Gemeentelijk rioleringsplan Wijk bij Duurstede

Transcriptie

1 Gemeentelijk rioleringsplan Wijk bij Duurstede Definitief gemeente Wijk bij Duurstede Grontmij Nederland bv Houten, 28 juli 2009

2 Verantwoording Titel : Gemeentelijk rioleringsplan Wijk bij Duurstede Subtitel : Projectnummer : Referentienummer : GRP III Wijk bij Duurstede Revisie : d1 Datum : 28 juli 2009 Auteur(s) : Aad Oomens, Peter Nieuwhof, Heleen de Man adres : aad.oomens@grontmij.nl Gecontroleerd door : Jan Veenstra Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd door : dr.ir. A.J.Oomens Paraaf goedgekeurd : Contact : De Molen DB Houten Postbus DC Houten T F midwest@grontmij.nl Pagina 2 van 48

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Aanleiding Geldigheidsduur Procedures Termen en definities Leeswijzer Evaluatie rioleringsbeleid Inleiding Evaluatie Projectteam Rekenkamer Benchmarking Evaluatie maatregelen GRP II Conclusies en aanbevelingen Gewenste situatie Inleiding Waarom riolering? Relaties met andere plannen en regelgeving Toetsingskader Overleg met andere overheden Huidige situatie Inleiding Totaal overzicht voorzieningen Stedelijk afvalwater Hemelwater Grondwater De opgave Inleiding Onderzoek Maatregelen Samenvatting Organisatie en financiën Personele middelen Financiële middelen Kostendekking Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Tabellen Woordenlijst Referenties Pagina 3 van 48

4 Inhoudsopgave Bijlage 4: Bijlage 5: Bijlage 6: Bijlage 7: Bijlage 8: Bijlage 9: Evaluatie GRP II Relaties met andere plannen en regelgeving Doelen en functionele eisen Uitgangspunten kostendekkingsberekening Rapportage Rekenkamer Reacties van Derden Pagina 4 van 48

5 Samenvatting Samenvatting Waarom stelt de gemeente een Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP) op? Gemeenten zijn op basis van de Wet milieubeheer verantwoordelijk voor de zorg voor de inzameling en transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen. Daarnaast heeft de gemeente de zorgplicht voor de inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater, dit is vastgelegd in de Wet op de waterhuishouding. In deze wet is ook vastgelegd dat de gemeente de zorg heeft voor het treffen van maatregelen in openbaar gemeentelijk gebied om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand aan de grond gegeven bestemming te voorkomen of te beperken. In de Wet milieubeheer is opgenomen dat alle gemeenten een GRP moeten opstellen. In dit GRP moeten in ieder geval de volgende onderdelen worden opgenomen: Wat willen we bereiken? Wat hebben we aan voorzieningen met betrekking tot het stedelijk afvalwater, hemelwater en het grondwater? Wat moeten we nog doen om de gestelde doelen te kunnen halen? Wat zijn de kosten en hoe dekken we deze? Wat ging er vooraf? Het huidige GRP II heeft als planperiode 2003 t/m Met het verlopen van deze planperiode en de verandering in de wet- en regelgeving is het GRP geactualiseerd. Bij het actualiseren van het GRPIII is het ook goed om eerst terug te kijken naar het gevoerde rioleringsbeleid in de afgelopen periode. Sinds 2007 zijn alle percelen in de gemeente, binnen en buiten de bebouwde kom aangesloten op (druk)riolering of een IBA (2 percelen). Het aansluitpercentage komt hiermee op 100%. De gemeente voldoet hiermee aan haar wettelijke zorgplicht. De riolering bij nieuwbouw is conform GRP II aangelegd. Gekozen is voor het zoveel mogelijk niet aansluiten van regenwater op riolering. Voorbeelden zijn de wadi s in plan Boomgaard in Langbroek, een wadi bij het gemeentehuis en infiltratieriolen op plan Veilingpark in Wijk bij Duurstede. Het resultaat is dat het regenwater grotendeels niet is aangesloten op de riolering, maar direct afgevoerd wordt richting oppervlakte water of in de bodem infiltreert. Bij rioleringsvervanging is alleen de urgente vervanging in het vrijvervalstelsel uitgevoerd. Vervanging van gemalen is niet volgens de strategische planning uitgevoerd, omdat deze niet direct nodig bleken. Daarom is pragmatisch met de vervangingen omgesprongen. In de afgelopen planperiode zijn ook verschillende drukrioleringsgemalen vervangen. De maatregelen om de vuilemissies uit overstorten terug te dringen (basisinspanning) zijn uitgevoerd. Het betreft de bergbezinkvoorziening achter overstorten in Cothen, Langbroek en Wijk bij Duurstede. De gescheiden riolering van bedrijventerrein Broekweg is omgebouwd naar verbeterd gescheiden riolering. Dit valt ook onder de basisinspanning. Drukriolering en gemalen zijn aangesloten op het telemetriesysteem. Als er een storing is, kan op afstand worden uitgelezen wat er aan de hand is en met welke urgentie er gehandeld moet worden. Dit komt de bedrijfszekerheid van de riolering ten goede. Pagina 5 van 48

6 Samenvatting Wat zijn de doelen voor de komende planperiode? De doelen voor de komende planperiode zijn: 1. Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater. 2. Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater. 3. Zorgen voor inzameling van hemelwater (voor zover niet door de particulier). 4. Zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater 5. Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert. De doelen zijn in dit GRPIII geconcretiseerd met het opnemen van functionele eisen en maatstaven zodat getoetst kan worden of de situatie in Wijk bij Duurstede aan de gestelde doelen voldoet. Waar staan we nu? De te beheren voorzieningen bestaan uit circa 67 km gemengde riolering, 14 km vuilwater riolering, 12 km hemelwater-riolering, 18 rioolgemalen, 6 bergbezinkvoorzieningen en 77 km drukriolering met 448 pompunits. De vervangingswaarde van deze voorzieningen vertegenwoordigt een waarde van ongeveer 58 miljoen. De gegevens van alle riolering met de bijbehorende voorzieningen is opgeslagen in het rioleringsbeheersysteem (dg DIALOG) van de gemeente. De gegevens met betrekking tot de voorzieningen zijn daarmee goed toegankelijk. De toestand van de riolen wordt bewaakt middels periodieke camera-video inspecties. Sinds 1999 is 83% van het gemengde stelsel en 43% van het rwa stelsel met camera-video geïnspecteerd. Er is dus een goed inzicht in de toestand van de riolering. Indien uit de inspectieresultaten blijkt dat ingrijpen noodzakelijk is, wordt adequate actie ondernomen. Er is momenteel onvoldoende inzicht in het grondwaterregime om vast te kunnen stellen of er sprake is van (structurele) overlast. Locaties in Langbroek en de wijk De Horden in Wijk bij duurstede zijn wel bekend als aandachtsgebieden. Voor de gemeente Wijk bij Duurstede bestaat een gedetailleerd inzicht in het hydraulisch- en milieutechnisch functioneren van de riolering. De riolering voldoet aan de basisinspanning. De maatregelen voor het waterkwaliteitsspoor moeten nog uitgevoerd worden. Als deze zijn uitgevoerd voldoet de gemeente Wijk bij Duurstede aan de eisen van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Het Basisrioleringsplan (2001) van de gemeente moet nog worden geactualiseerd. Wat moeten we doen in de planperiode en daarna? In dit GRPIII staan de hoofdlijnen van aanpak om de doelen te halen. Dit beleid zal jaarlijks worden uitgewerkt in operationele programma s. Bij de uitwerking in operationele programma s worden de veelal complexe factoren die bij daadwerkelijke uitvoering van maatregelen een rol spelen betrokken en worden op projectniveau keuzes gemaakt. De toestand van vrijvervalriolen zal middels camera-video inspectie worden onderzocht en de inspectiegegevens zullen in het rioleringsbeheersysteem worden opgeslagen. Jaarlijks wordt een deel van de riolering gereinigd en geïnspecteerd. Om een goede afstroming in de vrijvervalriolering te kunnen handhaven is regelmatig onderhoud nodig. In het GRPIII is hier invulling aan gegeven. Om de stabiliteit en waterdichtheid te waarborgen en calamiteiten te voorkomen, is het nodig de riolering op tijd te repareren, te renoveren of te vervangen. Op basis van de rioleringsgegevens uit het rioleringsbeheersysteem van de gemeente is een vervangingsplanning op hoofdlijnen opgezet. De ambitie van de gemeente Wijk bij Duurstede is echter ook om hemelwater te ontvlechten van de gemengde riolering: het relatief schone hemelwater kan direct lokaal worden teruggebracht in het milieu; Pagina 6 van 48

7 Samenvatting het hemelwater hoeft niet te worden getransporteerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI), dat scheelt energie; door de aanvoer van minder hemelwater op de RWZI kan het zuiveringsrendement worden vergroot; door klimaatontwikkelingen wordt verwacht dat de regenval heviger zal zijn, wat eerder tot overlast kan leiden. Door het hemelwater te ontvlechten wordt de riolering ontlast en zijn er meer mogelijkheden om (water)overlast te voorkomen of reduceren. Je kunt schoner water makkelijker bergen in de openbare ruimte dan vuilwater. Het vervangen van de riolering is een logisch moment om het ontvlechten te overwegen. Ontvlechten van hemelwater is in bestaand stedelijk gebied alleen mogelijk door het schaalniveau van vervanging te vergroten en op buurtniveau aan de slag te gaan. Dan kan een apart riool worden aangelegd om het hemelwater te kunnen afvoeren naar oppervlaktewater of bodem. Als alternatief kan een bovengrondse afvoer van hemelwater dienen. Bij het opstellen van het GRP is per wijk onderzocht welke mogelijkheden er zijn om af te koppelen. In de wijken waar ontvlechten mogelijk is, wordt de vervangingsplanning hierop afgestemd. Dat betekent dat voor elke buurt een vervangingsperiode wordt bepaald op basis van de leeftijd. Op die wijze wordt ook een directe koppeling gelegd met de aanpak van de totale openbare ruimte. In de planperiode is een bedrag opgenomen van circa 2.25 miljoen. Dit bedrag is bestemd voor de vervanging van vrijverval riolering, drukriolering en gemalen. De kosten voor het ontvlechten van de riolering in Langbroek worden voor deze planperiode geraamd op Met reparatie en renovatie worden eventueel optredende rioolproblemen aangepakt die om ingrijpen vragen voor de gewenste vervangingsperiode. Hiervoor zijn kosten opgenomen van /jaar. Het streven is om ook de burgers een rol geven in het meer duurzaam omgaan met hemelwater. Een subsidieregeling wordt voorbereid waarbij burgers subsidie kunnen krijgen voor het afkoppelen van hun woning of het aanleggen van een zogenaamd groen dak. Hierbij is de inzet dat een burger 5,- per vierkante meter afgekoppeld verhard oppervlak kan ontvangen. De gemeente Wijk bij Duurstede heeft gereserveerd voor de komende planperiode. Ook het waterschap en de provincie zullen gevraagd worden om dit belangrijke initiatief te ondersteunen en financieel bij te dragen. Naast het vervangen of repareren van een deel van de vrijvervalriolering komt het mechanisch/elektrisch gedeelte van enkele gemalen en drukrioleringsunits ook in aanmerking om vervangen te worden. Hiervoor is een investering opgenomen van Om invulling te geven aan de grondwaterzorgplicht gaat de gemeente in de planperiode verder onderzoek uitvoeren om inzicht te krijgen in de grondwatersituatie en locatie en aard van eventuele klachten en overlast dat door het grondwater veroorzaakt wordt. Hiervoor zullen peilbuizen geslagen worden en zal een grondwaternotitie worden opgesteld. De totale kosten hiervoor bedragen circa De kosten voor het aanleggen van drainage in Langbroek worden geraamd op Pagina 7 van 48

8 Samenvatting Wat gaat het kosten en hoe betalen we dat? De aanleg en beheer van de rioleringsvoorzieningen kost veel geld. De investeringen (naast de reguliere begroting en de huidige kapitaallasten) voor de komende planperiode 2009 t/m 2012 zijn begroot op circa 3.5 miljoen euro. De kosten worden gedekt door de rioolheffing. De kostenposten in het te heffen rioolheffing zijn weergegeven in het volgende figuur. 47% 9% 1% 12% 31% Onderzoek ( totaal) EURO 1,85 Exploitatie ( totaal) EURO 78,80 Kapitaallasten verleden ( totaal) EURO 31,16 Vervanging en verbetering ( totaal) EURO 118,38 Ontvlechting EURO 22,22 Om over de gehele beschouwde periode 2009 tot en met 2068 kostendekkend te zijn zou de rioolheffing bij directe invoering per per heffingseenheid moeten bedragen. Een geleidelijke verhoging of een gefaseerde verhoging behoren tot de keuzes die gemaakt kunnen worden. Gezien het tarief van in 2009 en de voorgenomen tariefstijging vanuit het GRP II van 10% tot en met 2012 ligt het voor de hand deze tariefstijging ongewijzigd voort te zetten. In 2010, 2011 en 2012 zal het tarief stijgen met 10% en in 2013 met nog 0,7%. Het uiteindelijke bedrag is dan 239. Besluit Burgemeester en wethouders verzoeken de gemeenteraad het gemeentelijk rioleringsplan Wijk bij Duurstede 2009 t/m 2013 vast te stellen door in te stemmen met: de in dit gemeentelijk rioleringsplan geformuleerde doelen; de ambitie om bij vervanging hemelwater te ontvlechten; het voorgenomen onderzoek; de voorgenomen beheermaatregelen; het hanteren van één rioolheffing voor de zorgplicht voor stedelijk afvalwater, hemel- en grondwater. Het raadsbesluit maakt onderdeel uit van het gemeentelijk rioleringsplan. Na vaststelling van dit GRPIII zal dit plan met het raadsbesluit worden toegezonden aan: Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden; Provincie Utrecht; Na vaststelling zal in één of meerdere dag- of weekbladen die in de gemeente worden verspreid, bekend worden gemaakt hoe burgers kennis kunnen nemen van de inhoud van dit gemeentelijk rioleringsplan. In ieder geval wordt het plan ter inzage gelegd en op de website geplaatst. Daarnaast wordt een folder gemaakt die huis- aan huis verspreidt wordt. Sturing uitvoering GRP III In navolging van het advies van de rekenkamer uit 2007 is in het voorliggende GRP III veel aandacht besteed aan de onderbouwing van de beleidkeuzes rondom de gemeentelijke water- Pagina 8 van 48

9 Samenvatting taken. Voor de komende planperiode zijn die keuzes concreet gemaakt en ingevuld in de uit te voeren projecten en onderzoeken. De gemeenteraad maakt met het vaststellen van het GRP III ook de uitvoering daarvan financieel mogelijk. Om daarbij voldoende zicht te houden op de voorgenomen acties worden de op te stellen vervangingsplannen voor de vrijverval- en mechanische riolering ter kennisname aangeboden. In de verschillende onderdelen van de begrotingscyclus wordt vervolgens over de voortgang van het ingezette beleid gerapporteerd. In afzonderlijke raadsrapportages wordt aandacht geschonken aan: de eerste projecten in het kader van het ontvlechten van hemelwater in Langbroek; de subsidieregeling voor het ontvlechten van hemelwater door burgers; de verdere invulling van de samenwerking met het hoogheemraadschap; het onderzoek om beter inzicht te verkrijgen in het grondwaterregime. Pagina 9 van 48

10 Samenvatting Pagina 10 van 48

11 Inleiding 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente is wettelijk verplicht een Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP) op te stellen (Wet milieubeheer art. 4.22). In dit artikel is aangegeven dat de gemeenteraad, voor een nader vast te stellen periode, een GRP vaststelt. Met het verstrijken van de planperiode van het GRP Wijk bij Duurstede (GRP II) is het noodzakelijk het bestaande GRP te actualiseren tot GRP III. Artikel 4.22, Wet milieubeheer 1. De gemeenteraad stelt telkens voor een daarbij vast te stellen periode een gemeentelijk rioleringsplan vast. 2. Het plan bevat ten minste: a. een overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater als bedoeld in artikel 10.33, alsmede de inzameling en verdere verwerking van afvloeiend hemelwater als bedoeld in artikel 9a van de Wet op de waterhuishouding, en maatregelen teneinde structurele nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, als bedoeld in artikel 9b van de laatstgenoemde wet, en een aanduiding van het tijdstip waarop die voorzieningen naar verwachting aan vervanging toe zijn; b. een overzicht van de in de door het plan bestreken periode aan te leggen of te vervangen voorzieningen als bedoeld onder a. c. een overzicht van de wijze waarop de voorzieningen, bedoeld onder a en b, worden of zullen worden beheerd; d. de gevolgen voor het milieu van de aanwezige voorzieningen als bedoeld onder a, en van de in het plan aangekondigde activiteiten; e. een overzicht van de financiële gevolgen van de in het plan aangekondigde activiteiten. 3. Indien in de gemeente een gemeentelijk milieubeleidsplan geldt, houdt de gemeenteraad met dat plan rekening bij de vaststelling van een gemeentelijk rioleringsplan. 4. Onze Minister kan, in overeenstemming met Onze Minister van Verkeer en Waterstaat, aan gemeenten de plicht opleggen tot prestatievergelijking ten aanzien van de uitvoering van de taak, bedoeld in artikel 10.33, alsmede de taken, bedoeld in artikel 9a en 9b van de Wet op de waterhuishouding. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden opgesteld over de frequentie, inhoud en omvang van de prestatievergelijking. De gemeentelijke taak vindt zijn wettelijke basis in de Wet milieubeheer (Wm art ) en de Wet op de waterhuishouding (Whh art. 9a en 9b). De gemeentelijke taak voor de aanleg en beheer van riolering is daarmee verbreed naar watertaken die hebben betrekking op stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. De drie daar uit voortvloeiende zorgplichten leiden tot een verbreed GRP, waarin is weergegeven hoe de gemeente de komende planperiode haar watertaken wil vormgeven. Een goed rioolstelsel is nodig voor de bescherming van de volksgezondheid, het milieu en het tegengaan van wateroverlast. Het maken van goede beleidsafwegingen op het terrein van beheer openbare ruimte, bescherming van bodem en waterkwaliteit en de zorg voor het totale watersysteem worden steeds belangrijker. Ook het financiële beleid, de inzet van middelen en toenemende lastendruk zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. 1.2 Geldigheidsduur De gemeente stelt zelf de geldigheidsduur van het plan vast (art Wm). De geldigheidsduur van dit beleidsplan is vijf jaar (2009 t/m 2013). De peildatum van dit GRP is 1 januari 2009 en alle genoemde bedragen zijn op prijspeil 1 januari Op basis van de informatie uit het gemeentelijke rioleringsbeheersysteem en recent onderzoek, wordt een goed beeld gegeven van de te verrichten activiteiten en te nemen maatregelen op korte termijn. Op langere termijn spelen de Europese Kaderrichtlijn Water en de Europese Kaderrichtlijn Grondwater een belangrijke rol. In 2013 zal het GRP aan de dan bestaande inzichten worden getoetst en, als dat nodig is, worden bijgesteld. Pagina 11 van 48

12 Inleiding 1.3 Procedures De Wet milieubeheer schrijft in ieder geval overleg voor met: Gedeputeerde Staten van Utrecht (deze hebben een aanwijzingsbevoegdheid); Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, als beheerder van de zuiveringstechnische werken waarnaar het afvalwater wordt afgevoerd en als beheerder van het oppervlaktewater waarop wordt geloosd. Dit GRP is daarom in nauwe samenwerking tussen de gemeente, waterschap, provincie en Grontmij tot stand gekomen door gebruik te maken van een projectteam waarin men vertegenwoordigd was. Na de formele vaststelling door de gemeenteraad zal het plan worden toegezonden aan de bovenvermelde instanties. Op basis van art Wm moet B&W de vaststelling van het GRP bekendmaken in ten minste één dag- of nieuwsblad. Dit verbreed GRPIII is opgesteld conform de Leidraad Riolering. De Leidraad Riolering wordt in opdracht van het ministerie van VROM door de stichting RIONED opgesteld. 1.4 Termen en definities Dit verbreed GRPIII is een gemeentelijk plan, waar de gemeenteraad zich over moet uitspreken. Het is echter niet alleen voor de politiek geschreven, maar ook voor overleg met de in de Wm genoemde instanties. Dit heeft tot gevolg dat in dit GRP vaktaal wordt gebruikt. In dit GRP is daarom een uitgebreide verklarende woordenlijst opgenomen. 1.5 Leeswijzer Dit GRP is conform de aanbevelingen in de Leidraad Riolering (ref.2) opgezet en bestaat uit de volgende onderdelen: Hoofdstuk 1 is de inleiding, met de aanleiding, de geldigheidsduur en een leeswijzer. Duurzaamheid Ontwikkelingen Wet- en regelgeving Evaluatie Toetsingskader Wat willen we? Toetsing huidige situatie Wat hebben we? De opgave Wat moeten we doen? Organisatie en financiën Wat kost dat? In hoofdstuk 2 komt de evaluatie van het gevoerde rioleringsbeleid tot 2009 aan de orde. De uitkomsten vormen de beginsituatie voor het GRP 2009 t/m In hoofdstuk 3 'Gewenste situatie worden voor de komende planperiode (en de periode daarna) doelen beschreven en uitgewerkt. Hiermee wordt een toetsingskader gegeven waarmee onder meer de gevolgen voor het milieu (Wm artikel 4.22 lid 2d) kunnen worden aangegeven. In hoofdstuk 4 'Toetsing huidige situatie' wordt getoetst in hoeverre de doelen nu al zijn gerealiseerd. Hoofdstuk 4 geeft het in de wet gevraagde overzicht van de aanwezige voorzieningen (Wm, artikel 4.22 lid 2a). In hoofdstuk 5 'De opgave' worden in hoofdlijnen de maatregelen weergegeven die nodig zijn om de gestelde doelen te kunnen realiseren. Daarmee wordt invulling gegeven aan lid 2b en 2c van artikel 4.22 van de Wet milieubeheer. In hoofdstuk 6 'Organisatie en financiën' wordt de in hoofdstuk 5 weergegeven strategie vertaald naar benodigde personele en financiële middelen en een wijze van kostendekking (Wm, artikel 4.22 lid e). Tabellen met een letter (bijvoorbeeld tabel A) zijn in de rapporttekst opgenomen, tabellen met een cijfer in bijlage 1. Pagina 12 van 48

13 Evaluatie rioleringsbeleid Evaluatie rioleringsbeleid Inleiding Voorafgaand aan het opstellen van het nieuwe gemeentelijk rioleringsplan, is het goed terug te kijken. De resultaten bepalen mede de vertrekpositie voor het nieuwe GRP. De evaluatie vindt plaats aan de hand van: besprekingen in het projectteam; rapport rekenkamercommissie; benchmarking wat is gerealiseerd vanuit GRP II. Deze evaluaties zijn hieronder kort samengevat. 2.2 Evaluatie Projectteam Met de rioolbeheerder en in het projectteam is de rol en de functie van het GRP geëvalueerd. Voor de rioolbeheerder was het GRP II een belangrijk plan voor het beheer en de uitvoering van maatregelen. De concreetheid van het plan is als positief ervaren. Negatief de globale planning van vervangingsinvesteringen, waardoor de operationalisatie moeilijk werd. In het GRP II waren ook de voor de rioleringszorg benodigde personele middelen beschreven, bij de vaststelling van het plan is dit onderdeel buiten beschouwing gebleven. Voor de afdeling financiën is het belangrijk duidelijk de kaders aan te geven van een besluit dat wordt gevraagd. Verder moet de onderbouwing van de grote investeringen (vervanging) duidelijker. De medewerkers die zich bezig houden met groen en water zijn ook positief over GRP II. Vanuit hun perspectief wordt in het nieuwe GRP III aandacht gevraagd voor ruimte en water in de ontwerpfase van nieuwbouw en bij herinrichting. Het Waterschap wil de samenwerking intensiveren en uitwerken met als doel een kosteneffectief resultaat. Bijvoorbeeld sturing binnen de keten van riolering en rioolwaterzuivering, monitoren rioolstelsel intensiveren en structureel contact tussen riool- en zuiveringsbeheerder. De Provincie is ook positief over de ingezette weg naar samenwerking. Alle partijen zetten in op verdere invulling van de samenwerking in de waterketen. Samenwerken in regionaal verband heeft de voorkeur vanuit gemeente de Wijk bij Duurstede. Spreiding van GRP kennis binnen de organisatie blijft een belangrijk aandachtspunt. 2.3 Rekenkamer In 2007 heeft de rekenkamercommissie voor de gemeenteraad een onderzoek uitgevoerd naar het gevoerde gemeentelijk rioleringsbeleid in de periode 1997 tot en met Zie bijlage 8. Voor een goede uitvoering van de controlerende en kaderstellende taak van de raad, is het van belang dat het beleid in het GRP helder is verwoord en vastgelegd. De onderliggende informatie in het GRP II was volgens de rekenkamercommissie compleet en correct maar moeilijk toegankelijk. De onderbouwing en prioriteitenstelling van de vervanging van de bestaande riolering vraagt meer aandacht in het nieuwe GRP III. De onderbouwing van keuzes en maatregelen was onvoldoende. Pagina 13 van 48

14 Evaluatie rioleringsbeleid Het GRP is een beleidsdocument en wil inzicht geven in de kostenontwikkeling op langere termijn. Duidelijk moet worden vermeld dat de ramingen en bedragen in dat licht moeten worden bezien en niet bedoeld zijn als projectramingen. De gemeenteraad moet meer betrokken worden bij de bestuurlijke keuzes om sturingsmogelijkheden te hebben. Bij het opstellen van het nieuwe GRP moet hieraan invulling worden gegeven. 2.4 Benchmarking Over de jaren 2005 tot 2008 heeft de gemeente Wijk bij Duurstede, samen met 22 andere gemeentes in de provincies Utrecht, Overijssel en Zuid Holland, meegedaan aan de benchmark Riolering. In de benchmark wordt de rioleringszorg benaderd vanuit zes verschillende invalshoeken, die aandachtsgebieden worden genoemd. Het presteren van een gemeente wordt geanalyseerd aan de hand van zogenaamde indicatoren. Deze indicatoren maken inzichtelijk in welk specifiek onderdeel van de rioleringszorg (zowel procesmatig als technisch inhoudelijk) verbeteringen kunnen worden behaald. De indicatoren zijn primair bedoeld om de vakinhoudelijke medewerker (technisch of financieel) van informatie te voorzien. Om ook het management en het bestuur een compact overzicht te kunnen bieden in het presteren van de eigen organisatie zijn zogenaamde aanvullende kritische prestatie indicatoren (KPI s) ontwikkeld. Per aandachtsgebied zijn één of meerdere kritische prestatie-indicatoren gedefinieerd. De score op een KPI is gebaseerd op de scores op één of meerdere onderliggende indicatoren. Alle KPI s samen geven een profiel van de rioleringszorg in de gemeente. Zie Figuur A. Figuur A Resultaat benchmark Uit het gemeenteprofiel blijkt hoe de gemeente Wijk bij Duurstede, qua uitvoering van haar rioleringszorg, scoort in vergelijking met het landelijk gemiddelde. De gemeente Wijk bij Duurstede scoort minder dan gemiddeld op het gebied van inzicht in de toestand en het functioneren van het stelsel en op databasebeheer: het Basisrioleringsplan (2002) van de gemeente moet worden geactualiseerd en de inspanningen voor monitoring zijn lager dan gemiddeld (bij 4 van de 17 gemengde overstorten wordt gemeten); de verwerking van revisiegegevens vraagt meer dan een half jaar tot een 1 jaar; Pagina 14 van 48

15 Evaluatie rioleringsbeleid De score op de aandachtsgebieden milieu-inspanning, uitgaven en meldingen en klachten is beter dan gemiddeld: Wijk bij Duurstede voldoet aan de basisinspanning en heeft veel inspanningen geleverd voor de aansluiting van het buitengebied; de uitgaven voor de rioleringszorg (50 euro / inwoner/jaar) over de laatste twee jaar zijn lager dan gemiddeld (dit wordt veroorzaakt door lage kapitaalslasten, de beheerlasten van de gemeente zijn vrijwel gemiddeld); het aantal meldingen en klachten per inwoners is laag; Op het gebied van organisatievermogen (Planrealisatie, Activiteitenniveau, Good Housekeeping en Planefficiëntie) liggen enkele aandachtspunten: op planrealisatie scoort de gemeente Wijk bij Duurstede met een gemiddelde realisatiegraad van 67% iets beneden gemiddeld, dit wordt veroorzaakt doordat slechts 5 % van de geplande vervangingswerkzaamheden daadwerkelijk is gerealiseerd; het activiteitenniveau van de gemeente is lager dan gemiddeld, het vermoeden is dat de gemeente een ondercapaciteit heeft. Voor het nieuwe GRP III komen hier een aantal aandachtspunten uit naar voren: actualisatie van het BRP (basisrioleringsplan); een afweging of de monitoringsinspanningen (aantal overstorten) moet worden uitgebreid; een kritische analyse van de personele bezetting; een betere onderbouwing van de vervangingsplanning; het vergroten van het inzicht in projectbeheersing zowel qua tijd als geld; een analyse van de verwerking van revisies. 2.5 Evaluatie maatregelen GRP II De evaluatie van het GRP heeft betrekking op een viertal terreinen: 1. Aanleg van riolering bij bestaande bebouwing. 2. Aanleg van riolering bij nieuwbouw. 3. Onderzoek. 4. Maatregelen. In Bijlage 4 is de evaluatie zoals door de gemeente in 2008 is uitgevoerd weergegeven. De plannen voor vervanging en voor investeringen in riolering buitengebied en voor de basisinspanning moesten met de aanwezige personele bezetting worden uitgevoerd. Terwijl in GRP II wel aangegeven was dat meer personeel nodig was voor het voorgestelde programma. Dit heeft de uitvoering vertraagd. Investeringen gekoppeld aan de zorgplicht en afspraken rond de basisinspanning hebben daarbij voorrang gekregen boven vervanging. Vervanging heeft nagenoeg niet plaatsgevonden. Aanleg van riolering bij bestaande bebouwing. De riolering bij bestaande bebouwing in het buitengebied is in 2007 aangelegd. Op twee na zijn alle woningen aangesloten op de riolering. Voor twee woningen is gekozen voor een ibasysteem. Het rioleren van de 8 woonboten is gelijktijdig met rioleringsaanleg buitengebied uitgevoerd. Aanleg van riolering bij nieuwbouw. De riolering bij nieuwbouw is conform GRP II aangelegd. Gekozen is voor het zoveel mogelijk niet aansluiten van regenwater op riolering. Voorbeelden zijn de wadi s in plan Boomgaard in Langbroek, een wadi bij het gemeentehuis en infiltratieriolen op plan Veilingpark in Wijk bij Duurstede. Het resultaat is dat het regenwater grotendeels niet is aangesloten. Onderzoek. De Wvo vergunning voor de overstorten van de riolering op het oppervlaktewater is aangevraagd en verleend. Het daaruit voortvloeiende meetprogramma wordt in samenwerking met HDSR en daarmee samenwerkende gemeenten opgezet. Pagina 15 van 48

16 Evaluatie rioleringsbeleid De bemonstering van het rioolwater op de RWZI is door HDSR gelijktijdig geregeld met de aanpassing van de RWZI. In het kader van de veranderende wet- en regelgeving moet worden nagegaan of een gemeentelijke aansluitverordening nog wenselijk is. Maatregelen De keuze om onderhoud van de riolering in het buitengebied in eigen beheer uit te voeren is nog niet gemaakt. Het aanschaffen van een onderhoudsauto is duur, dit zal niet op korte termijn gebeuren. Het onderhoud aan de riolering is volgens plan uitgevoerd. Vervanging van gemalen en riolen is niet volgens de strategische planning uitgevoerd. Niet alle vervangingen zijn direct nodig gebleken. Er is pragmatisch met de vervangingen omgesprongen. De installaties van de drukrioleringsgemalen zijn in 2006 en 2008 vervangen. Van de 7 (6 kleine en 1 grote) gemalen is alleen de installatie van het grote gemaal vervangen. Bij rioleringsvervanging is alleen de urgente vervanging in het vrijvervalstelsel uitgevoerd. De maatregelen om de vuilemissies uit overstorten terug te dringen (basisinspanning) zijn in de planperiode, met een uitloop naar 2008, uitgevoerd. Het betreft de bergbezinkvoorziening bij overstorten in Cothen, Langbroek en Wijk bij Duurstede. De gescheiden riolering van bedrijventerrein Broekweg is omgebouwd naar verbeterd gescheiden riolering. Dit valt ook onder de basisinspanning. Niet genoemd in GRP II maar toch uitgevoerd is onderzoek naar het waterkwaliteitsspoor, door het waterschap. Er zijn enige maatregelen ter verbetering van het watersysteem voorgesteld. Drukriolering en gemalen zijn voor een gedeelte aangesloten op het telemetriesysteem. Als er een storing is, kan op afstand worden uitgelezen wat er aan de hand is en met welke urgentie er gehandeld moet worden. Dit komt de bedrijfszekerheid van de riolering ten goede. Samenvatting evaluatie GRP II In Figuur B is de evaluatie van GRP II in een grafiek samengevat 100 r e a l i s a t i e aanleg bij nieuwe bebebouwing aanleg bij bestaande bebouwing onderzoek onderhoud vervanging riolen vervanging installaties gemalen en drukriolering verbetering (basisinspanning) Figuur B Indicatie realisatie voornemens GRP II Pagina 16 van 48

17 Evaluatie rioleringsbeleid Conclusies en aanbevelingen De evaluaties leiden tot de volgende conclusies: de concrete maatregelen (aanleg bij bestaande bebouwing, verbetering) die prioriteit kregen in het GRP II zijn vrijwel volledig uitgevoerd; de beperking in personele capaciteit, de globale planning en beter inzicht in de werkelijke toestand hebben ertoe geleid dat de voornemens ten aanzien van vervanging (riolen) maar beperkt zijn uitgevoerd; de toegankelijkheid van het GRP II was beperkt en mede daardoor was de onderbouwing van keuzes en maatregelen onduidelijk; de gemeenteraad moet meer betrokken worden bij de bestuurlijke keuzes om sturingsmogelijkheden te hebben. Voor het nieuwe GRP III zijn er daarom de volgende aanbevelingen: de raad in een vroeg stadium betrekken bij te maken beleidskeuzen; de leesbaarheid van GRP moet centraal staan, techniek en detaillering naar de bijlagen! het financiële kader beter vastleggen door middel van het aangeven van projecten en het doen van beleidskeuzes; de raad informeren door de voor- en najaarsnota over de veranderingen in planning en projecten. Pagina 17 van 48

18 Gewenste situatie Pagina 18 van 48

19 Gewenste situatie 3 Gewenste situatie 3.1 Inleiding Op 1 januari 2008 is de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken in werking getreden. Op grond hiervan heeft de gemeente een drietal zorgplichten: zorg voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater zorg voor een doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater zorg voor het treffen van maatregelen om nadelige gevolgen van de grondwaterstand zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken De zorgplicht voor ons afvalwater (stedelijk afvalwater en hemelwater) vulde de gemeente al lang in door de aanleg van riolering. De zorgplicht voor grondwater is nieuw. Dit betekent dat de gemeente in het openbaar gemeentelijke gebied maatregelen moet treffen die structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk voorkomen of beperken. Dit zover het doelmatige maatregelen betreft die niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoren. Het in beeld brengen van eventuele structurele problemen met betrekking tot het grondwater vormt een belangrijke doelstelling voor dit GRPIII. De zorgplichten voor het hemel- en het grondwater zijn inspanningsverplichtingen. Daarom zijn keuzes over de invulling hiervan nodig en is er behoefte aan een toetsingskader: hoe is de samenhang tussen kosten, maatregelen en het maatschappelijk belang. Dit hoofdstuk geeft dat toetsingskader. 3.2 Waarom riolering? De reden om riolering aan te leggen is en was: het beschermen van de volksgezondheid: verontreinigd afvalwater uit de directe leefomgeving verwijderen; het op peil houden van de kwaliteit van de leefomgeving: ontwatering van de bebouwde omgeving door naast het afvalwater ook het overtollige regenwater van daken, pleinen, wegen e.d. in te zamelen en af te voeren; het beschermen van de bodem, het grond- en oppervlaktewater: door het afvoeren van het afvalwater naar een zuiveringsinstallatie. 3.3 Relaties met andere plannen en regelgeving Riolering staat niet op zichzelf, maar maakt onderdeel uit van de waterketen (drinkwatervoorziening - riolering - afvalwaterzuivering). De riolering heeft relaties met het watersysteem en vormt onderdeel van de openbare ruimte. Pagina 19 van 48

20 Gewenste situatie Dit brede GRP heeft dan ook relaties met andere (beleids)plannen, zowel van de gemeente als van andere overheden. Deze beleidsplannen kunnen directe invloed hebben op de te nemen maatregelen en op de actuele uitvoeringstermijn van de maatregelen die in dit GRP aan de orde komen. In bijlage 5 is aangegeven welke ontwikkelingen, plannen en wet- en regelgeving op welk(e) aspect(en) van de afvalwaterketen ingrijpen. Een aantal relaties wordt daar kort toegelicht. Voor uitgebreide informatie wordt verwezen naar de betreffende (beleids)stukken. 3.4 Toetsingskader Zorgen voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater. In de oude wetgeving kon de zorgplicht strikt genomen alleen door aansluiting op de riolering worden ingevuld. Toepassing van individuele afvalwatervoorzieningen in de bebouwde kom was formeel niet mogelijk. De gemeente kan nu zelf kiezen, in plaats van een openbaar vuilwaterriool zijn andere systemen toegestaan, als daarmee minstens een zelfde graad van milieubescherming wordt bereikt. De effecten op het milieu en de kosten van de maatregel zijn dus bepalend voor deze afweging. De gemeente Wijk bij Duurstede heeft de afgelopen jaren al veel inspanningen gedaan om ook de laatste panden op de riolering aan te sluiten. Voor de invulling van deze zorgplicht zijn daarom geen verdere afwegingen en keuzes nodig. Om de bestaande voorzieningen in stand te houden zijn goed gebruik van de riolering en tijdige vervanging daarvan noodzaak. Voor het transport van stedelijk afvalwater naar een rioolwaterzuiveringsinrichting (RWZI) moeten de riolen groot genoeg zijn en moet het water binnen een bepaalde tijd door de riolen naar het gemaal of ander lozingspunt kunnen afstromen. De voorzieningen mogen ook niet vervuild zijn met zand of andere ongerechtigheden. De gemalen moeten voldoende capaciteit hebben om het afvalwater te kunnen verpompen en bedrijfszeker zijn. Zorgen voor inzameling en verwerking van hemelwater Om wateroverlast bij regen zoveel mogelijk te voorkomen, moet de riolering als totaal voldoende afvoercapaciteit hebben. Water op straat kan ontstaan als bij hevige regen niet al het water direct kan worden afgevoerd, soms leidt dat ook tot overlast. Bij hevige regenval is berging van hemelwater in de openbare ruimte noodzakelijk omdat dan niet al het hemelwater door de riolering kan worden afgevoerd. De voorspellingen rond klimaatverandering maken duidelijk dat de opgave om (hemel)water in stedelijk gebied te bergen tot 2050 mogelijk zal verdubbelen. In Wijk bij Duurstede zijn nu overwegend gemengde rioolstelsels aangelegd, waarbij afstromend hemelwater vermengd met vuilwater van woningen en bedrijven wordt afgevoerd. Berging van water uit een gemengd systeem in de openbare ruimte is onder andere door de (potentiële) risico s voor de volksgezondheid ongewenst. Het uit elkaar halen van vuil water en schoner hemelwater is dan nodig (ontvlechten) Het ontvlechten van het hemelwater (ook wel afkoppelen genoemd) maakt het mogelijk veel flexibeler om te gaan met de opgave(n) voor de toekomst. De vraag rond de mate van ontvlechting speelt met name bij vervanging van riolering in bestaand stedelijk gebied. Bij vervanging van de riolen is het mogelijk het hemelwater van het openbaar gebied te ontvlechten en afzonderlijk af te voeren. De huidige rioolvervanging vindt plaats op het niveau van een enkele straat of weg. Dit maakt het in vrijwel alle gevallen onmogelijk om het hemelwater afzonderlijk af te voeren omdat er geen oppervlaktewater beschikbaar is om het hemelwater direct naar te kunnen afvoeren. Ontvlechten van hemelwater is in bestaand stedelijk gebied alleen mogelijk door het schaalniveau van vervanging te vergroten en op buurtniveau aan de slag te gaan. Dan kan een apart riool worden aangelegd om het hemelwater af te voeren naar het oppervlaktewater of de bodem. Als alternatief kan een bovengrondse afvoer van hemelwater dienen. Pagina 20 van 48

21 Gewenste situatie Redenen om te ontvlechten zijn: het relatief schone hemelwater kan direct lokaal worden teruggebracht in het milieu; het hemelwater hoeft niet te worden getransporteerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI), dat scheelt energie; door de aanvoer van minder hemelwater op de RWZI kan het zuiveringsrendement worden vergroot; door klimaatontwikkelingen wordt verwacht dat de regenval heviger zal zijn, wat eerder tot overlast kan leiden. Door het hemelwater te ontvlechten wordt de riolering ontlast en zijn er meer mogelijkheden om (water)overlast te voorkomen of reduceren. Je kunt schoner water makkelijker bergen in de openbare ruimte dan vuilwater. Kort samengevat Je moet geen schoon water gaan verpompen en zuiveren. Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert. Grondwater speelt een belangrijke rol binnen de stedelijke openbare ruimte. De ruime omschrijving van dit doel is noodzakelijk omdat de oorzaken en oplossingen van grondwaterproblemen liggen op de grensvlakken van stedelijk waterbeheer en ruimtelijke ordening. Er is onderscheid tussen het particulier en het openbaar gebied. Op eigen terrein heeft de burger nadrukkelijk zelf een verantwoordelijkheid om het grondwaterprobleem op te lossen en te voorkomen. De gemeente stelt zich tot doel om het de burger mogelijk te maken deze verantwoordelijkheid te nemen. Bij grondwaterproblemen is de gemeente Wijk bij Duurstede voor haar burgers het aanspreekpunt. De gemeente is verantwoordelijk om in overleg met het waterschap HDSR en de provincie Utrecht en particulieren na te gaan of, en zo ja hoe, structurele grondwateroverlast is te voorkomen. Wijk bij Duurstede wil een actieve houding aannemen voor de locaties die gevoelig kunnen zijn voor grondwater. Op dit moment bestaat de indruk dat slechts op enkele locaties (bijvoorbeeld in Langbroek) problemen met de grondwaterstand optreden. Deze gebieden krijgen bijzondere aandacht: een duidelijk punt voor burgers voor klachten of vragen over grondwater (waterloket), het instellen van onderzoek bij klachten om te achterhalen of sprake is van een grondwaterprobleem en een indicatie te krijgen van de oorzaak, het inrichten van grondwatermeetnet rond locaties die gevoelig zijn voor grondwateroverlast en het nemen van preventieve maatregelen bij vervanging van riolen. Voor de overige gebieden wordt een meer reactieve werkwijze gevolgd. Klachten worden geregistreerd en geanalyseerd, maar incidentele klachten leiden niet direct tot nader onderzoek. Voorwaarden voor effectief beheer De rioolbeheerder moet een aantal voorwaarden scheppen voor een doelmatige zorg voor stedelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater en grondwater. Wanneer de voorwaarden niet zijn ingevuld kan de doelmatigheid van de rioleringszorg niet worden gewaarborgd. Hier ligt ook de relatie met de eis uit de Wet Milieubeheer (art. 4.22) dat bekend moet zijn wat er aan rioleringsvoorzieningen aanwezig is en in welke staat zij verkeren. Om te kunnen toetsen of de doelen worden gehaald, zijn functionele eisen en bijbehorende maatstaven opgesteld, deze zijn opgenomen in bijlage Overleg met andere overheden Bij het opstellen van GRPIII zijn het Hoogheemraadschap en de provincie Utrecht direct betrokken in een projectteam. De door hen gemaakte opmerkingen zijn in dit GRP verwerkt. Een officiële reactie van het Hoogheemraadschap is nog opgenomen in bijlage 9. Pagina 21 van 48

22

23 Huidige situatie 4 Huidige situatie 4.1 Inleiding Wat hebben we nu aan voorzieningen en hoe voldoen we aan de gestelde eisen? In dit hoofdstuk vindt de toetsing van de huidige situatie plaats. Deze toetsing is het uitgangspunt voor het bepalen van de opgave (hoofdstuk 5). Naarmate de gewenste en de huidige situatie meer van elkaar afwijken, zullen meer ingrijpende en omvangrijke maatregelen noodzakelijk zijn. Het vaststellen van de huidige situatie heeft plaatsgevonden op basis van: Evaluatie van het gemeentelijk rioleringplan Wijk bij Duurstede ; Objectgegevens in het gemeentelijke rioolbeheersysteem; In dit hoofdstuk wordt onderscheid gemaakt in de drie zorgplichten: stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. 4.2 Totaal overzicht voorzieningen In Tabel A is een overzicht weergegeven van de aanwezige voorzieningen in de gemeente. Tabel A Totaal overzicht voorzieningen per Pagina 23 van 48

24 Huidige situatie In Figuur C is de vrijvervalriolering naar leidingtype en aanlegperiode weergegeven. Hieruit blijkt dat tot en met 1990 hoofdzakelijk gemengde riolering is aangelegd lengte (m) < periode gemengd riool overstortriool transportriool rwa-riool dwa-riool Figuur C Vrijvervalriolering naar leidingtype en aanlegperiode In Figuur D is de riolering schematisch weergegeven. In het plaatje is de gemengde riolering rood gekleurd, de gescheiden riolering is groen gekleurd. Het drukrioleringssysteem in het buitengebied bestrijkt de hele gemeente. Langbroek Cothen Figuur D Rioleringschema gemeente Wijk bij Duurstede Wijk bij Duurstede Pagina 24 van 48

25 Huidige situatie In de paragrafen 4.3, 4.4 en 4.5 wordt ingegaan op de aanwezige voorzieningen, hierbij wordt dan onderscheid gemaakt in de verschillende afvalwaterstromen. Per type stelsel wordt een overzicht van de voorzieningen gegeven en wordt de toestand en het functioneren van deze voorzieningen beschreven en getoetst aan de maatstaf of voorwaarden (uit bijlage 6) die daarop van toepassing is. 4.3 Stedelijk afvalwater Het stedelijk afvalwater omvat de gemengde- en de vuilwaterriolering. Afvoer en behandeling van stedelijk afvalwater Sinds 1 januari 2008 zijn alle percelen aangesloten op de riolering of een IBA (Individuele Behandeling van Afvalwater). Er zijn 2 percelen voorzien van een IBA. De inzameling van stedelijk afvalwater binnen de bebouwde kom vindt hoofdzakelijk plaats door vrijvervalriolen. Buiten de bebouwde kom wordt het afvalwater ingezameld door middel van drukriolering. Het ingezamelde stedelijk afvalwater van alle kernen wordt via gemalen en persleidingen verpompt naar de rioolwaterzuivering (RWZI) in Wijk bij Duurstede. Conclusie: alle percelen binnen de gemeente zijn op de (druk)riolering of op een IBA aangesloten Overzicht aanwezige voorzieningen De gegevens van de riolering zijn opgenomen in het rioleringsbeheersysteem (Dg Dialog) van de gemeente. Het rioolstelsel voor de inzameling en transport van het stedelijk afvalwater heeft de volgende kenmerken: In totaal is er circa 80 km vrijvervalriolering voor stedelijk afvalwater aangelegd waarvan: o gemengd 66,9 km; o dwa-riolen 12,1 km; o overstortriolen 0,7 km Bij de gemeente zijn 15 rioolgemalen in het vrijvervalsysteem in beheer. De lengte van bijbehorende persleidingen bedraagt circa 3.43 km, zie ook tabel 4.1 GEM/DWA en 4.2 GEM/DWA in bijlage 1. Er is drukriolering aanwezig met 448 pompunits, circa 76,8 km drukleiding, zie ook tabel 4.3 DWA in bijlage 1. Bij 2 percelen wordt het huishoudelijk afvalwater gezuiverd met behulp van een IBA (Individuele Behandeling Afvalwater). In figuur E is de hoeveelheid aangelegde riolering en leeftijdsopbouw per type (gemengd en dwa) riool weergegeven. Pagina 25 van 48

26 Huidige situatie Stedelijk afvalwaterdeel lengte (m) < periode gemengd riool overstortriool dwa-riool Figuur E Aanlegjaar vrijverval riolering voor inzameling stedelijk afvalwater Conclusie: de gemeente beschikt over een geautomatiseerd rioleringsbeheer programma met bijbehorende gegevensbestanden. De beschikbaarheid en toegankelijkheid van gegevens is gewaarborgd. Toestand van de objecten Vrijvervalriolering Inzicht in de toestand van de riolering is één van de noodzakelijke voorwaarden voor een effectief rioleringsbeheer. Het doel van rioolinspectie is het inzicht verkrijgen en houden in de kwaliteit van de riolen. Bijna alle riolering is geïnspecteerd (99%). Sinds 1999 is circa 66 km (= 83% van de totale lengte gemengde en dwa riolering) riolering geïnspecteerd met behulp van videocamera. De waarnemingen zijn geclassificeerd volgens de Nederlandse Norm NEN 3399:2004 (ref. 3). Dit houdt in dat gekeken wordt naar achttien verschillende toestandsaspecten (bijvoorbeeld lekkage, zand- en vuilophoping, aantasting van het beton van de buis) die in hoofdgroepen waterdichtheid, stabiliteit en afstroming zijn ondergebracht. De waarnemingen worden in vijf klassen verdeeld, waarbij een klasse 1 betekent dat er niets aan de hand is en een klasse 5 dat het toestandsaspect in ernstige mate is waargenomen (bijvoorbeeld grondwater dat door een lekke voeg naar binnen spuit, een buis die voor een groot deel is gevuld met zand, aantasting van de buis zodat het grind uit het beton valt). De procentuele verdeling over de rioolstrengen van de ingrijp- en waarschuwingsmaatstaven volgend uit de inspecties zijn in Figuur F weergegeven Pagina 26 van 48

27 Huidige situatie Stedelijk afvalwaterdeel 55% 37% 8% Geen bijzonderheden Waarschuwing Ingrijpen Figuur F Resultaten inspecties Van de geïnspecteerd riolen heeft 8% een ingrijpmaatstaf gekregen. De oorzaak is onderverdeeld in de categorieën waterdichtheid, stabiliteit en afstroming, zie Figuur G. Een ingrijpmaatstaf moet leiden tot een nadere beoordeling van de schadebeelden, waarbij de gewenste maatregel (vervanging of reparatie) wordt vastgesteld. Van de geïnspecteerd riolen heeft 37% een waarschuwingsmaatstaf gekregen. Een waarschuwingsmaatstaf betekent dat de toestand van deze riolen in de toekomst moet worden gevolgd. Bij de rest van de geïnspecteerde riolering (55%) zijn er geen gebreken geconstateerd. Stedelijk afvalwaterdeel 11% 18% 71% Waterdichtheid Stabiliteit Afstroming Figuur G Verdeling ingrijpmaatstaven Conclusie: er is inzicht in de toestand van de (vuil water) riolen. Hier wordt in hoofdstuk 5 op terug gekomen. Pagina 27 van 48

28 Huidige situatie Functioneren van de voorzieningen Het vrijvervalstelsel van Wijk bij Duurstede, Cothen en Langbroek functioneert goed. Er zijn hydraulisch gezien geen grote problemen in periode van (hevige) regenval. Het gemengde rioolstelsel heeft voldoende capaciteit om de neerslag te kunnen verwerken. Er zijn 6 bergbezinkvoorzieningen in de gemeente aangelegd. De laatste maatregelen in het kader van de basisinspanning zijn in 2008 uitgevoerd. Geconcludeerd kan worden dat de vuiluitworp uit het gemengde stelsel voldoet aan de basisinspanning en daarmee aan de eisen van het Hoogheemraadschap. Conclusie: het stelsel heeft voldoende hydraulische capaciteit 4.4 Hemelwater Verwerking van hemelwater De inzameling van hemelwater, bij (verbeterd) gescheiden stelsels, alleen binnen de bebouwde kom, vindt plaats middels vrijvervalriolering. Het hemelwater wordt via rioolgemalen en persleidingen deels afgevoerd naar de RWZI. Er zijn in de gemeente vier wadi s aangelegd voor de verwerking van hemelwater. Vanuit de wadi s infiltreert het hemelwater in de bodem. In Veilingpark bevindt zich een infiltratie-transport (IT) riool. Het hemelwater in het buitengebied wordt niet ingezameld en verwerkt. Conclusie: Alle percelen zijn voorzien van een aansluiting op de riolering, tenzij men zich niet van het hemelwater wil ontdoen doch het voor lokale waterhuishouding of andere doeleinden wil gebruiken of wanneer indirecte lozing geoorloofd is. Overzicht van aanwezige voorzieningen De gegevens van de hemelwater riolering zijn opgenomen in het rioleringsbeheerpakket (Dg Dialog). De hemelwaterriolering in de gemeente laat zich als volgt karakteriseren: In de verschillende kernen is circa 13,6 km hwa-riolering aangelegd voor het inzamelen en transporteren van hemelwater naar het oppervlaktewater. Deze HWA-riolering ligt voornamelijk in de nieuwere wijken zoals zuidoost Cothen en de Geer en op bedrijventerreinen. Er zijn 6 bergbezinkvoorzieningen aangelegd in het gemengde rioolstelsel; Er zijn drie hwa gemalen aanwezig. De lengte van bijbehorende persleidingen bedraagt circa 100 m, zie ook tabel 4.1 HWA+GW en 4.2 HWA+GW in bijlage 1. In Figuur H is de hoeveelheid aangelegde riolering en leeftijdsopbouw weergegeven hemelwater- en grondwaterdeel lengte (m) < periode rwa-riool Figuur H Aanlegjaar vrijverval riolering voor inzameling hemelwater Pagina 28 van 48