Obs de Bouwsteen. Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN. actief burgerschap en sociale integratie

Transcriptie

1 Obs de Bouwsteen Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN

2 1. Wat is actief burgerschap? Actief burgerschap is: de bereidheid en het vermogen om deel uit te kunnen maken van een gemeenschap en daar een actieve bijdrage aan te leveren. We moeten dus kunnen en willen participeren. Participeren is meedenken, meebeslissen en meedoen. Dit participeren kan op verschillende niveaus: in de klas, in de buurt, of het gaat over mensen in een ander land. Verder hebben we het over democratie. Kinderen moeten ervaren hoe ons kiesstelsel in elkaar zit. Dat je het over heel veel zaken samen eens moet zijn. Je moet samen overleggen, dingen voorbereiden en uitwerken. Daarnaast gaat het over identiteit. Identiteit is kennis hebben over jezelf maar ook over de medemens. Je moet respectvol met elkaar omgaan. Begrip hebben voor de ander. 2. Wettelijk kader De verankering van burgerschapsvorming in het onderwijs vinden we terug in de nieuwe kerndoelen voor het basisonderwijs. Enkele specifiek met burgerschapsvorming samenhangende kerndoelen zijn: - de leerlingen leren hoofdzaken van de Nederlandse en Europese staatsinrichting en de rol van de burger. - de leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen, aanvaarde waarden en normen. - de leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen en ze leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen. - de leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen. - de leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument. - de leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. 3. Actief burgerschap en de onderwijsinspectie De opdracht tot bevordering van integratie betreft een eis van deugdelijkheid. De invulling die wordt gegeven door de scholen is onderdeel van toezicht zoals de inspectie dat namens de minister uitvoert. Dat geldt ook voor de naleving van de aan burgerschapsvorming gerelateerde kerndoelen. Het toezicht op burgerschap en integratie is in het schooljaar opgenomen in het reguliere toezicht. Een goed evenwicht tussen de vrijheid enerzijds en toezicht op de naleving anderzijds is dus van belang. De inspectie beoordeelt of de praktijk toereikend is en van voldoende kwaliteit om de door de Bouwsteen gestelde doelen te kunnen realiseren. Uitgaande van de doelen en invullingen die we hebben gegeven, zal er in eerste lijn gelet worden op verantwoording.

3 Mocht een verdergaand oordeel over de kwaliteit gewenst zijn dan wordt er gelet op 3 dingen, namelijk; 1) Zegt de school wat ze doet? Is er voldoende verantwoording van de invulling die de Bouwsteen aan de wettelijke opdracht geeft en voldoen we aan de aan burgerschap gerelateerde kerndoelen? 2) Doet de school wat ze zegt? Is in de praktijk van het onderwijs ook zichtbaar wat door de Bouwsteen als invulling van de opdracht en als verantwoording wordt genoemd? 3) Hoe is de kwaliteit van het onderwijs? Is het onderwijs van voldoende kwaliteit, gegeven de door ons gekozen invulling van de opdracht tot bevordering van integratie en burgerschap? 3.1 Toezichtkader Actief burgerschap en integratie Het toezicht op de naleving van de wettelijke opdracht tot bevordering van burgerschap en integratie krijgt vorm via uitbreiding van de huidige toezichtkaders met twee kwaliteitsindicatoren. De ene indicator heeft betrekking tot het borgen van de kwaliteit van het onderwijs. De andere indicator betreft het onderwijsaanbod. -Indicator Zorg voor kwaliteit onderwijs in De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. -Indicator Onderwijsaanbod De school heeft een aanbod gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. De artikelen 8.3 WPO ( Wet op het Primair Onderwijs ), 11.3 WEC ( Wet op de Expertise Centra ) en 17 WVO ( Wet op het Voortgezet Onderwijs ) bepalen dat het onderwijs er mede van uitgaat dat leerlingen opgroeien in een pluriforme samenleving, mede gericht is op het bevorderen van, en er mede op gericht is dat leerlingen kennis hebben van en kennismaken met verschillende achtergronden en culturen van leeftijdsgenoten. 4. Actief burgerschap iets nieuws? Burgerschap weer iets nieuws? Nee, het is een taak die het onderwijs altijd al heeft gehad. Het enige verschil met vroeger is dat er nu een wettelijk kader is. De overheid constateert dat de samenleving steeds meer gericht is op individualisering en dat de betrokkenheid onderling steeds meer vervaagt. Dit vindt de overheid onwenselijk. Het is daarom aan de scholen om invulling te geven aan burgerschap. Niet alleen hoe we actief burgerschap regelen maar dat we actief burgerschap regelen. 5. Burgerschap op school Als voorbereiding op burgerschap hebben we te maken met sociale competenties. Hier kunnen we op school en in de eigen klas invulling aan geven. Om dit te realiseren is het van belang dat we als school zelf een visie ontwikkelen. Welke planmatige aanpak hanteert de school en welke doelen willen we als school nastreven. De school is een oefenplaats voor burgerschap. In de klas, op het schoolplein krijgt de leerling te maken met processen, gedragingen en gebeurtenissen die ook voorkomen in de echte samenleving. Op school

4 wordt de leerling gestimuleerd om uit te komen voor zijn mening en respect te hebben voor de medemens. Het is een reflectie op het eigen handelen en een respectvolle houding en een bijdrage aan de zorg voor je omgeving. 6. Visie op actief burgerschap Het team van de Bouwsteen wil kinderen voorbereiden op hun huidige en toekomstige rol in de samenleving. Hierbij vinden we respect voor elkaar hebben, het accepteren van elkaar, verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en je omgeving, veiligheid, zelfstandigheid, het kunnen samenwerken en reflecteren op jezelf maar ook reflecteren op andermans handelen zijn belangrijke doelen die aan bod moeten komen. Hier wordt in elke groep op een eigen wijze aandacht aan besteed. Actief burgerschap en sociale integratie zal moeten bijdragen aan hetgeen wij in onze visie en missie zeggen: Meer dan onderwijs alleen 7. Wat zijn sociale competenties? Bewust en verantwoordelijk omgaan met jezelf, met anderen en met je omgeving. Het gaat naast vaardigheden ook om houdingen, kennis en reflectie. We hebben als Bouwsteen een opsomming gemaakt van competenties die we van belang vinden om sociale integratie en actief burgerschap een goede lading mee te kunnen geven. Kinderen van de Bouwsteen moeten zich in ieder geval onderstaande competenties eigen hebben gemaakt. Welke sociale competenties vinden wij belangrijk: - respect hebben voor elkaar - elkaar helpen - elkaar laten uitspreken - op je beurt wachten - luisteren naar elkaar - overleggen - van elkaar kunnen leren - met elkaar leren - omgaan met verschillen - samenwerken - behulpzaam zijn - leren accepteren - veilig voelen - verantwoordelijkheid kunnen dragen voor eigen handelen - verantwoordelijkheidsgevoel naar anderen - zelfvertrouwen hebben - oplossingsgericht werken - zelfstandigheid

5 8. Welk doelen vinden wij belangrijk? Wij van de Bouwsteen vinden naast de doelen die in onze visie staan nog meer doelen belangrijk om kinderen bewust te maken van sociale integratie en actief burgerschap. - kennis over jezelf en anderen - respectvol met elkaar omgaan - wanneer er een prettige sfeer in de groep heerst dan durft een kind ook vrijuit te praten en kan het zo met vertrouwen de maatschappij tegemoet treden - samenwerken - elkaar accepteren - bewust worden wat jouw gedrag voor gevolgen heeft op de omgeving - iedereen laten deelnemen aan het groepsproces - zelfstandigheid - verantwoordelijkheid voor jezelf en voor je omgeving - veiligheid - omgaan met verschillen - begrip hebben voor elkaar - reflectie op eigen handelen en op het handelen van een ander 9. Uitvoering Burgerschap en sociale integratie de Vreedzame School Op de Bouwsteen besteden we allemaal aandacht aan burgerschapsvorming. Hier hebben we van groep 1 t/m groep 8 allemaal onze eigen werkwijze en manier van aanbieden. Toch is er een doorgaande lijn aangaande burgerschapsvorming. Sinds werken met het concept Vreedzame School. De Vreedzame School is een programma voor de basisschool ontwikkeld door Eduniek (voorheen School Advies Centrum) in Utrecht. De Vreedzame school gaat over het op een goede manier omgaan met elkaar, conflicten onderling oplossen, het versterken van positief gedrag, actief luisteren, win-winoplossingen en mediatie door kinderen. Daarnaast willen we dat kinderen in aanraking komen met andere culturen/ geloven, verschillende excursies en andere activiteiten met betrekking tot actief burgerschap. De Vreedzame School heeft als uitgangspunt dat iedereen binnen de school zich betrokken en verantwoordelijk voelt voor wat er op school gebeurt. Naar school gaan op De Bouwsteen moet voor iedereen veilig en plezierig zijn. Met de mediatie wordt ervan uit gegaan dat kinderen elkaar goed kunnen helpen bij het oplossen van problemen en conflicten. In alle groepen worden lessen gegeven uit de mappen van het programma De Vreedzame School. In elk lokaal hangen op een vaste plek afspraken en attributen die te maken hebben met de Vreedzame School. In groep 6/7 worden kinderen getraind om als mediator op te kunnen treden tijdens de pauzes. Enkele leerkrachten zijn mediatoren -begeleiders. Zij hebben ook een training gevolgd en zijn aanspreekpunt voor de mediatoren. Een conflict wordt door de mediatoren besproken aan de hand van een stappenplan en daarna wordt er een korte notitie van gemaakt. Een keer per jaar wordt er een ouderavond besteed aan het programma De Vreedzame School. Vanuit groep 5 t/m 8 hebben kinderen zich verkiesbaar kunnen stellen in hun eigen klas. Degene die het best kon verwoorden waarom hij of zij vertegenwoordiger moest worden van de klas werd gekozen om in de Kinderraad zitting te komen nemen. Vanuit iedere groep zitten 2 kinderen in de Kinderraad. Drie keer per jaar is er een Kinderraadsvergadering. Hier kunnen en mogen kinderen meepraten/ meebeslissen over zaken op school.

6 Het hart van de Vreedzame School wordt gevormd door het basiscurriculum. Deze lessenserie bestaat uit een wekelijkse les of activiteit in alle groepen van minuten. Er zijn 55 lessen verdeeld over zes blokken: We horen bij elkaar - groepsvorming en een positief sociaal klimaat We lossen conflicten op conflicthantering We hebben oor voor elkaar communicatie We hebben hart voor elkaar gevoelens We dragen allemaal een steentje bij verantwoordelijkheid We zijn allemaal anders diversiteit 9.1 Voorwaarden om goed in te kunnen spelen op actief burgerschap en sociale integratie We willen en kunnen op de Bouwsteen een heleboel. Toch hebben we voor onszelf een aantal voorwaarden gesteld om goed uit te kunnen uitvoeren. Een aantal voorwaarden zijn: - er moet een bepaalde veiligheid in de groep zijn. Kinderen moeten vrijuit durven praten en niet het gevoel krijgen dat ze worden afgerekend door de groep als hij of zij iets in de groep vertelt. - we moeten rekening houden met de verschillen in de groep. De een uit zich eenvoudiger dan de ander. - we moeten adaptief omgaan met deze verschillen. - we moeten een goede relatie onderhouden met de ouders. Samen moeten we ervoor zorgen dat burgerschap en integratie vorm krijgt. - we moeten in de groep structuur bieden. Hier zijn kinderen het meest bij gebaat. - we moeten als leerkracht een voorbeeldfunctie uitstralen. - samen moeten we duidelijke klassenregels opstellen, zodat we elkaar er op kunnen aanspreken. 10. Raakvlakken Uiteraard heeft deze notitie raakvlakken met overige notities en beleidsterreinen. Onderwijs is een complex maar bovenal integraal proces. We kunnen hierbij o.a. denken aan relaties met het: - Pedagogisch klimaat - Sociale veiligheid ( waaronder Anti pest protocol ) - Didactisch handelen - Schoolgids