Kosten en baten Onderdeel-rapportage Fase 1 Project Arbobeleid Verzekeraars Vakorganisaties in de verzekeringsbedrijfstak & Verbond van Verzekeraars

Transcriptie

1 Kosten en baten Onderdeel-rapportage Fase 1 Project Arbobeleid Verzekeraars Vakorganisaties in de verzekeringsbedrijfstak & Verbond van Verzekeraars Versie 1.1, januari 2007 H. Bolk (DEXIS Arbeid) H. Pennock (Ergo-balans) 1

2 Inleiding Deze onderdeel-rapportage maakt deel uit van de verslaglegging van Fase 1 van het Project Arbobeleid Verzekeraars. Fase 1 van het project is uitgevoerd door DEXIS Arbeid, Ergobalans, vhp ergonomie en Spinner. Wij verwijzen voor achtergrondinformatie naar de overkoepelende rapportage, Onderzoeksverslag Fase 1. In de projectopzet van Fase 1 wordt onderscheid gemaakt tussen twee invalshoeken op kosten en baten: - de invalshoek van de schadelast op sectorniveau, van het bestaande arbeidsverzuim, het huidige WAO-bestand en de actuele WAO/WIA-instroom - de invalshoek van het individuele bedrijf, waar eveneens een bepaalde schadelast bestaat en waar, tegen bepaalde investeringen, een reductie van die schadelast beoogd wordt. Voor beide invalshoeken bestaan modellen en methoden. Sector Methoden voor berekeningen van de schadelast op sectorniveau vallen grofweg in twee categorieën uiteen: - methoden die een integrale berekening trachten te maken van alle factoren die mogelijk op elkaar inwerkend effect hebben op resp. bepalend zijn voor de totale schadelast in de sector - methoden die simpelweg uitgaan van de out-of-pocket kosten van bestaande arbeidsongeschiktheid alsmede het verzuim% ten opzichte van het aantal werknemers in de sector Wij hebben het Verbond van Verzekeraars van de eerste methode een voorbeeld laten zien (methode Peer ). De klankbordgroep heeft een voorkeur voor de tweede methode en wij onderschrijven die voorkeur. De tweede methode voorkomt dat betrokkenen voorbehouden gaan maken m.b.t. de uitkomsten op basis van zonder twijfel houtsnijdende argumenten m.b.t. de validiteit van de gebruikte methode. Hoe complexer en gedetailleerder de methode, hoe makkelijker het is, zo blijkt, om argumenten aan te voeren om de uitkomsten te weerleggen. De tweede methode is overigens ook in de vorm van een factsheet bij de zorgverzekeraars gebruikt. Voor de gevraagde calculatie van de schadelast op sectorniveau zijn de volgende kengetallen nodig: - omvang sector in aantal werknemers - gemiddeld bruto jaarloon per werknemer - gemiddeld (dus qua bedrijfsomvang gewogen) verzuim% in de sector - aantal WAO-ers in de sector 2

3 Voor enkele van de benodigde getallen kunnen wij als grondslag uitgaan van de jaarlijkse verzuimrapportages van het Verbond van Verzekeraars. Voorts is, afhankelijk van de mate van detail die het Verbond wil nastreven, inzicht nodig in andere kengetallen. De verzuimcijfers die het Verbond van Verzekeraars jaarlijks publiceert geven inzicht in het verzuim% t/m De voltooide analyse over 2005 heeft ons nog niet bereikt, doch wij kunnen het verzuim% wel reconstrueren op grond van in ons project verkregen verzuimcijfers van veel verzekeraars. De bij het Verbond binnengekomen enquêteformulieren, ook van het Qidos-project, tezamen met de door ons in gesprekken verkregen informatie, leveren op dat het verzuim voor de sector in ,54% zou moeten zijn. Contact met de afdeling statistiek (CVS) van het Verbond van Verzekeraars levert op dat het aantal werknemers in de sector niet exact bekend is. Ook de precieze omvang van de sector in termen van aantal bedrijven is niet geheel eenduidig vast te stellen. Het blijkt in de eerste plaats dat enkele leden van het Verbond ook zorgverzekeraar zijn. Het blijkt voorts dat de populatie schade- en levensverzekeraars niet 1-op-1 overeenkomt met de leden van het Verbond. En het blijkt dat er verzekeraars lid zijn met een vestiging van een buitenlandse maatschappij. Zo zijn er nog enkele factoren die het niet exact mogelijk maken een inschatting te maken van de omvang van de sector. Onder meer door deze omstandigheden is het ook niet bekend resp. mogelijk precies op rij te krijgen welke verzekeraars met welke aantallen werknemers deel uit maken van de sector. Gevraagd naar een oplossing van dat vraagstuk heeft dhr Nico Jacobs van CVS gesuggereerd om een gemiddeld omzetbedrag per werknemer te berekenen op basis van de omzetbedragen (d.i. premie-inkomsten) van bedrijven waarvan het aantal werknemers wél bekend is. De omzetbedragen (en de namen) van alle verzekeraars zijn bekend vanuit gegevens die worden gepubliceerd door AssurantieMagazine op haar internetsite. Op basis van deze suggestie komen wij tot een gemiddeld omzetbedrag per werknemer van ongeveer per jaar. Bij een enkele maatschappij is dat bedrag overigens hoger, bij anderen (veel) lager, e.e.a. kennelijk samenhangend met de aard van de verzekering van sommige gespecialiseerde bedrijven en in mindere mate de efficiency van de verzekeraar. Met het gegeven van een gemiddeld omzetbedrag per werknemer is van alle verzekeraars waar het aantal werknemers niet bekend is, daar toch een schatting van gemaakt. Dat levert ons om te beginnen waardevol inzicht op over de bedrijven in de sector en hun (globale) omvang in aantal werknemers. Van alle verzekeraars uit hetzelfde bestand van het AssurantieMagazine is vervolgens totaal geteld een schatting van het aantal werknemers in de sector te maken. Wij komen dan op ongeveer werknemers die werkzaam zouden zijn in ongeveer 230 bedrijven. Dat aantal werknemers komt overeen met het aantal werknemers dat volgens het UWV werkzaam is in sector 39 verzekeringswezen en ziekenfondsen. In deze sector zijn volgens UWV in het 4 e kwartaal van werknemers werkzaam. Overigens levert de beleidsinformatie van UWV t/m 4 e kwartaal 2004 op dat er in sector 39 ultimo 2004 sprake is van WAO-uitkeringen, waarvan in nieuwe uitkeringen. Dat is 7 nieuwe arbeidsongeschikten op elke 1000 werknemers (in 2004), dus een instroom- 3

4 percentage van 0,07. Ook de cijfers van lopende uitkeringen ultimo 2002 en 2003 zijn uit de beleidsinformatie af te leiden: resp Ultimo 2005 is volgens separaat van het UWV verkregen informatie sprake van WAO-uitkeringen. Het aantal uitkeringen vertoond dus duidelijk een dalende trend. Voorts meldt UWV dat er 350 werkgevers zijn. Het verschil met het eerder genoemde aantal van 230 bedrijven heeft er mee te maken dat UWV uitgaat van aansluitnummers en die zijn er bij verscheidene maatschappijen per vestiging / regionaal verband (denk aan Univé). Voorts telt UWV in haar bestand (sector 39) dus ook ziektekostenverzekeraars en dat zijn er volgens onze informatie ongeveer 15. Nu wat meer zekerheid is verkregen over het aantal bedrijven en het aantal werknemers in de sector kan de schadelast van het verzuim en van de WAO-instroom worden vastgesteld. Enige daarvoor nog ontbrekende gegeven is de gemiddelde loonsom per werknemer. Wij stellen dat op bedrag inclusief werkgeverslasten op een conservatieve We demonstreren de te berekenen bedragen van de schadelast op sectorniveau als onderstaand. Daarbij tekenen wij aan dat het voor een exacte berekening absoluut noodzakelijk is om per aangegeven jaar meer precieze informatie te verkrijgen over het aantal werknemers (in dat jaar) en de gemiddelde loonsom (in dat jaar). Schadelast Verzuim WAO ,054 x x mln x 75% x mln x x mln x 75% x mln ,051 x x mln x 75% x mln ,045 x x mln x 75% x mln E.e.a. zou in een volgende fase van het project voor communicatiedoeleinden richting de sector omgezet kunnen worden in een fact sheet van het type dat ook door de zorgverzekeraars werd vervaardigd. Daarbij zou de sector zich kunnen vergelijken met (trends bij) de zorgverzekeraars, de gehele commerciële dienstverlening en/of met het landelijke verzuimgemiddelde. Enkele voorbeelden van statements die men aan de trends zou kunnen verbinden: Daling verzuim met 1 procentpunt levert 20 Mln op Voor leden Verbond van Verzekeraars nog veel beperking van schadelast te behalen Het is, op grond van de ervaringen die in deze Fase 1 van het project zijn opgedaan, echter de vraag of dit soort argumenten effect zullen hebben. De schadelast op zich, van verzuim, vormt ten opzichte van de omzetten in de branche immers slechts een fractie (zie hieronder bij intermezzo ). Daarom geven we op grond van de verkregen informatie bij voorlopers in overweging om argumenten op te voeren als: Als het verzuim nu 5% is kunt u een daling tot 3% bereiken 4

5 Er zijn verzekeraars, ook grote, met een arbeidsverzuim van slechts 3% We komen verderop nog met enkele andere suggesties ter verhoging van het bewustzijn over de uitdaging. Daarmee wordt meer ingehaakt op het bedrijfsniveau. Een grafische weergave van de schadelast zou als onderstaand kunnen uitpakken. De relatief sterkere daling die bij zorgverzekeraars intussen in bereikt zou aanleiding kunnen geven tot bewustwording van opties. Vanuit de klankbordgroep is gesuggereerd om voor de eventuele communicatie richting de sector in de grafiek ook de cijfers op te nemen van specifieke andere sectoren met een relatief veel lager verzuim resp. een veel sterkere daling. Er zijn immers sectoren waar men op grond van de werksoort een hoger verzuim zou verwachten, die het niettemin op dit terrein beter doen. Hiernaar zou een nadere verkenning moeten worden uitgevoerd. Intermezzo Het door ons berekende bedrag van ongeveer omzet per werknemer roept een vraag op. Als het zo is dat elke werknemer gemiddeld inderdaad staat voor zo n hoog bedrag aan premie/omzet, dan is het issue van een bepaalde (evt. grote) hoogte van het verzuim voor een werkgevers van relatief ondergeschikt belang. Als je als bovenstaand zou stellen dat de gemiddelde loonkosten per werknemer per jaar bedragen dan vormen die immers slechts 4% van de premieomzet per werknemer. En het trachten in te grijpen op en managen van andere bedrijfsfactoren zal naar alle waarschijnlijkheid een veel grotere impact hebben op de bedrijfsresultaten. Als de berekening klopt levert een daling van het verzuim van zeg 5% naar 3%, qua verzuim twee volle procentpunten en op zich een indrukwekkend absoluut resultaat, in het licht van het bedrijfsresultaat een kostendaling van 0,08% op. In kostentermen verhoudingsgewijs dus een gering bedrag. Aan de klankbordgroep is gevraagd of de premieomzet van een verzekeraar een rechtstreekse relatie kent tot het aantal werknemers. Het zal niet zo zijn dat premieomzet direct daalt als er sprake is van een toename van het verzuim. Maar worden mensen daar in de 5

6 praktijk op afgerekend? Dat blijkt tussen verzekeraars nogal te verschillen. Het lijkt ons voor het voorliggende project van belang zo n wel verbinding te leggen, dus tussen dat wat bepalend is voor het bedrijfsresultaat enerzijds en verzuim anderzijds. In de toolbox kan bijvoorbeeld de verbinding worden gelegd door er op te wijzen dat een full-time equivalent verzuim staat voor 1 mln omzetderving op termijn. Uit de gesprekken met verzekeraars met een laag verzuim is in dit verband gebleken dat zij geen van allen een bewust verzuim-verlagend gezondheidsbeleid hebben opgezet uit kostenoogpunt. Hoofdmotief is doorgaans geweest dat een zelfgemanagede aanpak, met een belangrijke rol voor leidinggevenden, bij deze verzekeraars als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Eén en ander hangt sterk samen met opvattingen over correcte arbeidsomstandigheden en over hoe men meent dat leiding moet worden gegeven aan op elkaar betrokken werknemers in een dienstverlenende bedrijfstak. Dit gegeven zijnd, is de klankbordgroep van mening dat een kosten-baten methodiek op bedrijfsniveau relatief simpel mag zijn. De methodiek dient bij te dragen aan het inzicht, vooral op afdelingsniveau, maar zal niet dienst gaan doen als alles-overtuigend instrument. Bedrijf Er bestaan voor het niveau van het bedrijf verschillende methoden om schadelast van verzuim en WAO-instroom, alsmede kosten en baten van maatregelen, in kaart te brengen. Wij hebben enkele daarvan aan de klankbordgroep getoond. De reeds bij het Verbond van Verzekeraars bekende verzuimcijfers per bedrijf zijn in fase 1 van het project zo goed als mogelijk aangevuld. Ook de WAO-aantallen en 13-weeks meldingen zijn per bedrijf verzameld. Deze gegevens zijn nodig om de beeldvorming over de schadelast per bedrijf te kunnen opstellen. Het UWV is daarom per brief vanuit het Verbond van Verzekeraars verzocht. De van het UWV verkregen gegevens over de WAO-instroom en 13-weeks meldingen per bedrijf in sector 39 zijn weergegeven op aansluitnummer. De vraag om de bedrijfsnamen bij deze aansluitnummers staat nog bij het UWV uit. Mocht het Verbond zelf de bedrijfsnamen willen verzamelen dan zou dat moeten door een uitvraag bij de leden. Het lijkt ons denkbaar dat het Verbond bijv. in ruil voor opgave van de bedrijfsnaam het aantal WAO-ers en 13-weeksmeldingen aan het betreffende bedrijf zou doorgeven. Veel organisaties hebben op deze getallen geen concreet zicht en zouden de informatie wel graag ontvangen, al was het maar ter verificatie van de eigen administratie. Het gaat bij de voor het bedrijfsniveau te gebruiken methoden in de eerste plaats om methoden die de bestaande schadelast as is in beeld brengen, waarbij net als hierboven sprake is van complexere en meer eenvoudige varianten. In de tweede plaats gaat het om methoden die ondersteunen bij berekening van het terugverdienvermogen van investeringen op het terrein van arbeidsomstandigheden, verzuim en reïntegratie. 6

7 Gegeven de voorkeur van het Verbond en de vakorganisaties voor een simpele methode stellen we de eenvoudige methode van TNO voor, die o.m. door MKB-Nederland aan haar leden is verspreid om schadelast op bedrijfsniveau te berekenen. Voor geautoriseerd gebruik door leden van het Verbond zou contact moeten worden opgenomen met MKB-Nederland resp. TNO. In de tweede plaats stellen we de methode van de Sociaal Accountant voor, die op basis van de kans van vóórkomen van bepaalde soorten verzuim, bedrijfsomvang-afhankelijk berekent wat de schadelast van de afzonderlijke categorieën is / kan zijn. De methodiek bevat ook een optie om besparingsmogelijkheden en het terugverdienvermogen van investeringen te calculeren. Ten behoeve van toepassing door leden van een brancheorganisatie is in andere gevallen gezorgd voor een vooringevulde versie met daarin (voor benchmarking relevante_ parameters over het in de sector werkzame personeel. Dat is bijvoorbeeld het geval in de grafimedia-sector. Hiervoor zou contact moeten worden opgenomen met de ontwikkelaar van De Sociaal Accountant, dat is Evident. Ten behoeve van de communicatie richting bedrijven, over nut en noodzaak van (beter) beleid, geven we mede op grond van input vanuit de klankbordgroep in overweging om argumenten te gebruiken in de onderstaande sfeer. Het gaat er daarbij om om leidinggevenden te prikkelen zich gedachten te vormen over de inzetbaarheid van de mensen en over het gedoe dat verminderde inzetbaarheid / afwezigheid dagelijks met zich brengt. De hierboven voorgestelde instrumenten maken het mogelijk om de boodschap concreet te maken. Als uw bedrijf een gemiddeld verzuim heeft van 5% is dat op zich reeds aan de hoge kant. Het kán naar 3%, zo bewijzen voorlopers in de branche. Dikke kans dat het in dat geval bovendien bij u in het bedrijf op een bepaalde afdeling ook vandaag weer op 8 of 10% of hoger ligt. Bij een verzuim van 10% is de feitelijke inzetbaarheid van die afdeling slechts 90% Op een afdeling van 20 mensen met een inzetbaarheid van slechts 90% moet het werk van 2 mensen elke dag steeds weer opnieuw verdeeld worden over de wél aanwezige 18 medewerkers. Of er worden mensen van een andere afdeling bijgehaald. Of u huurt een uitzendkracht in. Niet alle werkzaamheden lenen zich om zomaar door anderen te worden gedaan. Dus moet de stapel werk goed worden bekeken en beoordeeld op haalbaarheid en urgentie. Hoeveel tijd is de leidinggevende daaraan kwijt? Kent u de concrete gevolgen voor de wél aanwezige mensen? Wie zijn er afhankelijk van werk dat niet of pas later wordt uitgevoerd? En als het diezelfde dag niet wordt opgelost ontstaat na een week een stapel werk waar de helft van de afdeling full-time opgezet zou moeten worden om m in één dag weggewerkt te krijgen. Dat kan anders! Een afdeling van 30 mensen met een inzetbaarheid van slechts 92% begint de dag in de min voor een bedrag van 500. Op jaarbasis is dat een ton Euro. Hoeveel polissen moeten er verkocht worden voordat deze kostenpost is terugverdiend? En wie wordt daarvoor aangewezen? 7

8 Bijlage: Screenshots van genoemde methoden Besparingswijzer uit de Sociaal Accountant Methode MKB-Nederland (TNO) 8