SCHRIJVEN. Doel workshop. Definitie van schrijven. Soorten schrijfproblemen. Handvatten om het schrijven te verbeteren
|
|
- Oscar Thys
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SCHRIJVEN Doel workshop Soorten schrijfproblemen Handvatten om het schrijven te verbeteren Definitie van schrijven Schrijven is het op papier zetten van een boodschap Motorische vaardigheid Communicatiemiddel Expressiemiddel Schrijven blijft belangrijk, zelfs in het digitale tijdperk
2 Kinderen met schrijfproblemen 5 tot 25 % van alle kinderen jongens > meisjes Speciaal basisonderwijs: 60% Schrijfprobleem Schrijfbeweging kan niet of beperkt aangeleerd worden Nauwelijks leesbaar handschrift (dysgrafisch schrift) Tempo te traag Verschillende processen: Schrijven is een complexe vaardigheid Cognitie Visuele perceptie Motoriek Schrijven lezen
3 Soorten schrijfproblemen A. Motorische probleem B. Cognitieve en/of gedragmatige problemen C. Didactische probleem D. Combinatie Goed onderzoek naar de oorzaak is belangrijk!!!! Wanneer schrijfproblemen: Overschrijven Dictee/spelling Zelf een tekst bedenken, opstel Langzaam, snel Invloed van liniering/ grootte Weinig / veel tekst IQ 71
4 3 deelbewegingen Ruitenwisserbeweging vanuit de schouder (30 cm) Horizontale bewegingsrichting van uit de pols (+/-5 cm) Verticale bewegingsrichting vanuit de vingers (+/-15 mm)
5 Kinderen die groot schrijven hebben vaak problemen met de vingermotoriek Liniering aanpassen (omgeving) Motoriek trainen (kind) De oplossing? Fijne motoriek Ergonomie, linkshandigheid Hulpmiddelen Tekenen/kleuren, voorbereidende schrijfoefeningen Extra aandacht voor schrijven, tips Blokschrift verbonden schrift Typen fijne motoriek Er is een matige relatie tussen fijne motoriek en schrijven. Deze relatie geldt voor: Vingertikken In de hand manipuleren
6 Ergonomische aspecten Zithouding Pengreep Papierligging Schrijfhouding Goede houding: ideale uitgangspositie voor de 3 deelbewegingen Papierligging Schuin met een hoek van 20 tot 30 graden De hand kan soepel over het papier glijden (ruitenwisserbeweging)
7 Linkshandigheid Andere hellingshoek Potlood iets hoger vasthouden Plaats in de klas belangrijk Een duwende beweging/ vulpen Papierligging is essentieel Pengreep Statische 3-puntsgreep: 4-6 jaar Dynamische 3-puntsgreep: 95% van de kinderen ouder dan 6,5 jaar Variatie van een goede 3 puntsgreep: lateraalgreep Geen relatie tussen de pengreep en de kwaliteit en kwantiteit van het schrijven De pengreep alleen corrigeren als het leidt tot een beter schrijfresultaat
8 Kleuren/tekenen, voorbereidende schrijfoefeningen Alle 3 de deel- bewegingen, nodig voor het schrijven, worden geoefend Doseren: licht en donker Stoppen en starten Verschillende richtingen Verschillende vormen Schrijfmateriaal en hulpmiddelen Schrijfmateriaal Aanbieden van verschillend materiaal kind leert zijn motoriek aan te passen aan het materiaal
9 Soorten schrijfmateriaal Kleine krijtjes: goede 3-puntsgreep Potlood: geschikt om te leren schrijven Balpen: punt kan wegglijden Viltstift: weinig weerstand op het papier Vulpen: vereist goede coördinatie Hulpmiddelen om de pengreep te verbeteren Het zijn goede hulpmiddelen om een kind een goede pengreep te laten ervaren Vanaf groep 4 is het lastig om de pengreep te verbeteren Hulpmiddelen en schrijfmateriaal blijft een kwestie van uitproberen Leidt een goede pengreep tot beter schrijven? Wat vindt het kind prettig?
10 Blokschrift verbondenschrift De discussie wat beter is, is nog steeds gaande!! Blokschrift Eenvoudig Hetzelfde als leesletter Steeds optillen Schrijftempo lager Kans op spiegelen Onduidelijke spaties Verbondenschrift Complex Afwijkend van de leesletter Vloeiende beweging Schrijftempo hoger Minder kans op spiegelen Duidelijke spaties Wanneer blokschrift? IQ < 70 Problemen in de visuele perceptie Ernstige lees- en spellingsproblemen Kleuterperiode aanwijzingen voor schrijfproblemen in de toekomst Wisselen van schrift heeft een grote impact Soms de keuze aan het kind laten: als het maar leesbaar is
11 Mengvorm van blok- en verbondenschrift Typen Typen kan het schrijven niet vervangen Schrijven ondersteunt lezen beter dan typen Starten als het schrijven geautomatiseerd is Typen vraagt veel vaardigheden!!! Groep 8: typsnelheid = schrijfsnelheid Typeles noodzakelijk Elke dag 10 minuten oefenen Typen en schrijfproblemen Eerst werken aan het schrijven. Pas als schrijven niet lukt: typen Veel aandacht voor het leren typen!!!!
12 Het schrijven Het schrijven verbetert het beste door het schrijven te oefenen! Een taak- georiënteerde benadering Schrijven gecombineerd met taaltaken heeft een beter resultaat dan alleen schrijftaken Opbouw motorische uitvoering Vloeiendheid Constantie Nauwkeurigheid Opvoeren snelheid Gevarieerd oefenen. Er is een transfereffect van het oefenen van gelijkvormige letters. En het liefst zo snel mogelijk woorden oefenen Voorbeeld; Bel hek heb fel enz
13 Instructie tips Veel aandacht voor goed letterspoor Expliciete visuele aanwijzingen De beweging uit het geheugen uitvoeren Onleesbaar handschrift Een onleesbaar handschrift wordt bepaald door een gering aantal letters, vaak complexe letters. Het is belangrijk deze letters op te sporen en extra te gaan oefenen. Behandeling Theorie Kind Omgeving: Oefenen fijne motoriek Rustige werkplek Extra schrijftraining Activiteit schrijven Taak Grotere liniering Meer tijd Minder schrijfwerk
14 samenvattend Goede analyse van het schrijfprobleem!! Hulp bieden daar waar de problemen zijn, vaak op meerdere gebieden!! De oplossing is er niet! Zoeken en uitproberen Een taakgeoriënteerde benadering werkt het beste Voorbeelden van kinderen met schrijfproblemen Ramon Groep 4 IQ: 88 Movement ABC 2: 0,1 percentile
15
16 Anne groep 4, regulier onderwijs Spraak/ taalprobleem: rugzakje rec 2, oa. auditieve discriminatie IQ: 76 Motoriek: movement- ABC: vooral problemen met de fijne motoriek
17 Jamie Groep 5, regulier onderwijs Bekend met ADHD Movement ABC test; problemen met de fijne motoriek Letterprogramma s niet goed geautomatiseerd Onderzoek schoolbegeleidingsdienst; Vraagstelling: is er sprake van dyslexie?? Nee IQ: 84 Lezen: achterstand van 1 jaar Spelling: niveau van begin groep 3. Leerrendement 8 %
18 Kinderrevalidatie Motorische schrijfproblemen en problemen met de lettervorming Individueel of schrijfgroep Onze hulp kan ook worden gevraagd voor een goede analyse van de schrijfproblemen en advies Vragen bel of mail ons!
Voorbereidende schrijfoefeningen gaan onvoldoende Slordig of slecht leesbaar handschrift
Ouderinformatiebrief: Motorische schrijfproblemen & kinderfysiotherapie Het belang van Schrijven is een manier om te communiceren en om je creatief te uiten. Daarom is belangrijk in de ontwikkeling van
Nadere informatieZijn zithouding heeft de volgende kenmerken: - te dicht op papier - schouders/ hoofd scheef - rechterelleboog niet op tafel - zit onderuitgezakt
Samenvatting Aangezien het niveau van de motorische - en schrijfvaardigheden van de kinderen in mijn stagegroep laag ligt, wil ik de kwaliteit van het handschrift verbeteren. In dit onderzoek geef ik antwoord
Nadere informatieSchrijfprotocol. Obs de Wezeboom. Oosteinde. Schrijfprotocol obs de Wezeboom versie; 01-08-2015 1
Schrijfprotocol Obs de Wezeboom Oosteinde Schrijfprotocol obs de Wezeboom versie; 01-08-2015 1 Inleiding Voor u ligt het schrijfprotocol van obs de Wezeboom. In dit protocol worden de volgende onderdelen
Nadere informatie5.3.2.0. OMSCHRIJVING VAN HET VAKGEBIED
DEELSCHOOLWERKPLAN; SCHRIJVEN INHOUDSOPGAVE; 5.3.2.0. omschrijving vakgebied 5.3.2.1. visie op schrijven 5.3.2.2. bijdrage van het leergebied aan de integrale doelen 5.3.2.3. beginsituatie 5.3.2.4. globale
Nadere informatieHandschriftontwikkeling
Handschriftontwikkeling Kennisgroep Speciaal Kennisgroep Speciaal is een samenwerkingsverband van organisaties voor speciaal (Mytyl)onderwijs gericht op het delen en ontwikkelen van kwalitatief hoogstaande
Nadere informatieSchrift 3290 SCHRIFT 1
Schrift Kinderen een leesbaar en verzorgd handschrift helpen verwerven behoort tot de opdrachten van de basisschool. Deze opdracht is echter niet eenvoudig. We merken dat de ontwikkeling tot een vloeiend
Nadere informatieOefenschrift. Naam. Klas
Leren schrijven Oefenschrift Oefeningen met het vulpotlood volgend op de waskrijtstift voor een optimale bewegingsuitvoering en als voorbereiding op eerste schrijfoefeningen.. Naam Klas Leren Schrijven
Nadere informatieDEELBEWEGING 1 VAN HET SCHRIJVEN: LINKSHANDIG VERSUS RECHTSHANDIG
DEELBEWEGING 1 VAN HET SCHRIJVEN: LINKSHANDIG VERSUS RECHTSHANDIG LINKSHANDIG RECHTSHANDIG DEELBEWEGING 2 VAN HET SCHRIJVEN: LINKSHANDIG VERSUS RECHTSHANDIG LINKSHANDIG RECHTSHANDIG DEELBEWEGING 3 VAN
Nadere informatieOefenschrift. 24 oefeningen met de griffix -Waskrijtstift. Eerste oefeningen met de waskrijtstift voor een optimale bewegingsuitvoering. Naam.
Leren schrijven Oefenschrift Eerste oefeningen met de waskrijtstift voor een optimale bewegingsuitvoering. Naam Klas 24 oefeningen met de griffix -Waskrijtstift Leren Schrijven -systeem Succesvol leren
Nadere informatieGereedschap. Joop Stoeldraijer
Gereedschap Joop Stoeldraijer Schrijfmethodes In het vorige artikel van Gereedschap heb ik uitgebreid aandacht besteed aan Schrijf actief. Er zijn uiteraard nog veel meer schrijfmethodes te koop. Deze
Nadere informatiehandschrift Structuur van het vak Het aanleren van handschrift is opgebouwd uit een drietal kernconcepten, namelijk vormgeving, materialen
handschrift Belang van het vak Het kind kan zich pas cultureel ontwikkelen als het een goede beheersing heeft van het schrift van de samenleving waarin hij opgroeit. Handschrift is een basisvaardigheid.
Nadere informatiePrimair onderwijs Periodieke Peiling van het Onderwijsniveau
Primair onderwijs Periodieke Peiling van het Onderwijsniveau Balans van de handschriftkwaliteit in het basis- en speciaal basisonderwijs PPON-reeks nummer 50 Cito/Arnhem, februari 2013 Methodegebruik (par.
Nadere informatieChecklist voor motorisch onhandige kinderen, van 4 12 jaar
Checklist voor motorisch onhandige kinderen, van 4 12 jaar Deze checklist is bedoeld voor leerkrachten en intern begeleiders van basisscholen. Het doel van deze vragenlijst is om te inventariseren wat
Nadere informatie9-2-2016. Het volgen en ontwikkelen van de kleine motoriek. Wat heb je met de kleine motoriek? MOTORISCHE ONTWIKKELING. Breda 2 februari 2016
MOTORISCHE ONTWIKKELING Wat heb je met de kleine motoriek? Het volgen en ontwikkelen van de kleine motoriek Breda 2 februari 2016 Hans Stroes Voorkennis? Hoe volg jij de kleinmotorische ontwikkeling? En
Nadere informatieHandschrift ontwikkeling
2.4.1 Handschrift ontwikkeling Marjolein van Buuren Anne van Wensveen Werkcollege 6 Werkcollege 6 Doelen Je kunt jouw kennis van de handschriftontwikkeling van kinderen in groep 1 t/m 3 gebruiken om deze
Nadere informatieKobe* (10 jaar) heeft ernstige dyslexie
Kobe* (10 jaar) heeft ernstige dyslexie En daarmee is de kous af? Nee, natuurlijk niet! Dyslexie is een symptoom van één of meerdere obstakels in de ontwikkeling. Het is dus geen vaststaand feit waarmee
Nadere informatieAlles over. Klinkers. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve
Nadere informatieFabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven.
Fabel of feit? Auteurs: Annelies de Hoop & Johannes Noordstar Goed zo! Kinderen leren leesbaar schrijven door positieve feedback. Kerndoel van het schrijfonderwijs is dat leerlingen gedurende de basisschool
Nadere informatieVoorwoord. Inhoud : 1. Wat is dyslexie 2. Onderzoek 3. Hulp middelen 4. Logopedie 5. Mijn dyslexie 6. Nawoord
Voorwoord Ik hou mijn spreekbeurt over Dyslexie. Zelf heb ik ook dyslexie. Ik hoop dat jullie mij beter begrijpen wat dyslexie is en wat het betekent om dyslexie te hebben. Ook waarom ik een laptop en
Nadere informatieAlles over. Pennenstreken. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Pennenstreken Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking
Nadere informatieLeer- en leesproblemen
Visuele training voor Leer- en leesproblemen De enige manier om informatie op te nemen is via onze zintuigen. De informatie op school/werk wordt tegenwoordig voor het overgrote deel visueel aangeboden
Nadere informatie. In een notendop. Over de auteur
Boek : DCD-hulpgids voor leerkrachten. Achtergrond en adviezen bij de motorische coördinatiestoornis. Auteur : Eelke van Haeften 2009, Pica ISBN: 9789077671276 Bespreker : Sofie Bruyneel Datum : april
Nadere informatieBeter zien is beter leven
Beter zien is beter leven Wij helpen u en uw kind graag om beter te zien. Oogonderzoek en visuele training bij: Lees- en leerproblemen NLD Dyslexie Hoofdpijn Vermoeide ogen Concentratieproblemen Klachten
Nadere informatieLes spiralen schrijven. Inleiding. doel. duur van de les. materialen. Groep 6,7,8
Les spiralen schrijven Groep 6,7,8 Inleiding Deze werkwijze is grafo-cognitief. Dit houdt in dat de vaardigheid van de kinderen wordt geoefend, in samenhang met hun letterkennis. In deze les is vooral
Nadere informatieAlles over. Schrijven in de basisschool. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Schrijven in de basisschool Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken.
Nadere informatieAlles over. Schrijven in de basisschool. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Schrijven in de basisschool Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken.
Nadere informatieDoor: Prof. Dr. Ralph Bruder Directeur van het Instituut voor Ergonomie en Arbeidswetenschappen/ Technische Universiteit van Darmstadt
ERGONOMISCH RAPPORT Ergonomisch rapport STABILO EASYcolors / EASYgraph Door: Prof. Dr. Ralph Bruder Directeur van het Instituut voor Ergonomie en Arbeidswetenschappen/ Technische Universiteit van Darmstadt
Nadere informatieDCD Developmental Coordination Disorder
DCD Developmental Coordination Disorder kinderen met een coordinatie-ontwikkelingsstoornis Renske Mooibroek 3 juni 2015 Kenmerken DCD : waar denk je aan? 2 DCD Developmental Coordination Disorder Opdrachten
Nadere informatieWriting Readiness Inventory Tool In Context (WRITIC)
WRITIC Scoreboek jaar maand dag Naam: Datum: Groep: Geboortedatum: Therapeut: Chronologische leeftijd: 1. Kind 1.1 Interesse papier- en pentaken Hoe vaak kleur je een kleurplaat of maak je een tekening
Nadere informatiePROBLEMEN HRIJFMOTORISCHE SPELLING HOORWOORDEN WERKEN AAN ZORG
WERKEN AAN ZORG SPELLING HOORWOORDEN HRIJFMOTORISCHE PROBLEMEN Ficho niotorischc prohlernon > Letierfoutun en lettc-rvorbindingen SCHRIJFMOTORISCHE PROBLEMEN Letterfouten en letterverbindingen Schrijven
Nadere informatieMaakt leren schrijven. leuker. www.jufinabox.com
Maakt leren schrijven leuker www.jufinabox.com 1 op de 4 leerlingen heeft moeite met schrijven Motorische schrijfproblemen komen veel voor in het basisonderwijs. Cijfers in de literatuur variëren van 5
Nadere informatieSchrijfvisie, Schrijfschriften in blokschrift. Voor slechtzienden of leerlingen met een (licht) motorische achterstand
Schrijfvisie, Schrijfschriften in blokschrift Voor slechtzienden of leerlingen met een (licht) motorische achterstand Recensie-exemplaar 01-2008 Schrijfvisie Schrijfschriften en kopieermateriaal in blokschrift
Nadere informatieAlles over. Handschrift. Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen
Alles over Achtergrondinformatie, bestellijsten en additionele materialen Wij vinden het belangrijk dat u goed geïnformeerd wordt om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken. In samenwerking met de educatieve
Nadere informatieInformatieboekje groep 3
Informatieboekje groep 3 Schooljaar 2014-2015 Informatieboekje groep 3 Aansluitend aan de informatieavond geven wij u graag dit boekje mee. Hierin kunt u (bijna) alles lezen over hetgeen er speelt in groep
Nadere informatieSchrijfvisie, Schrijfschriften in blokschrift. Voor slechtzienden of leerlingen met een (licht) motorische achterstand
Schrijfvisie, Schrijfschriften in blokschrift Voor slechtzienden of leerlingen met een (licht) motorische achterstand Recensie-exemplaar V2.1 juni 2008 Schrijfvisie Schrijfschriften en kopieermateriaal
Nadere informatieAan de slag met handschriftonderwijs
Aan de slag met handschriftonderwijs IN DE KLAS Dyslectische kinderen leren lezen Anneke Smits & Tom Braams Dyscalculie en rekenproblemen Marisca Milikowski Autisme in school Ina van Berckelaer-Onnes (red.)
Nadere informatieDraaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven)
Draaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven) Naam leerling: Klas:.. Wat is het? DYSORTHOGRAFIE Moeizame automatisatie aan de klank-tekenkoppeling.
Nadere informatieMogen wij zien wat uw leerlingen al kunnen?
Mogen wij zien wat uw leerlingen al kunnen? ÿs±c
Nadere informatieAanvankelijk staan de lijnen van een baan ver uit elkaar; later komen ze dichter bijeen.
VORMTEKENEN EERSTE KLAS 1. Voorbereidende schrijfoefeningen Alle schrijfbewegingen van grote en kleine drukletters, van kleine en hoofdletters in het lopend schrift (handschrift) analyseren en er oefeningen
Nadere informatieSignalering motorische problemen bij schoolgaande kinderen met een mogelijke indicatie voor kinderfysiotherapie
Signalering motorische problemen bij schoolgaande kinderen met een mogelijke indicatie voor kinderfysiotherapie Leeftijd Kleuter 4-5 jaar Signalen - Er is nog geen voorkeurshouding aanwezig - Kind hanteert
Nadere informatieOverzicht competenties Schrijven
Overzicht competenties Schrijven Inleiding De insteek bij alle hbo-opleidingen is om in de komende jaren een competentiegerichte aanpak te gaan hanteren. De bedoeling daarbij is om onder andere de student
Nadere informatieTAALONTWIKKELING 2. Activiteiten bij leren. Inspiratie:
TAALONTWIKKELING 2 Boek: Activiteiten bij leren Inspiratie: Blz. 15 Blz. 18 Blz. 39 Taalactiviteiten bij een boek Leergebieden in samenhang (kerndoelen) linken naar Taalactiviteiten rond een boek Voor
Nadere informatieHoofdstuk 4 Letterreparatie oefening 1
Hoofdstuk 4 Letterreparatie oefening 1 Info Er zijn soms letters die zo slecht leesbaar zijn dat deze letters in aanmerking komen voor letterreparatie. Meestal zijn dat de moeilijk te schrijven letters
Nadere informatieSchrijven een complexe beweging
Schrijven een complexe beweging Margriet Vegter Marja Kolen Richard Koningstein mei 2009 obs Schuilingsoord Zuidlaren 1 Inhoudsopgave Hoofdstuk Blz. Hoofdstuk 1: Aanleiding en onderzoeksvraag 3 Hoofdstuk
Nadere informatieSchrijfmotoriek in de klas (kleuter- en lager onderwijs)
Schrijfmotoriek in de klas (kleuter- en lager onderwijs) 1) Hoe loopt het normaal? 2) Wat kan er fout gaan? 3) Praktische tips Werkgroep grafo- en schrijfmotoriek Gratis ter beschikking op www.sig-net.be
Nadere informatieBeter zien is beter leven
Beter zien is beter leven Wij helpen u en uw kind graag om beter te zien Oogonderzoek en visuele training bij: Lees- en leerproblemen NLD Dyslexie Hoofdpijn Vermoeide ogen Concentratieproblemen Klachten
Nadere informatiePengrepen bij kinderen in groepen 2 tot en met 8
Pengrepen bij kinderen in groepen 2 tot en met 8 Mot research totaal pengrepen vier basisscholen jan 2010 Inleiding Doel van het onderzoek was om op enkele scholen te onderzoeken welke pengrepen door kinderen
Nadere informatieEerstelijns ergotherapie voor schoolgaande kinderen
Eerstelijns ergotherapie voor schoolgaande kinderen Sterk in beweging Ergotherapie voor kinderen De ontwikkeling van kinderen verloopt niet altijd vanzelfsprekend. Een kind kan problemen hebben met allerlei
Nadere informatieHet bereiken van een mijlpaal betekent vaak een feestje!
Met voor het vak schrijven! De mijlpaal van het leren schrijven Schrijven stelt ons in staat om op een gestructureerde manier gedachten en kennis weer te geven. Daarnaast speelt het een belangrijke rol
Nadere informatieSchrijfbegeleiding in de bovenbouw
Praktijkwerkstuk in het kader van het Fontys Opleidingscentrum voor Speciale Onderwijszorg Schrijfbegeleiding in de bovenbouw Een stand van zake HBO-Master Special Educational Needs Amsterdam Studie begeleider:
Nadere informatieLeren (g)een probleem! Een lezing over Beelddenkers
Leren (g)een probleem! Een lezing over Beelddenkers Houd rekening met het innerlijk verwerken in filmpjes en beelden. Gebruik ook gebaren of tekeningen/ picto s om opdrachten te geven. Structuur en duidelijkheid
Nadere informatieDit jaar zit uw kind in groep 3. Een spannend jaar, waarin de nadruk ligt op het leren lezen, ook wel aanvankelijk lezen genoemd.
Dit jaar zit uw kind in groep 3. Een spannend jaar, waarin de nadruk ligt op het leren lezen, ook wel aanvankelijk lezen genoemd. Voor taal en lezen werken wij met Lijn 3, een taal- en leesmethode van
Nadere informatie6 een mogelijke opbouw van oefeningen
6 een mogelijke opbouw van oefeningen We bieden hier een oefenpakket aan, bestaande uit oefeningen die onmiddellijk in de klas of thuis kunnen worden gemaakt. Het is absoluut niet de bedoeling om een volledige
Nadere informatieEvaluatie Pilot Klasse-ergo basisschool De Bolster Amersfoort Ergotherapie Kinderen Amersfoort
Evaluatie Pilot Klasse-ergo basisschool De Bolster Amersfoort Ergotherapie Kinderen Amersfoort Groep: 2 Leerkracht : Arianne van der Laan IB-er: Ria Ruyne Ergotherapeuten: Eelke van Haeften en Viviane
Nadere informatieEffectiveness of a self-regulated remedial program for handwriting difficulties
Effectiveness of a self-regulated remedial program for handwriting difficulties Van Waelvelde, De Roubaix A, Steppe L, et al. (2017) Effectiveness of a self-regulated remedial program for handwriting difficulties.
Nadere informatieSchrijven doe je zo! Informatiebundel voor ouders en leerkrachten
Schrijven doe je zo! Informatiebundel voor ouders en leerkrachten Nu uw kind leert schrijven of al volop begonnen is, is het voor u als ouder fijn te weten waar er nu allemaal op gelet moet worden en aan
Nadere informatieWelkom bij de Gezond & Zeker Innovatiedag 2018
Welkom bij de Gezond & Zeker Innovatiedag 2018 Help! Mijn cliënt begrijpt mij niet! Workshop wordt verzorgd door: Marcella de Oude Ergotherapeut en docent Zwaartepunt www.zwaartepunt.nl Wat zijn zichtbare
Nadere informatiePresentatie Ineke Vliem: anders denken, anders leren 9 oktober 2012. anders denken, anders leren. anders denken, anders leren
Presentatie Ineke Vliem: 9 oktober 2012 Dia 1 anders denken anders leren Ineke Vliem Dia 2 Anders denken, anders leren: en -problemen bij hoogbegaafdheid, ADHD, ADD, dyslexie Hoog sensitiviteit (HSP) Beelddenken
Nadere informatieOp stap naar het 1 e leerjaar Wat is schoolrijpheid? Ook de ouders doen er toe!
Op stap naar het 1 e leerjaar Wat is schoolrijpheid? Ook de ouders doen er toe! Lieven Coppens Vooraf De ontwikkeling van een kind verloopt op verschillende domeinen. Elk kind ontwikkelt op zijn eigen
Nadere informatieBRUSHLETTERING VOOR IEDEREEN OEFENSCHRIFT
= BRUSHLETTERING VOOR IEDEREEN OEFENSCHRIFT + = + Dit oefenschrift Brushlettering voor iedereen hoort bij het gelijknamige handboek met tips en technieken over brushlettering. Maak kennis met brushpennen
Nadere informatieDe schrijfsleutel INFORMATIEBROCHURE
De schrijfsleutel INFORMATIEBROCHURE 1 Voorwoord 3 2 De schrijfsleutel in het kort 4 3 Kinderen leren tegelijkertijd lezen en schrijven 6 4 Kinderen ontwikkelen een goed handschrift 7 5 Direct aan de slag
Nadere informatieHoofdstuk 14 - Sneller en beter een tekst schrijven
Hoofdstuk 14 - Sneller en beter een tekst schrijven 14.1. Inleiding 199 14.2. Sneller typen met woordvoorspelling 201 14.3. Beter spellen en schrijven zonder typen 203 Deel 4 - ICT als brug tussen capaciteit
Nadere informatieInformatie avond groep 3
Informatie avond groep 3 En dan komt uw kind in groep 3 In groep 3 ligt de nadruk op 3 hoofdvakken: taal-lezen, rekenen en schrijven. Deze worden voornamelijk in de ochtenduren gegeven. De overgang van
Nadere informatieCasus: Ik kan niet mooi schrijven en ik ben ook nog onhandig. Een frequent voorkomend schrijfprobleem.
Casus: Ik kan niet mooi schrijven en ik ben ook nog onhandig. Een frequent voorkomend schrijfprobleem. Ingrid van Bommel-Rutgers*, Anneloes Overvelde, Ida Bosga-Stork, Ria Nijhuis-van der Sanden. vanbommelingrid@yahoo.com
Nadere informatieRekenen staat vijf keer in de week op het rooster. We werken met de vierde versie van de methode De wereld in getallen.
Rekenen Rekenen staat vijf keer in de week op het rooster. We werken met de vierde versie van de methode De wereld in getallen. Niet alle kinderen rekenen even makkelijk en vlot. Onze methode houdt daar
Nadere informatie` Into Bounce Leren in beweging ` Onderstaand onderzoek laat de effecten zien
Erik Scherder, hoogleraar bewegingswetenschappen aan de Rijksuniversiteit van Groningen, zegt: `Bewegen is niet alleen goed voor conditie, maar ook voor cognitie!` `In de hersenen vertonen neuronale systemen
Nadere informatieInleiding. Ophalen en neerhalen (1e van 2 lessen) groep 7/8
Ophalen en neerhalen (1e van 2 lessen) groep 7/8 Inleiding De methode " " is grafo-cognitief. Dit houdt in dat de vaardigheid van de kinderen wordt geoefend, in samenhang met hun letterkennis. In deze
Nadere informatieBIJLAGE 1 Tips en tricks per leeftijdsgroep. 1. Benjamins en mini s. Benjamins (F- jeugd): Leeftijdskenmerken F - jeugd:
BIJLAGE 1 Tips en tricks per leeftijdsgroep 1. Benjamins en mini s Benjamins (F- jeugd): Leeftijdskenmerken F - jeugd: Grote speldrang; ze doen dingen voor het plezier van het doen. Grote drang tot nabootsen.
Nadere informatieHet volgen en ontwikkelen van de kleine motoriek. Anne Frank school Utrecht 19 april Wat heb je met de kleine motoriek?
MOTORISCHE ONTWIKKELING Wat heb je met de kleine motoriek? Het volgen en ontwikkelen van de kleine motoriek Anne Frank school Utrecht 19 april 2016 Hans Stroes Voorkennis? Hoe volg jij de kleinmotorische
Nadere informatieSchrijven aan Sinterklaas voor het BO
Schrijven aan Sinterklaas voor het BO Opdracht aan de kinderen: schrijf een creatief-brief aan Sinterklaas en win een prijs! Opdracht leerkracht: kinderen begeleiden bij fijn motorische oefeningen en het
Nadere informatieHandschrift ontwikkeling Marjolein van Buuren
2.4.1 Handschrift ontwikkeling Marjolein van Buuren Hoorcollege 1 2.4.1 taal en zaakvakken Samenhang: In werkcollege 2 wordt het win-winmodel ingezet om belangrijke begrippen uit het handschriftonderwijs
Nadere informatieDyspraxie - DCD. DCD = Developmental Coördination Disorder
Dyspraxie - DCD DCD = Developmental Coördination Disorder DCD = ONTWIKKELINGSSTOORNIS is niet verworven, maar aanwezig vanaf de geboorte verandert voortdurend tijdens de ontwikkeling, er duiken leeftijdsgebonden
Nadere informatieMijn kind heeft een LVB
Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar
Nadere informatieDevelopmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts
Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose
Nadere informatieDE ROL VAN TRAINER EN COACH BIJ MOTORISCH LEREN
DE ROL VAN TRAINER EN COACH BIJ MOTORISCH LEREN Een relatief duurzame verandering in perceptueel-motorische vaardigheden als gevolg van oefening. (Beek, 2010) 3 FEBRUARI 2016 SJOERD HOEK 333203, SIMONE
Nadere informatieBeeldende expressie Kleuren en arceren
Beeldende expressie Kleuren en arceren Deze informatie is samengesteld aan de hand van stencils, gebruikt op de Klos in Tilburg in de periode 1970-1975, waarin helaas geen bronnenboek(en) vermeld werden.
Nadere informatieONLEESBAAR HANDSCHRIFT IN DE BOVENBOUW: NIETS MEER AAN (TE) DOEN?! HARRIËT HENDRIKSEN ISELINGE HOGESCHOOL BEGELEIDEND DOCENT: MIEKE KNAAPEN
HARRIËT HENDRIKSEN 1110048 ISELINGE HOGESCHOOL BEGELEIDEND DOCENT: MIEKE KNAAPEN ONLEESBAAR HANDSCHRIFT IN DE BOVENBOUW: NIETS MEER AAN (TE) DOEN?! 141201-2B NOVEMBER 2015 Samenvatting Aan een onleesbaar
Nadere informatieKarakter in een notendop PRESENTATIEBUNDEL
Karakter in een notendop PRESENTATIEBUNDEL Karakter in een notendop waarom een nieuwe methode schrijven? eennieuwschriftbeeld: nieuw de karakterletters karakter in het eerste leerjaar karakter kt in het
Nadere informatieAmbulante Dienstverlening De Korre Deestraat 3 4458 AJ s-heer Arendskerke 0113 569100 s.denhollander@dekorre.nl Digitale Actuele Berichten Nieuwsbrief no. 5 sept. 2010 DAB-tjes De Dienst Ambulante Begeleiding
Nadere informatieHandleiding Vingerspelling en Letterherkenning.
Handleiding Vingerspelling en Letterherkenning. Inleiding. De module Vingerspelling en Letterherkenning is onderdeel van de methode AAD. Het is de eerste module, speciaal voor degenen die het Nederlands
Nadere informatieMandala magnetisch 731 40/41 en 731 42/43
Mandala magnetisch 731 40/41 en 731 42/43 Bij dit spel wordt het goed vasthouden van de stift geoefend. De kinderen moeten de bewegingen heel precies uitvoeren en met hun ogen volgen. De stift moet de
Nadere informatieRUIMTELIJKE ORIËNTATIE + OOG-HAND-COÖRDINATIE
RUIMTELIJKE ORIËNTATIE + OOG-HAND-COÖRDINATIE Kleur de figuur links en de figuur die identiek is. 222 Mijn kind leert schrijven RUIMTELIJKE ORIËNTATIE + VORMONDERSCHEIDINGSVERMOGEN + MOTORISCHE PRECISIE
Nadere informatieSter STER. Laat de kinderen met een knikker in een doorschijnend dopje rollen over het patroon.
Ster Bespreek schrijfpatroonkaart 19A en toon de schrijfbewegingen (een patroon waarbij o.a. het kruisen van de tekenlijn, de stopdraai-start en het tekenen van schuine lijnen geoefend wordt) op de kaart.
Nadere informatieCreatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus
Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders
Nadere informatiePapier: A4, liefst 120 g of iets meer met daarop de lijnen geprint, liefst in kleur.
Leren schrijven didactiek Luc Cielen 2016 1 LEREN SCHRIJVEN DIDACTIEK Luc Cielen Het leren schrijven wordt voorafgegaan door een lange reeks bandtekeningen (vormtekeningen) waarin alle bewegingen van het
Nadere informatieHoogbegaafde kinderen met een motorische ontwikkelingsachterstand
Hoogbegaafde kinderen met een motorische ontwikkelingsachterstand Oefentherapie Cesar kan uitkomst bieden Auteurs: Mignon Biesta Detti Steeman Het verschil zit hem in het aanbieden van de oefenstof De
Nadere informatieOp weg naar stage en werk
Op weg naar stage en werk Lian Schuyt Inhoud Arbeid Arbeid en autisme Op weg naar stage en werk Uitvoering van het programma Aandachtspunten Waarom stagelopen/werken? zingeving status en eigenwaarde inkomen
Nadere informatieVMG. Kalligrafie. typografie. Werkboekje
VMG typografie Kalligrafie Werkboekje Opdracht 1 Aan de slag met knijpers In de geschiedenis tot en met de negentiende eeuw schreef men met een beitel-vormige-pen. Hieruit zijn al onze letters gevormd
Nadere informatieLineair- en non lineair
Lineair- en non lineair Zomermodule opleidingsdag 25 mei 2019 Mark Hakkeling In deze module gaan we in op het verschil tussen lineaire- en non-lineaire opvattingen van motorisch leren. Niet toevallig is
Nadere informatieDyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch
Dyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch Inhoudsopgave 1.1 Uitgangspunten pag. 2 2.1 Definitie dyslexie pag. 3 2.2 Kenmerken van dyslexie pag. 3 2.2.1 Problemen bij lezen pag. 3 2.2.2 Problemen bij spellen pag.
Nadere informatieIk heb het moeilijk met / last van
overkruisen van de middellijn lezen (eventueel dyslexie) grove motoriek, voornamelijk lopen en evenwicht, bal vangen fijne motoriek leren fietsen of zwemmen volgen met de ogen zwakke of te gespannen pengreep
Nadere informatieErgotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING
Ergotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING Observatie Beperkingen komen vaak voor bij volgende motorische activiteiten: Transfers Houding Reiken en grijpen Balans Stappen
Nadere informatieSeksueel grensoverschrijdend gedrag
Kriebels in je buik Seksueel grensoverschrijdend gedrag 1 Seksueel grensoverschrijdend gedrag Groep 8 90 min Begrippen Seksuele grensoverschrijding, seksueel misbruik, vertrouwenspersoon, veilig thuis
Nadere informatieVersjes en liedjes bij schrijflessen
Versjes en liedjes bij schrijflessen 1. Versjes voor algemene aandachtspunten: zit- schrijfhouding en penhantering Algemeen: Mijn voeten stevig op de grond. Tegen de leuning met mijn kont. Mijn rug is
Nadere informatieBehandeling van schrijfproblemen: wie kent het recept? Dr. M.W.G. Nijhuis- van der Sanden, maart 2004
Behandeling van schrijfproblemen: wie kent het recept? Dr. M.W.G. Nijhuis- van der Sanden, maart 2004 Inleiding Schrijven is voor alle kinderen en volwassenen wereldwijd een vaardigheid die hen in staat
Nadere informatieLEREN SCHRIJVEN: DIDACTIEK Luc Cielen
Leren schrijven didactiek Luc Cielen 2016 1 LEREN SCHRIJVEN: DIDACTIEK Luc Cielen Het leren schrijven wordt voorafgegaan door een lange reeks bandtekeningen (vormtekeningen) waarin alle bewegingen van
Nadere informatieRID, daar kom je verder mee. Jelle wil net als zijn vriendjes naar de havo. Dyscalculie houdt hem niet tegen. Dyscalculiebehandeling
RID, daar kom je verder mee Jelle wil net als zijn vriendjes naar de havo. Dyscalculie houdt hem niet tegen. Dyscalculiebehandeling Waarom het RID? Wat is dyscalculie? Een gestructureerde aanpak Ruim 25
Nadere informatieOp stap naar het 1 e leerjaar
Op stap naar het 1 e leerjaar Schoolrijpheid? Ook de ouders doen er toe! Zwevegem, 26 november 2009 Lieven Coppens Inleiding Uit de kindermond Ik wil niet naar het eerste leerjaar want daar mag ik niet
Nadere informatieIk schrijf met pl ezier
Ik schrijf met pl ezier Handleiding letterkaarten (Junior Adviseurs) Ingrid van den Berg Marylon Brouwer Anouk Postuma Lisanne Vos (Senior Adviseur) Anneco van der Toorn 22 juni 2010 In opdracht van: o.b.s.
Nadere informatieTalentontwikkeling medische kansen en valkuilen
Sport Medisch Netwerk Zoetermeer Talentontwikkeling medische kansen en valkuilen 21 januari 2015 S.V. Meervogels, Zoetermeer Sport Medisch Netwerk Zoetermeer Inhoud -Talent -Waarom gaat een kind aan sport
Nadere informatie