Barometer Zorgvastgoed. VGME Masterclass 22 juni 2017 dr.ing. Jan Veuger MRE FRICS, lector Maatschappelijk Vastgoed

Transcriptie

1 Barometer Zorgvastgoed VGME Masterclass 22 juni 2017 dr.ing. Jan Veuger MRE FRICS, lector Maatschappelijk Vastgoed

2 Barometer Zorgvastgoed Het Financieele Dagblad: Alles op alles om de zorgbehoefte invulling te geven

3 Barometer Zorgvastgoed Health Care real estate international Deel I Ontwikkelingen in zorgvastgoed Deel II Waardering en financiering van zorgvastgoed Deel III Assetmanagement zorgvastgoed

4 bron: Centraal Fonds Volkshuisvesting 2015 in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) I: Ontwikkelingen in zorgvastgoed Risico s zorgvastgoed van woningcorporaties: bevindingen Driekwart corporaties heeft zorgvastgoed woongelegenheden in zorgcomplexen aanleunwoningen Exploitatiewaarde circa 8,5 miljard Gemiddelde exploitatie woongelegenheid (is circa meer dan de gemiddelde verhuureenheid van woningcorporaties)

5 bron: Centraal Fonds Volkshuisvesting 2015 in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) I: Ontwikkelingen in zorgvastgoed Risico s zorgvastgoed van woningcorporaties : aanbevelingen Stel een risicoanalyse op voor uw zorgvastgoed. Vertaal uw visie op de lokale/regionale zorgmarkt en de bevindingen uit uw risicoanalyse naar uw portefeuillemanagement naar uw liquiditeitsbegroting en vermogenspositie. Ontwikkel een stresstest en fall back scenario s, waaronder voldoende ruimte in de operationele kasstroom. Ga zorgvuldig en kritisch om met de waardering van het zorgvastgoed. Een realistische en goed onderbouwde waardering van het zorgvastgoed is relevant.

6 bron: Harkes en Witter in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) I: Ontwikkelingen in zorgvastgoed Woonmonitor 2015: onbekend maakt onbemind Gezond en tevreden Denken maar niet doen Betaalbaar en zelf kiezen Onbekend maakt onbemind Wanted: betaalbare woningen en informatie

7 Figuur 1: Bekendheid woonvorm uit De Woonmonitor 2015 bron: Harkes en Witter in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) I: Ontwikkelingen in zorgvastgoed Woonmonitor 2015: onbekend maakt onbemind 1 e Mantelzorgwoning Eindhoven

8 Figuur 2: Zorgvastgoed naar segmenten, grootteklasse m² bron: BAG, EIB in Elp 2015 in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et a) Perspectief voor beleggers in zorgvastgoed: segmenten Metrage (1.000 m²) Aandeel in totaal segment (%) Cure - Eerstelijns Tweede-/derdelijns Privéklinieken Care - Woonzorgvastgoed Vastgoed met zorgfunctie Maatschappelijke dienstverlening Privétehuizen Totaal

9 Figuur 3: Investmentgrade zorgvastgoed matrix, groeicijfers per jaar tot 2030 bron: Elp 2015 in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) Perspectief voor beleggers in zorgvastgoed: matrix

10 Figuur 4 en 5 Care en Cure totaal, direct en indirect Nederlands zorgvastgoed bron: BAG, Elp 2015 in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) Perspectief voor beleggers in zorgvastgoed: rendementen 20,0 20,0 15,0 15,0 10,0 10,0 5,0 5,0 0,0 0,0-5,0-5,0-10,0-10,0-15, , totaal rendem ent direct rendem ent indirect rendem ent totaal rendement direct rendement indirect rendement Figuur 4: Cure: Totaal, direct en indirect Nederlands zorgvastgoed Figuur 5: Care: Totaal, direct en indirect Nederlands zorgvastgoed

11 Figuur 6 rn 7: direct en totaal rendement Nederlands zorgvastgoed afgezet tegen Nederlandse Vastgoed index bron: Elp 2015 in in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) Perspectief voor beleggers in zorgvastgoed: rendementen 8,0 20,0 7,0 15,0 6,0 10,0 5,0 4,0 5,0 3,0 0,0 2,0 1,0-5,0 0, Cure Care Nederlandse vastgoedindex -10, Cure Care Nederlandse vastgoedindex Figuur 6: Direct rendement Nederlands zorgvastgoed care en cure afgezet tegen Nederlandse vastgoed index, Figuur 7: Totaal rendement Nederlands zorgvastgoed care en cure afgezet tegen Nederlandse vastgoed index,

12 bron: Elp 2015 in in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) Aanbevelingen Het kan van belang zijn dat investeringen voldoende schaal hebben, omdat in kleine gebouwen weinig wordt belegd. Het bevorderen van meer privéklinieken en -tehuizen kan aantrekkelijk zijn omdat deze voor beleggers qua gebouw- en gebruikerskenmerken aantrekkelijk zijn om in te beleggen. Transparantie in de markt moet verbeterd worden door gegevens over zorggebruik en vastgoed op landelijk en regionaal niveau te verbinden. De doorwerking op zorgvastgoed van verschillende decentralisaties en beleidsingrepen moet voorspelbaar en transparant zijn, om beleggen in zorgvastgoed aantrekkelijker te maken

13 Figuur 8: Kredietverlening BNG Bank en borgstelling Wfz bron: Postema 2015 in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) Financierbaarheid van zorgvastgoed: risico s nemen toe Kredietverlening BNG Bank en borgstelling WfZ WfZ BNG Bank

14 Figuur 9: Veramtwoordelijkheid langdurige zorg per land en uitgave thuiszorg als % van het BBP bron: Baaij 2015 in in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) Zorgvastgoed internationaal een volwassen beleggingsmarkt Ch Pl De Be Fr Dk Es Sl Cz, Pl Hu Ee It Familie Beide Overheid At Nl Sw

15 Figuur 10: Gerealiseerd en geprognotiseerd investeringsvolume zorgvastgoed Bron: DTZ, E. Scheijgrond in Barometer Zorgvastgoed 2015 (Veuger et al.) Gerealiseerd en geprognotiseerd investeringsvolume zorgvastgoed Gerealiseerd en geprognosticeerd investeringsvolume zorgvastgoed '13-'17 in miljoenen EUR investeringsvolume prognose scenario uit verkenning behoudend scenario optimistisch scenario

16 Figuur 1: UK Healthcare transactions by value Q1-Q (bron: CBRE Research EMEA) Een vergelijking met de Engelse zorgmarkt

17 Figuur 2: UK Investment value by principal asset class 2014 (bron: CBRE Research EMEA) Een vergelijking met de Engelse zorgmarkt

18 Figuur 2: Category en net yield range 2014 (bron: CBRE Research EMEA) Een vergelijking met de Engelse zorgmarkt Category Net Yield range Care Homes prime 4,5 5,25% Care Homes Good secondary 5,5% - 7% Care Homes Tertiary > 7% Specialist Care < 5,5% Hospitals Prime 5 5,75%

19 III: Assetmanagement zorgvastgoed Aansturen van de afstemming tussen organisatie en gebouw Figuur 11: Metamodel voor huisvestingsmanagement in de zorg (bron: Barometer Zorgvastgoed 2015:: 158).

20 III: Assetmanagement zorgvastgoed Aansturen van de afstemming tussen organisatie en gebouw Stappenplan 1. Stel helder en SMART de doelstellingen vast, zowel voor de organisatie als voor de huisvesting, en houd daarbij rekening met de wensen en belangen van alle stakeholders en met de veranderende context. 2. Bepaal de kritische succesfactoren voor de organisatie en de toegevoegde waarden die het gebouw moet opleveren c.q. hoe het gebouw de organisatiedoelen kan ondersteunen. 3. Stel vast welke organisatorische maatregelen en vastgoedmaatregelen nodig zijn om de doelstellingen te realiseren, nu en in de toekomst, bewaak de onderlinge afstemming, en bepaal hoe de organisatiestrategie en huisvestingsstrategie het beste kunnen worden geïmplementeerd. 4. Voer de veranderingen door in een (her)ontwerp van de organisatie en van de huisvesting. Figuur 11: Metamodel voor huisvestingsmanagement in de zorg (bron: Barometer Zorgvastgoed 2015:1 58.

21 Dr. ing. Jan Veuger MRE FRICS Lector Maatschappelijk Vastgoed, Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen Alle publicaties: