Inhoud HC1. Recht en Informatica (1) Inleiding en Overzicht. Opzet vak. Verplichte stof. Sancties. Beoordeling

Transcriptie

1 Recht en Informatica (1) Inleiding en Overzicht Henry Prakken 20 april 2015 Inhoud HC1 Opzet vak Waarom recht en informatica? Overzicht colleges Crash course recht 2 Opzet vak 8 hoorcolleges aanwezigheid niet, stof wel verplicht 7 werkcolleges aanwezigheid bij 5 WC s verplicht 7 inleveropdrachten (met zijn drieën, uit dezelfde werkgroep) 5 verplicht (gekoppeld aan aanwezigheid WC) 1e versie bij aanvang WC inleveren 2e versie bij aanvang volgende WC inleveren Tentamen Toegang alleen als aanwezigheids- en Verplichte stof Twee boeken: Inleiding IT-Recht (De Vey Mestdagh e.a.) De wet op Internet (Engelfriet), 3e druk Alleen de op aangegeven delen Bundel met artikelen Lijst met internetpublicaties Kan tijdens periode 4 nog uitgebreid worden! Alle op de HCs en WCs behandelde stof inleververplichtingen vervuld. 3 4 Sancties (Afgezien van tweemaal toegestane afwezigheid + niet-inlevering) Niet inleveren van eerste versie opdracht, of onvoldoende serieuze versie: eerste keer 1, tweede keer 2, enz Niet inleveren tweede versie of afwezigheid bij WC: opdracht geldt als niet ingeleverd. Beoordeling 40%: gemiddelde van beste 6 opdrachten 60%: tentamen Bonus: als 5 voldoendes ( 6.0) op huiswerkopdrachten met gemiddeld G, waarvan mintens drie maal 7.0, dan 0,1*(G-5) punt extra op eindcijfer Hertentamen: Toegang alleen als 1e tentamen gemaakt en eindcijfer 4 cijfers opdrachten en bonus blijven staan 5 6 1

2 Twee deelgebieden Informaticarecht (HC 1-7): juridische aspecten van informatietechnologie Rechtsinformatica (HC 8): informaticatoepassingen voor juristen en juridisch advies Waarom rechtsinformatica? Informatica wordt altijd toegepast op een bepaald probleem Recht is een interessant en maatschappelijk belangrijk probleemgebied 7 8 Waarom informaticarecht? Rechtvaardigheid: Recht stelt gedragsregels en regelt conflictoplossing, informatica zorgt voor nieuw ongewenst gedrag en nieuwe conflicten Doelmatigheid: Recht zorgt voor orde en stabiliteit van samenlevingen, informatica schept nieuwe samenlevingsvormen Hoe reageert recht op informatica? Spanning tussen: pas bestaand recht toe op nieuwe fenomenen; maak nieuw recht. En tussen: juridische maatregelen technische oplossingen 9 10 HC 2: contracten Totstandkoming Wat kan er mis gaan? Inhoud Standaardcontracten, algemene voorwaarden Rechtsgevolgen: alleen tussen contractspartijen! Licenties Aansprakelijkheid bij niet-nakoming Elektronische handel HC3: Automatisch contractsluiten, Aansprakelijkheid ITPs Automatisch contractsluiten EDI Intelligent agents Aansprakelijkheid informatietussenpersonen Internetproviders, webfora, zoekmachines, torrentsites,

3 HC 4-5: Intellectueel eigendom Bescherming vruchten van creativiteit Octrooi (patent) Op software? Discussie Auteursrecht Op software Open source Op andere digitale werken Databankenrecht Recht op domeinnamen HC 6: Privacy Bescherming persoonsgegevens Persoonsgegevens op Internet Datamining (bonuskaart) Cookies Bewaarplichten HC 7: Computercriminaliteit HC 8(a): Drones en oorlogsrecht Computerdelicten Opsporing en vervolging Bewaren en opvragen gegevens Internationale aspecten HC 8(b): ICT in rechtspraak Digitale dosssiers Strafbepaling De computer als rechter? HC 8(c): De elektronische overheid Elektronische democratie E-government De overheid online Expertsystemen voor wetsuitvoering Elektronische democratie Stemmachines Online stemmen

4 Gedragsnormen Instituties voor: Wat is recht? vaststellen wetgeving (wetgever) uitvoering wetgeving (regering, ) handhaving wetgeving (OM, rechter, deurwaarder,...) Geweldsmonopolie overheid Verschillen met moraal: Geschreven normen Instituties Rechtsgebieden Publiekrecht (verhouding overheid burgers Strafrecht Staatsrecht Bestuursrecht Privaatrecht (verhouding burgers onderling) Publiekrecht (1) Strafrecht Normen die zo essentieel zijn dat overtreding met straf bedreigd is Overtredingen (geen strafblad) en misdrijven (strafblad) Overheid (als beschermer algemeen belang) vs verdachte Meest ingrijpend: Legaliteitsbeginsel Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling. + strikte interpretatie, zware bewijslast 21 Publiekrecht (2) Staatsrecht Organisatie en bevoegdheden staatsorganen Scheiding der machten: Wetgevende macht (regering + parlement) Uitvoerende macht (regering) Rechtsprekende macht Invloed burger op staatsorganen Grondrechten in beginsel alleen tegen de overheid! Rule of law: staat mag alleen iets tegen de burger doen op basis van de wet Democratische rechtsstaat heeft al deze elementen 22 Publiekrecht (3) Bestuursrecht De overheid als bestuurder vs individuele burger (via beschikkingen) Sociale zekerheid Belastingen Vergunningen Toezichthouders 23 Privaatrecht (burgerlijk recht, civiel recht) Verhouding burgers onderling Personen- en familierecht Handels- en ondernemingsrecht Faillissement Vermogensrecht contracten, aansprakelijkheid, eigendom, auteursrecht, erfrecht

5 Rechtspraak (1) Straf- en privaatrecht Onafhankelijk van wetgever en bestuur! Fasen in rechtspleging: eerste aanleg - hoger beroep (zaak helemaal opnieuw) - cassatie (alleen controle juiste toepasssing recht) Hierarchie (straf- en privaatrecht): Hoge raad (cassatie) Gerechtshof (hoger beroep rechtbank) Rechtbank (zaken in eerste aanleg; hoger beroep kantongerecht) Kantongerecht (eenvoudige zaken in eerste aanleg) 25 Rechtspraak (2) Strafproces: OM sleept verdachte voor rechter Rechter is aktief: waarheidsvinding Burgerlijk proces: vrije burgers leggen geschil voor aan onpartijdige derde Rechter is passief ( lijdelijk ): partijen bepalen omvang geschil Vnl schriftelijk (en langdurig) Bewijslast bepaalt vaak uitkomst geding Kort geding: voor spoedeisende kwesties Mondeling Voorlopige beslissing 26 Rechtspraak (3) Bestuursrecht Bezwaar bij beschikkend orgaan Beroep bij beroepsorgaan (meestal kantongerecht of rechtbank) Hoger beroep bij afd Rechtspraak van de Raad van State of speciale beroepscolleges. Rechtsbronnen Wet (incl. lagere regelingen) Rechtspraak (Gewoonte) Verdragen Europees recht: ontwikkeld tot overkoepelend rechtssysteem Soms harmonisatierichtlijnen : opdrachten tot nationale wetgeving Soms direct werkende regelingen Juridisch redeneren Veel meer dan simpele regeltoepassing Grote vrijheid bij bepalen straf Gat tussen abstracte rechtstermen en concrete feiten interpretatie Kan software verduisterd worden? (d.w.z. is software een goed?) Rechtbank 1984: Ja, naar analogie met elektriciteit Informaticarecht: veel ruimte voor interpretatie, want veel wetten niet geschreven voor digitale wereld 29 Vermogensrecht (1) Deel van privaatrecht Over op geld waardeerbare rechten en plichten Absolute vs relatieve rechten: Absoluut recht geldt tegen iedereen (eigendom, hypotheek, octrooi, auteursrecht, merkrecht, ) Relatief recht geldt tegen bepaalde personen (verbintenis) 30 5

6 Vermogensrecht (2) Bronnen van relatieve rechten: Overeenkomst Wet Onrechtmatige daad: Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden. Vermogensrecht (3) Onrechtmatige daad Zeer belangrijk juridisch stopmiddel : Strijd met wettelijke plicht Inbreuk op een recht (bijv auteursrecht) Strijd met zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt (kan van alles zijn!)