Jaarverslag Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Herwinning Grondstoffen

Transcriptie

1 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Herwinning Grondstoffen

2

3 Inhoudsopgave Jaarverslag 5 1. Voorwoord 7 2. Kerncijfers 9 3. Profiel Vermogenspositie en beleid Beleggingen Pensioenregeling Ontwikkelingen Verantwoordingsorgaan Risicobeheer 43 Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Toelichting grondslagen Toelichting op de balans Toelichting op de staat van baten en lasten 68 Overige gegevens Bestemming saldo van baten en lasten Gebeurtenissen na balansdatum Actuariële verklaring Accountantsverklaring 83 Pagina 3 van 84

4 Pagina 4 van 84

5 Jaarverslag Pagina 5 van 84

6 Pagina 6 van 84

7 1. Voorwoord De laatste jaren is veel gebeurd op pensioengebied. Kijk bijvoorbeeld alleen al naar de vervanging van de Pensioen- en spaarfondsenwet door de Pensioenwet en hieraan gekoppeld de introductie van het Financieel Toetsingskader (FTK). In 2009 is er meer en meer een fundamentele discussie over ons pensioenstelsel ontstaan. Economische ontwikkelingen, maar ook maatschappelijke en zelfs levensverwachting gerelateerde ontwikkelingen leiden er toe dat de basis van ons pensioenstelsel ter discussie staat. De gevolgen van deze fundamentele discussie kennen wij allemaal. Zo heeft in 2009 de reeds jarenlange discussie over de houdbaarheid van de AOW tot een wetsvoorstel geleid waarmee de AOW-leeftijd in twee stappen zal worden verhoogd naar 67 jaar. Door de val van het kabinet Balkenende IV op 20 februari 2010 zijn veel plannen en wetsvoorstellen met betrekking tot pensioen en dan met name het AOW-dossier controversieel geworden. Of de plannen in hun huidige vorm doorgaan is nog maar de vraag. Er is ook op een andere manier gekeken naar pensioenfondsen. Door de financiële crisis zijn de risico s van pensioenfondsen zichtbaar geworden. Mede hierdoor is het vertrouwen in pensioenfondsen afgenomen. De recente uitkomsten van de commissies Don, Goudswaard en Frijns en de evaluatie van het FTK zetten de positie van pensioenfondsen verder onder druk. De commissie Don waarschuwt dat het rendement van de activa op termijn minder waard zal blijken dan we nu denken. De commissie Frijns constateert dat we onvoldoende rekening houden met de risico s daarin. De commissie Goudswaard waarschuwt dat de snelle groei van de levensverwachting en de structureel lagere rente nog onvoldoende vertaald zijn in de huidige premies maar dat tegelijkertijd de pensioenpremies al raken aan de grenzen van wat economisch draagbaar is. Gelukkig is er ook een andere beweging gaande. Zo is er vanuit de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB) een campagne gestart om het imago van bedrijfstakpensioenfondsen te verbeteren. Deze campagne richt zich met name op de voordelen van de collectiviteit. Kortom, er gebeurt veel wat besturen van pensioenfondsen doet bezinnen over de toekomst van hun pensioenfonds! Los van bovengenoemde ontwikkelingen, heeft het bestuur van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Herwinning Grondstoffen (HEGRO) ook vanuit interne ontwikkelingen naar de toekomst gekeken. Reeds enige jaren is het bestuur van mening dat draagvlakverbreding voor het fonds noodzakelijk is om bestaansrecht te behouden. Het bestuur is daarbij op zoek gegaan naar een geschikte fusiepartner. Deze heeft het bestuur in 2009 gevonden in de Stichting Pensioenfonds voor de Nederlandse Groothandel (SPNG). Door de betere beheersing van kosten als gevolg van de door de fusie ontstane draagvlakverbreding, zullen deelnemers uiteindelijk meer pensioen voor hetzelfde geld krijgen. De fusie is in het eerste half jaar van 2010 gerealiseerd. De HEGRO is met de fusie opgegaan in SPNG. Vooruitlopend op de fusie heeft het bestuur van de HEGRO reeds per 1 januari 2010 een nieuwe pensioenregeling geïntroduceerd. Deze regeling sluit naadloos aan op die van SPNG. Het bestuur beseft terdege dat met de fusie een eind komt aan het tijdperk HEGRO. Aan het fonds dat in 1965 is begonnen, komt dan toch een einde in zijn huidige vorm zal dus een dubbel jaar worden voor alle betrokkenen van het fonds. Door het verleden af te sluiten, wordt de toekomst verzekerd! Terugkijkend naar 2009 dankt het bestuur een ieder die aan de goede gang van zaken heeft bijgedragen. Den Haag, 24 juni 2010 Namens het bestuur van de De heer J.G.A. van den Brink Voorzitter De heer H.J.A. Brak Secretaris Pagina 7 van 84

8 Pagina 8 van 84

9 2. Kerncijfers Aangesloten werkgevers (aantallen) Deelnemers (aantallen) Actieven Arbeidsongeschikten Gewezen deelnemers Gepensioneerden Bedragen x Pensioenverplichtingen (o.b.v. 4%) Pensioenverplichtingen (o.b.v. MW) n.v.t. Overige technische voorzieningen Vermogen Dekkingsgraad (%) 111,0 110,8 112,7 110,0 111,9 Beleidsdekkingsgraad (%)* 111,0 108,2 110,1 108,1 111,9 Feitelijke premie Kostendekkende premie ** Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoeringskosten Intrestopbrengsten n.v.t. Overrentedeling (minus beheerkosten) Belegde middelen Waarvan annuïtaire / fictieve leningen Performance portefeuille (%) *** 13,84 2,95-3,31-0,72 12,16 Performance benchmark (%) 13,34-0,87-2,53-1,60 12,70 1-jarige Z-score 0,61 3,93-0,67 0,99-0,43 5-jarige Z-score 3,26 2,82 1,16 0,69 0,16 * De beleidsdekkingsgraad betreft de verhouding tussen het eigen vermogen, exclusief de bestemmingsreserve technisch resultaat, ten opzichte van de voorziening pensioenverplichtingen op marktwaarde. Deze dekkingsgraad geeft volgens het bestuur een beter beeld van de financiële positie gezien het feit dat de bestemmingsreserve technisch resultaat aan het eind van de overeenkomst voor een groot deel benut zal worden ter financiering van de zogenaamde sterftetafelgarantie. ** Vanaf boekjaar 2007 betreft dit de kostendekkende premie, zoals nader toegelicht in hoofdstuk Voor boekjaar 2005 en 2006 betreft dit de actuariële premie inclusief alle kostenopslagen. *** Voor wat betreft de performance van de portefeuille over 2005 dient te worden vermeld dat hierbij rekening is gehouden met de transitiekosten in verband met de overgang van de beleggingsportefeuille naar het SAF 80/20, hierna te noemen MIX-fondsen. Pagina 9 van 84

10 Pagina 10 van 84

11 3. Profiel 3.1. Doelstelling De heeft ten doel, overeenkomstig de bepalingen van de statuten en het op grond daarvan van kracht zijnde fondsreglement, de deelnemers en gewezen deelnemers, alsmede hun (huwelijks)partner en kinderen, te beschermen tegen de geldelijke gevolgen van ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden. Het pensioenfonds is statutair gevestigd in Amsterdam Organisatie Organogram Deelnemersraad Verantwoordingsorgaan Dagelijks Bestuur Visitatiecommissie Bestuur van het pensioenfonds Gedelegeerd secretaris Controlerend Accountant (Ernst & Young Accountants LLP) Adviserend actuaris *2) (Towers Watson) Waarmerkend Actuaris *1) (Ernst & Young Actuarissen) Manager Pensioenfondsen en Bestuursondersteuning (AEGON) Administratie (AEGON): - pensioenadministratie - uitkeringsadministratie - financiële administratie Herverzekering (AEGON) Vermogensbeheer (AEGON) 1*) De waarmerkend actuaris is ingeschakeld om jaarlijks de juistheid van de in het depotverslag vermelde Technische voorziening te controleren en een actuariële verklaring bij het depotverslag af te geven. Tevens dient de waarmerkend actuaris vanaf boekjaar 2007 ook de jaarrekening van een actuariële verklaring te voorzien. 2*) Verder laat het bestuur zich in voorkomende gevallen door de adviserend actuaris van Towers Watson bijstaan. Pagina 11 van 84

12 Verdeling taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden Bestuur Het bestuur voert het beheer van het pensioenfonds en voert de in het reglement vastgelegde pensioenregeling uit. Tevens heeft het bestuur de verantwoordelijkheid tot het doen van pensioenuitkeringen aan de gepensioneerde deelnemers en nabestaanden van (gewezen) deelnemers. Het bestuur heeft deze taak - onder behoud van zijn verantwoordelijkheid - gedelegeerd aan de herverzekeraar. Het algemeen strategisch beleid wordt vastgesteld door het volledige bestuur, bijgestaan door de gedelegeerd secretaris en eventuele additionele adviseur(s). Het dagelijks bestuur bestaande uit de voorzitter en de secretaris in samenspraak met de gedelegeerd secretaris heeft als taken: het voorbereiden van de agenda voor de bestuursvergaderingen; het bewaken van de voortgang van de uitvoering van de in het reglement vastgelegde pensioenregeling; andere door het bestuur aan het dagelijks bestuur opgedragen taken. De werkzaamheden van de gedelegeerd secretaris zijn vastgelegd in een managementovereenkomst. Deelnemersraad, verantwoordingsorgaan en visitatiecommissie Naast het bestuur, kent het pensioenfonds een deelnemersraad. De deelnemersraad adviseert het bestuur desgevraagd of uit eigen beweging over aangelegenheden die het fonds betreffen, maar in ieder geval over elk voorgenomen besluit van het bestuur tot een aantal vastgelegde zaken. Het pensioenfonds heeft sinds 2007 ook een verantwoordingsorgaan. Deze bestaat voor wat betreft de leden namens de geledingen actieve deelnemers en gepensioneerden uit een personele unie met de deelnemersraad. Het verantwoordingsorgaan is bevoegd jaarlijks een algemeen oordeel te geven over; het handelen van het bestuur aan de hand van het jaarverslag; de jaarrekening en andere relevante informatie, waaronder indien van toepassing de bevindingen van de visitatiecommissie; beleidskeuzes van het bestuur die op de toekomst betrekking hebben, en het door het bestuur uitgevoerde beleid in het afgelopen kalenderjaar. Ten aanzien van het intern toezicht geldt dat het bestuur had gekozen voor een visitatiecommissie. Gezien de fusie met SPNG heeft het bestuur echter besloten hier geen invulling aan te geven (zie ook hoofdstuk 3.3.5). De werking van het verantwoordingsorgaan komt uitgebreid aan de orde in de hoofdstuk Personalia De samenstelling van de belangrijkste organen binnen het pensioenfonds is als volgt: Samenstelling bestuur Het bestuur was per 31 december 2009 als volgt samengesteld: Vertegenwoordigers namens de werkgevers: De heer H.J.A. Brak (*) - einddatum zittingstermijn ; - benoemd door de Vereniging Herwinning Textiel (VHT); - werkgever Handelsonderneming Brak B.V.; De heer H.M. Kleiweg de Zwaan - einddatum zittingstermijn ; - benoemd door de Federatie Nederlandse Oud Papier Industrie (FNOI); - voormalig werkgever oud papier concern; De heer G.J. Schoenmaker - einddatum zittingstermijn ; - benoemd door de FNOI; - voormalig werkgever oud papier concern. Pagina 12 van 84

13 Plaatsvervangende vertegenwoordigers namens de werkgevers: De heer J. Cats - einddatum zittingstermijn ; - benoemd door de FNOI; - werkgever Huhtamaki Paper Recycling B.V; Vacature. Vertegenwoordigers namens de werknemers: De heer A. Steijaert (**) - einddatum zittingstermijn ; - benoemd door FNV Bondgenoten; - voormalig bestuurder namens FNV Bondgenoten; De heer J.G.A. van den Brink (*) - einddatum zittingstermijn ; - benoemd door FNV Bondgenoten; - voormalig bestuurder namens FNV Bondgenoten; - pensioenadviseur; De heer J. Loosman (***) - einddatum zittingstermijn ; - benoemd door CNV BedrijvenBond; - bestuurder namens CNV BedrijvenBond. Plaatsvervangende vertegenwoordigers namens de werknemers: 2 vacatures (*) De voorzitter en secretaris wisselen jaarlijks. In even jaren is het werknemersbestuurslid voorzitter en het werkgeversbestuurslid secretaris. In oneven jaren is het werkgeversbestuurslid voorzitter en het werknemersbestuurslid secretaris. De zittingstermijn van de heer Brak is per 1 januari 2010 afgelopen. Op dit moment loopt een herbenoemingstraject (zie ook onder het kopje Wijzigingen). (**) De zittingstermijn van de heer Steijaert is per 1 januari 2009 afgelopen. Met enige vertraging loopt op dit moment een herbenoemingstraject (zie ook onder het kopje Wijzigingen). (***) De heer Van der Wal is per de vergadering van 2 april 2008 in zijn functie opgevolgd door de heer Loosman. De einddatum van de zittingstermijn is ongewijzigd gebleven. Gedelegeerd secretaris is de heer H.J. Koning van Lejeune Association Management te Den Haag. Het dagelijks bestuur is in handen van de heren Brak en Van den Brink in samenspraak met de heer Koning. Het bestuur kent geen aparte commissies. Samenstelling deelnemersraad en verantwoordingsorgaan Deelnemersraad De heer H.C. Dudok - einddatum zittingstermijn ; - namens de geleding gepensioneerden; - benoemd door CSO; De heer G. de Jong - einddatum zittingstermijn ; - namens de geleding gepensioneerden; - benoemd door FNV Bondgenoten; Pagina 13 van 84

14 De heer P.W. van der Meer - einddatum zittingstermijn ; - namens de geleding actieve deelnemers; - benoemd door CNV BedrijvenBond; 4 vacatures Verantwoordingsorgaan De heer H.C. Dudok - namens de geleding gepensioneerden; De heer G. de Jong - namens de geleding gepensioneerden; De heer P.W. van der Meer - namens de geleding actieve deelnemers; De heer W. Smaal namens de geleding werkgevers; 1 vacature namens de werkgevers en 1 vacature namens actieve deelnemers. De bemensing van de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan zal na afronding van de fusie door het fusiefonds worden geëvalueerd. Compliance officer Er is besloten dat de secretaris jaarlijks als compliance officer optreedt en rapporteert aan de voorzitter. Voor 2010 zal dit betekenen dat de heer Brak compliance officer is. Wijzigingen De heren Kleiweg de Zwaan en Steijaert zijn per 1 januari 2009 voor een nieuwe periode herbenoemd. Het herbenoemingstraject van de heer Steijaert loopt op dit moment nog. De heer Van Baaren is per 1 januari 2009 afgetreden en er is nog geen nieuw plaatsvervangend werkgeversbestuurslid benoemd. De heer Van den Brink is per 1 januari 2010 voor een nieuwe periode herbenoemd. Het herbenoemingstraject voor de heer Brak van wie de zittingstermijn eveneens per 1 januari 2010 is afgelopen loopt nog Betrokken externe partijen Uitbesteding Het bestuur heeft de pensioenadministratie, de beleggingsadministratie en de belegging van het vermogen van het pensioenfonds uitbesteed aan AEGON Levensverzekering N.V. te Den Haag die tevens als herverzekeraar optreedt. De condities van de uitbesteding zijn vastgelegd in de met de verzekeraar gesloten uitbestedingsovereenkomst (voorheen genaamd: herverzekeringsovereenkomst) met inbegrip van de bijbehorende Service Level Agreement. Het bestuur dient nauwgezet toezicht te houden op de uitbestede werkzaamheden. In het verlengde hiervan is het bestuur verantwoordelijk voor het uitvoeren van controlemaatregelen gericht op de juiste en volledige registratie van de gegevens van het pensioenfonds. De betreffende controlemaatregelen zijn gericht op de volgende controlegebieden: - integriteit en deskundigheid van bestuur en deelnemersraad; - administratie; - juistheid van de door de werkgevers aangeleverde gegevens; - vermogensbeheer. Aangezien de administratie en het vermogensbeheer volledig zijn uitbesteed, het secretariaat wordt gevoerd door de gedelegeerd secretaris en het pensioenfonds geen personeel in dienst heeft, heeft het pensioenfonds zelf geen administratieve organisatie opgezet. Het pensioenfonds maakt hiervoor dan ook gebruik van de administratieve organisatie van AEGON. Pagina 14 van 84

15 Accountant De accountant van het pensioenfonds is Ernst & Young Accountants LLP te Den Haag. Waarmerkend Actuaris De waarmerkend actuaris van het pensioenfonds is Ernst & Young Actuarissen B.V. te Amsterdam. Vermogensbeheerder(s) De vermogensbeheerder is AEGON Investment Management B.V., te Den Haag. Administrateur/herverzekeraar De administrateur en tevens herverzekeraar is AEGON Levensverzekering N.V., te Den Haag Pension Fund Governance Het bestuur van het pensioenfonds streeft als eindverantwoordelijke uitvoerder van de pensioenregeling naar een optimale kwaliteit, zorgvuldigheid en openheid met betrekking tot die uitvoering. Het bestuur heeft dan ook de PFG-principes, die de Stichting van de Arbeid in 2005 heeft vastgesteld en thans zijn opgenomen in de Pensioenwet (PW), geïncorporeerd in de organisatie van het pensioenfonds. Hieronder volgt een beschrijving van hoe het bestuur invulling heeft gegeven aan de diverse principes Transparantie, communicatie en openheid Het bestuur geeft inzicht in de besluitvormingsprocedures. Geldige besluiten kunnen door het bestuur genomen worden in vergaderingen waarin ten minste de helft van het aantal bestuursleden aanwezig is. Bovendien dient er ten minste één werkgeversbestuurslid en één werknemersbestuurslid aanwezig te zijn. Het bestuur publiceert jaarlijks een jaarverslag dat voldoet aan de eisen die het Burgerlijk Wetboek en de Raad voor de Jaarverslaggeving daaraan stellen. Het jaarverslag wordt tevens gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel waar het pensioenfonds ingeschreven staat. Geïnteresseerden kunnen de statuten en het fondsreglement van het pensioenfonds bij het administrateur van het fonds opvragen. Het feit dat het fonds de intentie had om met SPNG te gaan fuseren, heeft het bestuur doen besluiten om een speciaal op de fusie gericht communicatiebeleidsplan op te stellen. Dit plan staat nader toegelicht in hoofdstuk Bestuur Integere bedrijfsvoering Het beleid van het bestuur van het fonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de PW. Dit houdt onder meer in: een adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing; een analyse en beheersing van integriteitsrisico s; het voorkomen van belangenverstrengeling; een duurzame beheersing van (financiële) risico s. Deze zaken zijn onder meer uitgebreid vastgelegd in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN), de gedragscode van het fonds en in het jaarverslag (waarbij verwezen wordt naar hoofdstuk 9). Functioneren van het bestuur Het bestuur evalueert (jaarlijks) zijn functioneren zowel collectief als individueel aan de hand van een daartoe vast te stellen model. Pagina 15 van 84

16 Deelnemersraad Het fonds heeft een deelnemersraad. De deelnemersraad adviseert het bestuur desgevraagd of uit eigen beweging over aangelegenheden die het fonds betreffen, maar in ieder geval over elk voorgenomen besluit van het bestuur tot een aantal vastgelegde zaken. De deelnemersraad bestaat in beginsel uit 7 raadsleden, verdeeld over de geleding actieve deelnemers en de geleding pensioengerechtigden. In de deelnemersraad zijn de actieve deelnemers en de pensioengerechtigden op basis van onderlinge getalverhoudingen naar evenredigheid vertegenwoordigd. Rekeninghoudend met deze evenredigheid stelt het bestuur het aantal zetels vast. De geleding deelnemers heeft 5 raadsleden en de geleding pensioengerechtigden heeft 2 raadsleden in de deelnemersraad. Er zijn 4 vacatures in de deelnemersraad. Zoals reeds eerder is vermeld, zal de bemensing van de deelnemersraad na afronding van de fusie worden geëvalueerd Verantwoordingsorgaan Het fonds heeft een verantwoordingsorgaan ingesteld waaraan het bestuur (ten minste één keer per jaar) verantwoording aflegt over het gevoerde beleid. In dit verantwoordingsorgaan zijn actieve deelnemers, gepensioneerden en de aangesloten werkgevers evenredig vertegenwoordigd. In het jaarverslag wordt het oordeel van het verantwoordingsorgaan weergegeven alsmede de reactie van het bestuur van het fonds hierop (waarbij verwezen wordt naar hoofdstuk 8). Om redenen van het beheersbaar houden van het bestuursproces, heeft het bestuur besloten om de bemensing van het verantwoordingsorgaan en de deelnemersraad te laten bestaan uit een personele unie (voor wat de betreft de vertegenwoordiging namens de actieve deelnemers en de gepensioneerden). Op die wijze kan overleg worden gecombineerd waar het overlap in taken tussen verantwoordingsorgaan en deelnemersraad betreft. Formeel gezien zullen die taken overigens gescheiden worden gehouden. Het reglement van het verantwoordingsorgaan en de hierop gewijzigde fondsstatuten zijn per 1 januari 2008 van kracht geworden en hiermee is het verantwoordingsorgaan per die datum formeel geïnstalleerd. Er zijn op dit moment 2 vacatures in het verantwoordingsorgaan Intern toezicht Het interne toezicht heeft betrekking op het kritisch bezien van het functioneren van het bestuur van het pensioenfonds door deskundigen. Het bestuur had voor de inrichting van het interne toezicht gekozen voor een visitatiecommissie. Formeel gezien zou in 2009 een eerste visitatieronde hebben moeten plaatsvinden. Het bestuur heeft echter besloten af te zien van deze visitatie. De reden hiervoor is dat het fonds in een fusietraject zit met de Stichting Pensioenfonds voor de Nederlandse Groothandel. Voor een nadere omschrijving van de achtergronden en gevolgen van deze fusie wordt verwezen naar hoofdstuk Deskundigheidsbevordering Ieder bestuur moet, om inzicht te krijgen in het deskundigheidsniveau van de individuele bestuursleden en te bepalen welk bestuurslid op een bepaald gebied nog opleiding nodig heeft, beschikken over een deskundigheidsplan. Het bestuur van het fonds beschikt reeds enige jaren over een deskundigheidsplan. In dit deskundigheidsplan is per bestuurslid aangegeven in welke mate de deskundigheid aanwezig is en of op een bepaald terrein vergroting van de deskundigheid noodzakelijk is. Met het wettelijk incorporeren van de principes voor goed pensioenfondsbestuur is deskundigheidsbevordering meer dan voorheen een dynamisch onderwerp geworden. Pagina 16 van 84

17 Het bestuur dient namelijk zelf te bepalen hoe het het benodigde deskundigheidsniveau gaat bereiken. Concreet dient er daarom een opleidingstraject in het deskundigheidsplan te worden opgenomen. Het deskundigheidsplan dient jaarlijks aangepast te worden en voor wat de periodieke evaluatie betreft objectieve criteria te bevatten. Het bestuur heeft in 2007 een zogenaamde nul-meting uitgevoerd om te bepalen wat het kennisniveau binnen het bestuur is en vanuit die gegevens is een opleidingsplan ontwikkeld dat in het deskundigheidsplan is opgenomen Vergoedingsregeling De bestuursleden ontvangen vacatiegeld voor het deelnemen aan bestuursvergaderingen en aan andere bijeenkomsten waar hun aanwezigheid gewenst is. Reis- en verblijfskosten door de bestuursleden in de uitoefening van hun functie gemaakt, worden vergoed. Ook de leden van de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan ontvangen vacatiegeld voor het deelnemen aan bestuurs-/deelnemersraadvergaderingen. Ten aanzien van de hoogte van de vergoedingen geldt dat de zogenaamde SER-vergoedingen worden gevolgd Klachten- en geschillenprocedure Het fonds heeft een klachten- en geschillenregeling opgesteld. Klachten kunnen worden ingediend bij de administrateur van het fonds en geschillen kunnen worden ingediend bij het bestuur van het fonds. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen klachten en geschillen. Klachten gaan over het gedrag van mensen (bestuur of uitvoering), die belast zijn met de uitvoering van de pensioenregeling. De wijze van bejegening geeft onvrede en daarover wordt geklaagd. Geschillen gaan over de interpretatie van regelingen en afspraken. Men is het niet eens met een besluit van het bestuur en wil een ander besluit genomen hebben. In het betreffende reglement is zowel een klachtenregeling als een geschillenregeling opgenomen. De klachten- en geschillenregeling is afgeleid van de klachten- en geschillenregeling die de Vereniging voor Bedrijfstakpensioenfondsen heeft gepubliceerd. Pagina 17 van 84

18 Pagina 18 van 84

19 4. Vermogenspositie en beleid Alle bedragen in dit verslag luiden in hele euro s, tenzij anders aangegeven Financiële positie De financiële positie van het pensioenfonds komt tot uitdrukking in de zogeheten dekkingsgraad, die de verhouding aangeeft tussen het pensioenvermogen en de technische voorzieningen. Het pensioenvermogen is daarbij de som van de technische voorzieningen en het vermogen van het pensioenfonds. Tot en met het boekjaar 2006 werd bij deze berekening een rekenrente van 4% gehanteerd voor de vaststelling van de Technische voorziening (TV). Overeenkomstig het FTK dienen de pensioenverplichtingen thans te worden berekend op marktwaarde. De dekkingsgraad bedraagt per ultimo ,0% (2008: 110,8%) op basis van de verhouding eigen vermogen + voorziening pensioenverplichtingen versus voorziening pensioenverplichtingen. De zogenaamde beleidsdekkingsgraad bedraagt per ultimo 2009 eveneens 111,0% (2008: 108,2%) en betreft de verhouding tussen het eigen vermogen, exclusief de bestemmingsreserve technisch resultaat, en de voorziening pensioenverplichtingen ten opzichte van de voorziening pensioenverplichtingen. Het bestuur is van mening dat de dekkingsgraad zonder meeweging van de bestemmingsreserve technisch resultaat een reëler beeld geeft van de financiële positie van het fonds. Aangezien het aandeel in het technisch resultaat door de herverzekeraar beschikbaar is gesteld, is het saldo van de bestemmingsreserve overgeboekt naar de beleggingsreserve. Hierdoor is ultimo boekjaar 2009 de dekkingsgraad gelijk aan de beleidsdekkingsgraad. Omdat het solvabiliteitsrisico volledig is afgedekt kent het fonds geen (Minimaal) Vereist Eigen Vermogen. Zie hiervoor ook hoofdstuk Beleid Om het streven naar een solide financiële positie meer inhoud te geven, heeft het bestuur een premie- en indexatiebeleid geformuleerd. Dit beleid staat omschreven in de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) Hoogte kostendekkende premie Door het pensioenfonds is de kostendekkende premie vastgesteld als het totaal van de kosten van de jaarlijkse pensioeninkoop (op grondslagen van de herverzekeringsovereenkomst inclusief garantiekosten) vermeerderd met de pensioenuitvoeringskosten. Volgens de Pensioenwet dienen de kosten van pensioeninkoop als onderdeel van de kostendekkende premie te worden vastgesteld op basis van dezelfde grondslagen als waarmee de marktwaarde van de voorziening pensioenverplichtingen wordt vastgesteld. De doorsneepremie van het pensioenfonds is voldoende om deze kosten te financieren. De hoogte van de kostendekkende premie bedraagt voor (2008: ). Deze premie is gebaseerd op de feitelijk door de herverzekeraar in rekening gebrachte actuariële premie, terwijl deze op basis van artikel 128 van de Pensioenwet op marktwaarde dient te worden vastgesteld. Gezien het feit dat het verschil tussen deze grootheden wordt gegarandeerd door AEGON en gezien de fusie met SPNG, heeft het bestuur besloten voor 2009 geen kostendekkende premie op marktwaarde vast te stellen. De certificerend actuaris heeft hieromtrent een beperking opgenomen in de actuariële verklaring (waarbij verwezen wordt naar hoofdstuk 18). Deze beperking heeft overigens geen gevolgen voor de strekking van de actuariële verklaring Feitelijke premie De financiering van de krachtens het fondsreglement vast te stellen pensioenaanspraken geschiedt door betaling van een doorsneepremie. Deze premie wordt elk jaar door het bestuur vastgesteld. De doorsneepremie is onafhankelijk van de leeftijd en het geslacht van de deelnemer. De deelnemers zijn geen bijdrage in de kosten verschuldigd. Er geldt geen bijstortingsverplichting voor de werkgever. Pagina 19 van 84

20 Voor 2009 is de doorsneepremie vastgesteld op 1.189,91 (2008: 1.148,23) per deelnemer per jaar. Het totaal van de ontvangen bijdragen (feitelijke premie) gedurende het boekjaar bedraagt (2008: ) Ontwikkeling premiestelling Voor 2010 wordt een grotere premiestijging verwacht dan in voorgaande jaren het geval was. Dit wordt veroorzaakt door de overgang op een nieuwe salarisafhankelijke pensioenregeling. Voor deze pensioenregeling is per deelnemer per 1 januari 2010 een doorsneepremie vastgesteld van 20% van de pensioengrondslag (hetgeen uitkomt op gemiddeld per deelnemer). De franchise en de maximum salarisgrens van deze nieuwe regeling zijn zodanig vastgesteld dat de premiestijging niet te groot zal zijn. Op werkgeversniveau kan een en ander natuurlijk grotere afwijkingen hebben Toeslagen De jaarlijkse verhoging van de pensioenen van de actieve en gewezen deelnemers alsmede de ingegane pensioenen zijn afhankelijk van de jaarlijkse resultaten van het pensioenfonds. De verhoging van de pensioenen is daarmee voorwaardelijk en er bestaat geen recht op. Het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst de pensioenen zullen worden verhoogd. Met de introductie van de nieuwe pensioenregeling en de fusie met SPNG is er per 1 januari 2010 een tweedeling in het toeslagenbeleid ontstaan. Er wordt namelijk een onderscheid gemaakt tussen de ingegane pensioenen en opgebouwde pensioen tot 1 januari 2010 enerzijds en de opgebouwde pensioenen vanaf 1 januari 2010 anderzijds. Streefniveau A. Toeslagen op de ingegane pensioenen en nog niet ingegane pensioenen en reeds opgebouwde pensioenaanspraken die niet onder onderdeel B vallen Op de ingegane pensioenen wordt jaarlijks een toeslag verleend van maximaal de ontwikkeling van het prijsindexcijfer. Het bestuur van het pensioenfonds beslist evenwel jaarlijks in hoeverre deze pensioenen worden aangepast. Voor deze voorwaardelijke toeslagverlening is geen reserve gevormd en wordt geen premie betaald. Het hierboven bedoelde prijsindexcijfer is het consumentenprijsindexcijfer voor werknemersgezinnen alle huishoudens, zoals vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CPI alle huishoudens, eerst gepubliceerd in het Statistisch Bulletin van het CBS) over de maand juli van het voorafgaande jaar. Bij het vervallen van dat indexcijfer of bij wijziging in de berekening daarvan, zal de toeslagverlening daaraan naar billijkheid worden aangepast. B. Toeslag op reeds opgebouwde pensioenaanspraken van deelnemers Op de vanaf 1 januari 2010 tot 1 januari van enig volgend jaar opgebouwde pensioenaanspraken wordt jaarlijks een toeslag verleend voor zover deze opgebouwde pensioenaanspraken betrekking hebben op het gedeelte van het jaarsalaris van een deelnemer dat het in de nieuwe pensioenregeling geldende maximum ( voor het jaar 2010) niet te boven gaat. De toeslag is maximaal gelijk aan de ontwikkeling van het loonindexcijfer en bovendien gemaximeerd op 3%. Het bestuur beslist evenwel jaarlijks in hoeverre deze pensioenrechten worden aangepast. Indien de werkgever heeft besloten om de maximering van het jaarsalaris los te laten, wordt jaarlijks eveneens een toeslag verleend op de vanaf 1 januari 2010 tot 1 januari van enig volgend jaar opgebouwde pensioenaanspraken voor zover deze opgebouwde pensioenaanspraken betrekking hebben op het gedeelte van het jaarsalaris van een deelnemer dat het eerder genoemde maximum ( voor het jaar 2010) te boven gaat. De toeslag is eveneens gelijk aan de ontwikkeling van het loonindexcijfer, maar gemaximeerd op 3%. Het bestuur beslist evenwel jaarlijks in hoeverre deze pensioenrechten worden aangepast. Pagina 20 van 84

21 Voor de voorwaardelijke toeslagverlening over de pensioenaanspraken betrekking hebbend op voornoemd maximum is geen reserve gevormd en wordt geen premie betaald. Voor de voorwaardelijke toeslagverlening over de pensioenaanspraken betrekking hebbend vanaf voornoemd maximum geldt dat de werkgever jaarlijks een koopsom aan het pensioenfonds betaalt die voor het pensioenfonds voldoende is om deze toeslag te financieren. Indien op grond van wet- en regelgeving nadere eisen worden gesteld aan de voorwaardelijke toeslagverlening als bedoeld in onderdeel A en/of onderdeel B van dit artikel, meer in het bijzonder op welke wijze bij de financiering voldaan kan worden aan de eis van consistentie tussen gewekte verwachtingen, en financiering en de feitelijke realisatie van de overeengekomen voorwaardelijke toeslagverlening in het verleden, zullen het fondsreglement en het tussen het fonds en de aangesloten werkgevers geldende uitvoeringsreglement zonodig hierop worden aangepast. Voorbehoud Het bestuur houdt zich het recht voor om het toeslagbeleid aan te passen. Toekomstige wijzigingen zijn verbindend voor alle deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Het bestuur heeft overeenkomstig bovengenoemd beleid besloten tot het per 1 januari 2009 achterwege laten van het verlenen van een toeslag op: de reeds opgebouwde pensioenrechten van de actieve deelnemers ; de ingegane pensioenen; de slapersrechten. Het bestuur heeft besloten om het besluit om het niet verlenen van toeslagen eveneens per 1 januari 2010 te laten gelden. De financiële positie is niet solide genoeg om uitvoering te geven aan het indexatiestreven. Eenmalige verhoging na fusie Per 1 januari 2010 worden de pensioenaanspraken dus niet verhoogd. Wel zal in het fusieproces na het opmaken van de eindbalans van de HEGRO worden bezien of er geld beschikbaar is voor een eenmalige toeslag op de opgebouwde pensioenen Beleggingsbeleid De beleggingsportefeuille van het pensioenfonds is ondergebracht in het Strategic Allocation Fund 80/20 long duration. Dit is een mixfonds met 80% gediversifieerde vastrentende waarden met een duration van 15 jaar en 20% gediversifieerde zakelijke waarden. Het mixfonds belegt in een gediversifieerde portefeuille van vastrentende waarden (hypotheken, staats- en bedrijfsobligaties, Emerging Market Debt Fund en Asset Backed Securities) en zakelijke waarden (aandelen, vastgoed, grondstoffen, high yield, hedge funds en private equity). Het mixfonds heeft een zo optimaal mogelijke strategische allocatie gemeten naar risico (ten opzichte van de verplichtingen) en rendement. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief beleid over en binnen de beleggingscategorieën, landen, sectoren, individuele bedrijven en door het innemen van duration- en yieldcurve posities bij obligaties. (Voor een nadere beschouwing van het beleggingsbeleid en de invloed hiervan op de financiële positie van het pensioenfonds wordt verwezen naar hoofdstuk 5). Vooruitlopend op de fusie met SPNG, heeft het pensioenfonds de beleggingsportefeuille per 1 februari 2010 ondergebracht in het Strategic Allocation Fund 75/25 (zonder long duration). Hiermee sluit het beleggingsmandaat van het pensioenfonds aan op dat deel van SPNG dat bij AEGON is ondergebracht. Ook SPNG heeft de beleggingsportefeuille namelijk ondergebracht in het Strategic Allocation Fund 75/25. Ook dit is een mixfonds, alleen met 75% vastrentende waarden en 25% gediversifieerde zakelijke waarden. Pagina 21 van 84

22 4.3. Technische winstdeling Het pensioenfonds ontvangt technische winstdeling op de grondslagen sterfte, arbeidsongeschiktheid (premievrijstelling) en op de resultaten op mutaties. Het technisch resultaat wordt jaarlijks bepaald. De winstdelingsperiode van de uitbestedingsovereenkomst loopt tot de einddatum van de uitbestedingsovereenkomst (waarbij verwezen wordt naar hoofdstuk 4.5). Hierbij geldt volgens de overeenkomst dat de opgerente positieve en negatieve resultaten indien het saldo positief is op 31 december 2009 voor 70% aan het pensioenfonds worden uitgekeerd. Indien het saldo negatief is, komt dit ten laste van de herverzekeraar. Gezien het feit dat de uitbestedingsovereenkomst op nagenoeg ongewijzigde condities met één jaar is verlengd, is ook de winstdelingsperiode met een jaar verlengd. Er heeft derhalve ultimo 2009 deling van het resultaat plaatsgevonden. Voor de overgangsperiode na 1 januari 2010 tot het formele fusiemoment zullen ten aanzien van de technische resultatendeling afzonderlijke afspraken gemaakt worden. Het technisch resultaat over de periode 1 januari 2009 tot en met 31 december 2009 bedraagt negatief (2008: ). Dit is, conform de overeenkomst, op een afzonderlijke depotrekening gereserveerd. De ontwikkeling van het technische resultaat (100%), inclusief interest, is als volgt: Verslagjaar Resultaat Oprenting vanaf Intrest Opgerent resultaat januari , januari , januari , januari , januari , januari , Bij de jaarlijkse vaststelling van het technisch resultaat worden onder meer de voor dat betreffende jaar verschuldigde garantiekosten berekend. Op basis van de bepalingen in de met AEGON afgesloten overeenkomst worden deze garantiekosten niet direct met de herverzekeraar verrekend, maar vormen deze een (positief) onderdeel van het technisch resultaat. Aan het eind van de looptijd van de overeenkomst wordt, op basis van dezelfde overeenkomst, een tariefsverzwaring doorgevoerd, waarbij de betreffende verzwaring ten laste van het technisch resultaat wordt gebracht; dit verklaart het negatieve technisch resultaat in het boekjaar. Effectief betekent dit dat de verzwaring wordt gefinancierd uit de gedurende de winstdelingsperiode betaalde garantiekosten. Het totaal van de garantiekosten (inclusief oprenting op basis van bovenstaande tabel) bedraagt en is derhalve gedurende de winstdelingsperiode als een positief technisch resultaat verantwoord. De verzwaring heeft in 2009 tot een last geleid ad , waarmee per saldo sprake is van een klein positief resultaat ad De huidige winstdelingsperiode is gestart op 1 januari 2004 en loopt (met inachtneming van de éénjarige verlenging van de overeenkomst) tot 1 januari Het saldo van de opgerente resultaten aan het eind van deze periode bedraagt Het fonds ontvangt 70% van dit saldo (te weten ). Het fonds houdt bij de bepaling van het boekjaar reeds rekening met haar aandeel van 70% in het technisch resultaat in enig jaar (voor zover het gecumuleerde totaal hiervan positief is). Het aandeel van het fonds aan het eind van het boekjaar wordt binnen het eigen vermogen verantwoord als bestemmingsreserve technisch resultaat; de niet-opeisbare vordering op de herverzekeraar voor hetzelfde bedrag is opgenomen onder de post herverzekeringsdeel technische voorzieningen. Gezien het feit dat per ultimo 2009 de winstdelingsperiode is afgelopen, valt voornoemde bestemmingsreserve vrij ten gunste van de beleggingsreserve. Pagina 22 van 84

23 4.4. Resultaat van het fonds Het totaal resultaat over het boekjaar bedraagt (vorig jaar ). Voor het verkrijgen van inzicht in de verschillende verlies- en winstbronnen die tot dit resultaat hebben geleid is een actuariële analyse gemaakt. Het resultaat van deze analyse is in het onderstaande overzicht vermeld: (Bedragen in euro) Premiebijdragen werkgevers en werknemers Kosten pensioenopbouw garantiecontract ( ) ( ) Resultaat op premies Pensioenuitvoeringskosten ( ) ( ) Bijdrage kosten (vanuit premiebijdragen) Resultaat op kosten 0 0 Ontvangen en betaalde intrest Resultaat op intrest Uitkeringen aan deelnemers ( ) ( ) Afkopen aan deelnemers ( ) ( ) Uitkeringen herverzekering - garantiecontract Afkopen klein pensioen garantiecontract Resultaat op uitkeringen 0 0 Binnenkomende waardeoverdrachten Koopsommen waardeoverdrachten (87.444) (13.985) Uitgaande waardeoverdrachten (88.365) (78.337) Afkopen waardeoverdrachten Resultaat op waardeoverdrachten Uitkering overrente (7.264) (7.060) Aandeel in technisch resultaat ( ) Overige baten Overige resultaten ( ) Resultaat boekjaar Het hoge resultaat op waardeoverdrachten wordt met name veroorzaakt door de vrijval in het boekjaar van een ultimo 2008 op de balans verantwoorde vooruitontvangen waardeoverdracht. De inkoop voor de betreffende deelnemers had reeds in 2007 plaatsgevonden, maar zijn middels een koopsom affinanciering in de rekening-courant door de herverzekeraar geboekt en derhalve niet als een waardeoverdracht onderkent. Aangezien de inkoop reeds in het verleden plaats heeft gevonden, is de ontvangen waardeoverdracht in het boekjaar ten gunste van het resultaat gebracht. Pagina 23 van 84

24 4.5. Herverzekering De uitbestedingsovereenkomst met de herverzekeraar betreft een zogeheten garantiecontract. De overeenkomst eindigt per 31 december 2008 en is voor één jaar nagenoeg ongewijzigd verlengd. Voor de overgangsperiode na 1 januari 2010 tot het formele fusiemoment zullen ten aanzien van de herverzekering afzonderlijke afspraken gemaakt worden. Per maand zal bezien worden of verlenging van deze overgangsfase noodzakelijk is. Het pensioenfonds ontvangt technische winstdeling op de grondslagen sterfte, arbeidsongeschiktheid (premievrijstelling) en op de resultaten op mutaties. Het technisch resultaat wordt jaarlijks bepaald (zie hoofdstuk 4.3). De herverzekeraar heeft de tegenover de pensioenverplichtingen aangehouden beleggingen ondergebracht in een gesepareerd beleggingsdepot. Het pensioenfonds ontvangt jaarlijks de positieve overrente die met dit gesepareerde beleggingsdepot wordt gerealiseerd. Indien in enig jaar de overrente negatief is, zal deze verrekend worden met toekomstige positieve overrentes. Het garantiecontract bevat een zogenaamde sterfetafelgarantie. Gezien de éénjarige verlenging van de overeenkomst zal de omrekening naar de GBM/GBV-sterftetafel pas per 1 januari 2010 plaatsvinden. De gevolgen hiervan met betrekking tot de overgangsperiode na 1 januari 2010 tot het formele fusiemoment worden thans nog geïnventariseerd. Waardering volledig herverzekerde contracten binnen het FTK Binnen de kaders van het FTK wordt de uitbestedingsovereenkomst van het pensioenfonds gezien als volledige herverzekering, omdat: de herverzekeraar na premievrije voortzetting van de overeenkomst geen betaling van eerder genoemde garantiekosten zal vragen, maar deze zal verrekenen met de gegenereerde overrente; én indien in enig jaar de overrente niet voldoende is om daaruit de kosten geheel te financieren, het niet verrekende deel van de kosten doorgeschoven zal worden naar volgende jaren ter verrekening met toekomstige overrente. Pagina 24 van 84

25 5. Beleggingen 5.1. Beleggingsbeleid De algemene doelstelling is een zo goed mogelijk rendement behalen binnen de randvoorwaarden van een aanvaardbaar risico. Ten einde de beoogde pensioenuitkeringen op korte en lange termijn veilig te stellen, wenst het bestuur de toevertrouwde middelen op een verantwoorde en solide wijze te beleggen. Hoewel het rendement op de portefeuille een hoge prioriteit heeft, staan een defensief karakter van het beleggingsbeleid en een voorzichtige afweging van risico en rendement voorop. Het pensioenfonds voert in overleg met de vermogensbeheerder een actieve beleggingsstijl. Dit wil zeggen dat zal worden getracht op basis van marktvisie een hoger rendement te behalen dan de gekozen benchmark. Dit alles binnen de randvoorwaarden van een aanvaardbaar risico. Het bestuur van het pensioenfonds is verantwoordelijk voor het strategische beleggingsbeleid. Hieronder wordt verstaan de vaststelling van het doel en de stijl van het beleggingsbeleid, de strategische allocatie en bandbreedtes en de benchmarks. De strategische allocatie is de verdeling van het vermogen over beleggingscategorieën waarbij op langere termijn optimalisatie van het rendement wordt verwacht. Randvoorwaarde is dat de pensioenverplichtingen nagekomen kunnen worden en het risico aanvaardbaar is. Zoals reeds in hoofdstuk is vermeld, is in 2009 de beleggingsportefeuille van het pensioenfonds ondergebracht in het Strategic Allocation Fund 80/20 long duration. Dit is een mixfonds met 80% gediversifieerde vastrentende waarden met een duration van 15 jaar en 20% gediversifieerde zakelijke waarden. Het mixfonds heeft een optimale strategische allocatie gemeten naar risico (ten opzichte van de verplichtingen) en rendement. Het beleggingsproces is gericht op waardetoevoeging door middel van een actief beleid over en binnen de beleggingscategorieën, landen, sectoren, individuele bedrijven en door het innemen van duration- en yieldcurve posities bij obligaties Samenstelling en performance beleggingsportefeuille De samenstelling van de beleggingsportefeuille per ultimo 2009 is weergegeven in onderstaande tabel. Het belegd vermogen per ultimo 2008 bedraagt ongeveer 57 miljoen. Mandaat (%) 31 december 2009 Portefeuille Minimum Strategisch Maximum Beleggingscategorie Marktwaarde (x 1.000) Tactisch (%) 95,0 100,0 105,0 MIX ,2-5,0 0,0 5,0 Liquide middelen 457 0,8 100,0 Totaal ,0 De portefeuille heeft op totaalniveau over 2009 een rendement van 13,84% behaald, na aftrek van de beheerfee en transitiekosten. Het rendement van de benchmark bedraagt 13,34%. Het rendement van de portefeuille is na aftrek van kosten en inclusief Long Duration Overlay. Voor kosten en zonder Long Duration Overlay zou de performance van de portefeuille 14,20% bedragen. De verdeling naar de verschillende beleggingscategorieën binnen het Mixfonds en de rendementen per beleggingscategorie zijn weergegeven in onderstaande tabel. De rendementen in de tabel hebben betrekking op het gehele jaar Pagina 25 van 84

26 Fonds* Weging in SAF (in%)** Rendement fonds (in%) Rendement benchmark (in %) Tactische Asset Allocatie 1,0 60,07 2,89 Private Equity 2,3-20,25 30,43 Aandelen 7,7 30,52 31,06 Grondstoffen 1,5 16,15 18,35 Hedge Funds 4,2 9,95 4,41 Vastgoed 4,8 31,30 38,50 Asset Backed Securities 8,5 24,67 13,55 Emerging Market Debt 2,1 39,97 29,35 Staatsobligaties 9,3 3,07 2,89 Credits 29,3 23,14 15,70 Hypotheken 20,9 5,99 3,81 High Yield 3,3 50,40 48,52 Totaal excl LDO 16,82 13,59 Long Duration Overlay^ 4,9-48,44 Totaal incl LDO 14,36 13,34 * De performancecijfers van de verschillende fondsen wijken af van de behaalde rendementen in de portefeuille van het fonds. Dit wordt veroorzaakt door de instroom van nieuwe middelen en de onttrekkingen. ** Het in het overzicht weergegeven relatieve gewicht betreft de weging per ultimo december Daar de weging gedurende het jaar verandert, kan op basis van deze stand en de rendementen per beleggingscategorie geen totale gewogen performance worden nagerekend. ^ Om het renterisico in de beleggingsportefeuille grotendeels te reduceren, neemt het fonds deel in het zogenaamde Long Duration Overlay Fund. Het renterisico van de portefeuille in vastrentende waarden wordt hiermee in overeenstemming gebracht met het renterisico van de verplichtingen van het fonds Toelichting beleggingsperformance Het pensioenfonds is het jaar 2009 gestart met het beleggingsmandaat 80% vastrentende waarden en 20% zakelijke waarden. De duration van de beleggingen werd in dit mandaat verlengd met ongeveer 8 tot 9 middels het AEGON Long Duration Overlay Fonds. Door deze verlenging beperkt het pensioenfonds haar renterisico. De waarde van het mandaat was per 1 januari 2009 bijna 50,5 miljoen euro. AEGON herverdeelt het belegd vermogen op basis van haar lange termijnvisie, wat bijvoorbeeld in 2009 heeft geleid tot een grotere weging bedrijfsobligaties in de portefeuille, wat ten koste ging van staatsobligaties. Het jaarrendement van het pensioenfonds in 2009 is geëindigd op 13,84% na kosten en rekening houdend met in- en uitstroom, terwijl de benchmark een rendement heeft gerealiseerd van 13,34%. In absolute en relatieve termen is dit een zeer sterke performance. Uiteindelijk zat er in de portefeuille een belegd vermogen ultimo 2009 van bijna 57 miljoen euro. Vanaf maart 2009 is het economische herstel ingezet. Dit hebben we met name teruggezien in de rendementen van bedrijfsobligatiesfondsen en aandelen. Maar er zijn ook andere categorieën geweest die een zeer hoog rendement hebben laten zien zoals, Emerging Markets Debt en Asset Backed Securities. De reden waarom de bedrijfsobligaties sterke rendementen realiseerden was de inlopende creditspreads. Deze spreads waren ten tijde van de crisis naar hoge niveaus gerezen omdat de markt veel faillissementen verwachtte van bedrijven die obligaties uitgaven. In 2009 werd duidelijk dat de reactie in 2008 erg overdreven was, waardoor de spreads een vlucht naar beneden maakten. Het rendement van het Credit Fund kwam daardoor op 23,14% en die van het High Yield Fonds op 50,40%. Pagina 26 van 84

27 Binnen de zakelijke waarden portefeuille waren de categorieën aandelen en beursgenoteerd vastgoed sterk. Binnen aandelen had de regio Emerging Markets hier een behoorlijke bijdrage aan, terwijl Europese aandelen hierin het relatief minder goed deden. Het beursgenoteerde vastgoed heeft van juni een enorm sterke stijging doorgemaakt, wat maar weer eens aangeeft hoe sterk deze categorie correleert met aandelen. De rente is gedurende 2009 behoorlijk stabiel gebleven en is uiteindelijk door een late lichte stijging geëindigd op 3,39%. Hierdoor is de het Long Duration Overlay rendement geëindigd op 48,44. In 2008 was dit rendement nog 526,85% als gevolg van de enorme sterke daling in het laatste kwartaal van dat jaar. Global Tactical Asset Allocation Fonds (GTAA ) heeft net als in 2008 weer een behoorlijk hoog rendement laten zien. Middels dit fonds neemt AEGON voor het pensioenfonds tactische posities in. Met name de overweging bedrijfsobligaties versus staatsobligaties heeft gezorgd voor de sterke performance. Het fondsrendement eindigde ultimo 2009 op 60,07% Dit was in ,25% Vooruitzichten In het eerste kwartaal van 2010 werd voor dat jaar een verbetering van de economische activiteit verwacht, een goede interesse in aandelen- en bedrijfsobligatiemarkten en een toenemend beroep van overheden en bedrijven op de kapitaalmarkt. Kortom: de vooruitzichten voor een aanhoudend herstel waren gunstig. De Griekse crisis heeft echter voor een neerwaartse bijstelling van dat positieve beeld gezorgd, in elk geval voor wat betreft de Europese economie. Of alle steunmaatregelen van de EU-landen het beoogde effect zullen hebben, zal nog moeten blijken. Een andere achilleshiel van het herstel is de arbeidsmarkt. In zowel de Verenigde Staten als Europa blijft de arbeidsmarkt zwak, waardoor de consumentenbestedingen vooralsnog beperkt blijven. Herstel van de consumentenbestedingen is een voorwaarde voor een bestendig economisch herstel. Gezien deze onzekerheden is het uitspreken van verwachtingen naar de mening van het bestuur nauwelijks zinvol Z-score Sinds april 1999 is het wettelijk verplicht om de beleggingsperformance van het pensioenfonds vast te stellen. De werkelijk gerealiseerde performance wordt geconfronteerd met het (fictieve) rendement van de tevoren afgesproken normportefeuille voor dat jaar (de benchmark). Het verschil tussen deze twee rendementen wordt jaarlijks volgens wettelijke regels vastgesteld (de z-score). De gemiddelde z-score over een periode van 5 jaar bepaalt uiteindelijk de score voor de zogenoemde performancetoets. In 2007 is het Vrijstellingsbesluit aangepast. Een van de aanpassingen was dat voortaan bij de performancetoets 1,28 moet worden opgeteld, zodat een fonds niet meer zakt bij de score van 1,28 maar bij een score van minder dan 0. Over het jaar 2009 is de eenjarige Z-score uitgekomen op 0,61 (2008: 3,93). De eenjarige Z-score van het pensioenfonds over de afgelopen vijf jaar is als volgt: Z-score 0,61 3,93-0,67 0,99-0,43 De performancetoets over is vastgesteld op 1,98. Met inachtneming van het aangepaste Vrijstellingsbesluit dient hier echter 1,28 bij opgeteld te worden, waarmee de performancetoets formeel uitkomt op 3,26. De wettelijke minimumscore die behaald moet worden bedraagt 0, zodat geconcludeerd kan worden dat het pensioenfonds voor deze toets boven de kritieke grens zit. Pagina 27 van 84