Ouderbetrokkenheid en Educatief Partnerschap RKBS Klippeholm

Transcriptie

1 Ouderbetrokkenheid en Educatief Partnerschap RKBS Klippeholm 6 augustus 2017 Paul Kupper Ouders en leerkrachten werken voortdurend samen om het leren en de gezonde ontwikkeling van leerlingen te ondersteunen, zowel thuis als op school. Zij zoeken gezamenlijk naar nieuwe inzichten die bijdragen aan goed onderwijs en aan de ontplooiing van hun kind, de leerling.' - (Vries, Ouderbetrokkenheid 3.0, 2017)

2 1. Waarom inzetten op ouderbetrokkenheid? Uit onderzoek is gebleken dat een sterkere betrokkenheid van ouders een positief invloed heeft op de schoolse ontwikkeling (lees; opbrengsten) en het sociaal functioneren van kinderen, en omgekeerd. Daarbij moet er een verschil gemaakt worden tussen ouderparticipatie en educatief partnerschap. Vooral wanneer het educatief partnerschap, de educatieve samenwerking tussen leerkracht, leerling en ouders wordt geoptimaliseerd, heeft dit een positief effect op de schoolcarrière van leerlingen. Bovenstaande gelijkwaardige driehoeksrelatie noemen wij op RKBS Klippeholm de kerntriade. 'Door een betere afstemming binnen de kerntriade wordt het educatief partnerschap versterkt. Dit leidt tot gelukkigere leerlingen die zich beter kunnen ontwikkelen' - Presentatie Ouderbetrokkenheid Klippeholm september Wat zegt de visie van onze school? Open en duidelijk is één van de 5 pijlers binnen de visie van Klippeholm. Daarin staat het volgende opgenomen: Open en duidelijk Samenwerken met leerlingen, ouders en teamleden betekent voor ons veel meer dan informeren. Het betekent dat er ook ruimte is om mee te denken, mee te beslissen en mee te doen. Goed communiceren brengt ons dichter bij elkaar en geeft de mogelijkheid elkaar te blijven begrijpen. Op Klippeholm vinden wij het daarom erg belangrijk elkaar serieus te nemen, actief te luisteren, begrip te tonen, ons in de ander te verplaatsen en wederzijds respect te tonen. Dit allemaal op een open, duidelijke, oprechte en gelijkwaardige manier. Schoolgids RKBS Klippeholm Bovenstaand geeft aan dat school graag de dialoog aangaat met zijn leerlingen en ouders om tot een optimale leeromgeving te komen. Deelnemers van een gesprek, ongeacht de rol die een deelnemer vervult, worden gestimuleerd zich uit te spreken, hun mening te delen, zich te verplaatsen in de ander en zelfreflectie toe te passen. Binnen deze visie zet school in op zowel een sterk educatief partnerschap als op ouderparticipatie. 3. Wat is ouderbetrokkenheid? Ouders kunnen op verschillende manieren betrokken zijn bij het onderwijs van hun kind. Een algemene omschrijving van ouderbetrokkenheid is: Alle vormen van belangstellende betrokkenheid van de ouders bij de begeleiding van hun eigen kind, bij de groep waarin hun kind zit en bij de school als geheel (Kalthoff, 2011). Vaak wordt dit ingedeeld in meeleven, meedoen, meedenken en meebeslissen.

3 3.1 Het verschil tussen ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie In Nederland wordt onderscheid gemaakt tussen ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie (Onderwijsraad, 2010). Het is goed deze twee begrippen te duiden om verwarring en verkeerde verwachtingen te voorkomen. Volgens de landelijke adviesorganisatie voor het onderwijs CPS is er sprake van ouderbetrokkenheid als uit het gedrag van ouders blijkt dat zij zich gedeeld verantwoordelijk voelen voor de schoolontwikkeling van hun kinderen (Vries, Handboek ouders in de school, 2010). Het gaat om (emotionele) betrokkenheid bij de ontwikkeling van hun kind, bij de school en de leraar. De ouders tonen belangstelling, scheppen voorwaarden voor het huiswerk maken en begeleiden hun kind daarbij zo nodig. Maar ook bezoeken zij ouderavonden, en tonen zij respect voor de leraar. Bij ouderparticipatie gaat het om actieve deelname van ouders aan activiteiten op school (Smit F. D., 2007). Enerzijds gaat het om informele vormen van ouderparticipatie, zoals meedoen aan onderwijsondersteunende activiteiten (sportdagen, techniektoernooi), handen spandiensten verrichten (rijden bij educatieve excursies, decor bouwen musical) en hulp bij de lessen (als leesouder). Anderzijds gaat het om formele vormen van ouderparticipatie, zoals zitting hebben in de Oudervereniging, de Medezeggenschapsraad of de Raad van Toezicht. Bij educatief partnerschap staat het gezamenlijk belang, een gelukkige en goed ontwikkelende leerling, voor zowel de school als de ouders centraal. Wanneer zij beiden hun ervaringen en kennis inzetten en als gelijkwaardige partners 1 met elkaar in gesprek zijn, kunnen ze samen meer bereiken voor het kind dan ieder afzonderlijk. Het is: ' een proces waarin de betrokkenen er op uit zijn om elkaar wederzijds te ondersteunen en waarin ze proberen hun bijdrage zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen, met als doel het leren, de motivatie en de ontwikkeling van leerlingen te bevorderen (Smit F. F., 2006). Model van de 5 partnerschappen ( 1 Uiteraard vanuit ieders eigen verantwoordelijkheid en bevoegdheden

4 4. Pilot ouderbetrokkenheid schooljaar 2016/2017 In schooljaar 2016/2017 is er een pilot geïnitieerd voor de versterking van het educatief partnerschap waarbij het gedachtengoed van Ouderbetrokkenheid 3.0 van het CPS het uitgangspunt vormde. Vier groepen uit verschillende leerjaren vormden samen de expertgroep die onderzoek deed naar vier aspecten binnen het educatief partnerschap gedurende het schooljaar. Na een jaar ervaringen opdoen heeft het expertteam samen met het schoolteam besloten alle aspecten per schooljaar 2017/2018 door te voeren. I. Voeren van kennismakingsgesprekken Elk schooljaar wordt gestart met een individueel kennismakingsgesprek voor de ouders in de eerste weken. Hierdoor wordt de relatie met de ouders (opnieuw) direct aan het begin van het schooljaar versterkt. Dit vormt mede de basis voor de samenwerking met de ouders. Dit gesprek heeft een gelijkwaardig karakter waarbij van zowel de ouder als de leerkracht input gevraagd wordt voor het komend schooljaar. Wat zijn de verwachtingen? Waar wil je gezamenlijk aan werken? Wat is er belangrijk vanuit het vorige schooljaar? Zijn er nieuwe ontwikkelingen die van belang zijn voor school? Als voorbereiding op het kennismakingsgesprek vullen ouders een gespreksformulier in en mailen dit de betreffende leerkracht. II. Alle oudergesprekken voeren met de leerlingen Bij een gesprek met ouders is de leerling ook aanwezig, ongeacht zijn leeftijd. De leerling vormt het gezamenlijke belang en heeft er baat bij om direct te participeren in het gesprek. Wat heeft de leerling nodig om zich verder te ontwikkelen? De focus ligt daarbij op wat de leerling wel kan en wat het nodig heeft om de volgende stap te zetten. Om dit te bereiken worden de leerlingen in het gesprek als gelijkwaardig gezien en behandeld. In uitzonderlijke gevallen is er de mogelijkheid om gesprekken zonder leerlingen te voeren. III. Een informele startbijeenkomst met de leerlingen en de ouders aan het begin van het schooljaar Het is belangrijk dat ouders elkaar binnen een groep kennen en zich verantwoordelijk voelen voor elkaars kinderen. Ze krijgen begrip voor medeleerlingen als zij het verhaal achter een leerling horen over wie hun eigen kind thuis regelmatig vertelt. Leerlingen hebben ouders nodig die goed hun kunnen coachen in de omgang met medeleerlingen (Vries, Ouderbetrokkenheid 3.0, 2017) Om dit te bereiken wordt jaarlijks in de eerste weken van het schooljaar alle ouders van een betreffende groep onder schooltijd uitgenodigd om nader met elkaar kennis te maken. Tijdens deze informele ontmoeting spelen de leerlingen een rol in de organisatie, inhoud en aankleding van het samenzijn. IV. Communicatieplan op maat Elke leerling heeft iets anders nodig en ook ouders verschillen. Elkaar op het juiste moment treffen, passend bij de ontwikkeling en de leeftijd van de leerling, om wederzijds te informeren bevordert een effectieve leerling-ontwikkeling. Met elke ouder wordt in gezamenlijkheid afspraken gemaakt over hoe je het komende jaar communiceert en wanneer je elkaar spreekt 2. Door samen met ouders afspraken te maken 2 De traditionele gesprekkencyclus (w.o. rapportgesprekken) komt hierdoor volledig te vervallen

5 wordt recht gedaan aan ieders autonomie en een beroep gedaan op ieders verantwoordelijkheid. De afspraken worden in een communicatieplan vastgelegd (zie bijlage). Het belang van het kind is structureel het uitgangspunt tijdens gesprekken in de kerntriade. Van alle deelnemers wordt verwacht dat zij vanuit hun eigen rol en verantwoordelijkheid hieraan werken. V. Versterken van communicatieve vaardigheden van leerkrachten Middels intervisie worden leerkrachten gestimuleerd hun communicatieve vaardigheden in oudercontacten te versterken. In deze veilige setting, geleid door een professionele begeleider, leren leerkrachten samen elkaars vraagstukken m.b.t. educatief partnerschap te verkennen. Vanaf schooljaar 2017/2018 is hier structureel een intervisor voor beschikbaar. Met elke ouder worden in gezamenlijkheid afspraken gemaakt hoe je het komende jaar communiceert en wanneer je elkaar treft. Door samen met ouders afspraken te maken wordt recht gedaan aan ieders autonomie en een beroep gedaan op ieders verantwoordelijkheid. De afspraken worden in het communicatieplan vastgelegd. De traditionele gesprekkencyclus komt hierdoor volledig te vervallen.

6 5. De 10 criteria voor Educatief Partnerschap op Klippeholm (Vries, Ouderbetrokkenheid 3.0, 2017) Onderstaande 10 criteria, die zijn afgeleid van het keurmerk Ouderbetrokkenheid 3.0, vormen voor ons de basis van het educatief partnerschap. De criteria vormen onze ambitie voor de nabije toekomst waar vandaag de dag al in meerdere of in mindere mate aan wordt voldaan. Heldere visie op Educatief Partnerschap De school heeft met ouders een heldere visie op samenwerking geformuleerd. Uit alle informatie van de school aan ouders blijkt hoe belangrijk de school het samenwerken met ouders vindt. Ook in het gedrag van de medewerkers van de school is de visie op ouderbetrokkenheid zichtbaar. Betrokkenheid bij beleidsvorming De school laat zien dat leerkrachten, leerlingen en ouders actief betrokken worden bij het schoolbeleid. Bijvoorbeeld door middel van brainstormsessies tussen leerkrachten, leerlingen en hun ouders over een bepaald beleidsthema, ouders betrekken bij het initiëren van beleid, en kwaliteiten van ouders in te zetten in school. Daarnaast weten leerkrachten, leerlingen en ouders weten wat er met hun inbreng gebeurt. Fijn dat je er bent! Op school is aan alles te merken dat leerkrachten, leerlingen en ouders welkom zijn op school. De slogan van school is immers: Fijn dat je er bent! Voortdurende samenwerking Ouders en leerkrachten werken voortdurend samen om het leren en een gezonde ontwikkeling van leerlingen te ondersteunen, zowel thuis als op school. Gelijkwaardigheid in gesprekken Gesprekken tussen leerkrachten, leerlingen en ouders worden vanuit gelijkwaardigheid gevoerd. Iedereen heeft zijn eigen actieve inbreng. Leerlingen zijn zoveel mogelijk bij alle gesprekken aanwezig. De plaatsen waar gesprekken worden gevoerd zijn voor iedereen comfortabel en gelijkwaardig en er is voldoende tijd voor alle deelnemers. Verantwoordelijkheid naar elkaar Leerkrachten, leerlingen en ouders voelen zich verantwoordelijk voor elkaar en zijn daarop aanspreekbaar. Zo wordt er respectvol over elkaar gesproken zowel binnen als buiten de school. Voor leerkrachten, leerlingen en ouders die buiten de groep dreigen te vallen voelt iedereen zich verantwoordelijk. Toegankelijk leerlingendossier Het leerlingendossier is toegankelijk voor leerkrachten en ouders. Ouders worden uitgenodigd informatie toe te voegen. Open houding en ruimte voor feedback De school laat zien open te staan voor verbetersuggesties en gaat op een transparante manier om met klachten. Iedereen kan zien welke (officieel) gemelde klachten er zijn en wat er met deze klachten gebeurt. Natuurlijk worden privacyregels hierbij in acht genomen.

7 Sterke opkomst bij verplichte bijeenkomsten De opkomst bij verplichte bijeenkomsten met ouders en leerkrachten (en leerlingen) is > 80%. De mate van verantwoordelijkheid, betrokkenheid en samenwerking komt onder meer tot uiting in dit criterium. Naleving van wetten en schoolregels Wetten en schoolregels worden door de school actief en helder duidelijk gemaakt en door iedereen nageleefd (zoals leerplicht, ouderbijdrage, omgangsregels, enzovoort). De school heeft het basisarrangement van de inspectie.

8 Bibliografie Kalthoff, H. (2011). Ouderbetrokkenheid bij voor- en vroegschoolse educatie, peuterspeelzaal en onderwijs. Utrecht: ECO3. Onderwijsraad. (2010). Versterking van relaties met en tussen ouders op school. Den Haag: Onderwijsraad. Smit, F. D. (2007). Ouders, scholen en diversiteit. Ouderbetrokkenheid en - participatie op scholen met veel en weinig achterstandsleerlingen. Nijmegen: ITS, Raboud Universiteit Nijmegen. Smit, F. F. (2006). Literatuurstudie ouderbetrokkenheid in internationaal perspectief. Nijmegen: ITS, Radboud Universiteit Nijmegen. Vries, P. d. (2010). Handboek ouders in de school. Amersfoort: CPS Onderwijsontwikkeling en advies. Vries, P. d. (2017). Ouderbetrokkenheid 3.0. In P. d. Vries, Ouderbetrokkenheid 3.0. Amersfoort: Onderwijsontwikkeling en Advies. (sd). Opgeroepen op augustus 5, 2017, van Actief Ouderschap.

9 Bijlage 1 Voorbeeld format communicatieplan op maat Het volgende schema kan worden gebruikt om samen met ouders een communicatieplan op maat vast te stellen. Het kan tijdens het startgesprek ter plekke worden ingevuld. Als voorbeeld is dit schema ingevuld. Het betreft hier een leerling die extra ondersteuning behoeft. Dit instrument is vrijwel geheel overgenomen uit het boek Zet ouders in hun kracht (De Vries, 2015). Individueel gespreksplan Voorbeelden contactmomenten of - Datum/tijd Bijzonderheden, bijvoorbeeld te bespreken zaken of doel van het gesprek 2 oktober 16:30 uur Thuissituatie 1 Gesprek tussen leraar en ouders zonder de leerling 2 Evaluatiegesprek aan het 8 juni 15:45 uur Leerling aanwezig einde van het jaar 3 Gesprek met ouders, leraar - en IB er/zorgcoördinator 4 Gesprek leerling - 30 september 13:45 uur zorgcoördinator 5 Mailmoment - 6 Belmoment - 7 Skypegesprek 26 november 20:30 uur Tussenevaluatie plan van aanpak, vaststellen verdere contactmomenten. IB er/zorgcoördinator neemt ook deel 8 Huisbezoek - 9 Rapportgesprek - 10 Tienminutengesprek