekening met de relatief sterke waardevermindering aan het begin van de afschrijvingsperiode, wanneer gebruiksnut en slijtage het grootst zijn; Door dalende kapitaallasten ontstaat financiële ruimte voor hogere onderhoudskosten; Over de gehele afschrijvingstermijn genomen is de lineaire methode goedkoper. Om een eenduidige afschrijvingsmethodiek te realiseren, is een tabel met afschrijvingstermijnen voor investeringen in materiële vaste activa als bijlage opgenomen. Voor activa die niet in deze tabel zijn opgenomen, stelt het college of raad, bij het beschikbaar stellen van het investeringskrediet, alsnog de afschrijvingstermijn vast. 4.3 Moment van afschrijving De commissie BBV doet de aanbeveling om in de financiële verordening c.q. nota activabeleid op te nemen wanneer met het afschrijven van een nieuw kapitaalgoed wordt begonnen. Mogelijke keuzes hierbij: a. In het jaar waarin het kapitaalgoed gereed komt/verworven wordt en vanaf het moment dat het door de gemeente in gebruik kan worden genomen, b. Medio het begrotingsjaar waarin het gereed komt/verworven wordt, c. In het begrotingsjaar dat volgt op het jaar waarin het gereed komt/verworven wordt. Momenteel is het in de gemeente Elburg gebruikelijk om te starten met afschrijven in het begrotingsjaar dat volgt op gereedkoming. Met afschrijven wordt begonnen in het begrotingsjaar wat volgt op gereedkomen/ verwerving. 4.4 Restwaarde De restwaarde is de waarde van een activum aan het eind van de gebruikstermijn tegen het huidige prijspeil. Het vertegenwoordigt de schatting tegen het huidige prijspeil van de opbrengstwaarde die na de gebruikstermijn nog gerealiseerd kan worden, verminderd met de te maken kosten voor verwijdering of vernietiging van (delen van) het activum. Er wordt bij de bepaling van de restwaarde dus geen rekening gehouden met mogelijke waardeveranderingen vanwege inflatie of deflatie, veranderende marktomstandigheden en dergelijke. Een naar verwachting duurzame waardevermindering wordt overigens op het moment van constatering als verlies genomen. Grond Op grond wordt niet afgeschreven vanwege de permanente restwaarde die daaraan wordt toegekend. Opstallen Momenteel worden opstallen volledig afgeschreven en wordt geen rekening gehouden met een eventuele restwaarde. De vraag kan worden gesteld of dit terecht is. Mits een woning of een gebouw goed wordt onderhouden, is er in zijn algemeenheid altijd sprake van een restwaarde. Daarbij moet wel een onderscheid worden gemaakt tussen courante opstallen (voorgesteld wordt uitsluitend van woningen uit te gaan) en incourante opstallen (scholen, sporthal, etc). Bij courante opstallen (woningen) is het reëel om rekening te houden met een bepaalde restwaarde. Wel is het van belang dat er een onderbouwing ten grondslag ligt aan de restwaarde; deze dient periodiek te worden beoordeeld. Uitgegaan kan worden van de WOZ-waarde van het object. Voorgesteld wordt op de boekwaarde van woningen af te schrijven tot het niveau van de WOZ-waarde. Indien de WOZ-waarde van een woning hoger ligt dan de boekwaarde, kan het verschil als stille reserve worden aangemerkt en in de toelichting op de balans worden opgenomen. Bij incourante opstallen is de restwaarde onzeker; om die reden verdient het aanbeveling geen rekening te houden met een restwaarde. Blad: 10

13 Courante opstallen (woningen) worden afgeschreven tot het niveau van de WOZ waarde van het object. Bij alle overige opstallen wordt geen rekening gehouden met een restwaarde. Roerende zaken In de huidige situatie wordt over het algemeen geen rekening gehouden met restwaarden bij roerende zaken als vrachtauto s, brandweerwagens, meubilair, machines, etc. Ofschoon er argumenten aan te voeren zijn om in bepaalde gevallen dit wel te doen, wordt voorgesteld hiervan af te zien. Redenen zijn: het gaat om beperkte bedragen en de administratieve bewaking van de gecalculeerde restwaarde vraagt onevenredig veel aandacht. Bij roerende zaken wordt geen rekening gehouden met een restwaarde. Boekwinst De commissie BBV heeft de stellige uitspraak gedaan dat de boekwinst die wordt gerealiseerd bij het afstoten van een kapitaalgoed als incidentele bate in de jaarrekening moet worden verwerkt. Deze boekwinst mag niet worden verrekend met de boekwaarde van een actief dat ter vervanging wordt aangeschaft. 4.5 Extra afschrijven Het BBV bepaalt dat de afschrijvingen onafhankelijk van het resultaat geschieden. Er moet sprake zijn van een bestendige gedragslijn. Er dienen geen ad hoc beslissingen te worden genomen, welke leiden tot versluiering in de kostentoerekening en die een goed tarievenbeleid kunnen doorkruisen. Slechts om gegronde redenen mag worden afgeweken van het vastgestelde beleid. Een dergelijke afwijking moet in de jaarstukken worden toegelicht. Binnen de wettelijke bepalingen van het BBV, willen wij de mogelijkheid tot extra afschrijvingen beperken tot de volgende drie gevallen: Nieuw inzicht leidt tot de conclusie dat de resterende functionele levensduur van de investering aanmerkelijk korter is dan de afschrijvingstermijn die op grond van de restant boekwaarde berekend kan worden; De investering is buiten gebruik gesteld, verkocht of vervangen, maar heeft nog wel een balanswaarde. Afhankelijk van het rekeningresultaat extra afschrijven op activa in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. In bovengenoemde gevallen zullen de kosten als een bijzondere last in de jaarrekening verwerkt moeten worden (resultaat bepalend, niet resultaat bestemmend). Blad: 11

14 5. Rentetoerekening Jaarlijks wordt bij de begrotingsrichtlijnen het rentepercentage bepaald dat in de begroting van het volgende jaar wordt gehanteerd als onderdeel van de kapitaallast (het zogenaamde omslagpercentage). Dit percentage wordt berekend aan de hand van de verwachte werkelijke rentelasten en baten en de bespaarde rente over de eigen financieringsmiddelen. Hierbij wordt tevens rekening gehouden met marktrenten. Het vastgestelde omslagpercentage wordt bij de jaarrekening nagecalculeerd. De rente wordt berekend over de boekwaarde aan het begin van het boekjaar. Met de toegerekende rente worden de rentekosten van de gemeente (over zowel de externe als de interne financieringsmiddelen) omgeslagen over de boekwaarde van de investeringen van de gemeente. Bij de toepassing van de rekenrente kan er een verschil bestaan tussen de werkelijke rentekosten en de omgeslagen rente. Uitgezonderd zijn de investeringen die gedaan zijn in de vorm van aan derden verstrekte leningen. De toerekening hiervan gebeurt tegen hetzelfde percentage als het percentage van de betreffende leningsovereenkomst. Daarnaast worden onderwijsgebouwen op basis van de annuïteitenmethode afgeschreven. Bij deze methode wordt een vast rentepercentage gehanteerd. De rentekosten worden middels een omslagpercentage berekend over de boekwaarde van de investeringen per 1 januari van het betreffende boekjaar. Bij onderwijsgebouwen en bij investeringen waarvoor een jaarlijkse vergoeding aan derden in rekening wordt gebracht wordt op basis van de annuïteitenmethode rente toegerekend. Blad: 12

15 6. Beleidsvoornemens en -kaders De onderstaande uitgangspunten zijn opgenomen in deze nota. Immateriële vaste activa Alle kosten voor immateriële activa worden niet geactiveerd maar direct ten laste gebracht van de exploitatie. Componentenbenadering De componentenbenadering wordt alleen toegepast bij investeringen in bedrijfsgebouwen met een economisch nut. De afschrijving wordt hierbij als volgt gesplitst: grondkosten; gebouwen; technische installaties, verwarming en verlichting; inventaris. Investeringen met een maatschappelijk nut Investeringen in de openbare ruimte worden bij voorkeur niet geactiveerd. Financiële vaste activa De gemeente activeert in beginsel geen activa in eigendom van derden. Onderhoud Alle kosten voor grond onderhoud en achterstallig onderhoud worden niet langer geactiveerd maar direct ten laste gebracht van de exploitatie. Ondergrens Voor het activeren van investeringen moet aan de volgende twee voorwaarden worden voldaan: de investering heeft een verkrijgingsprijs van minimaal de investering heeft een gebruiksduur van minimaal 5 jaar Restwaarde Courante opstallen (woningen) worden afgeschreven tot het niveau van de WOZ-waarde. Bij overige opstallen wordt geen rekening gehouden met een restwaarde. Bij roerende goederen wordt geen rekening gehouden met een restwaarde. Afschrijvingsmethode De gemeente Elburg hanteert de lineaire methode. Hierop zijn twee uitzonderingen. Bij onderwijsgebouwen en bij investeringen waarvoor een jaarlijkse vergoeding aan derden in rekening wordt gebracht wordt op basis van de annuïteitenmethode afgeschreven. Moment van afschrijving Met afschrijven wordt begonnen in het begrotingsjaar wat volgt op gereedkomen en/of verwerving. Rentetoerekening De rentekosten worden middels een omslagpercentage berekend over de boekwaarde van de investeringen per 1 januari van het betreffende boekjaar. Bij onderwijsgebouwen en bij investeringen waarvoor een jaarlijkse vergoeding aan derden in rekening wordt gebracht wordt op basis van de annuïteitenmethode rente toegerekend. Hardheidsclausule Ons college kan, indien er een gegronde reden voor is, in individuele gevallen afwijken van de nota waardering en afschrijving. De afwijking wordt te samen met het investeringsvoorstel ter goedkeuring voorgelegd aan de raad. Afwijkingen zijn mogelijk voor: activeren investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut afschrijvingsmethode; afschrijvingstermijn. Blad: 13

16 Bijlage 1 Begrippenlijst Actief Het actief van een onderneming omvat alle bezittingen van die onderneming. Activa De bezittingen van de gemeente die voor activering in aanmerking komen. De hoofdindeling bestaat uit vaste activa en vlottende activa. Activeren Het opnemen van investeringen op de balans. Dit houdt in dat de waarde van activa bij het vermogen van de gemeente wordt geteld [hier wordt (eventueel) weer op afgeschreven]. Agio Indien een aandeel of een obligatie boven zijn nominale waarde wordt uitgegeven, is het gedeelte van het bedrag boven deze waarde het agio. Wanneer deze onder zijn nominale waarde wordt uitgegeven, spreekt men van een disagio Annuïtaire afschrijvingsmethode Een afschrijvingsmethode waarbij de kapitaallasten jaarlijks gelijk zijn gedurende de gehele looptijd van de investering. In de beginjaren is de afschrijvingscomponent laag en de rentecomponent hoog, aan het eind ligt deze verhouding andersom. Afschrijven Afschrijven is het boekhoudkundig laten zien dat de waarde van activa in de loop van de tijd afneemt. Deze waarde afname wordt veroorzaakt door technische slijtage en/of economische veroudering. Het af te schrijven bedrag hangt af van de gebruiksduur van de investering. De gebruiksduur bepaalt de afschrijvingstermijn en dus ook de hoogte van de jaarlijkse afschrijvingslasten. De meest voorkomende afschrijvingsmethoden zijn lineaire afschrijving en annuïtaire afschrijving. Artikel 212 Gemeentewet Financiële verordening Verordening met regels voor het financieel beleid, het financieel beheer en voor de inrichting van de financiële organisatie van de gemeente Elburg. Balans De balans geeft de omvang en samenstelling van het vermogen weer. De balans is een onderdeel van de jaarrekening. De balans bestaat uit twee zijden die altijd met elkaar in evenwicht zijn. Op de debetzijde van de balans staan de bezittingen (activa), op de creditzijde staat het vermogen (passiva). BBV Afkorting voor Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Het BBV geeft regels voor de begroting, de jaarrekening en boekhouding van de gemeente. Boekwaarde Waarde van de activa in de financiële administratie, en op de balans. Ideaalcomplex Een systeem waarbij jaarlijks bij een groep activa van overeenkomstig karakter voor gemiddeld hetzelfde bedrag wordt geïnvesteerd als wordt afgeschreven. Immateriële activa Niet stoffelijke investeringen. Blad: 14

17 Investering Een uitgave van enige omvang, waarvan het nut zich over meerdere jaren uitstrekt. Onderscheid wordt gemaakt tussen investeringen met een economisch nut en investeringen met een maatschappelijk nut. Een investering is een uitgave voor een (productie)middel, kapitaalgoed of gebruiksgoed waarvan het nut zich over meerdere jaren uitstrekt. Omdat dergelijke (productie)middelen meerdere jaren kunnen worden gebruikt, worden de lasten ervan ook over meerdere jaren gespreid door middel van afschrijvingen. Investeren Het aanschaffen of zelf produceren van activa. Hierbij is het de bedoeling de bedrijfsmiddelen meerdere jaren te gebruiken. Investeringen met economisch nut Activa die geld kunnen opleveren of die verhandelbaar zijn, zoals gebouwen. Deze investeringen moeten worden geactiveerd. Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut Activa in de openbare ruimte zoals wegen, groenvoorziening, bruggen e.d. Deze investeringen mogen worden geactiveerd. Investeringskrediet Bedrag dat door de gemeenteraad beschikbaar is gesteld als budget voor het doen van een investering. Kapitaalgoederen Goederen die meerdere jaren nut geven, zoals wegen, gebouwen, riolen. Kapitaallasten Kapitaallasten zijn de jaarlijks terugkerende lasten die samenhangen met de investeringen. De kapitaallasten bestaan uit afschrijvingen en rente. Materiele activa Stoffelijke investeringen. Nominale waarde Waarde zoals die staat aangegeven op een waardepapier. Lineaire afschrijvingsmethode Een afschrijvingsmethode waarbij de kapitaallasten jaarlijks dalen. De afschrijvingscomponent is jaarlijks gelijk, als gevolg van een daling van de boekwaarde neemt de jaarlijkse rentelast af. Passiva De passiva worden gevormd door de schulden en het eigen vermogen. Deze staan vermeld op de creditzijde van de balans. De schulden worden onderscheiden in kortlopend en langlopend. Rente Het rentebedrag van de investeringen wordt berekend over de boekwaarde van de investeringen aan het begin van het boekjaar. Vaste activa Vermogen, dat voor lange(re) tijd is vastgelegd in duurzame productiemiddelen en dat niet op korte termijn is om te zetten in liquide middelen. Voorbeelden zijn grond, gebouwen, machines. Vlottende activa Vermogen, dat voor korte tijd is vastgelegd in duurzame productiemiddelen en dat snel is om te zetten in liquide middelen. Voorraden zijn hier een voorbeeld van. Blad: 15

18 Bijlage 2 Afschrijvingstermijnen materiële vaste activa Omschrijving actief Onderverdeling Afschrijving in jaren Afvalcontainers 15 Automatisering Hard- en software 5 Pc s en beeldschermen 5 Begraafplaatsen Aanleg 30 Gebouwen 30 Vervoermiddelen 10 Gebouwen Stenen gebouwen 60 Andere gebouwen 25 Verbouwing/uitbreiding 25 Renovatie 25 Installaties 25 Terreinafscheidingen 15 Schoolgebouwen 40 Haven Aanlegsteigers 15 Reddingstrappen 20 Beschoeiing/damwanden 40 Kantoorinrichting Archiefkasten 15 Meubilair 15 Stoffering 10 Bureaustoelen 10 Telefooncentrale 10 Kantoormachines- en apparatuur 5 Machines en gereedschappen Benodigdheden brandweer 15 Elektrische gereedschappen 15 Overige 30 Riolering (conform GRP) 60 Speeltuinen Aanleg 20 Speeltoestellen 15 Sportaccommodaties Aanleg sportvelden 40 Opstallen 40 Kunstgrasvelden 15 Onderhoud velden 25 Vervoermiddelen brandweer Brandweerauto s 15 Brandweeraanhangers 10 Pompwagens 15 Vervoermiddelen Bedrijfswagens 7 Aanhangwagens 7 Tractoren 12 Vrachtwagens 10 Sneeuwschuivers 15 Bermvijzels 20 Blad: 16