Gesplitste aankoop met voorafgaande schenking: een stand van zaken

Transcriptie

1 Gesplitste aankoop met voorafgaande schenking: een stand van zaken De laatste weken is er heel wat inkt gevloeid omtrent de nieuwe circulaire waarin de Administratie de vernieuwde lijsten publiceerde met rechtshandelingen die al dan niet als fiscaal misbruik worden aanzien (Ci. nr. 5/2013 dd ). De nieuwe zwarte lijst maakt onder andere geen melding meer van de gesplitste aankoop met voorafgaande schenking. Dit gaf aanleiding tot de discussie of er bij een dergelijke verrichting nu al dan niet sprake kan zijn van fiscaal misbruik. Naar aanleiding van deze discussie werd een standpunt ingenomen door de Administratie die ervoor zorgde dat nog meer kritiek werd geuit op de manier waarop de Administratie omspringt met de techniek van een gesplitste aankoop met voorafgaande schenking (beslissing nr. EE/98.937, 19 april 2013). Een wel afgelijnd besluit omtrent deze discussie kan op vandaag nog steeds niet worden gegeven. Hierna volgt een overzicht van de verschillende publicaties en interpretaties. Wat voorafging Een gesplitste aankoop betreft in vele gevallen de situatie waarin ouders beslissen om samen met hun kinderen een onroerend goed aan te kopen. Bij deze aankoop wordt slechts het vruchtgebruik aangekocht door de ouders, terwijl de kinderen de naakte eigendom verwerven. Gezien in vele gevallen geen, of niet voldoende liquide middelen voorhanden zijn bij de kinderen, wordt het bedrag voor de aankoop van de blote eigendom vooraf geschonken door de ouders. Bij overlijden van de vruchtgebruiker, verwerft de naakte eigenaar de volle eigendom als gevolg van het uitdoven van het vruchtgebruik. Gezien de volle eigendom van het onroerend goed zich niet in de nalatenschap van de vruchtgebruiker/overledene bevindt, zijn er bijgevolg geen successierechten verschuldigd. Bij dergelijke gesplitste aankoop dient normaliter rekening te worden gehouden met art. 9 W.Succ.. Goederen die via een gesplitste aankoop worden verworven, worden fictief geacht in volle eigendom aanwezig te zijn in de nalatenschap van de overledene (de vruchtgebruiker). Dit houdt in dat deze goederen door de naakte eigenaar geacht worden als legaat te zijn verkregen. De naakte eigenaar zal dus bijgevolg alsnog successierechten verschuldigd zijn op het verkregen onroerend goed. Men kan enkel nog ontsnappen aan de taxatie indien kan worden aangetoond dat de verkrijging van het onroerend goed geen bedekte bevoordeling ten behoeve van de naakte eigenaar is. Indien dit het geval is, zijn geen successierechten verschuldigd (art. 9 W.Succ.). De naakte eigenaar moet tegenover de fiscus kunnen aantonen dat hij over voldoende eigen middelen beschikt om tot de aankoop van de blote eigendom van een onroerend goed over te gaan. Meer nog, hij moet kunnen bewijzen dat hij deze middelen ook effectief heeft aangewend om de aankoop van de blote eigendom te financieren. Echter, in een administratie beslissing van 13 december 2007 heeft de minister aldus wel bevestigd dat bij een voorafgaande schenking van de som door de vruchtgebruiker aan de naakte eigenaar om de naakte eigendom te kopen, geen toepassing zou worden gemaakt van art. 9 W.Succ.. De Administratie was van mening dat wanneer de naakte eigenaar over de nodige geldmiddelen beschikte, waarmee hij effectief zijn deel in de prijs van de verrichting Vandelanotte 24 juni

2 had betaald, het weinig of geen belang had dat de middelen hem werden geschonken door de vruchtgebruiker. De enige voorwaarde die hierbij werd gesteld, was dat de schenking moest hebben plaatsgevonden vóór de betaling van de prijs van het onroerend goed. Fiscaal misbruik? In het kader van de publicatie van de nieuwe antimisbruikbepaling (in voege sinds 1 juni 2012), heeft de Administratie twee lijsten gepubliceerd waarin ze enkele rechtshandelingen beschrijft, die al dan niet als fiscaal misbruik kunnen worden beschouwd (Ci. nr. 8/2012 dd. 19 juli 2012). De circulaire benadrukt het feit dat beide lijsten als niet limitatief moeten worden beschouwd. Men biedt op deze manier echter wel de zekerheid dat de handelingen die zijn opgenomen op de veilige lijst niet als verdacht kunnen worden beschouwd. Eveneens wordt de zekerheid verschaft dat de handeling die op de zwarte lijst genoteerd staan, zeker niet als veilig kunnen worden beschouwd. De lijst van rechtshandelingen die als fiscaal misbruik kunnen worden beschouwd vermeldt onder andere de gesplitste aankoop met voorafgaande schenking, voor zover een eenheid van opzet aanwezig is. De nieuwe antimisbruikbepaling zou volgens de staatssecretaris een dergelijke gesplitste aankoop met voorafgaande schenking niet aanvaarden. Dit blijkt eveneens uit de circulaire, deze gaat er van uit dat dergelijke verrichting art. 9 W.Succ. frustreert. Voormelde administratieve beslissing (administratieve beslissing van 13 december 2007) werd echter, bij de inwerkingtreding van de circulaire, niet opgeheven. Dit leidde tot grote verwarring met betrekking tot de toepassing van dergelijke gesplitste aankoop. De circulaire vermeldt deze rechtshandeling expliciet op haar zwarte lijst, terwijl de niet-opgegeven administratieve beslissing dergelijke verrichting toelaat, op voorwaarde dat de voorafgaande schenking heeft plaatsgevonden vóór de betaling van de prijs van het onroerend goed. Geen fiscaal misbruik? De Circulaire nr. 5/2013 dd. 10 april 2013 betreffende de antimisbruikbepaling inzake het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten vervangt de circulaire nr. 8/2012 van 19 juli Deze circulaire geeft een update weer van de verrichtingen opgenomen in de witte of zwarte lijsten. Hierbij zijn een aantal rechtshandelingen van de zwarte lijst verdwenen, waaronder de gesplitste aankoop met voorafgaande schenking. Er wordt duidelijk gemaakt dat handelingen die niet zijn opgenomen op een van beide lijsten, niet noodzakelijk inhoudt dat deze als veilig of als verdacht mogen worden aanzien. Het al dan niet aanwezig zijn van fiscaal misbruik dient geval per geval te worden beoordeeld, rekening houdend met de concrete context en modaliteiten. Het is helemaal niet duidelijk of de Administratie een gesplitste aankoop met voorafgaande schenking vanaf heden al dan niet als fiscaal misbruik zal beschouwen. Reden voor schrapping zwarte lijst De reden die schuilde achter de schrapping van de gesplitste aankoop met voorafgaande Vandelanotte 24 juni

3 schenking was bij de publicatie van de nieuwe circulaire niet onmiddellijk duidelijk. In eerste instantie ging men ervan uit dat deze rechtshandeling van deze lijst werd verwijderd omdat de Administratie in het verleden dergelijke handelingen uitdrukkelijk toeliet. Het zou dus niet consequent zijn ineens te stellen dat deze handeling deze constructie de bedoeling heeft art. 9 W.Succ. te frustreren. Temeer omdat men voorheen duidelijk heeft aangegeven dat deze verrichting niet in strijd is met datzelfde artikel. Nieuwe beslissing gepubliceerd De positieve gedachte die er in eerste instantie heerste omtrent de schrapping van de gesplitste aankoop met voorafgaande schenking was echter van korte duur. Kort na de publicatie van de nieuwe circulaire bracht de fiscus verduidelijking door een nieuwe beslissing te publiceren omtrent deze problematiek (beslissing nr. EE/98.937, 19 april 2013). De fiscus is van mening dat ze de algemene antimisbruikbepaling niet nodig heeft om de techniek van de gesplitste aankoop met voorafgaande schenking aan te pakken. De fiscus zal geen beroep meer doen op de algemene antimisbruikbepaling, maar zal zich beroepen op de specifieke antimisbruikbepaling, beschreven in art. 9 W.Succ., om dergelijke gesplitste aankopen alsnog te kunnen belasten. De fiscus heeft beslist de tolerantie (administratieve beslissing van 13 december 2007) in te trekken. Gebaseerd op voormelde beslissing, werd een schenking aanvaard als tegenbewijs dat er op het moment van de gesplitste aankoop voldoende middelen voorhanden waren bij de naakte eigenaars om dergelijke aankopen te verrichten. Tot op vandaag was het echter onduidelijk hoe men deze beslissing kon toepassen, gezien de circulaire (Ci. nr. 8/2012 dd. 19 juli 2012) deze rechtshandeling specifiek had opgenomen op de zwarte lijst. De onduidelijkheid hieromtrent, zal met de schrapping van deze beslissing met zekerheid tot het verleden behoren. De fiscus stelt dat wanneer er geen sprake is van een bedekte bevoordeling, er ook geen sprake kan zijn van fiscaal misbruik. Indien de naakte eigenaars kunnen aantonen dat er geen bedekte bevoordeling is geweest, wordt het vermoeden van fiscaal misbruik weerlegd. De fiscus vond het bij nader inzien dan toch niet logisch dat een schenking een geschikt tegenbewijs vormt in kader van de specifieke antimisbruikbepaling. De fiscus zal in de toekomst een strengere interpretatie geven aan art. 9 W.Succ., wat inhoudt dat een voorafgaande schenking nooit meer als tegenbewijs zal worden aanvaard. De interpretatie van de fiscus met betrekking tot art. 9 W.Succ. is aldus volledig gewijzigd. De fiscus zou hiermee, naar eigen zeggen, terugkeren naar de oorspronkelijke bedoeling van de wetgever met art. 9 W.Succ. (in 1919). De fiscus is van mening dat het niet nodig is fiscaal misbruik aan te tonen om deze verrichting alsnog met successierechten te belasten. Rechtshandelingen vanaf 1 september 2013 Voornoemde beslissing treedt pas in werking vanaf 1 september Kan er worden gesteld dat rechtshandelingen die nog voor deze datum worden gedaan, niet als fiscaal misbruik zullen worden aanzien? Kan er op vandaag nog een gesplitste aankoop worden gedaan zonder dat men het risico loopt dat dit als fiscaal misbruik zal worden aanzien? Vandelanotte 24 juni

4 Gezien de vorige circulaire (Ci. nr. 8/2012, dd. 19 juli 2012) werd vervangen door de huidige circulaire (Ci. nr. 5/2013, dd. 10 april 2013), de gesplitste aankoop met voorafgaande schenking momenteel niet wordt geviseerd door voornoemde circulaire en de beslissing pas vanaf 1 september 2013 in werking zal treden, kan er misschien worden geoordeeld dat men in deze tussenperiode nog even gebruik kan maken van deze techniek Of deze planningstechniek nog zonder problemen kan worden toegepast blijft op vandaag een groot vraagteken. Het is niet zeker hoe de fiscus zal reageren indien dergelijke techniek nu wordt toegepast. Onderzoek Minister van Financiën De wisselende, tegenstrijdige mening van de fiscus over een dergelijke gesplitste aankoop is de laatste tijd nogal een veelbesproken onderwerp, dit blijkt ook al uit hierboven beschreven opeenvolging van de feiten. In de commissie Begroting en Financiën werd onze Minister van Financiën hier dan ook over aangesproken. De minister erkent dat de wisselende standpunten van de Administratie voor verwarring en onzekerheid hebben gezorgd. De minister heeft daarom zijn administratie gevraagd om deze materie opnieuw te onderzoeken en haar standpunt hieromtrent eventueel bij te stellen. Het feit dat de gesplitste aankoop met voorafgaande schenking niet meer op de zwarte lijst staat, betekent niet dat de Administratie het idee van misbruik afkeurt, meent de minister. Zoals voorheen al reeds werd bekendgemaakt, benadrukt de minister dat de Administratie geval per geval zal bekijken, rekening houdend met de context en de specifieke modaliteiten. Kortom, het blijkt dat de concrete toepassing van de wetgeving omtrent de gesplitste aankoop op vandaag nog steeds niet definitief is. Dubbele belasting of verrekening registratierechten? Bij de inwerkingtreding van de nieuwe antimisbruikbepaling (Ci. nr. 8/2012 dd. 19 juli 2012) inzake registratie- en successierechten werd een parlementaire vraag gesteld met betrekking tot de aanwezigheid van de gesplitste aankoop met voorafgaande schenking op de zwarte lijst (Vr. en Antw. Kamer , nr , 308). Indien de gesplitste aankoop als fiscaal misbruik wordt aanzien, zal men belastingen heffen alsof het misbruik niet heeft plaatsgevonden. Als de voorafgaande schenking werd geregistreerd, en er bijgevolg registratierechten werden betaald. Kunnen deze dan worden gerecupereerd, gezien deze registratierechten geen fiscaal misbruik uitmaken (zoals beschreven in art. 18, 2 W.Reg.)? Het antwoord van de Minister van Financiën luidde bevestigend. Ingeval van een gesplitste aankoop met voorafgaande schenking zullen de in België geheven schenkingsrechten worden verrekend met de in toepassing van art. 9 W.Succ. verschuldigde successierechten. Van de reeds betaalde schenkingsrechten wordt het algemeen vast recht van 25 EUR eerst afgetrokken (akten en geschriften die vanaf 1 juli 2013 worden aangeboden, ondergaan de stijging van het algemeen vast recht naar 50 EUR), vooraleer men overgaat tot de verrekening. Vandelanotte 24 juni

5 De vraag die op vandaag kan worden gesteld is of deze verrekening ook kan plaatsvinden wanneer men geen beroep doet op de antimisbruikbepaling om successierechten te heffen, maar rechtstreeks gaat belasten op basis van art. 9 W.Succ.? Stephanie Vanmarcke Junior Consultant Tax Kristof De Boever Vennoot, Business Developer contact@vdl.be Vandelanotte 24 juni