Micronutriënten vanuit fysiologisch perspectief

Transcriptie

1 Micronutriënten vanuit fysiologisch perspectief -Wanneer is suppletie wenselijk?- Prof dr. Renger Witkamp Nutrition and

2 ..Nutrition became a science through the discovery of the vitamins. The approach there was strictly reductionist. Diseases like scurvy, beri-beri and rickets were traced back to a single substance in foods which in small amounts prevented or cured the disease Martijn Katan, In praise of nutrients, afscheidsrede

3 .. de infuusvloeistof bevat de essentiële bestanddelen van een normale voeding: 16 aminozuren, 13 vitamines, 6 mineralen, 9 sporenelementen, een flinke dosis glucose en vet met daarin de essentiële omega-3 en omega-6 vetzuren. Dat zijn samen 48* bestanddelen, en daar kan het lichaam van leven (over een patiënt van het AMC zonder functioneel darmkanaal die al 25 jaar uitsluitend via een infuus wordt gevoed) Martijn Katan, Voedsel componeren, NRC 2010 * En misschien nog wel minder (aminozuren) 3

4 Kernpunten van mijn verhaal (1) Voeding is geen farma Voedingssupplementen zijn primair bedoeld voor een optimaal fysiologisch functioneren en verbeteren van de gezondheid In geval van deficiënties kan toedienen van specifieke nutriënten zinvol zijn. Het wetenschappelijk aantonen van gezondheidsverbetering blijft een enorme uitdaging

5 Kernpunten van mijn verhaal (2) Klassieke biomerkers voor ziekte en RCTs zijn hier niet/nauwelijks bruikbaar Individuele homeostase en fenotypische flexibiliteit zijn leidend: terug naar de biologie van voedsel en voeding Focus op doelgroepen en individuele behoeften

6 Food supplements: (EU) definition and scope odirective 2002/46/EC : foodstuffs the purpose of which is to supplement the normal diet and which are concentrated sources of nutrients or other substances with a nutritional or physiological effect, alone or in combination, marketed in dose form, namely forms such as capsules, pastilles, tablets, pills.. etc correct nutritional deficiencies maintain an adequate intake of certain nutrients to support specific physiological functions no medicinal products, no pharmacological, immunological or metabolic action. Not intended to treat or prevent diseases in humans or to modify physiological functions.

7 Let laat uw voeding uw medicijn zijn en uw medicijn uw voeding Heb ik dat ooit gezegd? Sorry, maar ik kan me dat niet herinneren*..en overigens ben ik het er ook niet mee eens! * Cardenas, E-SPEN Journal 8 (2013) e260ee262

8 Dosis-effect relatie farmacon Dosis

9 Dosis-effect relatie nutriënt Correctie van deficiënties Toxiciteit, maar ook Farmacologisch gebruik homeostase Dosis

10 Dosis

11 Voeding en homeostase Moet ik hier iets doen? Of hier?

12 Meetbare deficienties: er is vaak meer aan de hand

13 En het is ook niet altijd wat het lijkt.. Effect of 90 minute bicycle ergometer test (70% VO 2 max) between 11:00 and 12:30 vs rest on total Mg plasma levels Terink et al., Int J Sport Nutr Exerc Metab,

14 Inspelen op excuus-truus of bezorgde consument voedingskundig niet te verdedigen maatschappelijk niet geaccepteerd geen duurzaam business model!

15 Rationeel en realistisch gebruik De relatie tussen voeding en nutriënt inname is verstoord door de brede beschikbaarheid van goedkope lege calorieën. Veel mensen halen de aanbevelingen niet Ondervoeding blijft een (wereldwijd-) probleem De populatie is zeer divers. Wie/wat is normaal en wie is helemaal gezond? Specifieke omstandigheden (bijvoorbeeld chronisch gebruik van medicatie en polyfarmacie) brengen andere behoefte met zich mee

16 Het dagmenu van mevrouw J.

17 Speciale (risico-) groepen - voorbeelden Zwangeren (..en beide partners voorafgaand aan de conceptie) Baby's en zuigelingen Adolescenten (?) Ouderen in het algemeen Chronische gebruikers van specifieke- en (vooral) verschillende geneesmiddelen naast elkaar (polyfarmacie) Personen die bariatrische ingrepen hebben ondergaan Personen met maag-darm problemen en andere (chronische-) ziekten Specifieke eetgewoontes (vegetariërs en veganisten etc.) (sub-)topsporters..

18 Het fysiologische perspectief van (verbeterde-) gezondheid Nieuwe concepten voor beneficial physiological effect Dynamisch en meetbaar begrip gezondheid Multi-component benadering Alternatieven voor RCTs Product should have a beneficial physiological effect, or (for reduction of disease risk claims) product should cause a reduction (or beneficial alteration) of a risk factor for the development of a human disease

19 Gezondheid is.. Multi-dimensioneel Niet scherp begrensd Individueel bepaald en subjectief beleefd Dynamisch en tijdsafhankelijk

20 Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity. The ability to adapt* * The ability to adapt and to self-manage (Huber et al., BMJ, 2011)

21 Meten van fysiologische gezondheid Focus op processen ipv enkelvoudige parameters Meten van tijdsverloop en dynamiek Veerkracht als indicator Nieuwe study-designs nodig, zoals n-1

22 Gerandomiseerd onderzoek met controlegroep (RCT) Behandeling A Uitkomst POPULATIE Steekproef uit Populatie randomisatie Behandeling B Uitkomst 22

23 N=1 studie-opzet Zie ook : 23

24 Meten buiten het lab onder realistische omstandigheden 24

25 Een paar conclusies: Voeding is geen farma (en voedingssupplementen geen medicijnen) De mens is geco-evolueerd met voedsel, niet met afzonderlijke nutriënten RCTs hebben geen toekomst in het voedingsonderzoek Fysiologisch onderbouwd suppleren kan zinvol zijn Focus op doelgroepen en indien mogelijk op individuele behoeften 25

26