PANAMESE VENNOOTSCHAP EN DE KAAIMANTAKS

Transcriptie

1 PANAMESE VENNOOTSCHAP EN DE KAAIMANTAKS Aantal woorden: 8911 Thibault De Cloedt, Sofie Gotelaere, Alexander Van Den Bossche, Erika Verbelen Stamnummer: , , , Promotor: Prof. Johan Speecke Co-promotor: Prof. Hannes Casier Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van: Master of Science in de Bedrijfseconomie Afstudeerrichting: Fiscaliteit Academiejaar:

2 PANAMESE VENNOOTSCHAP EN DE KAAIMANTAKS Aantal woorden: 8911 Thibault De Cloedt, Sofie Gotelaere, Alexander Van Den Bossche, Erika Verbelen Stamnummer: , , , Promotor: Prof. Johan Speecke Co-promotor: Prof. Hannes Casier Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van: Master of Science in de Bedrijfseconomie Afstudeerrichting: Fiscaliteit Academiejaar: II

3 III

4 Vertrouwelijkheidsclausule Toelating Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden, mits bronvermelding. Thibault De Cloedt, Sofie Gotelaere, Alexander Van Den Bossche, Erika Verbelen IV

5 Dankwoord Deze masterproef werd geschreven met oog op het behalen van het diploma Master in de Bedrijfseconomie afstudeerrichting Fiscaliteit aan de Universiteit Gent. Graag hadden wij van deze gelegenheid gebruik gemaakt om enkele mensen te bedanken. Eerst en vooral gaat onze oprechte dank uit naar professor Johan Speecke, onze promotor, voor het aanreiken van dit interessante onderwerp en voor het voorzien van uitstekende begeleiding en feedback gedurende het semester. Vervolgens willen wij ook professor Hannes Casier bedanken om commissaris te zijn. Tot slot hadden wij ook graag professor Paul Beghin bedankt voor de organisatie en coördinatie van onze opleiding. V

6 Inhoudsopgave Abstract... 1 Inleiding... 1 Schematische voorstelling van de feiten... 3 Analyse Algemeen kader van de Kaaiman-wetgeving Algemeen Toepassingsgebied Juridische Constructies Juridische constructies zonder rechtspersoonlijkheid (type 1) Juridische constructies met rechtspersoonlijkheid (type 2) Conclusie Belastingplichtigen Oprichter Derde begunstigde Conclusie Aangifteplicht Transparante taxatie van inkomsten van een juridische constructie Art. 5/1 WIB: doorkijkbelasting op inkomsten van een juridische constructie Huurinkomsten Verkoop van onroerende goederen met toepassing van de Kaaiman-wetgeving Belasting niet-inwoners (vennootschappen) of Kaaimantaks? Concrete doorwerking naar de Belgische personenbelasting Conclusie Belasting bij liquidatie van de Panamese vennootschap Fiscale behandeling van de liquidatie van een buitenlandse vennootschap Problemen bij de waardering Registratierechten Wat met de meerwaarde in hoofde van de vennootschap? Conclusie De rol van de notaris Algemeen Identificatieverplichting en meldingsplicht in het kader van de Witwaswet Identificatieverplichting Meldingsplicht Subjectieve meldingsplicht Objectieve meldingsplicht Conclusie Bijzondere taak bij meerwaarde op onroerende goederen De rol van de notaris bij rijksinwoners De rol van de notaris bij niet-rijksinwoners Conclusie Besluit Bibliografie Wetgeving Wetgeving sensu stricto Voorbereidende werken Rulings en administratieve commentaren Rechtsleer VI

7 2.1 Boeken en verzamelwerken Bijdragen in tijdschriften Rechtspraak Andere VII

8 Abstract Deze uiteenzetting behandelt de case van een Panamese vennootschap waarin Belgische onroerende goederen zijn ingebracht. De vennootschap valt binnen het toepassingsgebied van de Kaaimantaks. Gelet op de uitspraken van de rulingcommissie moet er bij de verkoop van onroerende goederen een meerwaardebelasting geheven worden, doch laat de huidige wetgeving toe om te ijveren voor een vrijstelling. Bij de uiteindelijke liquidatie van de vennootschap zal men ertoe gehouden zijn om registratierechten te betalen, en roerende voorheffing op de liquidatiebonus. Inleiding 1. De case handelt over een Belgische rijksinwoner die de naakte eigendom van een aantal in België gelegen onroerende goederen heeft ingebracht in een Panamese vennootschap (een Sociedad Anónima). Het betreft twee bebouwde onroerende goederen in Knokke en Sint- Martens-Latem, alsook enkele onbebouwde onroerende goederen in Sint-Martens-Latem. 98% van de naakte eigendom werd ingebracht, hij behoudt bijgevolg 100 % van het zakelijk recht van vruchtgebruik. De aandelen van deze vennootschap zijn door de Belgische rijksinwoner geschonken aan zijn neven en nichten. De Panamese vennootschap beschikt noch over andere activa, noch over een boekhouding. Er wordt aangenomen dat deze onroerende goederen destijds met officiële gelden werden verworven. De bedoeling van de betrokkenen is de onroerende goederen, al dan niet in één keer, te verkopen. 2. Bij het adviseren over het fiscaal regime van deze bestaande constructie, dient met een aantal wettelijke en praktische zaken rekening gehouden worden. De vennootschap is gelegen in Panama, een land dat voorkomt op de lijst van landen en rechtsgebieden buiten de EER waarvan de juridische constructies door de Kaaimantaks geviseerd worden. Een extra aangifteplicht binnen de Belgische personenbelasting, alsook een specifieke behandeling van de verkregen inkomsten en gedane uitgaven door de vennootschap zijn hiervan het gevolg. Verder dient niet uit het oog verloren te worden dat de vennootschap noch in België, noch elders, over een bankrekening beschikt, en het onmogelijk is om thans in België nog een bankrekening te openen op naam van een Panamese vennootschap. 3. Belangrijk is ook te kijken wat de gevolgen zijn indien de onroerende goederen worden verhuurd, verkocht of indien de vennootschap geliquideerd wordt. Huurgelden komen toe aan de vruchtgebruiker, in dit geval de Belgische rijksinwoner. Bij verkoop wordt eventueel een 1

9 meerwaarde gerealiseerd, hoe verhoudt de behandeling van een meerwaarde zich tot de Kaaimantaks? Hetzelfde probleem stelt zich bij liquidatie, hoe moet de Kaaimantaks samengelezen worden met het liquidatieregime? 4. Vanuit het standpunt van de notaris zullen ook enkele verplichtingen naar boven komen. Welke stappen moet deze nemen om in orde te zijn met de heersende wetgeving? 2

10 Schematische voorstelling van de feiten 3

11 Analyse 1 Algemeen kader van de Kaaiman-wetgeving 1.1 Algemeen 5. In augustus 2015 werd door de Belgische wetgever de zogenaamde Kaaimantaks - wetgeving in het leven geroepen. 1 Rode draad hierbij is de transparantie die nagestreefd wordt met betrekking tot juridische constructies door middel van een zogenaamde doorkijkbelasting. Hierna zal op de verschillende aspecten van deze wetgeving ingegaan worden. Eerst zal het toepassingsgebied besproken worden. Vervolgens zal er ingegaan worden op de aangifteplicht die door de Kaaimantaks-wetgeving ingrijpend werd gewijzigd. Ten slotte zal de effectieve doorkijkbelasting in twee luiken worden behandeld, namelijk de taxatie van inkomsten van een juridische constructie enerzijds en de taxatie bij uitkeringen anderzijds. 1.2 Toepassingsgebied 6. Vooraleer de specifieke werking van de Kaaimantaks kan worden behandeld, dient er eerst en vooral bepaald te worden of het voorgelegde geval wel onder het toepassingsgebied van deze wetgeving valt. Met andere woorden: is de Kaaimantaks-wetgeving wel van toepassing op de situatie van onze cliënt? Om deze analyse te maken moet er nagegaan worden welke juridische constructies en welke belastingplichtigen er door deze wetgeving geviseerd worden Juridische Constructies 7. De wetgever richt haar pijlen op twee verschillende types van juridische constructies, namelijk juridische constructies zonder rechtspersoonlijkheid enerzijds (type 1) en die mét rechtspersoonlijkheid anderzijds (type 2). Zij worden respectievelijk gedefinieerd in art. 2, 13, a) en b) van het Wetboek der Inkomstenbelastingen Juridische constructies zonder rechtspersoonlijkheid (type 1) 8. De categorie van juridische constructies zonder rechtspersoonlijkheid worden door art. 2, 13, a) gedefinieerd als een rechtsverhouding ( ) waarbij goederen of rechten onder de macht van een beheerder worden gebracht om ze te besturen ten behoeve van een of meerdere begunstigden of voor een bepaald doel. Het gaat hier om zogenaamde doelvermogens zoals trusts en andere fiduciaire verhoudingen. 2 Aangezien we in casu geconfronteerd worden met een 1 Programmawet van 10 augustus 2015, BS 18 augustus A. HAELTERMAN en E. MAES, De Kaaimantaks Wie ontspringt de dans nog? in F. BUYSSENS en A.L. VERBEKE (eds.), Notariële Actualiteit , Leuven, 2015, (237),

12 Panamese vennootschap, en dus een constructie met rechtspersoonlijkheid, is deze categorie van juridische constructies niet relevant voor dit advies en zal hier dus verder niet meer op worden ingegaan Juridische constructies met rechtspersoonlijkheid (type 2) 9. De juridische constructies met rechtspersoonlijkheid, de tweede categorie, worden door het WIB dan weer omschreven als enigerlei vennootschap, vereniging, inrichting, instelling of entiteit, die rechtspersoonlijkheid bezit en die, krachtens de bepalingen van de wetgeving van de Staat of het rechtsgebied waar hij gevestigd is, aldaar ofwel niet aan een inkomstenbelasting is onderworpen ofwel onderworpen is aan een inkomstenbelasting die minder dan 15% bedraagt van het belastbaar inkomen van deze juridische constructie dat wordt vastgesteld overeenkomstig de regels die van toepassing zijn voor het vestigen van de Belgische belasting op daarmee overeenstemmende inkomsten. 10. Om met andere woorden te bepalen of een vennootschap al dan niet onder het toepassingsgebied van de Kaaimantaks-wetgeving valt, moet in concreto bestudeerd worden of de vennootschap in kwestie al dan niet aan een inkomstenbelasting is onderworpen in het land waar zij gevestigd is. Is dit niet het geval, dan zal zij automatisch gekwalificeerd worden als juridische constructie in de zin van art. 2, 13 WIB en zal zij met andere woorden onder het toepassingsgebied van deze wetgeving vallen. 11. Indien de vennootschap daarentegen wél aan een inkomstenbelasting is onderworpen, dan zal de zogenaamde 15%-toets moeten worden toegepast. Concreet houdt dit in dat er voor de vennootschap in kwestie een virtuele belastbare grondslag wordt berekend, en dit volgens de regels van de Belgische vennootschapsbelasting. 3 Wanneer vervolgens de effectief betaalde belasting in dat land (in casu Panama) lager ligt dan 15% van de aldus berekende virtuele belastbare grondslag, dan zal de vennootschap in kwestie ook als juridische constructie in de zin van art. 2, 13 gekwalificeerd worden. 4 Om de toepassing van de hierboven beschreven regels te vergemakkelijken, heeft de Koning bij Koninklijk Besluit, ter uitvoering van art. 2, 1, 13, b), tweede tot vierde lid WIB, een lijst 3 G. Goyvaerts, De kaaimantaks, een kritische beschouwing, T.F.R. 2015, afl , Ontwerp van Programmawet van 1 juni 2015, Parl. st., Kamer, , nr /001, 31. 5

13 gepubliceerd van juridische constructies in welbepaalde landen. 5 Deze constructies worden op grond van dit KB in die landen vermoed ofwel niet aan een inkomstenbelasting te zijn onderworpen, ofwel onder de 15%-toets te vallen. De belastingplichtige kan hier wel nog het tegenbewijs van leveren. 6 Op deze lijst staan er twee Panamese vennootschapsvormen vermeld, namelijk de fundación de interés privado enerzijds en de International business company anderzijds. 12. Voor de volledigheid dient er nog te worden vermeld dat er op grond van art. 2, 13 /1 enkele uitzonderingen bestaan van entiteiten die geen juridische constructies zijn, hoewel er wel aan bovenstaande voorwaarden voldaan is. Het gaat hier bijvoorbeeld om instellingen voor collectieve belegging. Deze uitzonderingen zijn niet relevant met oog op de voorgelegde case Conclusie 13. Toegepast op de voorgelegde case, kan er aldus geconcludeerd worden dat de Panamese vennootschap, die 25 jaar geleden werd opgericht, vandaag de dag gekwalificeerd zal worden als juridische constructie type 2 in de zin van art. 2, 1, 13, b). De zogenaamde Sociedad Anónima staat niet vermeld op het KB van 23 augustus Het vermoeden dat door dit KB in het leven werd geroepen, zal met andere woorden in casu niet van toepassing zijn. Er zal daarentegen gewoon toepassing worden gemaakt van de 15%-toets, die hierboven reeds werd beschreven 7. De administratie zal met andere woorden moeten aantonen dat de Panamese vennootschap aan de voorwaarden van deze test voldoet, waardoor zij als juridische constructie zal worden gekwalificeerd in de zin van art. 2, 1, 13, b). Dit zal in casu bij de verkoop van de onroerende goederen en de liquidatie van de vennootschap het geval zijn, gelet op bijvoorbeeld het vaste tarief op meerwaarden van slechts 10% in Panama Belastingplichtigen 14. De tweede belangrijke vraag die moet worden behandeld, is tot welke belastingplichtigen de Kaaimantaks-wetgeving zich richt. De wetgeving maakt in de artikelen 2, 14 en 14 /1 WIB een onderscheid tussen twee soorten belastingplichtigen, namelijk de oprichter enerzijds en de 5 Koninklijk Besluit van 23 augustus 2015 tot uitvoering van artikel 2, 1, 13, b, derde lid van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, BS 28 augustus Ontwerp van Programmawet van 1 juni 2015, Parl. st., Kamer, , nr /001, 163. en J. VAN DYCK, EER en niet-eer -lijst juridische constructies gepubliceerd, Fiscoloog 2015, afl. 1441, Cf. supra, randnr Deloitte, Panama Highlights 2016, p. 1, ( 6

14 derde begunstigde anderzijds. Elk van deze categorieën kan belast worden op de inkomsten van de constructie, zoals verder nog zal worden besproken Oprichter 15. De oprichter is volgens art. 2, 14 WIB de eigenlijke oprichter van de juridische constructie, diegene die goederen heeft ingebracht en ook de natuurlijke personen die direct of indirect erfgenaam zijn van deze personen, of die direct of indirect van hen zullen erven. Bovendien vermeldt de wet ook zij die houder zijn van de juridische rechten van de aandelen of van de economische rechten van de goederen van een juridische constructie type 2. Daarbij wordt aldus eenduidig bepaald dat aandeelhouders van een vennootschap type 2 tevens oprichter zijn Derde begunstigde 16. Naast de oprichter vermeldt de wet onder art. 14 /1 WIB ook de derde begunstigde. Dit is een natuurlijke persoon die enig voordeel toegekend krijgt door een juridische constructie (type 1 of type 2) Conclusie 17. Een en ander heeft in casu tot gevolg dat zowel de cliënt (de eigenlijke oprichter en tegelijk ook de persoon die de goederen heeft ingebracht) als zijn neven en nichten (houders van de aandelen) zullen worden gekwalificeerd als oprichter in de zin van de Kaaimantaks wetgeving. Zij zullen op basis van het achterliggende principe van transparantie belast kunnen worden op de inkomsten/uitkeringen die gedaan worden door de Panamese vennootschap, zoals verder nog zal worden besproken. 9 G. Goyvaerts, De kaaimantaks, een kritische beschouwing, T.F.R. 2015, afl ,

15 2 Aangifteplicht 18. Reeds sinds aanslagjaar 2014 bestaat er in België een meldingsplicht voor het bestaan van juridische constructies. Deze werd uitvoerig gewijzigd door de Kaaiman-wetgeving. In wat volgt zullen de aangifteverplichtingen van de cliënt met betrekking tot de Panamese vennootschap worden toegelicht. 19. Op grond van art. 307, 1, vierde lid WIB heeft een belastingplichtige de verplichting om in de jaarlijkse aangifte in de personenbelasting het bestaan te vermelden van een juridische constructie waarvan hij, zijn echtgenote of de kinderen waarover hij het ouderlijk gezag uitoefent, oprichter is. Het negende lid verduidelijkt verder welke gegevens er exact moeten worden gemeld in de aangifte. Het gaat meer bepaald om de volledige naam, de rechtsvorm, het adres en in voorkomend geval het identificatienummer van de juridische constructie. Zowel de cliënt als zijn neven en nichten zijn bijgevolg verplicht deze gegevens te vermelden in hun jaarlijkse aangifte in de personenbelasting. 20. Ook wordt vanaf aanslagjaar 2016 voorzien in een mogelijkheid voor de administratie om dieper in te gaan op deze aangifteplicht door de boeken en bescheiden met betrekking tot deze juridische constructie op te vragen. Dit kan op basis van art. 315, tweede lid WIB. 8

16 3 Transparante taxatie van inkomsten van een juridische constructie 21. Naast de aangifteplicht dient er uiteraard aandacht te worden besteed aan de effectieve fiscale behandeling van inkomsten die aan een juridische constructie toekomen. Hierbij kan er enerzijds gedacht worden aan huurinkomsten, maar ook aan inkomsten die voortkomen uit de verkoop van materiële vaste activa, zoals hier het geval is bij de verkoop van de bouwgronden en gebouwen. 22. In wat volgt zal eerst in het algemeen worden uiteengezet hoe inkomsten van een juridische constructie volgens de letter van de wet behandeld worden. Vervolgens zal dit alles worden toegepast op concrete situaties relevant voor de cliënt, namelijk huurinkomsten enerzijds en de verkoop van onroerende goederen anderzijds. 3.1 Art. 5/1 WIB: doorkijkbelasting op inkomsten van een juridische constructie 23. Het centraal uitgangspunt van de Kaaimantaks-wetgeving is het principe van de volkomen fiscale transparantie. Art. 5/1 van het WIB is daar de exponent van. Dit artikel bepaalt namelijk hoe inkomsten van een juridische constructie moeten worden behandeld. Het stelt dat oprichters in de zin van art. 2, 14 WIB belastbaar zijn op de inkomsten van de juridische constructies (type 1 of type 2) alsof ze die inkomsten rechtstreeks hebben verkregen. Men gaat aldus de oprichters belasten op de inkomsten die verkregen worden door de juridische constructie. Vandaar het gebruik van de term volkomen fiscale transparantie : er wordt volledig doorheen de juridische constructie gekeken, in casu de Panamese vennootschap, alsof zij niet bestaat. 24. De bepalingen van artikel 5/1 WIB hebben in casu tot gevolg dat de Panamese vennootschap volledig genegeerd wordt en dat haar inkomsten in hoofde van de oprichters zullen worden belast in de personenbelasting. Belangrijk is dat de inkomsten niet worden geconverteerd naar een welbepaald type inkomen. 10 Men moet met andere woorden de specifieke regels van de Belgische personenbelasting toepassen die voor dat type inkomen gelden: roerend, onroerend, divers of beroepsinkomen. Een meerwaarde op een onroerend goed, gerealiseerd door een juridische constructie, zal met andere woorden als een meerwaarde op een onroerend goed (en dus als onroerend inkomen) behandeld worden in de Belgische personenbelasting. 10 A. HAELTERMAN en E. MAES, De Kaaimantaks Wie ontspringt de dans nog? in F. BUYSSENS en A.L. VERBEKE (eds.), Notariële Actualiteit , Leuven, 2015, (237),

17 25. Relevant voor de voorgelegde case, is dat de wet ook verder preciseert wat er moet worden gedaan indien er meerdere oprichters zijn van een juridische constructie. Daartoe voert zij in art. 5/1, 1, tweede tot vijfde lid enkele vermoedens in. Als principe geldt dat de belastingplichtigen slechts belastbaar zijn naar verhouding van hun aandeel in de juridische constructie. Oprichters zijn dus belastbaar naar verhouding van hun inbreng of naar verhouding van het aantal aandelen dat zij bezitten. Indien deze verhoudingen niet kunnen worden bepaald, dan zijn ze elk voor een gelijk deel belastbaar. Deze vermoedens kunnen altijd worden weerlegd indien men voldoende bewijzen aanlevert. Toegepast op het voorliggend geval, zal het ons inziens moeilijk zijn de oprichters naar verhouding te belasten. Enerzijds is er de cliënt die de vennootschap heeft opgericht, anderzijds zijn er de neven en nichten die de aandelen van deze juridische constructie bezitten. Tussen de neven en nichten kan er gemakkelijk verdeeld worden op basis van het aandeelhouderschap, maar het is onduidelijk hoe de verdeling dient te gebeuren met de oprichter van de vennootschap. Alle betrokken belastingplichtige oprichters zullen met andere woorden voor een gelijk aandeel belastbaar zijn op de inkomsten van de Panamese vennootschap. 26. Ten slotte voorziet art. 5/1 WIB, 3 in twee manieren om aan de transparante taxatie te ontsnappen. Eerst en vooral kunnen oprichters, zoals eerder reeds werd vermeld 11, aantonen dat de juridische constructie onder de 15%-toets valt en dus voldoende belast wordt in het land waar zij gevestigd is. Gelet op het uiterst lage 10%-belastingtarief in Panama op meerwaarden zal dit in casu onmogelijk aan te tonen zijn. 12 Daarnaast kan men zich ook op de zogenaamde substance-uitsluiting beroepen. Hiervoor dient te worden aangetoond dat a) de juridische constructie gevestigd is in een EER-staat of in een staat waarmee België een dubbelbelastingverdrag of akkoord heeft gesloten inzake de uitwisseling van inlichtingen met betrekking tot belastingaangelegenheden, b) dat deze constructie een daadwerkelijke economische activiteit uitoefent en c) het geheel van lokalen, personeel en uitrusting van deze constructie in verhouding staat tot deze economische activiteit. Gelet op het feit dat er geen boekhouding aanwezig is in de Panamese vennootschap, en er tot op heden nog 11 Cf. Supra, randnr Deloitte, Panama Highlights 2016, p. 1, ( 10

18 geen dergelijk akkoord werd gesloten tussen België en Panama, is ook toepassing van deze uitzondering hier onmogelijk. 3.2 Huurinkomsten 27. Onze Panamese vennootschap bezit verschillende onroerende goederen in België. Deze worden beschouwd als Belgische vaste inrichting 13, waardoor er Belgische belastingen op verschuldigd zijn. In het geval van onze case, wordt er niet dieper ingegaan op de mogelijke onroerende inkomsten. Toch wilden we deze piste niet links laten liggen. De enige mogelijke inkomsten zijn de huurgelden die de vennootschap ontvangt uit het vastgoed dat ze bezit. 28. De vennootschap beschikt niet over een boekhouding, noch een bankrekening. Gezien de vennootschap zuiver blote eigendom over 98% van de onroerende goederen heeft, vormt dat hier geen probleem. Huurinkomsten gaan normalerwijze naar de houder van de zakelijke rechten op het onroerend goed, in dit geval het vruchtgebruik, dat voor de volle 100% in handen is van de oprichter van de vennootschap. Deze inkomsten behouden hun oorspronkelijke aard, en ondergaan geen conversie Gezien de huurinkomsten rechtstreeks aan de vruchtgebruikers toekomen, hier toevallig ook de oprichter, vindt de Kaaimantaks geen toepassing. De vennootschap bezit namelijk enkel de blote eigendom van de onroerende goederen. De huurinkomsten gaan rechtstreeks naar de vruchtgebruiker, en passeren dus niet langs de vennootschap, die tevens toch geen boekhouding voert. De oprichter wordt belast op de huurinkomsten en zal de deze in zijn PB-aangifte moeten aangeven als onroerend inkomen Bij gebrek aan verhuring, moeten de onroerende goederen wel nog steeds worden aangegeven door de vruchtgebruiker, die daarop in België onroerende voorheffing verschuldigd is, berekend op het kadastraal inkomen. 13 Art. 5 OESO Modelverdrag 14 N. Appermont, De kaaimantaks: geen paradijselijke maatregel, AFT 2015, afl. 11, Ibid.,

19 3.3 Verkoop van onroerende goederen met toepassing van de Kaaiman-wetgeving 31. In wat volgt zullen de hierboven uiteengezette regels betreffende fiscale behandeling van inkomsten onder de Kaaimantaks worden toegepast op de verkoop van de onroerende goederen gelegen te Sint-Martens-Latem en Knokke Belasting niet-inwoners (vennootschappen) of Kaaimantaks? 32. Wanneer er bij de verkoop van deze onroerende goederen meerwaarden worden gerealiseerd, dan zouden deze in hoofde van de Panamese vennootschap normaliter op grond van art. 228 WIB belast worden in de belasting niet-inwoners (BNI) voor vennootschappen. Het gaat hier immers om onroerende goederen die in België gelegen zijn. Echter, door tussenkomst van de Kaaimantaks zouden deze meerwaarden als inkomsten van de Panamese vennootschap op grond van art. 5/1, 1 WIB transparant getaxeerd moeten worden in hoofde van de oprichters, en zou de BNI voor vennootschappen uitgeschakeld moeten worden. We worden hier met andere woorden geconfronteerd met een wetsconflict tussen art. 228 WIB enerzijds en art. 5/1, 1 anderzijds: ofwel de Panamese vennootschap taxeren in de BNIvennootschappen op grond van art. 228 WIB, ofwel de oprichters transparant taxeren in de personenbelasting op grond van art. 5/1, 1. Dit conflict wordt in de wet verder niet geregeld. Aangezien art. 5/1, 1 pas later werd ingevoerd, kunnen we ervan uit gaan art. 5/1, 1 hier met voorrang moet worden toegepast, rekening houdend met het adagium lex posterior derogat priori. In de rechtsleer wordt dit bevestigd. Men stelt daar immers dat de belasting, die verschuldigd zou zijn door de Panamese vennootschap in de BNI, door de Kaaimantaks wordt uitgeschakeld Concrete doorwerking naar de Belgische personenbelasting 33. Om te bepalen hoe de transparante taxatie concreet in zijn werk zou gaan, moeten op deze meerwaarden de regels van de Belgische personenbelasting worden toegepast. Aangezien de vervreemding van de onroerende goederen buiten de sfeer van de beroepswerkzaamheid gebeuren, zal er hier geen sprake zijn van beroepsinkomsten. Er dient te worden gekeken naar de regels van diverse inkomsten, vanaf art. 90 WIB. 34. Op grond van art. 90, 8 (voor de gronden) en 10 WIB (voor de villa s) worden meerwaarden op onroerende goederen gekwalificeerd als diverse inkomsten, althans wanneer 16 G. Goyvaerts, De kaaimantaks, een kritische beschouwing, T.F.R. 2015, afl ,

20 deze vervreemd worden respectievelijk binnen vijf en acht jaar na hun verkrijging. Valt de vervreemding buiten deze termijnen, dan zal de meerwaarde niet belastbaar zijn in de Belgische personenbelasting. Aangezien de cliënt de onroerende goederen 25 jaar geleden reeds in de Panamese vennootschap heeft ingebracht, zal men hier buiten de toepassing van de taxatie op grond van artikel 90, 8 en 10 vallen. In concreto zou dit er hier toe leiden dat de meerwaardebelasting in de BNI van art. 228 WIB wordt uitgeschakeld door de Kaaimantaks. Er zal met andere woorden een nihilaangifte moeten worden ingediend. Dat is althans de analyse van GOYVAERTS in de rechtsleer Er dient echter te worden gewezen op recente rulings van de Dienst Voorafgaandelijke Beslissingen van de FOD Financiën, met name rulings met nummer en Deze rulings aanvaarden inderdaad dat de transparante taxatie moet worden toegepast in hoofde van een Panamese vennootschap die in België gelegen onroerende goederen verkoopt. Men erkent dus wel dat de BNI wordt uitgeschakeld, en dat de regels van de personenbelasting moeten worden toegepast op deze meerwaarden in hoofde van de oprichters. Waar de administratie echter afwijkt van het standpunt van GOYVAERTS, is door te stellen dat de verkoop van deze onroerende goederen, in de omstandigheden van die zaak, een zogenaamde abnormale verrichting is. Dit is een verrichting buiten het normale beheer van het privévermogen. In dit geval zal niet art. 90, 8 of 10 van toepassing zijn, maar wel art. 90, 1. Toepassing van dit artikel heeft een meerwaardebelasting tot gevolg van 33%. Of een verrichting tot het normaal beheer van het vermogen behoort, is een feitenkwestie die moet worden onderzocht met inachtneming van de omstandigheden die eigen zijn aan elk geval afzonderlijk. 19 De commentaren op de Inkomstenbelastingen voorzien enkele criteria om dit te beoordelen, zoals de abnormale wijze waarop een onroerend goed in het privévermogen van de belastingplichtige is terechtgekomen (het is m.a.w. niet verkregen door erfenis, schenking of persoonlijk sparen), de speculatieve bedoelingen van de belastingplichtige, het aantal verrichtingen, enzovoort. Bij deze beoordeling is de wijze waarop het onroerend goed in het privévermogen is terechtgekomen het belangrijkste criterium. 17 G. Goyvaerts, De kaaimantaks, een kritische beschouwing, T.F.R. 2015, afl , Ruling nr , 29 november 2016; Ruling nr , 29 november Com. IB92, nr. 90/

21 36. Er kunnen serieuze vraagtekens gezet worden bij deze rulings. De cliënt heeft tenslotte louter aan successieplanning gedaan, zoals dat een goed huisvader betaamt. Dit is bezwaarlijk een verrichting buiten het normale beheer van het privévermogen te noemen. Het lijkt alsof de administratie er alles aan doet om dergelijke meerwaarden getaxeerd te zien, terwijl een letterlijke toepassing van de wet in feite zou moeten leiden tot een vrijstelling op grond van art. 90, 8 en 10 WIB. 3.4 Conclusie 37. De verkoop van de onroerende goederen gelegen te Knokke en Sint-Martens-Latem zal door de toepassing van de Kaaimantaks leiden tot een transparante taxatie in de Belgische Personenbelasting. Indien men van mening zal zijn dat deze verrichting niet tot het normaal beheer van het privévermogen behoort, dan zal er een meerwaardetaxatie spelen van 33%, en dit op grond van art. 90, 1 WIB. Indien er wordt geoordeeld dat de verkoop wél tot het normaal beheer van het privévermogen behoort, dan zal er op de meerwaarde op deze onroerende goederen in België geen belasting moeten worden betaald. De BNI-vennootschappen van art. 228 WIB wordt immers uitgeschakeld door de Kaaimantaks, terwijl de toepassing van de regels van de Kaaimantaks tot een vrijstelling leiden op grond van art. 90, 8 en 10 WIB. Dit lijkt de meest correcte analyse, die ons inziens eventueel zal worden aanvaard voor een rechtbank. 14

22 4 Belasting bij liquidatie van de Panamese vennootschap 38. Naast de vraag hoe een gewone verkoop van de onroerende goederen van de Panamese vennootschap fiscaal wordt behandeld, dient er ook te worden nagegaan wat de fiscale gevolgen zijn van de ontbinding van deze vennootschap. In wat volgt zal hetzelfde stramien als voordien worden gevolgd. Eerst zullen de algemene relevante regels worden behandeld, waarna dit alles concreet zal worden toegepast op de liquidatie van de Panamese vennootschap van de cliënt. 4.1 Fiscale behandeling van de liquidatie van een buitenlandse vennootschap 39. In de eerste plaats moet worden vastgesteld wat deze liquidatie inhoudt, want de liquidatie van de vennootschap in kwestie is niet eenduidig. Er worden namelijk geen gelden overgemaakt maar fysieke onroerende goederen. De vennootschap zal dus geen klassieke ontbinding kennen. Hier komt nog bij dat de begunstigden van de vennootschap tevens de begunstigden zullen zijn van de ontbinding want zij zullen de huizen in hun patrimonium verwerven. De vraag in casu is hoe men deze verwerving van de goederen in de eerste plaats moet beschouwen. 40. Artikel 18 WIB kan hier een oplossing bieden. Meer bepaald zou het gaan om art 18 2 ter en 18 3 WIB. Deze artikels behandelen de gehele of gedeeltelijke ontbinding van respectievelijk vennootschappen en juridische constructies. De toepassing van deze artikels resulteert in een gelijkstelling met een dividend van een uitkering die geschiedde ten gevolge van een ontbinding. 41. Art. 18, 3 gaat specifiek over de ontbinding van een juridische constructie. Zoals reeds besproken 20 kwalificeert de Panamese vennootschap als juridische constructie in de zin van art. 2, 13, b). Het gedeelte dat de ingebrachte activa overschrijdt, wordt aldus aanzien als een dividend voor de Belgische Fiscus. Dit gedeelte wordt de liquidatiebonus genoemd. De neven en nichten zijn de ontvangers van een dividend aangezien zij de eigenaars van de aandelen zijn die de blote eigendom vertegenwoordigden. Zij zullen dus de roerende voorheffing van 30% moeten voldoen. In de praktijk komt dit neer op een belasting van de liquidatiebonus. Er moet wel vermelding gemaakt worden dat de verwerving van deze goederen volgens art. 18, 3 niet op vergeldende wijze mag gebeuren. Dit houdt in dat de verwerving van goederen geen resultaat van een aflossing van een eerdere schuld of enige andere tegenprestatie mag zijn. 20 Cf. supra, randnr

23 42. GOYVAERTS is echter van mening dat de toepassing van art. 18, 3 enkel bedoeld is voor constructies met rechtspersoonlijkheid die geen vennootschap zijn, stichtingen dus. 21 De redenering hierachter is dat de oorspronkelijke bepalingen van art. 18 (1, 2, 2 bis en 2 ter), zoals deze voor de invoering van de Kaaimantaks golden, reeds volstaan om de uitkeringen van vennootschappen te belasten. In concreto moet er dus vastgesteld worden of de Panamese vennootschap beantwoordt aan een stichting. Een stichting heeft een aantal kenmerkende eigenschappen. Eén hiervan is het hebben van een belangeloos doel. Wat omschreven kan worden als belangeloos is niet eenduidig en dient dan ook ruim geïnterpreteerd te worden. Een belangeloos doel dienen, houdt geenszins in dat er geen commerciële activiteiten mogen plaatsen vinden. Zolang deze activiteiten ten dienste staan van het belangeloos doel, mag de stichting handelen met een winstoogmerk. Essentieel is wel dat enkel voordelen mogen verschaft worden aan derde begunstigden in het kader van het belangeloos doel van de stichting. 22 Er bestaat dus de mogelijkheid dat de Belgische rechtspraak oordeelt dat de Panamese constructie niet kan beschouwd worden als een stichting en volgens GOYVAERTS niet kan overgegaan worden tot toepassing van art 18,3 WIB. 43. In geval dat het niet als een stichting beschouwd wordt, biedt art 18, 2 ter WIB een oplossing. Art. 18, 2 ter WIB behandelt de uitkering als gevolg van een liquidatie van een binnenlandse én buitenlandse vennootschap. Het artikel verwijst onder andere door naar art Dit artikel stelt dat bij ontbinding van een vennootschap het positieve verschil tussen de uitkeringen in geld, effecten of in enige andere vorm, en de gerevaloriseerde waarde van het gestorte kapitaal, als uitgekeerd dividend wordt aangemerkt. In concreto voor de Panamese vennootschap houdt dit in dat opnieuw de meerwaarde van de onroerende goederen sinds de oprichting van de vennootschap, dus de liquidatiebonus, beschouwd wordt als een dividend in geval van ontbinding. Dit geeft opnieuw aanleiding tot de heffing van een roerende voorheffing van 30%. Het valt op dat hier geen gebruik moet gemaakt worden van een doorkijkbelasting daar de bestaande wetgeving al voldoende was om over te gaan tot belasting van deze liquidatie. 21 G. Goyvaerts, Kaaimantaks gerepareerd én aangescherpt, Fisc. Act. 2015, afl. 42, A. Aydogan, De private stichting in vogelvlucht, Notariaat. 2016, afl. 1, 3. 16

24 44. Het spreekt voor zich dat het telkens de begunstigden, in dit geval de neven en nichten, zullen zijn die de belasting betalen. De liquidatiebonus komt hen namelijk toe gezien zij indertijd de aandelen van de vennootschap geschonken kregen die 98% van de waarde van de onroerende goederen voorstelde. 45. Er dient ook nog te worden verwezen naar art. 21, 12 WIB, dat een systeem ter vermijding van dubbele belasting inroept. Het artikel stelt dat inkomsten die door een juridische constructie zijn toegekend aan een oprichter geen roerende inkomsten zijn, voor zover aangetoond wordt dat deze inkomsten samengesteld zijn uit inkomsten die reeds door de juridische constructie waren verworven en die door middel van de Kaaimantaks belast werden in hoofde van die oprichter. Men wil dus vermijden dat inkomsten eerst worden belast op grond van de transparantieregeling van art. 5/1, om vervolgens opnieuw in hoofde van de oprichter te worden belast in het kader van een uitkering. Deze bepaling zal echter niet relevant zijn in het voorliggende geval gezien het hier specifiek over inkomsten gaat. Bij de ontbinding van deze vennootschap worden geen door de Kaaimantaks reeds getaxeerde inkomsten uitgekeerd, maar is er sprake is van een meerwaarde, onderworpen aan de meerwaardebelasting. 4.2 Problemen bij de waardering 46. Kort samengevat krijgen de begunstigden, door de gelijkstelling aan een dividend, een roerend inkomen evenredig aan de verdeling van de aandelen. 98% zou naar de neven en nichten gaan en 2% naar de oprichter. Roerende inkomsten geven aanleiding tot roerende voorheffing. De begunstigden zouden dus 30% moeten betalen op de meerwaarde die de huizen in al die jaren hebben gemaakt. 47. Hier komen echter een aantal praktische problemen naar boven. Het is onduidelijk hoeveel deze meerwaarde effectief bedraagt. Om te bepalen op welk bedrag men de roerende voorheffing moet berekenen moet men namelijk de huidige waarde met de oorspronkelijke, ingebrachte waarde kunnen vergelijken. Dit is problematisch gezien men de boeken van de vennootschap niet kan raadplegen, want deze had geen boekhouding. Daarenboven kan men ook de aangiftes niet raadplegen, want de aangifteplicht is slechts ingevoerd in het jaar Er zijn dus heel wat jaren gepasseerd waarin er een 'onbekende' meerwaarde is geboekt. Voor de bepaling van de oorspronkelijk inbrengwaarde kan men eenvoudigweg de inbrengakte raadplegen ten tijde van de oprichting. Die men moeten kunnen vinden via de notaris van dienst of bij het registratiekantoor. 17

25 48. De vaststelling van de huidige waarde kan echter niet gebeuren via raadpleging van zo n akte. Er is immers geen verkoop gebeurd, bijgevolg is geen precieze parameter aanwezig die de waarde van de goederen aangeeft wat bij een verkoop wel het geval is namelijk de verkoopprijs. Er moet dus een schatter aangesteld worden die bepaalt wat de huidige waarde is van de onroerende goederen. Op basis van zijn oordeel kan men dan de meerwaarde bepalen en bijgevolg het verschuldigde bedrag. 4.3 Registratierechten 49. Het verschuldigde bedrag van de roerende voorheffing op de liquidatiebonus is éen van de aspecten waarmee rekening moet worden gehouden. Aangezien de vennootschap echter in het bezit is van éen of meerdere onroerende goederen zullen ook de verschuldigde registratierechten in rekening gebracht worden. 50. Uit bijkomende informatie in verband met de casus mogen we ervan uitgaan dat de Panamese vennootschap een Sociedad Anónima is, en bijgevolg gelijkgesteld wordt met een Belgische naamloze vennootschap. Op de verkrijging door een of meer vennoten van in België gelegen onroerende goederen die voortkomen van een naamloze vennootschap, een commanditaire vennootschap op aandelen of een coöperatieve vennootschap is volgens art van de Vlaamse Codex Fiscaliteit het verkooprecht van toepassing. Gezien het onroerend goed in Vlaanderen gelegen is, zal aldus een registratiebelasting van 10% verschuldigd zijn. 4.4 Wat met de meerwaarde in hoofde van de vennootschap? 51. Naast de fiscale behandeling van de liquidatiebonus in hoofde van de aandeelhouders van de Panamese vennootschap, dient er in het kader van de liquidatie ook rekening worden gehouden met de meerwaarde die hierbij wordt gerealiseerd in hoofde van de vennootschap zelf. 52. In het kader van het toekennen van het onroerend goed uit de Panamese vennootschap aan de aandeelhouders, wordt er dus in hoofde van de vennootschap een meerwaarde gerealiseerd. Op het eerste zicht is het onduidelijk hoe deze fiscaal moet worden behandeld, gelet op het bestaan van de Kaaimantaks. Er bestaan twee mogelijke pistes, die hieronder zullen worden behandeld. 18

26 Indien deze meerwaarde niet transparant wordt behandeld, dan zal de vennootschap hier in de vennootschapsbelasting op belast worden. Gelet op de aanwezigheid van de Belgische onroerende goederen in het vermogen, is er sprake van een vaste inrichting in België. De Panamese vennootschap zal met andere woorden in de Belgische vennootschapsbelasting worden belast op de gerealiseerde meerwaarde op het onroerend goed. Indien de meerwaarde dan weer wél transparant wordt behandeld, op grond van art. 5/1, 1 WIB, dan zal deze op dezelfde manier worden behandeld als bij een verkoop van de onroerende goederen, zoals dat reeds werd besproken. 23 Er zal met andere woorden toepassing moeten worden gemaakt van art. 90 WIB, 1 of 8 /10, naargelang dit alles gekwalificeerd wordt als een abnormaal of normaal beheer van het privévermogen. 53. De transparante behandeling van de meerwaarde in hoofde van de vennootschap die gerealiseerd wordt naar aanleiding van de uitkering aan de oprichters, lijkt de meest correcte van de twee opties die hierboven werden beschreven. 4.5 Conclusie 54. Concreet in dit geval zou de liquidatie als volgt moeten afgehandeld worden. Er moet een schatting gemaakt worden van zowel de ingebrachte waarde van de activa als de huidige waarde op het moment van de liquidatie. Hieruit wordt de meerwaarde berekend en volgens art 18 2 ter moeten we dit beschouwen als een dividend. De roerende voorheffing van 30%, in de veronderstelling dat er geen liquidatiereserve is aangelegd, moet hierop betaald worden aan de Belgische staat. De neven en nichten zullen voor 98% blote eigenaar zijn van de onroerende goederen en de oprichter van de vennootschap zal nog steeds het vruchtgebruik bezitten daar dit niet in de vennootschap was ingebracht, alsook 2% blote eigendom. Daarnaast dient ook de registratiebelasting van 10% die verschuldigd is bij de overgang van de onroerende goederen van het vennootschapsvermogen naar het privévermogen ingecalculeerd te worden. 55. Het is opvallend dat er over de hele verwerking van de liquidatiebonus geen gebruik moet gemaakt worden van de Kaaimantaks. Er waren voor vennootschappen immers helemaal geen 23 Cf. Supra onder

27 specifieke bepalingen nodig om dergelijke uitkeringen te belasten. De artikelen 18, 1, 2, 2bis en 2 ter WIB, die reeds bestonden voor de invoering van de Kaaimantaks, volstonden. 56. De meerwaarde die in hoofde van de vennootschap wordt gerealiseerd, zal transparant moeten worden behandeld. Dit zal leiden tot een toepassing van art. 90, op grond waarvan ofwel een meerwaardebelasting van 33% zal moeten worden betaald, ofwel een vrijstelling zal worden toegepast op grond van art. 90, 8 en 10. Wij zijn van mening dat dit laatste de correcte toepassing is van de wetgeving. 5 De rol van de notaris 5.1 Algemeen 57. Doorheen de levensloop van de Panamese vennootschap zijn verschillende taken voorbehouden voor de notaris. Twee daarvan bespreken we gedetailleerd, daar deze in casu tot enkele opmerkelijke verplichtingen leiden. Een eerste takenpakket vormen de identificatieverplichting en de meldingsplicht. Daarnaast wordt de notaris ook een belangrijke rol toebedeeld wanneer bij de vervreemding van onroerende goederen een meerwaarde gerealiseerd wordt. De rol van de notaris inzake deze fiscale meerwaarden verschilt grondig naargelang de meerwaarde wordt gerealiseerd door een rijksinwoner, dan wel door een nietrijksinwoner. 5.2 Identificatieverplichting en meldingsplicht in het kader van de Witwaswet 58. Voor notarissen vormen de identificatieverplichting en de meldingsplicht veruit de belangrijkste topics uit de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme (hierna Witwaswet ). 24 Specifiek met oog op de casus zullen de belangrijkste implicaties van deze verplichtingen besproken worden Identificatieverplichting 59. De notaris moet zijn cliënten identificeren en hun identiteit verifiëren aan de hand van een bewijsstuk, bijvoorbeeld een identiteitskaart. 25 Hetzelfde geldt voor de identificatie van de uiteindelijke begunstigden van zijn cliënten, dit zijn de personen voor wiens rekening of ten 24 J. Rochtus, De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet Not.Fisc.M. 2014, Art. 7, 1 Witwaswet. 20

28 voordele van wie de verrichting wordt uitgevoerd of de zakelijke relatie wordt aangegaan (bij een cliënt-natuurlijke persoon), of degene die uiteindelijke eigenaar is van of wie de uiteindelijke controle heeft over de cliënt (bij een cliënt-rechtspersoon) De notaris mag bij een onmogelijk of gebrekkig klantenonderzoek geen cliëntenrelatie aangaan met deze cliënt. Hetzelfde geldt wanneer vennootschappen/rechtspersonen en andere juridische constructies bij het aangaan van de zakelijke relatie weigeren de identiteit van hun uiteindelijke begunstigde mee te delen. 27 In beide gevallen is de notaris verplicht zich te onthouden en mag hij overgaan tot melding aan de Cel voor Financiële Informatieverwerking (hierna CFI ) Meldingsplicht 61. De melding is een wettelijke uitzondering op het beroepsgeheim, dat een van de basiswaarden is van het beroep van notaris. De cliënt moet zijn notaris kunnen vertrouwen. De plicht tot geheimhouding geldt evenwel niet ten volle bij fraude en witwas. 28 In de mate dat de Witwaswet zelf verplicht melding te doen (op grond van objectieve feiten dan wel subjectieve vermoedens), wordt het beroepsgeheim niet geschonden Subjectieve meldingsplicht 62. De notaris, die feiten vaststelt waarvan hij weet of vermoedt dat ze verband houden met het witwassen van geld of met de financiering van terrorisme, moet de CFI onmiddellijk op de hoogte brengen. 30 Als de verrichting, gelet op de activiteiten van de cliënt of omwille van begeleidende omstandigheden, niet juist aanvoelt en als hij de verrichting vatbaar acht voor witwassen of financiering van terrorisme, dient hij een verslag op te maken over de verrichting. Dit verslag dient te bewijzen dat hij de nodige controles heeft uitgevoerd, en eventueel te verantwoorden waarom geen vermoeden werd gemeld aan de Witwascel Art. 8, 1, lid 2 Witwaswet. 27 Art. 8, 4 Witwaswet. 28 J. VERSTAPPEN, De fiscale rol van de notaris, Gent, Larcier, 2007, 67, nr P. HELSEN, De strafbare deelneming van de notaris aan een misdrijf, Not.Fisc.M. 2004, p Art. 26, 1, lid 1 Witwaswet 31 Wetsontwerp tot wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, en het Wetboek van Vennootschappen, Parl.St. Kamer , nr. 52K1988/001,

29 Objectieve meldingsplicht 63. De Witwaswet stelt dat de prijs van de verkoop van een onroerend goed enkel door middel van een overschrijving of een cheque mag worden betaald. 32 De notaris is verplicht om de CFI in te lichten zodra hij vaststelt dat er in contanten wordt betaald, hoe miniem ook. De beperking van de betaling in contanten heeft enkel betrekking op de prijs van verkopen. In principe geldt deze beperking niet bij andere betalingen die gebeuren in het kader van de verkoop. Voor deze accessoria (kosten, onroerende voorheffing, ) worden echter geen betaling in contanten aanvaard boven het bedrag van EUR Daarnaast moeten de verkoopovereenkomst en akte het rekeningnummer vermelden waarlangs de prijs werd of zal worden overgedragen. 34 Bij gebreke hiervan dient de notaris te vermelden op welke wijze de koop zal worden gefinancierd Conclusie 65. De Witwaswet legt aan de notaris heel wat extra verplichtingen op. In het kader van de identificatieverplichting zal het bijgevolg een vereiste zijn dat de notaris zowel beschikt over de identificatiegegevens van zijn cliënt, alsook over de identiteit van de uiteindelijke begunstigden van de Panamese vennootschap. Beschikt de notaris niet over de correcte gegevens dan is deze verplicht zijn ambt te weigeren. 66. De meldingsplicht verplicht de notaris er in een aantal gevallen toe de Cel voor Financiële Informatieverwerking te contacteren. In het geval van de Panamese vennootschap wordt duidelijk vermeld dat de onroerende goederen officieel zijn, dat ze destijds met officiële gelden werden verworven. De notaris hoeft zich hier dus geen zorgen te maken rond het witwassen van geld. Verder zal hij enkel nog moeten verzekeren dat niet contant betaald wordt bij de verkoop van de onroerende goederen en dat het rekeningnummer vermeld staat op de verkoopovereenkomst en akte. 5.3 Bijzondere taak bij meerwaarde op onroerende goederen 67. Wanneer bij de verkoop of liquidatie een meerwaarde op onroerende goederen gerealiseerd wordt, zal de taak van de notaris grondig verschillen indien de belastingplichtige al 32 Art. 20 Witwaswet. 33 Art. 21, lid 2 Witwaswet. 34 Art. 20, lid 1 Witwaswet. 35 J. Rochtus, De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet Not.Fisc.M. 2014,

30 dan niet een rijksinwoner is. Bij verkoop van de onroerende goederen gelegen te Sint-Martens- Latem en Knokke zou de eventueel gerealiseerde meerwaarde in hoofde van de Panamese vennootschap getaxeerd worden in de BNI voor vennootschappen. Echter, door tussenkomst van de Kaaimantaks worden deze meerwaarden op grond van art. 5/1, 1 WIB transparant getaxeerd in hoofde van de (Belgische) oprichters, en wordt de BNI voor vennootschappen uitgeschakeld. 36 Ook de fiscale behandeling van de meerwaarde bij liquidatie is van belang. 37 Welke implicaties heeft dit alles voor de notaris? De rol van de notaris bij rijksinwoners 68. Ingeval meerwaarden door rijksinwoners gerealiseerd worden, heeft de notaris een louter adviserende rol te vervullen. De plicht om fiscale raad te geven ten aanzien van zijn cliënten vormt een concretere modaliteit van de ruimere plicht tot bijstand van de notaris 38 die sinds de wet van 4 mei 1999 tot wijziging van de Wet van 25 ventôse jaar XI op het notarisambt wettelijk verankerd ligt in artikel 9, 1, lid 3 van de wet op het notarisambt. Zo zal de notaris de belastingplichtige moeten wijzen op het bestaan van de meerwaardebelasting, alsmede op diens aangifteplicht. De notaris dient in het kader van zijn adviesplicht tevens te wijzen op mogelijke alternatieven en de belastingplichtige waar nodig te gidsen langst de minst belaste weg 39, zonder daarbij in gekunstelde constructies verzeild te geraken en aldus uit het vaarwater te blijven van de antirechtsmisbruikbepaling (art. 344, 1 WIB). 69. De meerwaardebelasting op onroerende goederen wordt in principe samen met de inkomstenbelasting geïnd, door het invullen van de desbetreffende rubrieken in de aangifte in de personenbelasting. 40 De notaris hoeft zich van de inning van deze meerwaardebelasting bij rijksinwoners bijgevolg niets aan te trekken De rol van de notaris bij niet-rijksinwoners 70. De rol van de notaris is veel verregaander wanneer niet-rijksinwoners een meerwaarde realiseren bij het vervreemden van hun in België gelegen onroerend goed. Extra waakzaamheid is geboden, aangezien de notaris hier een actieve rol als medewerker van de belastingdiensten heeft, wat zijn aansprakelijkheid aanzienlijk vergroot. De notaris is namelijk persoonlijk 36 Cf. supra, randnr Cf. supra, randnr Art. 9, 1, lid 3 van de Wet op het notarisambt 39 De zogenaamde Brepols-doctrine; Cass. 6 juni 1961, Pas. 1961, I, J. VERSTAPPEN, De fiscale rol van de notaris: agent van de fiscus versus raadsman van zijn cliënten, Gent, Larcier, B. WAUTERS, Belasting op meerwaarden op onroerende goederen Not. Fisc.M. 2011,