Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek

Transcriptie

1 Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek Beter inzicht en beheer stand voorziening riolering hoogte voorziening (euro) KPI Inzicht in toestand en functioneren KPI Meldingen per inwoners KPI Benodigde Milieu-inspanning KPI Databasebeheer KPI Uitgaven rioleringszorg per inwoner KPI Planefficiëntie KPI Planrealisatie KPI Good Housekeeping Oldebroek KPI Activiteitenniveau Gemiddelde totaal deelgenomen gemeenten Verbreed GRP Gemeente Oldebroek november 2008 Definitief

2 Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek Beter inzicht en beheer Verbreed GRP dossier : B registratienummer : ON-D versie : 1 Gemeente Oldebroek november 2008 Definitief DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

3 INHOUD BLAD SAMENVATTING 3 1 INLEIDING Waarom een Gemeentelijk Rioleringsplan? Procedure Leeswijzer 4 2 EEN KORTE TERUGBLIK 5 3 DE HUIDIGE SITUATIE Het rioolstelsel anno Kenmerken rioolstelsel Hydraulisch functioneren van het rioolstelsel Riolering buitengebied Grondwater Nieuwbouw Vergunningen 11 4 WAT WILLEN WE BEREIKEN? Invulling zorgplichten Speerpunten voor de komende planperiode 12 5 WAT GAAN WE DOEN? Strategie Maatregelen en kosten 14 6 MIDDELEN, WAT IS ER NODIG? Personele middelen Financiële middelen Gevolgen voor de rioolheffing De verbrede rioolheffing met maatstaven 19 7 COLOFON 21 Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

4 BIJLAGEN 1 Verklarende woordenlijst 2 Beheer- en onderhoudsplan 3 Afkoppelbeleid 4 Overzicht aanwezige voorzieningen 5 Kostendekkingsplan 6 Resultaten benchmark rioleringszorg Beleidskader 8 Overzicht maatregelen uit het Basisrioleringsplan Reactie Provincie Gelderland op Ontwerp GRP 10 Reactie Waterschap Veluwe op Ontwerp GRP Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

5 SAMENVATTING Volgens de Wet Milieubeheer dient elke gemeente te beschikken over een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). De gemeente heeft de wettelijke zorgplicht voor de doelmatige inzameling en transport van afvalwater. Per 1 januari 2008 is de zorgplicht door de komst van de Wet Gemeentelijke Watertaken uitgebreid met een zorgplicht voor doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater en het voorkomen van structurele grondwateroverlast. In het nieuwe GRP zijn deze drie zorgplichten ingevuld en is de benodigde financiële dekking bepaald. Dit nieuwe GRP vervangt het GRP uit Om een goede invulling te geven aan de wettelijke zorgplichten, zijn de volgende aandachtspunten van belang voor gemeente Oldebroek: De gemeente voldoet nagenoeg aan de wettelijk verplichte basisinspanning; Het inzicht in de toestand en het functioneren van de riolering moet worden vergroot door het aantal inspecties op te voeren en de resultaten te verwerken in het rioolbeheerpakket; De maatregelen uit het basisrioleringsplan 2007 dienen nog uitgevoerd te worden om wateroverlast te beperken en vuilemissie op het oppervlaktewater terug te dringen (waterkwaliteitsspoor); Om de nieuwe zorgplicht voor grondwater uit te kunnen voeren moet meer inzicht in de optredende grondwaterstanden worden verkregen; De huidige beschikbare formatie is te klein voor het uitvoeren van alle taken. De financiële dekking wordt bekostigd uit de rioolheffing (voorheen het rioolrecht met een retributiekarakter, nu een baatbelasting). In het kostendekkingsplan zijn de lopende kapitaallasten, nieuwe maatregelen, exploitatiekosten en de benodigde personele uitbreiding opgenomen. Om te grote jaarlijkse schommelingen in de hoogte van het rioolrecht te voorkomen, werkt de gemeente met een voorziening riolering. Het rioolrecht is voor 2008 vastgesteld op 141,48 per aansluiting. In het eerste GRP is afgesproken dat het rioolrecht jaarlijks met 6,84 per aansluiting stijgt. Deze stijging zal tot 2013 worden voortgezet. Daarnaast zal vanaf 2009 een verhoging wegens inflatie toegevoegd worden (voor 2009 is dit 2,75 %). Gemeente Oldebroek kiest ervoor om vast te houden aan het systeem van één heffing voor alledrie de zorgplichten en om de huidige heffingsvorm (rioolrecht van gebruikers) vooralsnog te handhaven. In 2009 zal de huidige maatstaf geëvalueerd worden. De komende planperiode wordt gebruikt om meer inspecties uit te voeren. Op basis daarvan kan een meer realistische prognose worden opgesteld voor de vervangingskosten. Daarom zal in het volgende GRP het benodigde rioolrecht opnieuw worden vastgesteld. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

6 1 INLEIDING 1.1 Waarom een Gemeentelijk Rioleringsplan? Om afvalwater uit de woonomgeving te verwijderen is de riolering een onmisbare voorziening. Het zorgt in de eerste plaats voor de bescherming van de volksgezondheid, en daarnaast voor de bescherming van het milieu. De inzameling en transport van afvalwater zijn gemeentelijk taken, welke vanaf 2008 aangevuld worden met doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater en voorkomen van structurele grondwateroverlast. De wettelijke basis hiervoor is opgenomen in de nieuwe Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken. Volgens de Wet Milieubeheer dient elke gemeente te beschikken over een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Hierin moet staan hoe invulling is gegeven aan de drie zorgplichten (afvalwater, hemelwater en grondwater). De invulling is afgestemd op de overige beleidsterreinen van de gemeente en het beleid van waterschap en provincie. 1.2 Procedure De beoogde afstemming is bereikt door het waterschap vroegtijdig te betrekken bij het opstellen van het GRP. Tijdens een ambtelijk overleg is het concept GRP met vertegenwoordigers van de gemeente en het waterschap besproken. Het ontwerp GRP is voor een reactie aan het waterschap en de provincie verzonden. Provincie Gelderland heeft 29 oktober 2008 gereageerd (zie bijlage 9) en Waterschap Veluwe heeft 27 oktober 2008 gereageerd (zie bijlage 10). Beide reacties hebben niet tot aanpassing van het GRP geleid. Dit GRP heeft een looptijd van 2009 tot en met In 2012 wordt een tussentijdse evaluatie gehouden, waarbij op het nieuwste beleid ingespeeld wordt. Met beknopte rapportages wordt het Waterschap Veluwe en de Provincie Gelderland jaarlijks geïnformeerd over de voortgang van de geplande projecten. Het GRP is gelijktijdig en in samenhang met het Waterplan Oldebroek opgesteld. Hierdoor is een optimale afstemming tussen alle watergerelateerde onderdelen bereikt. Het GRP en het waterplan zijn op 16 december 2008 vastgesteld door de gemeenteraad van Oldebroek. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 is aan de hand van een aantal thema s teruggekeken op de afgelopen planperiode. Vervolgens is in hoofdstuk 3 de huidige situatie van het rioolstelsel beschreven. Hoofdstuk 4 bevat een beschrijving van de gewenste situatie aan de hand van een aantal speerpunten. Op basis van de huidige en de gewenste situatie is in hoofdstuk 5 beschreven wat de komende planperiode uitgevoerd gaat worden. Tot slot is in hoofdstuk 6 aangegeven welke personele en financiële middelen hiervoor nodig zijn. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

7 2 EEN KORTE TERUGBLIK Het opstellen van een GRP vloeit voort uit de verplichting uit de Wet milieubeheer, waarin de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor aanleg, onderhoud en beheer van riolering is vastgelegd. In 1997 is voor Oldebroek een GRP opgesteld. In 2003 is dit GRP herzien en verlengd tot en met In de afgelopen planperiode is hard gewerkt aan het rioleren van het buitengebied, zijn beheeractiviteiten uitgevoerd, is riolering aangelegd ten behoeve van in- en uitbreidingslocaties en zijn maatregelen genomen om de vuiluitworp uit het stelsel te beperken. Voor het nieuwe GRP is met een aantal betrokken medewerkers van de afdeling Omgeving en van de afdeling Financiën de balans opgemaakt over de afgelopen planperiode. Tevens is gebruik gemaakt van de gegevens uit de Benchmark Rioleringszorg waaraan de gemeente in 2007 heeft deelgenomen. Behalen basisinspanning, verminderen riooloverstorten De afgelopen planperiode is hard gewerkt om de basisinspanning (b.i.) te behalen. In 2007 is een nieuw basisrioleringsplan (BRP) voor alle kernen opgesteld, waardoor er goed inzicht is in de benodigde maatregelen. De uitvoering van de laatste maatregelen (randvoorziening Voskuilerdijk en afkoppelen verhard oppervlak) is opgeschort vanwege de optimalisatiestudie afvalwatersysteem (OAS). Deze OAS is in samenwerking met het waterschap in 2007 opgestart en is nog niet geheel afgerond. De uitkomst van de OAS kan een aantal geplande maatregelen uit het BRP overbodig maken. Met het waterschap is in goed overleg overeenstemming bereikt over de termijn waarop de basisinspanning wordt behaald. De relatie met het waterschap is goed. Afkoppelen De afgelopen planperiode is in bestaande situaties niet veel verhard oppervlak afgekoppeld. In het geactualiseerde BRP is afkoppelen als maatregel opgenomen. Voor de locaties van de Friki, de Agrico/CelaVita en de Stationsweg in Wezep worden binnenkort afkoppelplannen voorbereid. Deze worden de komende planperiode in combinatie met wegreconstructie uitgevoerd. Nieuwe uitbreidingen worden standaard gerioleerd met een gescheiden stelsel of een verbeterd gescheiden stelsel. Hemelwaterafvoeren zijn aangesloten op wadi s of IT-riolen. Verminderen wateroverlast De locaties waar wateroverlast door water op straat uit de riolering optreedt zijn bekend. Met name in Wezep-noord treedt wateroverlast op. De benodigde maatregelen om wateroverlast op te lossen zijn in het geactualiseerde BRP geformuleerd. In de komende planperiode worden deze uitgevoerd. Daarnaast zijn er een aantal locaties bekend met hoge grondwaterstanden. Om dit beter in beeld te krijgen is in samenwerking met het waterschap gestart met het opzetten van een grondwatermeetnet in stedelijk gebied. Klachten Klachten en meldingen zijn centraal geregistreerd in een klachtenregistratiesysteem. Jaarlijks zijn er circa 300 meldingen en klachten binnengekomen. Dit aantal wordt verzorgd door het relatief grote buitengebied met veel aansluitingen op het drukriool. Het merendeel daarvan heeft geen telemetrie. In geval van storing wordt door de bewoners naar de gemeente gebeld. Ook is er op veel drukrioolpompen hemelwater aangesloten. Dit zorgt voor extra storingen. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

8 Riolering buitengebied De aanleg van drukriolering in het buitengebied is in de afgelopen planperiode afgerond. In totaal zijn sinds 1985 maar liefst 496 units aangelegd en is circa 60 km drukriolering aangelegd. Op de locaties waar de maatschappelijke kosten te hoog zijn, is geen drukriolering is aangelegd. Deze locaties zijn uitgerust met een IBA. Het gaat hierbij om 88 locaties. De gemeente beheert deze IBA s. Beheer, onderhoud en kwaliteit Vanwege personele wisselingen en de beperkte personele capaciteit in de afgelopen jaren is er een achterstand opgelopen in het uitvoeren van inspecties en het verwerken van de gegevens. De afgelopen planperiode zijn daarom ook alleen de hoogst nodige vervangingen uitgevoerd. Inspecties en vervangingen zijn voornamelijk op ad-hoc basis uitgevoerd. Daarnaast is er voor gekozen een aantal vervangingen uit te stellen in afwachting van de resultaten van de OAS. In 2007 is hard gewerkt om een inhaalslag te maken. De vervangingsplanning van de riolering is niet volledig afgestemd op het wegen- en groenprogramma. Jaarlijks is circa 7,5 km gereinigd. Om aan een frequentie van eens per 10 jaar te voldoen zou ongeveer het dubbele gereinigd moeten worden. De grote gemalen worden beheerd door het waterschap en zijn deels ook in eigendom van het waterschap. Met uitzondering van de OAS-afhankelijke gemalen is er een plan opgesteld voor het onderhoud van de gemalen. Een aantal grote gemalen worden op termijn geheel gerenoveerd. De gemalen worden dan tevens voorzien van telemetrie en gekoppeld met één centrale interface. Daarnaast is er een start gemaakt met inspecteren van de kleine drukunits. De inspecties van de drukunits zijn gecombineerd met het reguliere onderhoud uitgevoerd. In de gemeente is in het verleden veel drainage aangelegd, deze is in de afgelopen periode niet onderhouden. Foutieve aansluitingen Foutieve aansluitingen zijn een bekend probleem. Naast de eerder genoemde aansluitingen van hemelwater op drukriolering zijn onder andere in Oldebroek-west een aantal vuilwaterafvoeren aangesloten op RWA-leidingen. In de afgelopen planperiode zijn hier door gebrek aan personele capaciteit en andere prioriteiten geen maatregelen voor genomen. Financiën De rioolheffing is conform het kostendekkingsplan jaarlijks met 6,84 verhoogd om het kostendekkend te houden. Per 1 januari 2008 bedraagt het rioolrecht voor een gemiddeld huishouden 141,84. De heffing voor bedrijven is evenredig verhoogd. Vanwege het uitstellen van een aantal maatregelen is de stand van de voorziening hoger dan in het vorige kostendekkingsplan voorzien. Deze bedraagt per circa 2,45 miljoen. De kostenraming van de reeds uitgevoerde maatregelen komen goed overeen met de werkelijk gemaakte kosten bij de uitvoering. Formatie Op de begrotingsbasis was een formatie van 3,8 FTE beschikbaar om de reguliere rioleringstaken in te vullen. Het is in de afgelopen planperiode niet gelukt om deze formatie constant helemaal in te vullen. Waterplan De gemeente Oldebroek heeft in 2003 een waterplan vastgesteld. Het waterplan wordt in combinatie met het onderhavige GRP en in nauwe samenwerking met het waterschap geactualiseerd. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

9 Overzicht uitgevoerde maatregelen In de onderstaande tabel zijn de maatregelen en de stand van zaken m.b.t. de uitvoering uit het vorige GRP weergegeven. Tabel 1 Overzicht maatregelen uit GRP 1 Periode Maatregelen Verwachte kosten Stand van zaken ( ) (maart 2008) 2004 Aanleg riolering/iba s buitengebied ,-- Afgerond 2004 Aanschaf en implementatie grafische ,-- Afgerond koppeling rioleringsbeheer 2004 Verwerken inspectiegegevens in ,-- Afgerond rioleringsbeheer 2004 Onderzoek hemelwateraansluitingen ,-- Loopt drukriolering 2004 Put-video inspectie ,-- Inhaalslag is afgerond, nu planmatig uitvoeren 2004 Renovatie riolering Enkweg ,-- Afgerond Aanpassing rioolgemalen ,-- Inventarisatie loopt, in 2008 aanbesteden Renovatie drukriolering ,-- Inventarisatie loopt, in 2009/2010 aanbesteden 2005 Afkoppelen verhard oppervlak ,-- On hold tot resultaten OAS bekend zijn 2005 Renovatie telemetrie grote gemalen ,-- Deels On hold tot resultaten OAS bekend zijn 2005 BBB Voskuilerdijk 650 m ,-- In voorbereiding en uitvoering 2005 Opheffen bergingstekort Wezep ,-- In voorbereiding en uitvoering 2005 Opstellen onderhouds- en inspectieplan ,-- Nog niet uitgevoerd Totaal ,-- Uit bovenstaande tabel blijkt dat circa 40% van de maatregelen loopt of is uitgevoerd. De verwachte kosten van de maatregelen uit GRP 1 die nog niet afgerond zijn, zijn wel al opgenomen in de lopende kapitaallasten van de gemeente. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

10 3 DE HUIDIGE SITUATIE 3.1 Het rioolstelsel anno 2008 Binnen de gemeente Oldebroek liggen de kernen Oosterwolde, t Loo, Hattemerbroek, Noordeinde, Oldebroek en Wezep. Het afvalwater van de kernen Oosterwolde en Oldebroek voeren af op het vrijvervalstelsel van rioleringsgebied Broekdijk. Het afvalwater van deze drie kernen voert af op het vrijvervalstelsel van 't Loo. Vanaf 't Loo tot aan de AWZI ligt een afvoerriool, in eigendom van Waterschap Veluwe, waar ook het afvalwater van de overige kernen op afvoert. Onderstaand zijn de bemalinggebieden binnen de gemeente Oldebroek aangegeven. Ook is de globale afvoerrichting van het vrijverval-stelsel en persleidingen weergegeven. Afbeelding 1: Bemalingsgebieden Oldebroek In bijlage 4 is een overzichtskaart opgenomen met de aanwezige voorzieningen. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

11 3.2 Kenmerken rioolstelsel Hieronder zijn een aantal kenmerken van het gemeentelijke rioolstelsel weergegeven: Tabel 2 Beschrijving Kenmerken rioolstelsel - gemengd riool vrij verval 120 km - regenwaterriool VGS vrij verval 3 km - droogweerriool VGS vrij verval 3 km - regenwaterriool Gemengd stelsel vrij verval 3 km - droogweerriool Gemengd stelsel vrij verval 3 km - drainage 60 km - gemalen 17 stuks - bijzondere rioolconstructies (niet rioolgemalen) 21 stuks - persleiding 65 km - aansluitingen drukriool buitengebied 496 units - aantal IBA s 88 stuks - wadi 18 stuks - randvoorzieningen 4 stuks - straat- en trottoirkolken stuks De oudste vrijverval riolering is rond 1930 aangelegd in het kader van de volksgezondheid. Later werd ook milieu(-hygiëne) een belangrijke drijfveer om riolering aan te leggen (denk bijvoorbeeld aan de aansluiting van het buitengebied). De levensduur van de vrijverval riolering bedraagt circa 60 jaar. De levensduur van de drukriolering bedraagt circa 30 jaar. Een deel van de riolering zal de komende periode op basis van leeftijd in aanmerking komen om vervangen te worden. De genoemde levensduur is geen vast gegeven. De werkelijke staat van de riolering kan met behulp van camera-inspecties inzichtelijk worden gemaakt. De gemeente heeft momenteel een achterstand op het gebied van inspecties. Circa 8% van het stelsel is geïnspecteerd. Met een noodzakelijke inhaalslag op het gebied van rioolinspecties wordt de komende jaren bepaald of vervanging inderdaad noodzakelijk is, of dat de riolering nog in een dusdanig goede staat is dat deze nog een aantal jaren kan blijven liggen. Op basis van het jaar van aanleg is de verwachting dat er in de komende 10 jaar voor ruim 40% (deel wat voor 1969 is aangelegd) van het vrijvervalstelsel maatregelen nodig zijn. De komende jaren zal moeten blijken voor welk deel van de riolering daadwerkelijk maatregelen nodig zijn. De gemeente heeft momenteel nog geen beheersysteem voor de bijzondere voorzieningen, zoals wadi s. Van deze voorzieningen zijn daarom weinig gegevens bekend. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

12 Leeftijdsopbouw Lengte (m) < Aanlegperiode Afbeelding 1: Overzicht leeftijdsopbouw vrijverval Om een indicatie te krijgen van de ouderdom van het stelsel van de gemeente Oldebroek is in de bovenstaande afbeelding een overzicht gegeven van de leeftijdsopbouw van de vrijverval riolering. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de riolering met een onbekend jaar van aanleg onder <1950 valt. 3.3 Hydraulisch functioneren van het rioolstelsel Het hydraulisch functioneren van de rioolstelsels in de gemeente Oldebroek is in het BRP van 2007 onderzocht. Met name in Wezep komt bij hevige neerslag lokaal wateroverlast voor, doordat het riool het hemelwater niet snel genoeg kan afvoeren. Voor de overlast locaties zijn maatregelen geformuleerd in het BRP. 3.4 Riolering buitengebied Het buitengebied is in de jaren 80 en 90 nagenoeg geheel aangesloten op drukriolering. De 88 locaties die niet op een drukrioolsysteem zijn aangesloten, beschikken over een IBA of een goedgekeurde gierkelder/tank. 3.5 Grondwater Op enkele locaties in gemeente Oldebroek is sprake van grondwateroverlast. Dit komt onder andere voor in de kern Oldebroek. Een overzicht van de aanwezige drainage is weergegeven in bijlage Nieuwbouw Bij nieuwbouwlocaties (uitbreidingslocaties) wordt het huishoudelijk afvalwater en hemelwater gescheiden. Het vuilwater wordt ingezameld en getransporteerd naar de RWZI, terwijl het schone hemelwater zoveel mogelijk naar infiltratievoorzieningen of oppervlaktewater wordt afgevoerd (conform de trits vasthoudenbergen-afvoeren ). Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

13 3.7 Vergunningen Voor alle riooloverstorten is vergunning verleend in het kader van de wet verontreiniging oppervlaktewateren. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

14 4 WAT WILLEN WE BEREIKEN? 4.1 Invulling zorgplichten Het belangrijkste doel van de riolering is het waarborgen van de volksgezondheid. Op 1 januari 2008 is het wetsvoorstel Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken, kortweg Wet gemeentelijke watertaken, in werking getreden. Hierin is vastgelegd dat de gemeente (in samenwerking met andere overheden) tot taak heeft om de volksgezondheid te beschermen, droge voeten te houden en een goede waterkwaliteit te bereiken. Op grond van de uitgebreide zorgplichtbepaling uit de nieuwe wet draagt de gemeente zorg voor: 1. De doelmatige inzameling en verwerking van afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen. Onder afvalwater wordt verstaan het huishoudelijke afvalwater en al het andere water wat daar eventueel mee gemengd wordt. 2. De doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater Afvloeiend hemelwater is het water wat de perceelseigenaar, naar oordeel van de gemeente, redelijkerwijs niet zelf kan verwerken. Dit houdt in dat afvoer van hemelwater via een gemeentelijk systeem nodig is. Doelmatigheid en vergelijking van kosten zijn hierbij belangrijk. 3. Het in openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming te voorkomen of te beperken, voorzover doelmatig. De zorgplicht heeft het karakter van een inspanningsplicht. De gemeente is niet verantwoordelijk voor handhaving van het grondwaterpeil in bebouwd gebied. Tevens werkt de zorgplicht niet met terugwerkende kracht en leidt niet tot aansprakelijkheid voor schadesituaties uit het verleden. Overigens was zorgplicht 1 (afvalwater) vanuit het verleden al een verplichting. Zorgplicht 2 (hemelwater) is op papier nieuw, maar is in de praktijk in de oude GRP s al ingevuld. Door de grondwaterzorgplicht (nr. 3) heeft de gemeente nu specifieke taken toegewezen gekregen. Voor de zorgplicht voor grondwater moet de gemeente uiterlijk in 2013 over beleid beschikken. Voor een overzicht van het relevante beleid wordt verwezen naar bijlage Speerpunten voor de komende planperiode Het nieuwe GRP kent een formele looptijd van 2009 t/m De planperiode wordt benut om het rioleringsbeheer op orde te brengen, de OAS af te ronden en de hieruit volgende maatregelen voor de basisinspanning en het Waterkwaliteitspoor voor de gestelde termijn uit te voeren. Ook het voorkomen van wateroverlast is een ambitie. Concreet is bij het bepalen van de speerpunten rekening gehouden met de volgende onderdelen: Optimalisatiestudie OAS; Uitkomst Benchmark Rioleringszorg; Afkoppelen als maatregel tegen vuiluitworp en wateroverlast; Grondwater(fluctuatiezone); Afstemming met waterplan; Kaderrichtlijn Water en Waterkwaliteitsspoor. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

15 Voor de planperiode van dit GRP zijn de volgende speerpunten geformuleerd: 1. Zorgplicht afvalwater: Behalen van de basisinspanning op en het afstemmen van de maatregelen met de uitkomsten van de OAS; Optimaliseren van het rioleringsbeheer door inhaalslag inspecties en gegevensverwerking; Inzicht in het functioneren van het stelsel verbeteren; In samenwerking met het waterschap onderzoeken van het functioneren van het stelsel en de effecten op de omgeving (waterkwaliteitsspoor); 2. Zorgplicht hemelwater Nieuw verhard oppervlak niet aankoppelen; Registreren en beheren van afkoppelvoorzieningen; Opstellen aansluitverordening; Uitvoeren van maatregelen om wateroverlast te beperken; Vastleggen in welke gevallen de perceelseigenaar zelf verantwoordelijk is voor de afvoer van hemelwater. 3. Zorgplicht grondwater Vaststellen definities: Wanneer is sprake van structurele overlast en wanneer wordt deze overlast doelmatig opgelost. Oftewel wat accepteert de gemeente wel en niet. Locaties met structurele grondwateroverlast inzichtelijk maken; Voorbereiden beleid grondwaterzorgplicht; Oppakken van de regierol en communicatie met de burgers. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

16 5 WAT GAAN WE DOEN? De gemeente kan op verschillende wijzen invulling geven aan de drie zorgplichten; dit is afhankelijk van het ambitieniveau van de gemeente. Voor de invulling van de zorgplichten is in Oldebroek onderstaande strategie opgesteld. De voorgestelde maatregelen zijn grotendeels afkomstig uit het basisrioleringsplan van Oldebroek (DHV, december 2007). 5.1 Strategie De gemeente voldoet aan de wettelijke eisen en vervult haar zorgplichten op adequate wijze. Er wordt een noodzakelijke inhaalslag uitgevoerd om voldoende inzicht te krijgen in de toestand en het functioneren van het rioolstelsel. De basisinspanning wordt voor de gestelde datum ( ) gehaald. De gemeente laat daarnaast onderzoeken uitvoeren om wateroverlast zoveel mogelijk te voorkomen en de waterkwaliteit te verbeteren, wat noodzakelijk is voor een voldoende kwaliteit van de leefomgeving. De toestand van de riolering wordt in kaart gebracht door het uitvoeren van video-inspecties. De voorzieningen die de gemeente in beheer heeft worden opgenomen in een digitaal beheersysteem. De riolering wordt waar nodig vervangen. Een monitoringsplan wordt opgesteld en de gemalen worden bij het reguliere onderhoud voorzien van telemetrie. Op de locaties waar een verhoogde kans op wateroverlast aanwezig is, worden maatregelen genomen om de overlast zoveel mogelijk te beperken. De maatregelen worden in combinatie met reconstructies en het wegenprogramma uitgevoerd. Daarnaast wordt de informatie over riolering en water verbeterd middels het inrichten van een waterwebsite. Voor grondwater stelt de gemeente in samenwerking met het waterschap een meetnet op om inzicht in de optredende grondwaterstanden te krijgen. Binnen de gemeente wordt een waterloket ingericht en gedurende de planperiode (voor ) wordt het grondwaterbeleid vastgelegd. In 2012 worden het GRP en het Waterplan bijgewerkt op basis van beleidsontwikkeling (o.a. KRW en WKS) en jurisprudentie over de zorgplichten. 5.2 Maatregelen en kosten De maatregelen die nodig zijn om de zorgplichten van de gemeente adequaat te kunnen invullen, zijn weergegeven in onderstaande tabel. Een groot deel van deze maatregelen is afkomstig uit het basisrioleringsplan Daarnaast zijn enkele nog niet uitgevoerde maatregelen overgenomen uit het Waterplan De globale investeringskosten voor invulling van de maatregelen zijn weergegeven. De grijsgedrukte bedragen zijn bedragen die reeds in GRP 1 gereserveerd zijn en al zijn opgenomen in de lopende kapitaallasten van de gemeente. Deze komen dus niet ten laste van dit GRP. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

17 Tabel 3 Overzicht investeringen maatregel kosten jaar Zorgplicht afval- en hemelwater Aanpassen rioolgemalen Renovatie drukriolering Afkoppelen verhard oppervlak: * Afkoppelen Oldebroek Centrum * Afkoppelen Gemeentehuis Oldebroek * Afkoppelen bedrijven Puttensteinsveldweg * Afkoppelen Stationsweg * Afkoppelen Thorbeckehof * Aanschaf beheersysteem afkoppelvoorzieningen * Overige afkoppelprojecten BBL Voskuilerdijk, benutten overstortleiding Wezep door drempel en ledigingsgemaal Retentievoorziening Wezep Noord Nieuwe maatregelen uit het BRP 2007: * Verhogen gemaalcapaciteit naar 268 m³ (Oldebroek) * Verhogen gemaalcapaciteit naar 62 m³ (Oosterwolde) * Verwijderen stuwopening (Wezep) * Verhogen gemaalcapaciteit RWZI naar 1516 m3 door Waterschap * Verhogen drempel overstort in Wezep * Verbinden put en in t Loo * Dichtzetten overstort Hattemerbroek * Aanleg interne overstort in Wezep * Verbinding Callunastraat en Stationsweg Wezep * Verbinding tussen put en in Wezep * Bemalingsgebied Thorbeckehof isoleren * Aanleg ontluchtingsput Buurskamp * Dichtzetten overstort van Pallandtlaan * Aanpassing overstort Oosterwolde Controle ongezuiverde lozingen Onderzoek foutieve aansluitingen Communicatie over IBA s Inrichten waterwebsite Opstellen baggerplan slib overstorten Opstellen en implementeren gemeentelijk beleid gebruik bouwmaterialen *) Opstellen gemeentelijk beleid bestrijdingsmiddelen *) Uitvoeren gemeentelijk beleid bestrijdingsmiddelen *) PM Regentonnenactie opnieuw uitvoeren i.s.m. waterschap *) Onderzoek waterkwaliteitsspoor door waterschap *) Modelstudie stedelijke wateropgave*) In kaart brengen eigendom en beheer watersysteem *) Evaluatie uitvoering maatregelen Waterplan 2 *) Opstellen Waterplan 3 *) Opstellen meetplan overstorten Meten en monitoren overstorten ( per jaar) Opstellen nieuw BRP Opstellen gedetailleerd rioolbeheerplan Beleidsupdate GRP Opstellen nieuw GRP Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

18 Zorgplicht grondwater Aanleg grondwatermeetnet Beheer grondwatermeetnet Onderzoek grondwateroverlast Installeren waterloket Beleid vastleggen structurele grondwateroverlast Totale investeringskosten *) In het Waterplan is afgesproken dat Waterschap Veluwe eveneens een bijdrage levert aan de kosten van deze maatregel. In bovenstaande tabel zijn alleen de kosten voor de gemeente Oldebroek opgenomen. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

19 6 MIDDELEN, WAT IS ER NODIG? 6.1 Personele middelen Momenteel beschikt de gemeente in totaal over 4,5 fte op het gebied van water en riolering. Dit bestaan uit 1,8 fte binnendienst en 2,7 fte buitendienst. Ongeveer driekwart van de beschikbare tijd wordt besteed aan de rioleringszorg. Dit betekent dat voor uitvoering van de genoemde taken uit het GRP 3,4 fte beschikbaar is. De benodigde fte s voor de gemeente Oldebroek zijn bepaald op basis van module C2000 van de Leidraad Riolering, aangevuld met de extra grondwatertaken. Hierbij is er van uit gegaan dat de gemeente een minimale bezetting kent en haar taken zo veel mogelijk uitbesteedt aan externe partijen. Tabel 4 onderdeel Personele middelen Benodigde fte s Planvorming en onderzoek 1,4 Onderhoud 1,1 Realisatie maatregelen GRP 2 1,2 Uitvoering grondwaterzorgplicht 0,2 Totaal 3,9 Uit deze tabel kan geconcludeerd worden dat de huidige formatie niet toereikend is om alle rioleringstaken uit te kunnen voeren. Om alle maatregelen uit het GRP uit te kunnen voeren dient de personele bezetting uitgebreid te worden met 0,5 fte. De extra kosten hiervoor zijn gereserveerd in het kostendekkingsplan onder de post exploitatielasten. 6.2 Financiële middelen Voor de bekostiging van de uitvoering van de zorgplichten is een kostendekkingsplan opgesteld. Een overzicht hiervan is weergegeven in bijlage 5. De rioleringszorg wordt grotendeels gefinancierd met de (verbrede) rioolheffing. De kosten van de noodzakelijke vervangingen zijn globaal geschat aan de hand van het jaar van aanleg van de riolering en een theoretische levensduur. De komende jaren zal op basis van inspecties een gedetailleerder overzicht van de te verwachten levensduur en de vervangings- en reparatiekosten vastgesteld worden. Met behulp van deze inspectieresultaten kan in het volgende GRP een betrouwbaardere kostenraming worden opgesteld. De kosten en inkomsten voor de rioleringszorg in Oldebroek zijn opgedeeld in aan aantal verschillende onderdelen. Deze worden hieronder nader toegelicht. Lopende kapitaallasten Dit zijn kapitaallasten van investeringen uit het verleden die nog doorlopen. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

20 Vervangingsinvesteringen Dit zijn de benodigde investeringen om de benodigde vervangingen van vrij verval riolering, drukriolering en de vervangingen van IBA s. Ook de vervanging van gemalen en bijzondere putten (zoals stuwputten) is hierin opgenomen. Nieuwe maatregelen Hierin zijn de investeringen als gevolg van nieuwe maatregelen uit het GRP opgenomen. Dit betreft zowel onderzoeksmaatregelen als verbeteringsmaatregelen. Deze maatregelen zijn opgenomen in tabel 3. BTW-last Dit is een inschatting van de jaarlijkse BTW-lasten van de gemeente. Kwijtschelding Dit betreft een inschatting van het totale bedrag aan kwijtscheldingen. Inflatiecorrectie Dit is de jaarlijkse waardevermindering van het bedrag in de voorziening riolering ten gevolge van inflatie. Personele uitbreiding Om alle maatregelen uit het GRP uit te kunnen voeren en de gemeentelijke zorgplicht goed in te kunnen vullen, is een uitbreiding van de personele bezetting noodzakelijk. De extra kosten die dit met zich meebrengt zijn hier inzichtelijk gemaakt. Exploitatielasten Dit zijn de jaarlijkse lasten voor beheer en onderhoud van de riolering. Hieronder vallen reiniging en inspectie, personeelskosten, administratieve kosten, elektriciteitskosten en dergelijke. Aantal aansluitingen huishoudens Dit is het huidige aantal aansluitingen. Omdat de woningbouwprognose voor de komende jaren erg onzeker zijn, is in de prognose het aantal aansluitingen gelijk gehouden. Uitgangspunt is dat nieuwe aansluitingen precies kostendekkend zijn. Aantal aansluitingen huishoudens en niet-huishoudens Dit is het huidige aantal aansluitingen. Omdat de woningbouwprognose voor de komende jaren erg onzeker zijn, is in de prognose het aantal aansluitingen gelijk gehouden. Uitgangspunt is dat nieuwe aansluitingen precies kostendekkend zijn. Tarief huishoudens en niet-huishoudens Uitgangspunt is het tarief van Vervolgens worden de tarieven voor de huishoudens tot 2013 jaarlijks aangepast met een stijging van 6,84 en de tarieven voor niet-huishoudens met een procentueel evenredige stijging ( 14,74). Niet te innen Schatting van het totaal aan niet te innen aanslagen rioolheffing. Verfijningsuitkeringen De gemeente Oldebroek ontvangt uit het gemeentefonds nog (aflopende) verfijningsuitkeringen rioleringen. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

21 6.3 Gevolgen voor de rioolheffing In het vorige GRP is vastgelegd dat het rioolrecht tot en met 2018 jaarlijks met 6,84 mag stijgen (exclusief inflatiecorrectie). Dit is als uitgangspunt gehanteerd bij het opstellen van het kostendekkingsplan voor het huidige GRP. Vanaf 2009 zal aan het voorgestelde rioolrecht een verhoging wegens inflatie toegevoegd worden aan dit bedrag (voor 2009 is dit 2,75 %). De voorgestelde verhoging van het rioolrecht na de planperiode van dit GRP zal opnieuw moeten worden overwogen in het volgende GRP, als een gedetailleerder kostendekkingsplan op basis van inspectieresultaten kan worden opgesteld. Het verloop van de stand van de voorziening riolering is weergegeven in onderstaand figuur. Het kostendekkingsplan is weergegeven in bijlage stand voorziening riolering hoogte voorziening (euro) Afbeelding 2: Stand voorziening riolering 6.4 De verbrede rioolheffing met maatstaven Invoering van de verbrede rioolheffing Bij de invoering van de nieuwe Wet Gemeentelijke Watertaken per 1 januari 2008 is het voor gemeenten mogelijk gemaakt om een verbrede rioolheffing in te voeren. Uit deze heffing wordt niet alleen voorzien in rioleringskosten, maar ook in kosten voor de afvoer van regenwater en grondwater. De kosten voor de afvoer van regenwater waren impliciet al opgenomen in het rioolrecht uit het oude GRP; de kosten voor grondwater zijn echt nieuw in de verbrede rioolheffing. Een andere verandering is dat het rioolrecht overgaat in een rioolheffing. Het oude rioolrecht was een retributie, waarbij gebruikers van de riolering betalen voor het rechtstreekse belang en profijt dat zij hebben van de riolering. Dit is nu veranderd in een heffing, een belasting waar geen rechtstreeks profijt tegenover hoeft te staan. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

22 Splitsen van de heffing is niet noodzakelijk Het is voor gemeenten nu mogelijk geworden om twee afzonderlijke heffingen in te voeren; enerzijds voor de kosten van het afvalwater ( waterketenheffing ) en anderzijds het regen- en grondwater ( watersysteemheffing ). Het is echter nog steeds mogelijk om te kiezen voor één heffing, waaruit zowel de uitgaven voor afvalwater als regen- en grondwater worden bekostigd. Het splitsen van de kosten in twee afzonderlijke heffingen brengt veel administratie met zich mee, omdat moet worden aangegeven of kosten vallen onder de categorie huishoudelijk- en bedrijfsafvalwater, of hemel- en grondwater. Daarnaast moet ook van elk perceel bekend zijn of vanaf het perceel alleen afvalwater wordt geloosd, alleen hemel- en/of grondwater wordt geloosd, of een combinatie van beide. Aan de hand van deze gegevens wordt bepaald welke heffing(en) opgelegd worden. In de situatie van Oldebroek, is er geen aanleiding om de rioolheffing te splitsen in twee afzonderlijke heffingen. Daarom wordt er voorlopig vast gehouden aan het systeem van één heffing voor alledrie de zorgplichten. Mogelijkheden heffingsmaatstaven ongewijzigd Net zoals bij het huidige rioolrecht, mogen gemeenten de rioolheffing zelf door middel van een eigen belastingverordening nader vormgeven. Zaken als het bepalen van de belastingplichtige, de heffingsgrondslag en de heffingsmaatstaf worden dus overgelaten aan het gemeentebestuur. Gemeenten mogen zowel gebruikers als eigenaren, of slechts één van beide categorieën, als belastingplichtigen voor de heffing aanwijzen. Hierin komt geen verandering. De reeds in de rechtspraak uitgekristalliseerde heffingsmaatstaven, zoals de heffing van een vast bedrag per eigendom (eventueel vermeerderd met een toeslag voor hoeveelheid waterverbruik), een bedrag afhankelijk van het waterverbruik, de grootte van het huishouden, de lengte van het riool langs het perceel, het verharde oppervlak van het perceel, etc.) blijven van kracht. Gemeente Oldebroek handhaaft voorlopig de huidige heffingsmaatstaf. Er is geen directe aanleiding om deze maatstaf te wijzigen. In 2009 zal de huidige maatstaf geëvalueerd worden. Indien blijkt dat de huidige maatstaf niet voldoet, kan er vervolgens voor gekozen worden om een andere heffingsmaatstaf in te voeren. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

23 7 COLOFON Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek ON-D Opdrachtgever : Gemeente Oldebroek Project : Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek Dossier : B Omvang rapport : 21 pagina's Auteur : Renate Heijmans Bijdrage : Cathalijne Bader, Martijn Spoolder Interne controle : Evert de Lange Projectleider : Renate Heijmans Projectmanager : Stephan Jansen Datum : 6 november 2008 Naam/Paraaf : Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

24 Water Verlengde Kazernestraat ZA Deventer Postbus AX Deventer T (0570) F (0570)

25 BIJLAGE 1 Verklarende woordenlijst bijlage 1

26 Verklarende woordenlijst Afvalwater water dat bij een proces vrijkomt en verontreinigd is. Afvalwatersysteem (rioolstelsel en RWZI). het geheel van rioleringstechnische en zuiveringstechnische werken Basisinspanning Gemengd stelsel Gescheiden stelsel IBA-systeem RWZI Overstort Stuwgebied Verbeterd gescheiden stelsel Verhard oppervlak volgens het emissiespoor te bereiken situatie, waarbij de vuilemissie met 50% gereduceerd dient te worden ten opzichte van tot dusverre gehanteerde eisen. Deze eisen zijn door waterkwaliteitsbeheerders vertaald in stelselkarakteristieken waaraan de riolering moet voldoen. Deze karakteristieken zijn vertaald in een referentiestelsel. systeem van leidingen en onderdelen waarin afvalwater en regenwater gezamenlijk wordt afgevoerd. een systeem van leidingen en onderdelen waarin afvalwater en regenwater gescheiden wordt afgevoerd. systeem voor individuele behandeling van afvalwater, hiermee wordt op lokaal niveau water gezuiverd en vervolgens geloosd. rioolwaterzuiveringsinrichting, terrein met begroeiing, verharding, opstallen en installaties waar afvalwater wordt gezuiverd. kering waar rioolwater overheen moet kunnen stromen in geval er zoveel neerslag moet worden afgevoerd dat de berging in het rioolstelsel volledig is benut. rioleringsgebied dat door middel van een stuwconstructie afwatert op een ander rioleringsgebied. Deze stuwconstructie dient ervoor om de in het gebied aanwezige berging bij regenval zo effectief mogelijk te benutten. een gescheiden stelsel waarvan de RWA-riolen gekoppeld zijn met de DWA-riolen. De eerste neerslag wordt afgevoerd naar de RWZI, bij overschrijding van een bepaalde neerslaggrens wordt het overtollige water geloosd op oppervlaktewater. Ook wordt de vervuiling van het oppervlaktewater door verkeerde aansluitingen op de RWA riolen voorkomen. alle verharde oppervlakken waarvan het hemelwater wordt afgevoerd naar de riolering en/of oppervlaktewater. Waterkwaliteitsspoor Het waterkwaliteitsspoor beslaat de invloed van lozingen uit riooloverstorten op het oppervlaktewater. Er mag na zo'n lozing geen onacceptabele zuurstofdaling plaatsvinden. Als uit een toetsing blijkt dat dit toch gebeurt, dienen maatregelen uitgevoerd te worden om het effect tot een acceptabel niveau terug te brengen. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 1 ON-D

27 BIJLAGE 2 Beheer- en onderhoudsplan Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 2 ON-D

28 Beheer- en onderhoudsplan In het gemeentelijk rioleringsplan van 2004 zijn aanbevelingen gedaan voor inspectie, beheer, onderhoud, renovatie en vervanging. In deze bijlage worden de aanbevelingen geëvalueerd en aangegeven hoe de gemeente in de toekomst verder wil. Evaluatie doelen uit 2004 Onderhoud en reiniging Het onderhoud- en inspectieplan is niet opgesteld. De kolken worden 1x jaar gereinigd. De bijzondere constructies worden 1x jaar gereinigd. Voor het reinigen van het rioolstelsel is geen planning opgesteld. De stelsels die geïnspecteerd zijn, zijn ook gereinigd. Het onderhoud van drukriolering is uitbesteed aan Dusseldorp. De leidingen zijn sinds de aanleg nog niet gereinigd. De drainage in Oldebroek en Wezep zijn al een aantal jaren niet meer gereinigd. Inspectie Tot 2004 werd gemiddeld 2 km riool per jaar geïnspecteerd middels video-inspectie. Om een compleet beeld te verkrijgen van het rioolstelsel moest meer geïnspecteerd worden. In 2006 is 10 km riool geïnspecteerd in het zuiden van Wezep. In 2008 is de kern t Loo geïnspecteerd en de Stationsweg te Wezep. In 2005 en 2007 is niet geïnspecteerd. Het gemiddelde ligt nog steeds op 2 km per jaar. De inspectie van drukriolering is uitbesteed aan Dusseldorp. De leidingen zijn sinds de aanleg nog niet gecontroleerd op capaciteit en niet geïnspecteerd. Renovatie en vervanging Door onvoldoende resultaten vanuit de inspecties is het niet mogelijk om de restlevensduur van het rioolstelsel vast te leggen. De meerjareninvestering voor het renoveren en vervangen van het rioolstelsel is in 2004 uitgesteld tot het GRP Tussenfase om gegevens op orde te krijgen Door de achterstand in de rioolinspecties is het niet mogelijk om een detail rioleringsbeheerplan op te stellen. De gemeente wil in 3 jaar het gehele stelsel inspecteren en de inspecties verwerken in het beheerprogramma. Dat houdt in dat gemiddeld 40 km per jaar geïnspecteerd moet worden. Om het beheer en onderhoud van de drainage weer op te pakken wil de gemeente inventariseren waar de drainage ligt en welke kenmerken deze heeft. De analoge tekeningen en de inventarisatie moeten verwerkt worden in het rioolbeheerpakket. Voor een duurzame omgang met hemelwater heeft de gemeente op verschillende locaties IT-stelsels en wadi s aangelegd. Deze voorzieningen moeten opgenomen worden in het beheerpakket en regelmatig onderhouden worden. Beheer en onderhoud in de toekomst Nadat alle inspecties zijn uitgevoerd en verwerkt, kan een gedetailleerd rioleringsbeheerplan opgesteld worden. Hierin wordt verwoord; Waardering kwaliteit Restlevensduurberekening Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 2 ON-D

29 Korte en lange termijn vervangingsplan Periodiek onderhoud Correctief onderhoud Periodieke inspecties Inspecties vitale punten Beheerplan Onderhoud en reiniging Voor de riolering worden de volgende werkzaamheden aanbevolen: riool reinigen 1x10 jaar kolken reinigen 1x jaar bijzondere constructies 1x jaar Voor drainage en IT-stelsel wordt aanbevolen om 1x per 2 jaar de stelsels door te spuiten. Het onderhoud van drukriool blijft bij derden. Ten aanzien van het beheer en onderhoud van wadi s worden de volgende werkzaamheden aanbevolen: twee keer per jaar maaien en het maaisel af te voeren; twee keer per jaar controleren en schoonmaken van de slibvang; een maal per jaar verwijderen van zwerfvuil en blad; twee keer per jaar controleren van de slokops; doorspuiten van de drainage (tijdens de aanleg van de leeflaag van de infiltratievoorziening en vervolgens 1 keer per 2 à 5 jaar); één keer per twee jaar verschralen van de toplaag door het strooien van circa 1 cm draineerzand; periodiek vegen en zuigen van wegen (met name in de herfst, na een vorstperiode en na de jaarwisseling. Inspectie 1x10 jaar na reinigen gemiddeld 13 km per jaar. Van oud naar nieuw, verdeeld in wijken. De inspectie van drukriolering blijft bij derden. Renovatie en vervanging De restlevensduur van het riool is afhankelijk van schadebeelden. Het beheerprogramma Kikker kan de restlevensduur bepalen. Na de inhaalslag kan in het gedetailleerde rioleringsbeheerplan de rioolvervanging opgenomen worden. Kosten voor beheer en onderhoud De kosten voor inspectie, inventarisatie en verwerking in Kikker, zullen de eerste 3 jaar hoger zijn. Daarna zullen de kosten ongeveer gelijk blijven. Voor renovatie en vervanging zullen de kosten in de loop der jaren stijgen, aangezien het riool ouder wordt en aan vervanging toekomt. Het exacte verloop van de groei in deze kosten is nog niet aan te geven. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 2 ON-D

30 In het GRP is een budget opgenomen voor het beheer en onderhoud. Voor de inhaalslag is extra budget nodig. In tabel B2.1 zijn de extra investeringen aangegeven die nodig zijn om de inhaalslag te realiseren. Dit zijn de totale kosten voor de inhaalslag met een looptijd van 3 jaar. De kosten zijn gebaseerd op kengetallen uit module D1100 van de Leidraad Riolering. tabel B2.1: Raming extra kosten beheer en onderhoud voor inhaalslag Actie Hoeveelheid Kosten Reiniging vrijvervalriolering 81 km Inspectie vrijvervalriolering 81 km Inventarisatie drainage 30 km Verwerking gegevens in Kikker 60 dagen Detail beheer en onderhoudsplan 1 stuks Totaal Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 2 ON-D

31 BIJLAGE 3 Afkoppelbeleid Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 3 ON-D

32 Afkoppelbeleid In 2003 is het gemeentelijk afkoppelplan opgesteld. In het afkoppelplan is onderbouwd hoe en waar afgekoppeld kan worden. De concrete afkoppelkansen zijn benoemd en in deze memo zijn deze afkoppelkansen geëvalueerd. Verder is aangegeven wat de voorkeursvolgorde is voor afkoppelmethodes en voor welke deelgebieden van de gemeente Oldebroek ze toepasbaar zijn. Waar en wanneer afkoppelen In deze bijlage wordt uitgegaan van afkoppeling op gemeentelijk terrein. Omdat het afkoppelen van verhard oppervlak in Oldebroek niet noodzakelijk is voor het behalen van de basisinspanning, zal alleen worden afgekoppeld indien de kosten laag zijn, dus als meegelift kan worden met andere (reconstructie)projecten. Ook wordt het afkoppelen door particulieren niet actief gestimuleerd. Bij nieuwbouw wordt altijd afgekoppeld. Het water van woonstraten mag rechtstreeks worden geloosd op een voorziening of op oppervlaktewater; het water van terreinen die vervuild kunnen zijn moet aanvullend gezuiverd worden middels bijvoorbeeld een bodempassage. Hiervoor wordt per geval een afweging gemaakt. Zichtbaar afgekoppelde regenpijp Evaluatie afkoppelprojecten Op basis van leeftijd van de riolering en grote gebouwen is in het GAP 2003 een lijst opgesteld met afkoppelprojecten die binnen 10 jaar mee kunnen liften met rioolvervanging of kansrijk zijn door het grote oppervlak. Uitgangspunt is dat in Oldebroek alleen wordt afgekoppeld in samenloop met andere projecten, omdat autonoom afkoppelen te duur is. In de afgelopen planperiode is daarom slechts één project uitgevoerd. Verder deden zich geen kansen voor om in combinatie met reconstructie af te koppelen. In de uitbreidingswijken Oldebroek West, Willem de Zwijgerbuurt en Wezep Noord fase II is het verharde oppervlak niet aangesloten op de riolering, maar zijn IT-stelsels en wadi s aangelegd. In de OAS is vastgelegd dat de gemeente in totaal 0,8 ha afkoppelt. Een gedeelte van deze 0,8 ha is al gerealiseerd; het restant bestaat uit projecten die nodig zijn om wateroverlast te voorkomen. De gemeente heeft de ambitie om, naast de verplichting om te voldoen aan de basisinspanning en te zorgen voor droge voeten, nog meer af te koppelen. Zodra zich kansen voor doen bij reconstructie van wegen of vervanging van riolering, zal de gemeente, indien mogelijk, het verhard oppervlak afkoppelen. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 3 ON-D

33 Voorkeursvolgorde afkoppelmethode bestaand gebied De keuze voor de techniek waarmee afgekoppeld wordt, wordt gemaakt op basis van de duurzaamheid en de technische randvoorwaarden die de locatie heeft. In nieuw stedelijk gebied is de benodigde ruimte voor het bergen van het water veelal nog in te passen binnen het stedenbouwkundige concept op wijkniveau en architectonische concept op woningniveau. Binnen bestaand stedelijk gebied zijn de mogelijkheden meestal beperkter doordat de bestaande inrichting een randvoorwaarde is. Daarnaast stelt ook de bodemgesteldheid en de ligging van oppervlaktewater voorwaarden aan de mogelijkheden voorinfiltratie. Naast afkoppelen is er ook nog de mogelijkheid om te kiezen voor benutting en hergebruik van hemelwater. Benutting van hemelwater in de bestaande situaties vergt een grote aanpassing van het gebied. De benodigde investeringen overtreffen in ruime mate de baten. Dit betekent dat voor het bestaande gebied alleen infiltreren van hemelwater en afvoer naar en berging in oppervlaktewater als reële optie blijven. Vanuit het oogpunt van duurzaamheid en om wildgroei van afkoppelvoorzieningen te voorkomen wordt de volgende voorkeursvolgorde gehanteerd: 1. infiltreren van hemelwater bovengronds middels een wadi (of waterdoorlatende verharding); 2. infiltreren van hemelwater ondergronds middels IT-stelsel; 3. bergen van hemelwater in bestaand oppervlaktewater. Ad 1 Bovengronds infiltreren middels een wadi of waterdoorlatende verharding Maximale afstand af te koppelen oppervlak tot infiltratievoorziening <100 m Gemiddeld hoogste grondwaterstand lager dan 0,5 m mv Doorlatendheid van de bodem > 1 m/d Inhoud van 40 mm Maximale waterhoogte 35 cm; talud maximaal 1:5 Ad 2 Ondergronds infiltreren middels IT-stelsel of diepte-infiltratie Gemiddeld hoogste grondwaterstand lager dan 1,0 m mv Doorlatendheid van de bodem > 1 m/d Minimale inhoud van 10 mm Overloop mogelijkheid op oppervlaktewater of rioolstelsel Indien de gemiddeld hoogste grondwaterstand zeer laag gelegen is, dan kan verticale infiltratie toegepast worden Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 3 ON-D

34 Ad 3 Afvoeren naar oppervlaktewater Bij bovengrondse afvoer maximale afstand af te koppelen oppervlak tot oppervlaktewater <100 m Bij ondergrondse afvoer aandacht voor kruisingen met kabels en leidingen Wegen zijn potentieel verontreinigd en mogen niet direct op oppervlaktewater lozen. In het GAP van 2003 is op basis van de uitgangspunten en de gebiedskenmerken bepaald welke methoden van behandeling van hemelwater na afkoppelen geschikt zijn in welk deelgebied. Tabel B3.5 Geschiktheid afkoppelmethoden Oldebroek Deelgebied Infiltreren bovengronds Infiltreren ondergronds afvoeren naar oppervlaktewater Lage Weide ja nee ja Oldebroek centrum ja nee ja Broekdijk ja nee ja Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 3 ON-D

35 Tabel B3.6 Geschiktheid afkoppelmethoden Wezep Deelgebied Infiltreren bovengronds Infiltreren ondergronds afvoeren naar oppervlaktewater Julianapark ja ja Nee Bedrijventerrein ja ja Nee Wezep centrum ja ja Nee Wezep oost ja ja Nee Wezep west ja ja Ja Kleine Landhuisbouw ja ja Nee Wezep noord ja ja * Ja Tabel B3.7 Geschiktheid afkoppelmethoden kleine kernen Kern Infiltreren bovengronds Infiltreren ondergronds afvoeren naar oppervlaktewater Hattemerbroek ja ja Nee t Loo ja ja Nee Oosterwolde Ja Nee Ja * Infiltreren is hier in de praktijk niet gewenst vanwege hoge optredende grondwaterstanden Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 3 ON-D

36 BIJLAGE 4 Overzicht aanwezige voorzieningen Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 4 ON-D

37 BIJLAGE 5 Kostendekkingsplan Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 5 ON-D

38 BIJLAGE 6 Resultaten benchmark rioleringszorg 2007 Management samenvatting uit de rapportage Benchmark Rioleringszorg van Stichting Rioned Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 6 ON-D

39 Doel benchmarking Benchmarking maakt het mogelijk de werkwijzen van organisaties te vergelijken en zo het eigen functioneren te verbeteren. Benchmarking is daarmee een hulpmiddel in de verdere professionalisering van de rioleringszorg. Primair doel van de Benchmark Rioleringszorg is dat organisaties van elkaar gaan leren en zo het eigen functioneren kunnen verbeteren. Inleiding Benchmark methodiek In de benchmark wordt de rioleringszorg benaderd vanuit zes verschillende invalshoeken, die aandachtsgebieden worden genoemd. Het presteren van een gemeente wordt geanalyseerd aan de hand van zogenaamde indicatoren (totaal 29). Deze indicatoren geven inzicht in welk specifiek onderdeel van de rioleringszorg (zowel procesmatig als technisch inhoudelijk) verbeteringen kunnen worden behaald. De indicatoren zijn primair bedoeld om de vakinhoudelijke medewerker (technisch of financieel) van informatie te voorzien. Om ook het management en het bestuur een compact overzicht te kunnen bieden in het presteren van de eigen organisatie zijn zogenaamde aanvullende kritische prestatie-indicatoren (KPI) ontwikkeld. Per aandachtsgebied zijn één of meerdere kritische prestatie-indicatoren gedefinieerd (zie tabel 1). De score op een KPI is gebaseerd op de scores op één of meerdere onderliggende indicatoren. Alle KPI s tezamen geven een profiel van de rioleringszorg in de gemeente. Tabel 1 Aandachtsgebied Overzicht aandachtsgebieden en Kritische Prestatie Indicatoren Kritische prestatie indicator (KPI) Toestand en functioneren Milieu-inspanning Uitgaven Organisatievermogen Gegevensbeheer Meldingen en klachten Inspanning voor inzicht in toestand en functioneren Benodigde milieu-inspanning Uitgaven rioleringszorg per inwoner Planefficiëntie Good Housekeeping Planrealisatie Activiteitenniveau Databasebeheer Aantal meldingen per inwoners Algemene toelichting op het gemeenteprofiel In figuur 1 is de score van de gemeente Oldebroek kritische prestatie-indicatoren weergegeven in de vorm van een zogenaamde spin-grafiek. Het spinnenweb (ca. het gemeenteprofiel) toont per KPI de positie van de gemeente ten opzichte van andere gemeenten. Voor alle kritische prestatie-indicatoren geldt dat naarmate de score positiever is, het 'spinnenweb' meer gevuld wordt. In tabel 2 is, in algemene zin, per KPI de betekenis weergegeven van een positieve score. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

40 Voor de interpretatie van het gemeenteprofiel is het belangrijk te kijken naar onderlinge relaties tussen de scores op de kritische prestatie indicatoren. Indien bijvoorbeeld de uitgave voor de rioleringszorg per inwoner laag is (positieve score in het spinnenweb) kan het zo zijn dat uit andere indicatoren blijkt dat de beheerder slecht zijn werk doet en de inwoner dus een 'product' geleverd krijgt van een slechte kwaliteit. Wellicht zou een hogere uitgave gewenst zijn als daarmee ook de kwaliteit van het product beter wordt. Tabel 2 Algemene betekenis van een positieve / hoge score in de spingrafiek 2 Kritische Prestatie Indicator Betekenis positieve (hoge) score Inspanning voor inzicht in toestand en functioneren Benodigde Milieu-inspanning Uitgaven rioleringszorg per inwoner Planrealisatie Activiteitenniveau Good Housekeeping Planefficiëntie Databasebeheer Aantal meldingen per inw. De gemeente levert een relatief hoge inspanning om inzicht te krijgen in de toestand en het functioneren van het eigen stelsel. De gemeente hoeft nog maar weinig te investeren (uitgedrukt in euro/inwoner) om te voldoen aan de milieu-eisen met betrekking tot de vuilemissie uit de riolering. De gemeente heeft jaarlijks relatief weinig uitgaven (per inwoner) aan rioleringszorg (o.b.v. kapitaallasten, beheerlasten en investeringsuitgaven). Veel van de voorgenomen plannen (in de jaren ) zijn daadwerkelijk gerealiseerd. De gemeente is de afgelopen twee jaar vrijwel even druk geweest met de uitvoering rioleringszorg als wordt verwacht op basis van stelsel kenmerken en benodigde werkzaamheden in de nabije toekomst. Zowel het opstellen van plannen als het realiseren daarvan verlopen goed. Veel plannen worden binnen de gestelde tijd en binnen het budget uitgevoerd. Het databeheer is volledig, actueel en goed toegankelijk. De gemeente ontvangt weinig meldingen en klachten per inwoners. 2 Dit is dus geen samenvatting van de conclusies voor de gemeente Oldebroek Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

41 Conclusies In figuur 1 is het gemeenteprofiel van de gemeente Oldebroek weergeven als resultaat van deze Benchmark Rioleringszorg KPI Inzicht in toestand en functioneren KPI Meldingen per inwoners KPI Benodigde Milieu-inspanning KPI Databasebeheer KPI Uitgaven rioleringszorg per inwoner KPI Planefficiëntie KPI Planrealisatie KPI Good Housekeeping Oldebroek KPI Activiteitenniveau Gemiddelde totaal deelgenomen gemeenten Figuur 1 Gemeenteprofiel Oldebroek Op basis van figuur 1 en de scores op de onderliggende indicatoren is hieronder per aandachtsgebied beknopt de beoordeling weergegeven van de gemeente Oldebroek. Toestand en functioneren Uit deze KPI blijkt dat de inspanning die de gemeente Oldebroek levert om inzicht te krijgen in de toestand en het functioneren van het eigen stelsel beneden het gemiddelde ligt van de deelnemende gemeenten. Drie indicatoren zijn van invloed op deze KPI: Inzicht in de kwaliteit van de riolering: dit is iets onder het gemiddelde. Op basis van de ouderdom van het rioolstelsel zou de gemeente Oldebroek meer moeten inspecteren. Inzicht in het hydraulisch functioneren: belangrijkste reden voor de lage score zijn de verouderde hydraulische berekeningen. De gemeente is bezig met het opstellen van nieuwe rioleringsplannen. Het inzicht in het milieutechnisch functioneren: dit is iets onder het gemiddelde. De gemeente Oldebroek zou meer overstorten moeten monitoren. Milieu-inspanning De gemeente Oldebroek scoort goed als het gaat om KPI Milieu-inspanning. De benodigde milieuinspanning per inwoner is relatief laag. De maatregelen om aan de basisinspanning te voldoen zijn zeer kosteneffectief. Aandachtspunt: de gemeente Oldebroek is bezig met het actualiseren van de herberekening. Dit kan mogelijk leiden tot een wijziging van de benodigde milieu-inspanning. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

42 Uitgaven De uitgaven voor de rioleringszorg in Oldebroek zijn lager dan het gemiddelde. Drie indicatoren zijn van invloed op deze KPI: Investeringsuitgaven: doordat de gemeente Oldebroek alle investeringen direct uit de lopende rekening betaald zijn de investeringsuitgaven veel hoger dan gemiddeld. Kapitaallasten: deze zijn gemiddeld, na 2008 is een behoorlijke daling voorzien. Beheerlasten: deze zijn erg laag. Geadviseerd wordt om uit te zoeken of het dagelijks beheer van de riolering daarmee op een voldoende niveau kan worden uitgevoerd. Aandachtspunt voor de gemeente Oldebroek is het feit dat zij 100% van haar investeringen direct uit de lopende rekening betaald. Hierbij moet worden opgemerkt dat dit investeringen voor groot onderhoud betreffen. De grote investeringen, die pas over enkele jaren zijn voorzien, worden conform BBV geactiveerd. Organisatievermogen De gemeente Oldebroek scoort laag op KPI Planrealisatie. Deze lage score wordt veroorzaakt doordat slechts 15% van de verbeteringsmaatregelen en 48% van de geplande vervanging uitgevoerd zijn. De lage realisatie van de vervanging kan mogelijk worden veroorzaakt doordat de kwaliteit van het rioolstelsel toch goed is gebleken. Bovendien geldt dat voor de afgelopen 2 jaar maatregelen niet zijn genomen omdat de optimalisatiestudie (OAS) eerst afgerond moet worden. Uitkomsten daarvan kunnen de geplande maatregelen onnodig maken. Het activiteitenniveau van de gemeente Oldebroek komt goed overeen met hetgeen verwacht wordt op basis van de stelselkenmerken. De verschillen in de bestede en verwachte fte s zijn marginaal, zoals onderstaand te zien is. Fte berekening Bestede fte s: Binnendienst 0,77 Buitendienst 2,55 Gebaseerd op investering per jaar [ ] Onderzoek (uitbesteed) 0,00 0 Investeringen verbetering (uitbesteed) 0, Investeringen vervanging (uitbesteed) 0, Onderhoud (uitbesteed) 0, Totaal 4,11 Verwachte fte s: Onderzoek 0,00 0 Investeringen (verbetering) 0, Investeringen (vervanging) 0, Onderhoud 3,33 Totaal 3,81 Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

43 De gemeente Oldebroek scoort iets onder gemiddeld op KPI Good Housekeeping. Op de indicator planverwachting ( stroken de plannen met de verwachting ) wordt zeer goed gescoord, terwijl de KPI Planrealisatie ( worden de plannen ook daadwerkelijk gerealiseerd ) laag scoort. Op KPI Planefficiëntie scoort de gemeente Oldebroek iets beter dan gemiddeld. De gemiddelde overschrijding in tijd bedraagt 5%, terwijl de projecten gemiddeld genomen op budget worden afgerond. Gegevensbeheer Op Databasebeheer scoort de gemeente Oldebroek onder het gemiddelde. Dit wordt veroorzaakt door: Lage actualiteit; er is een achterstand in het verwerken van revisies. Lage volledigheid; van slechts 70% van de leidingen is zowel materiaal als jaar van aanleg bekend. Het Basisrioleringsplan van Oldebroek wordt thans herzien. Onderdeel daarvan is dat de database wordt geactualiseerd. Meldingen en klachten De gemeente Oldebroek heeft een groot buitengebied met veel aansluitingen op het drukriool. Het merendeel daarvan heeft geen telemetrie. In geval van storing wordt door de bewoners de gemeente gebeld. Ook is er op veel drukrioolpompen hemelwater aangesloten. Dit zorgt voor extra storingen. Aandachtspunten Op basis van deze benchmark komen de volgende aandachtspunten naar voren waarop de gemeente Oldebroek zich kan verbeteren: Verbeteren inzicht in kwaliteit stelsel door middel van rioolinspecties. Actualisatie hydraulische berekeningen (is de gemeente al mee bezig). Vergroten inzicht in milieutechnisch functioneren d.m.v. meten en monitoren. Heroverweging financiering: investeringen betalen uit lopende rekening of niet?. Nagaan of het dagelijks beheer van de riolering op een voldoende niveau kan worden uitgevoerd (de opgegeven beheerlasten zijn erg laag). Ontwikkelen en implementeren systematiek om de projectbeheersing te verbeteren. Snellere verwerking revisies en inhaalslag in volledigheid van de database (is gemeente mee bezig). Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek november 2008, versie 1 ON-D

44 BIJLAGE 7 Beleidskader Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 7 ON-D

45 Waterbeheer krijgt een steeds grotere rol in de ruimtelijke ontwikkeling. Dit houdt ook in dat er steeds meer beleidsstukken beschikbaar zijn vanuit verschillende sectoren en op verschillende niveaus. In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de meest relevante beleidsstukken voor gemeentelijk rioleringsplan Oldebroek. Het overzicht is niet uitputtend, maar geeft duidelijk inzicht in het feit dat er met een veelheid aan verwante, watergerelateerde planvormen rekening gehouden moet worden. Europees Beleid Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) Europese regelgeving speelt een steeds grotere rol in het waterbeheer. In de Europese Kaderrichtlijn Water zijn afspraken vastgelegd over het te voeren waterbeleid. Daarin staat de benadering van de stroomgebieden centraal. Het is de bedoeling dat in 2015 (met uitloop naar 2027, mits goed onderbouwd) al het oppervlaktewater en grondwater in de Europese Unie in een goede toestand verkeert. Voor het oppervlaktewater betreft dit zowel de chemische als de ecologische toestand. De KRW geeft daarnaast richtlijnen voor de emissieaanpak, de monitoring en de manier van samenwerken binnen het waterbeheer. In de aanloop naar 2015 zijn een aantal mijlpalen. Zo zal in 2006 een monitoringplan gebaseerd op de KRW operationeel moeten zijn en moet in 2009 een deelstroomgebiedsbeheerplan zijn opgesteld. De KRW is een resultaatsverplichting waarvoor de verschillende betrokkenen nauw moeten samenwerken. Richtlijn stedelijk afvalwater De Europese Richtlijn stedelijk afvalwater moet het milieu beschermen tegen de nadelige gevolgen van de lozing van stedelijk afvalwater en van het afvalwater van bepaalde bedrijfstakken. Onder stedelijk afvalwater wordt verstaan: huishoudelijk afvalwater, al dan niet vermengd met industrieel afvalwater en/of afvloeiend hemelwater. De Richtlijn bevat minimumeisen voor het opvangen, de behandeling en de lozing van stedelijk afvalwater, alsmede een tijdschema voor de realisatie hiervan. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het inzamelen en transporteren van al het afvalwater; het waterschap is verantwoordelijk voor de zuivering ervan. Landelijk Beleid Wet gemeentelijke watertaken Op 1 januari 2008 is de Wet gemeentelijke watertaken in werking getreden. Deze wet stelt gemeenten beter in staat een bijdrage te kunnen leveren aan de aanpak van waterproblemen in bebouwd gebied. De nieuwe wet geeft gemeenten een formele taak in de aanpak van stedelijke grondwaterproblemen. Ook is in de nieuwe wetgeving het uitgangspunt dat regenwater zoveel mogelijk aan de bron door de perceelseigenaar wordt verwerkt. Als stok achter de deur om dit te realiseren kan de gemeente in de eerste plaats een nadere eis stellen (maatwerkvoorschrift). Daarnaast krijgt de gemeente een nieuwe mogelijkheid om per verordening meer collectief (bijvoorbeeld op wijkniveau) regels te stellen. Van gemeenten worden expliciete keuzes gevraagd in de (eventuele) verdere verwerking van regenwater in bebouwd gebied. De gemeente kan hierbij zowel kiezen voor gemengde als gescheiden afvoer van afvalwater en regenwater. De nieuwe wet regelt de verbreding van het gemeentelijke rioolrecht tot een bestemmingsheffing waarmee gemeenten ook voorzieningen kunnen bekostigen voor regenwaterafvoer en aanpak van grondwaterproblemen. In de nieuwe wetgeving neemt het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) een veel prominentere plaats in dan thans het geval is. Waterwet De Waterwet treedt waarschijnlijk in 2009 in werking en zal de negen bestaande wetten voor waterbeheer integreren. De wet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater. Daarnaast verbetert de wet de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Een belangrijk gevolg van de Waterwet is dat de Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 7 ON-D

46 huidige zes vergunningstelsels uit de afzonderlijke waterbeheerwetten worden gebundeld tot één watervergunning. De overstortvergunning wordt afgeschaft, daarvoor in de plaats komt een AMvB. De Tweede Kamer heeft bepaald dat overstorten worden uitgezonderd van heffingsbetaling aan het waterschap. De lozingen op de riolering zijn opgenomen in de WABO. Hierbij is de gemeente het bevoegd gezag. Gemeenten en waterschappen zijn volgens de Waterwet verplicht bestuurlijke waterafspraken te maken. Het gaat om afspraken over de aanpak van de wateropgave, gebaseerd op bestaande planvormen zoals het GRP en afvalwaterakkoorden. De bestuurlijke afspraken zijn vormvrij. Vierde Nota Waterhuishouding Het landelijk waterbeleid is vastgelegd in de Vierde Nota Waterhuishouding. Een belangrijk thema hierin is de optimalisatie van het waterbeheer in de stad door gemeenten en waterschappen gezamenlijk. Genoemde aandachtspunten hierbij zijn: de hydrologie (onder andere vasthouden van water), ecologie, relatie van stedelijk water met de omgeving, de beleving van het water en de waterketen (drinkwaterbereiding en afvalwaterbehandeling). Maatregelen die hierbij passen zijn onder andere: afkoppelen van verhard oppervlak om meer water vast te houden en rioolwaterzuiveringsinstallaties niet onnodig te belasten, verminderen van riooloverstorten, ecologische inrichting van watergangen, saneren van verontreinigde waterbodems en besparing van het drinkwatergebruik. Voor het stedelijk waterbeheer is een aantal doelen geformuleerd. Deze doelen zijn een beschrijving van de ideale situatie met betrekking tot de toestand en het functioneren van het watersysteem in relatie tot de omgeving. Voor stedelijk waterbeheer zijn de volgende doelen afgeleid: 1. Bij de inrichting van de openbare ruimte is water een drager van het stadslandschap; 2. Bij de inrichting van de openbare ruimte is water een ordenend principe; 3. Het watersysteem moet voldoende water bevatten van voldoende kwaliteit; 4. Het watersysteem mag geen overlast veroorzaken voor de omgeving. Doelen 1 en 2 hebben vooral betrekking op water als onderdeel van de openbare ruimte. Doel 3 heeft vooral betrekking op de waterhuishouding (kwalitatief en kwantitatief). Doel 4 gaat met name over de veiligheidsaspecten. Waterbeheer 21 e eeuw Aanleiding voor het opstellen van de rapportage Waterbeheer 21e eeuw (WB21) is de wateroverlast gedurende de afgelopen jaren en de verwachte klimaatontwikkeling met meer neerslag en hevigere buien. In het rapport wordt het belang van het kunnen vasthouden en bergen van water benadrukt. Hiermee zal de veiligheid van Nederland in de toekomst op peil moeten worden gehouden. Vergroten van de afvoercapaciteit is pas aan de orde wanneer de mogelijkheden voor het vasthouden en bergen van water zijn benut (niet afwentelen van de problematiek). In het rapport is een doorkijk gegeven naar effecten van verwachte klimaatontwikkelingen door het bestaand stedelijk watersysteem te toetsen aan een extreme gebeurtenis. Voor eventuele knelpunten worden maatregelen geformuleerd. Nationaal Bestuursakkoord Water In de aard en omvang van de nationale waterproblematiek doen zich structurele veranderingen voor. Klimaatveranderingen, zeespiegelstijging, bodemdaling en verstedelijking maken een nieuwe aanpak in het waterbeleid noodzakelijk. In februari 2001 sloten daarom Rijk, Interprovinciaal Overleg, Unie van Waterschappen en Vereniging van Nederlandse Gemeenten de Startovereenkomst Waterbeleid 21e eeuw. Daarmee werd de eerste stap gezet in het tot stand brengen van de noodzakelijke Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 7 ON-D

47 gemeenschappelijke aanpak. Twee jaar later worden de resultaten van die samenwerking en van voortschrijdende kennis en inzicht neergelegd in dit Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de Unie van Waterschappen hebben in het NBW o.a. het volgende afgesproken: Waterschappen en gemeenten zullen gezamenlijk de wateropgave in beeld brengen, die als gevolg van de klimaatverandering, zeespiegelstijging, bodemdaling en verstedelijking benodigd is om in 2015 het watersysteem op orde te hebben. Op orde betekent in dit geval dat de waterbeheerders voor 2015 moeten voldoen aan de in het akkoord opgenomen normen voor wateroverlast. Grasland mag maximaal één keer per 10 jaar onderlopen, akkerland eens in de 25 jaar, en een woonwijk maar één keer in de 100 jaar. De watertoets is verwoord in het NBW, waaruit functionele eisen zijn afgeleid. De Watertoets moet fungeren als een procesinstrument. Het instrument heeft als doel om ruimtelijke ontwikkelingen in een vroegtijdig stadium te toetsen op effecten op de waterhuishouding. De grootste winst van dit instrument ligt bij de vroegtijdige, wederzijdse betrokkenheid en informatievoorziening. De afspraken in het Nationaal Bestuursakkoord Water leiden er toe dat er voor gemeenten in 2006 een waterplan moet worden opgesteld. Met het maken en vaststellen van dit waterplan wordt daaraan invulling gegeven. Nota Ruimte De Nota Ruimte is een strategische nota op hoofdlijnen, waarin het nationaal ruimtelijk beleid zoveel mogelijk is ondergebracht. Met de inwerkingtreding van deze Nota Ruimte vervallen de Vierde Nota over de Ruimtelijke Ordening Extra (Complete versie van oktober 1999) en het Structuurschema Groene Ruimte van december De klimaatverandering heeft grote gevolgen voor de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland. Om het hoofd boven water te houden zullen we moeten meebewegen met water en moeten anticiperen op verwachte ontwikkelingen: Ruimtelijk waterbeleid: op grond van waterhuishoudkundige argumenten afwegen van locatiekeuzen door toepassing van de watertoets. Verder gelden uitgangspunten als vasthouden-bergen-afvoeren, schoonhouden-scheiden-schoonmaken, waterneutraal en waterpositief bouwen en ruimte reserveren voor water; Grote rivieren: waarborgen van de veiligheid en verbetering van de ruimtelijke kwaliteit; Drinkwater: beschermen en handhaven van de brongebieden. Het ruimtelijk waterbeleid is erop gericht het watersysteem op orde te brengen en te houden, zoals overeengekomen in het Nationaal Bestuursakkoord Water. Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 7 ON-D

48 Figuur 2.1 Nationale ruimtelijke hoofdstructuur (bron: Nota Ruimte) Beheerplan Rijkswateren Het Ontwerp Beheerplan voor de Rijkswateren geeft inzicht in de wijze waarop het rijk zijn wateren beheert en geeft daarmee uitwerking aan het regeringsbeleid op het gebied van integraal waterbeheer. Uitgangspunt vormen met name de Europese richtlijnen en de landelijke beleidsnota's, zoals de 4e Nota Waterhuishouding (NW4) en de Nota Mobiliteit. Het Beheerplan geeft het uitvoeringskader voor implementatie daarvan. Het Ontwerp Beheerplan voor de Rijkswateren bouwt in hoofdzaak voort op het vorige Beheerplan ( ) met actualisatie op onderdelen waar dat aan de orde is. Dit Ontwerp Beheerplan voor de Rijkswateren heeft daarom als inzet: doorvertalen van met name de Europese richtlijnen en het landelijk beleid uit NW4 en de Nota Mobiliteit naar het operationeel beheer van de rijkswateren; helder neerzetten van het functionele beheer en de systematiek van prioritering met het oog op een transparante werkwijze; onderbouwen van keuzes en financiële afwegingen in het beheer en het beheersbaar houden van de uitgaven. Dat geldt met name voor de uitgaven van beheer en onderhoud 'Waterbeheren en vaarwegen'. Provinciaal Beleid Derde Waterhuishoudingsplan Gelderland (WHP) Het derde waterhuishoudingsplan Gelderland Water leeft in Gelderland geeft richting aan het waterbeleid in de provincie en stemt het waterbeleid af op andere omgevingsplannen, zoals het streekplan. Het waterhuishoudingplan heeft tot doel om algemeen voorkomende planten en dieren voldoende levenskansen te bieden en te voorzien in water dat geschikt is voor verschillende functies. De volgende thema s worden onderscheiden: Gemeente Oldebroek/Gemeentelijk Rioleringsplan Oldebroek bijlage 7 ON-D