Intelligent agents. Automatisch contractsluiten (1) Automatisch contractsluiten (2) Recht en Informatica HC 3: Inhoud

Transcriptie

1 Recht en Informatica HC 3: Automatisch contractsluiten / Aansprakelijkheid van Henry Prakken 4 Mei Inhoud Autonome systemen Automatisch contractsluiten EDI Intelligent agents Aansprakelijkheid van 2 Intelligent agents Autonoom: kan zelfstandig handelen, met slechts beperkte sturing door mensen Pro-actief: handelt doelgericht Reactief: past zich aan aan veranderende omgeving Kan redeneren Kan leren van zijn ervaringen Kan communiceren Multi-agentsystemen Intelligent agent als rechtssubject Kan een IA strafbare feiten of onrechtmatige daden plegen? Dit vereist dat een IA een rechtssubject is. Nu zijn alleen natuurlijke en rechtspersonen dat. Isaac Asimovs drie wetten van de robotica: (1) Een robot mag een mens geen letsel toebrengen of door niet te handelen toestaan dat een mens letsel oploopt. (2) Een robot moet de bevelen uitvoeren die hem door mensen gegeven worden, behalve als die opdrachten in strijd zijn met de Eerste Wet. (3) Een robot moet zijn eigen bestaan beschermen, voor zover die bescherming niet in strijd is met de Eerste of Tweede Wet. 3 4 Automatisch contractsluiten (1) Electronic Data Interchange Tussen vooraf bekende partijen Met vooraf globaal afgesproken inhoud Via vooraf bekende systemen Op vooraf geregelde manier Interchange agreement Wilsovereenstemming? o.g.v. algemene wil zoals uitgedrukt in interchange agreement Automatisch contractsluiten (2) Intelligent Web-agents Tussen vooraf onbekende partijen Zonder voorafgaande globale afspraken In vooraf niet-voorspelbare omgeving Wilsovereenstemming? Algemene wil? (Maar geen interchange agreements) o.g.v besluit tot gebruik? Geprogrammeerde wil? (maar wat als agent autonoom is?)... Geldt de vertrouwensleer? 5 6 1

2 Aansprakelijkheid van Tussenpersonen: Internetproviders Sociale netwerksites Houders webfora of Bittorrentsites aanbieders hyperlinks, zoekmachines of P2P-netwerken Spanning met vrijheid van meningsuiting Van belang voor aansprakelijkheid is de mate van betrokkenheid en invloed tussenpersoon Zelfstandige aansprakelijkheid: onafhankelijk van aanbieder informatie Afgeleide aansprakelijkheid alleen als aanbieder informatie aansprakelijk is Art 10 lid 1 EVRM Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen. Dit artikel belet Staten niet radio- omroep-, en bioscoop- of televisieondernemingen te onderwerpen aan een systeem van vergunningen. 7 8 Art 10, lid 2 EVRM: beperkingen Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties, die bij de wet zijn voorzien en die in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale veiligheid, territoriale integriteit of openbare veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen, om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te voorkomen of om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen. Aansprakelijkheid zonder contract: onrechtmatige daad Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden. Zeer belangrijk juridisch stopmiddel : Strijd met wet (bijv strafbaar feit) Inbreuk op een recht (bijv intellectuele eigendom) Strijd met zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt kan van alles zijn! 9 10 Aansprakelijkheid van internet service providers Zelfstandig: vrijwel nooit Rb Den Haag 2004, XS4ALL vs. Scientology Church (auteursrecht): provider maakt niet zelf openbaar Afgeleid: wet o.g.v. Richtlijn e-handel vrijwaart ITP onder voorwaarden. 11 Wettelijke vrijwaring afgeleide aansprakelijkheid ITP Doorgeefluik (alleen toegang en transmissie) Vrijwel nooit aansprakelijk Caching (tijdelijke opslag voor efficiënte transmissie) In beginsel niet aansprakelijk Tenzij kennis dat oorspronkelijke pagina weg is Hosting (opslag informatie op verzoek gebruiker) Alleen aansprakelijk als provider: wist of behoorde te weten van de (onmiskenbaar) onrechtmatige informatie; en deze niet prompt verwijdert of ontoegankelijk maakt En alleen aansprakelijk voor schade vanaf dat moment. 12 2

3 Als je dit doet ben je (misschien) geen hoster: EU Hof van J: Als je dienstverlening geen louter technisch, automatisch en passief karakter heeft. Bijv: Je selecteert of bewerkt informatie (zeker geen hoster) Je modereert Je discussiëert mee Je nodigt uit om bijdragen te leveren Je biedt hulp bij optimaliseren advertenties of verkooppromotie 13 Voorbeelden Hof Leeuwarden (Marktplaats vs. Stokke) Marktplaats is hoster, hoewel het categorieën voor advertenties aanbiedt en de mogelijkheid biedt om advertenties op te laten vallen. EU Hof v J 2010 (L Oreal vs. ebay): ebay is geen hoster, omdat ze aanbiedingen bevordert en de manier waarop aanbiedingen worden getoond optimaliseert. 14 Notice and Takedown Experiment BoF: Tekst uit Max Havelaar online gezet bij 10 ISP s (sinds 1957 auteursrechtvrij!) Via Hotmail geklaagd bij ISP s o.g.v. inbreuk auteursrecht 7 ISP s verwijderen site 15 Toezicht vooraf Onafhankelijk van vrijwaringsregeling aansprakelijkheid! Richtlijn e-handel: wetgever mag geen algemene controleplicht opleggen Wegens vrijheid van meningsuiting EU Hof v J (Scarlett/SABAM) Rechter mag hosters geen algemene filterplicht opleggen, zelfs niet om specifieke redenen, zoals bestrijden auteursrechtschending of kinderporno. Rechter mag wel specifieke controleplicht opleggen Rb : Vereniging Martijn moet (wegens bijzondere karakter website) vooraf controleren op schending privacy kinderen WA & Maxima. Rb en Hof : Marktplaats hoeft niet vooraf te controleren op advertenties die octrooi van Stokke schenden. 16 Verplichte afgifte naw-gegevens Onafhankelijk van vrijwaringsregeling aansprakelijkheid! Is ISP verplicht om naw-gegevens verspreiders onrechtmatige informatie af te geven? Mogelijk strijd met grondrecht op privacy Hof (Lycos-Pessers): Als voldoende aannemelijk dat informatie onrechtmatig zou kunnen zijn, dan mogelijk afgifteplicht HR : houdt beslissing in stand Maar omstandigheden, belangen en vrijheid van meningsuiting moet meegewogen worden Bijv. kan de klager op andere manieren achter de naw-gegevens komen? Lagere rechters: het moet buiten redelijke twijfel zijn dat IP-adres van (mogelijke) inbreukmaker is Zelfstandige aansprakelijkheid aanbieders hyperlinks EU Hof van J. feb 2014 (Svensson): hyperlink is geen nieuwe openbaarmaking, dus geen strijd met auteursrecht Zelfs niet als de indruk wordt gewekt dat het werk wordt getoond op de website waar de link zich bevindt (embedded links) Maatschappelijk onzorgvuldig? Deeplink naar website krant onzorgvuldig wegens gederfde reclameïnkomsten? Bij kranten.com niet. Mag website linken naar de site verbieden? Niet eenzijdig! Link Geenstijl naar foto s Britt Dekker op filefactory.com geen openbaarmaking hoewel foto s zonder link niet te vinden waren, maar wel maatschappelijk onzorgvuldig

4 Afgeleide aansprakelijkheid aanbieders hyperlinks Is link naar onrechtmatige informatie zelf onrechtmatig? Mogelijk bij vereenzelvigende link: Nederlandse link naar site tegen pedofielen in VS Hof A dam : Link wiskundeleraar naar illegale versies van antwoordenboeken bij schoolboeken geen auteursrechtinbreuk maar wel maatschappelijk onzorgvuldig. Deutsche Bahn vs. Indymedia: bezoekers website plaatsten onmiskenbaar(?) onrechtmatige links op discussieforum. Rb: website moet de links als hoster verwijderen. 19 Zelfstandige aansprakelijkheid aanbieders zoekmachines ZoekMP3: Rb : Zoekmachine schendt geen auteursrecht want maakt niet zelf openbaar Rb : Verwijzing naar MP3 bestanden niet onzorgvuldig want gebruiker zoekmachine doet niets onrechtmatigs (downloaden illegale MP3 s mocht toen nog) Hof : Het aanbieden van de zoekmachine is onzorgvuldig want aanbieders wisten dat 95% van gevonden MP3 s illegaal was en ze verdienden aan illegale uitwisseling (zelfs nu ze waarschuwden op site en ook legale bestanden gevonden kunnen worden) 20 Afgeleide aansprakelijkheid aanbieders zoekmachines Zoekmachines zijn i.h.a. geen hosters Maar Google host wel adwords In hoeverre kan een zoekmachine links naar onrechtmatige inhoud verwijderen? Rb Jensen-Google (2007): Google hoeft zoekresultaten o.g.v. linken persoonsnaam aan sexsites niet te verwijderen Google maakt websites aansprakelijk... Zwartepoorte failliet vond miljoenhuizen.nl met Volledige naam: Zwartepoorte Specialiteit: BMW Dit bedrijf is failliet verklaard, het is overgenomen door het motorhuis. Ik heb bij Boot Rialto gewerkt. Maar het was Rialto dat failliet was... Website veroordeeld tot aanpassing! Uitwisselen bestanden op Internet Uploaden: openbaarmaken Downloaden: verveelvoudigen, maar kopie voor eigen gebruik uit legale bron mag Tot mocht ook kopiëren uit illegale bron Bij elkaar brengen up- en downloader = informatietussenpersoon!): Zelfstandig aansprakelijk? Auteursrechtinbreuk? Onrechtmatige daad? Afgeleid aansprakelijk? Uitwisselen bestanden op Internet: zelfstandige aansprakelijkheid Grote lijn in rechtspraak: Ben je actief behulpzaam bij uitwisseling? Weet je dat het vooral om illegale content gaat? Verdien je eraan? Zo ja (3x) dan aansprakelijk

5 Uitwisselingssoftware: zelfstandige aansprakelijkheid Hof A dam: Kazaa schendt geen auteursrecht want maakt niet zelf openbaar Beschikbaar stellen van uitwisselingssoftware is niet onzorgvuldig, nu ook legale bestanden uitgewisseld kunnen worden HR kon hier niet over beslissen Uitwisselingssoftware: afgeleide aansprakelijkheid Napster: hield database bij met links naar MP3- bestanden Links in database: Napster in VS aansprakelijk voor link naar illegaal bestand zodra daarop gewezen. Kazaa: P2P netwerk, zonder centrale database. Hof: KaZaA hoeft uitwisselen niet onmogelijk te maken, want dat is feitelijk onmogelijk. HR houdt uitspraak Hof in stand Recente rechtspraak: BitTorrentsites (1) Torrent is geen openbaarmaking Maar structureel faciliteren van inbreuk op auteursrecht kan (zelfstandig) onrechtmatig zijn Everlasting.nu (commercieel) Shareconnector (niet commercieel!) Mininova, The Pirate Bay En als deze onrechtmatigheid onmiskenbaar is, moet hoster van een bittorrentsite de site na melding blokkeren (Leaseweb t.a.v. Everlasting.nu) Bittorrentsites (2): Mininova ( ) Schendt geen auteursrecht Geen doorgeefluik, cacher of hoster, want is actief betrokken bij informatie Wel onrechtmatig: Geeft gelegenheid en moedigt aan tot en profiteert van auteursrechtinbreuken door gebruikers Algemeen bekend dat meeste torrents van auteursrechtelijk beschermde werken zijn Moet zonder melding onrechtmatige torrents verwijderen. Het is niet onmogelijk om inbreukmakende torrents te vinden en verwijderen Notice + takedown onvoldoende want vereist dat bij elke nieuwe plaatsing er weer gemeld moet worden Art 26d Auteurswet Een ITP wiens dienst door derden wordt gebruikt om inbreuk te plegen, kan door een rechter worden bevolen om deze dienst te beëindigen. Rb Brein-Ziggo/XS4ALL jan 2012: Ziggo en XS4ALL moeten toegang tot TPB blokkeren. Vrijwel alle content op TBP is illegaal, wat tot grote schade voor auteurs leidt Vrijheid van meningsuiting weegt hier in dit geval niet tegenop : in Kg zelfde beslissing tegen meer providers : Brein verliest in hoger beroep Maatregel niet effectief Daarom strijd met vrijheid van ondernemerschap (Handvest van de Grondrechten van de EU) 29 5