vgrp Midden-Drenthe Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Midden-Drenthe Vastgesteld Gemeente Midden-Drenthe

Transcriptie

1 vgrp Midden-Drenthe Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Midden-Drenthe Vastgesteld Gemeente Midden-Drenthe Februari 2011 vastgesteld op 31 maart 2011

2 vgrp Midden-Drenthe Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Midden-Drenthe Vastgesteld dossier : D registratienummer : GO-NN versie : Definitief Gemeente Midden-Drenthe Februari 2011 DHV B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

3 INHOUD BLAD 0 SAMENVATTING 3 1 INLEIDING Aanleiding Doelstelling Geldigheidsduur Totstandkoming Leeswijzer 10 2 EEN KORTE TERUGBLIK (WAT HEBBEN WE GEDAAN) Inleiding Evaluatie onderzoeken Evaluatie maatregelen Water in beeld (enquête wateroverlast) Benchmark Evaluatie rioolrecht 18 3 DE HUIDIGE SITUATIE (WAT HEBBEN WE) Inleiding Overzicht aanwezige voorzieningen Toestand riolering Waterplan Midden Drenthe Van rioolrecht naar rioolheffing Nieuwbouw en kosten voor aansluitingen 22 4 GEWENSTE SITUATIE EN STRATEGIEËN (WAT WILLEN WE) Uitgangspunten goed rioolbeheer Zorgplicht afvalwater Zorgplicht hemelwater Zorgplicht grondwater Rioolbeheer algemeen 30 5 MAATREGELEN (WAT GAAN WE DOEN) Maatregelen stedelijk afvalwater Maatregelen inzameling en verwerking hemelwater Maatregelen grondwater Algemene maatregelen rioleringszorg 38 6 FINANCIËLE EN PERSONELE MIDDELEN (WAT KOST HET) Financiële middelen Activeren Nieuwe investeringen planperiode Exploitatielasten Vervangingen Samenvatting maatregelen Ontwikkeling rioolheffing Personele middelen 51 7 COLOFON 53 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

4 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

5 0 SAMENVATTING Aanleiding en doel Vanuit de Wet milieubeheer is iedere gemeente verplicht om een verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vgrp) op te stellen. We spreken van een verbreed GRP omdat het invulling geeft aan drie gemeentelijke zorgplichten (afvalwater, hemelwater en grondwater). Terwijl het GRP vroeger alleen betrekking had op de riolering (afvalwater). De drie zorgplichten worden als volgt omschreven: 1. De inzameling en transport van stedelijk afvalwater. 2. De doelmatige inzameling en transport van afvloeiend hemelwater. 3. Het in openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming te voorkomen of te beperken voor zover doelmatig. De looptijd van het vgrp is van 2011 tot en met De inhoud is afgestemd op alle relevante beleidsvelden van de gemeente en met (het beleid van) de waterschappen en de provincie. Voor de kostendekkendheid van het plan wordt een periode van 60 jaar gehanteerd. In deze periode moet alles een keer zijn vervangen. Uitgangspunten en beleidskeuzes vgrp Midden-Drenthe Aanleg, beheer, onderhoud en vervanging van riolering en bijbehorende voorzieningen kosten jaarlijks veel geld. Jaarlijks gaat het hierbij om globaal 3,5 tot 4 miljoen euro. Het betreft hier onder meer de jaarlijkse exploitatiekosten (o.a. onderhoud pompen en gemalen, en reinigen en inspectie) en kapitaallasten (rente en aflossing van reeds eerder gepleegde investeringen). Burgers en bedrijven krijgen hier heel wat voor terug, namelijk: 1. Bescherming van de volksgezondheid: de gemeente verwijdert het stedelijke afvalwater uit de directe leefomgeving 2. Droge voeten: de gemeente verzamelt en verwerkt het regenwater (en mogelijke grondwater) en verwijdert het regenwater uit de bebouwde omgeving; 3. Schoon water en een schone bodem: door de aanleg van voorzieningen voorkomt de gemeente dat ongezuiverd stedelijk afvalwater of verontreinigd regenwater op of in de bodem of het oppervlaktewater terechtkomt. De werkzaamheden voortvloeiend uit de zorgplichten worden bekostigd uit de rioolheffing. De rioolheffing is, uitgaande van de invulling van het kostendekkingsplan voor de komende jaren, kostendekkend. De kosten voor eerste aanleg van nieuwe voorzieningen ten behoeve van onder andere uitbreidingsplannen komen ten laste van de bouwgrondexploitatie. Hoe de gemeente omgaat met uitgangspunten en de invulling van de zorgplichten is nader beschreven in dit vgrp Onderstaand volgt een samenvatting. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

6 Wat hebben we de afgelopen jaren gedaan? In het vorige GRP waren onderzoeken en maatregelen gepland voor de periode Onderzoek De nadruk lag op het vastleggen van de te beheren voorzieningen in een beheerpakket en het toetsen van het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van de riolering (herberekeningen). Hierbij wordt gekeken of de riolering voldoende het hemel en afvalwater kan afvoeren en daarbij niet te veel rioolwater (tijdens regen) in het oppervlakte water terecht komt. Een groot deel van de riolering is gereinigd en geïnspecteerd, wat een goed beeld geeft van de kwaliteit van de riolering. Investeringen Een derde van de gemalen gerenoveerd en in verschillende straten is de riolering vervangen. Voorbeelden hiervan zijn de Eikenlaan en Julianastraat in Westerbork, de Koningin Julianastraat en delen van de Kastanjelaan in Smilde. Een deel van de investeringen zal nog doorlopen in 2011, waaronder de Julianastraat en de Paltz in Beilen. Naast de geplande onderzoeken en maatregelen zijn nog een aantal extra werkzaamheden uitgevoerd waaronder het vergroten van de riolering in de Torenlaan, het opstellen van het afkoppelplan Beilen en het afkoppelen van diverse locaties in Westerbork en Smilde. Enquête Een uitgevoerde enquête heeft de (grond)wateroverlast in Midden-Drenthe inzichtelijk gemaakt. Hierbij zijn een aantal knelpunten ontdekt, welke nog nader onderzocht moeten worden. Daarnaast zijn een aantal knelpunten opgelost. Benchmark Doordat is meegedaan aan een benchmark rioleringszorg is een goed beeld gekregen van de prestaties van Midden-Drenthe ten opzichte van andere gemeenten. De uitkomsten van de benchmark sloten aan bij de verwachtingen. Midden-Drenthe presteerde minder bij de kennis van het rioolstelsel. Dit was al onderkend in het GRP en vervolgens is een inhaalslag gemaakt. Midden-Drenthe scoorde op het gebied van financiën wel goed. Extra investeringen Met de resultaten van de herberekeningen is een start gemaakt met het nemen van maatregelen. Samen met het waterschap zijn de meest optimale maatregelen vastgesteld voor het functioneren van het rioolstelsel van Beilen. De gemeente vergroot de riolering in de Torenlaan en het waterschap heeft maatregelen genomen om het afvalwater van de DOMO rechtstreeks naar de zuivering af te voeren. Tevens is voor Beilen een afkoppelplan opgesteld. Met de uitvoering hiervan is al een voorzichtige start is gemaakt (Ettenstraat, Karspelstraat en Weverstraat). Wat hebben we? Het stelsel van Midden-Drenthe bestaat uit 252 kilometer vrijverval riolering, 212 km persriool, 760 pompen, 57 grotere gemalen, 13 pompinstallaties in de randvoorzieningen en 19 vacuümgemalen. In het buitengebied zijn 125 percelen voorzien van een IBA (voorziening voor Individuele Behandeling van Afvalwater). Ongeveer 30% van het vrijvervalstelsel bestaat uit een gescheiden systeem waarbij hemelwater en afvalwater gescheiden worden afgevoerd. De theoretische levensduur van de riolering is 60 jaar. De inspectie resultaten geven geen aanleiding om de theoretische levensduur te verlagen. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

7 Welke doelen stellen we? De gemeente Midden-Drenthe wil haar (riool)voorzieningen met betrekking tot de zorgplichten doelmatig beheren, waarbij overlast voor de burgers en omgeving tot een minimum beperkt wordt. Conform de uitgangspunten opgenomen in het coalitieakkoord wordt hier op basis van een meerjarig kostendekkingsplan uitgegaan van een kostendekkend tarief. Invulling doelmatigheid Het kernbegrip bij de invulling van de zorgplichten van het rioleringsbeleid is doelmatigheid. Deze doelmatigheid wordt als volgt ingevuld voor de drie zorgplichten: 1. Stedelijk afvalwater. Als aansluiting op de riolering kosteneffectief kan wordt riool aangelegd, anders een iba. (Uitvoering van dit beleid is afgerond. In Midden-Drenthe zijn alle percelen aangesloten.) 2. Afvloeiend hemelwater. Bij nieuwbouw wordt hemelwater altijd gescheiden van afvalwater aangeleverd. Bij bestaande bouw worden bij rioolrenovatie in het openbaar gebied voorzieningen voor de inzameling van hemelwater aangelegd als daarmee wateroverlast opgelost kan worden of als er een substantiële bijdrage aan de vermindering van emissies uit de riolering kan worden bereikt en de investering daarvoor lager is dan 20/m 2 af te koppelen oppervlak. Welke verantwoordelijkheid particulieren krijgen wordt in de nog op te stellen Hemelwaterverordening vastgelegd. Wateroverlast: De gemeente Midden-Drenthe accepteert wateroverlast mits woningen niet onderlopen en de tijdsduur beperkt blijft. Wat wateroverlast is wordt gedetailleerd uitgewerkt in het vgrp. De rioolstelsels van de gemeente Midden-Drenthe kunnen de taken op het terrein van het verwerken van afval- en regenwater goed aan. De capaciteit van de riolering is zodanig berekend dat de stelsels in het algemeen een hevige bui aankunnen, die eenmaal per twee jaar valt (Bui 08), zonder dat overlast ontstaat. Daar waar dat nog niet het geval is worden in vgrp aanvullende maatregelen getroffen. Het voorgaande betekent niet dat er nooit water in de straten kan staan, incidenteel kan het voorkomen. Er mag wel vanuit worden gegaan dat het binnen een periode van uren weer opgelost moet zijn. Is dit niet het geval dan wordt onderzocht wat de oorzaak is en worden zonodig aanvullende maatregelen getroffen. 3. Grondwater. In hoeverre de gemeente in openbaar gebied voorzieningen aanlegt voor de inzameling van overtollig grondwater wordt in de nog op te stellen Grondwaterverordening vastgelegd. Hoe gaan we de doelen realiseren? Voor de planperiode zijn maatregelen opgesteld om de bovenstaande doelen te realiseren. Eerst meten dan investeren (onderzoek) In het verleden namen gemeenten maatregelen op basis van theoretische berekeningen van het rioolstelsel. Of het functioneren in de praktijk overeenkomt met de theorie is niet altijd duidelijk. Het kan daarom zijn dat maatregelen niet altijd doelmatig zijn. In de afgelopen planperiode heeft de gemeente ingezet op de ontwikkeling van kennis van (de kwaliteit van) het rioolstelsel. Midden-Drenthe wil de komende jaren doorgaan op de ingeslagen weg en het inzicht in en de kennis van het daadwerkelijk functioneren van het rioolstelsel vergroten. Hiermee wordt geborgd dat maatregelen die de gemeente neemt doelmatig zijn. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

8 Beheerwerkzaamheden Om water op straat, vervuiling van het riool en storingen te voorkomen, wordt de frequentie van het straatvegen en kolken reinigen verhoogd. Ook worden de reiniging en inspectie van het riool beter op elkaar afgestemd. Het onderhoud van de schouwsloten, binnen de bebouwde kom en in beperkte mate buiten de bebouwde kom, wordt voortaan gefinancierd uit de rioolheffing omdat deze een rol vervullen in transport en berging van regenwater. Bij het vaststellen van de begroting 2011 is hier al rekening mee gehouden Om grondwateroverlast te beperken, worden drainagestelsels periodiek doorgespoten. Afkoppelplannen In navolging van het afkoppelplan Beilen zullen voor Westerbork en de Smildes ook afkoppelplannen worden opgesteld. Mogelijkheden tot afkoppelen in de kleinere kernen zullen daarbij meegenomen worden. Met een afkoppelplan worden de meest doelmatige oplossingen gekozen en kan een gefaseerde werkwijze gekozen worden. Belangrijk bij het opstellen van een afkoppelplan is de afstemming met andere afdelingen en het waterschap. Beheerplan In een beheerplan worden de gekozen werkwijzen uitgebreid omschreven, te beginnen bij de vervangingsplanning van de vrijvervalriolering. Dit zal leiden tot een meer procesmatige bedrijfsvoering die beter inzichtelijk wordt. Niet alleen de interne afstemming met de andere disciplines is een belangrijk onderdeel maar ook de afstemming met waterschap en nutsbedrijven. Dit heeft als doel om werk met werk te maken en daarmee ook de overlast voor de burgers zo klein mogelijk te houden. Wat kost het en hoe betalen we dat? Het rioolbeheer wordt betaald vanuit de rioolheffing. Deze heffing is, uitgaande van de invulling van het kostendekkingsplan voor de komende jaren, kostendekkend. In Midden-Drenthe is het drinkwaterverbruik de grondslag voor de rioolheffing. In het coalitieakkoord wordt ook aangegeven dat tarieven, waar directe individuele prestaties tegenover staan, in principe kostendekkend horen te zijn. Hieraan wordt tegemoet gekomen in dit voorstel. De kosten voor het kolkenreinigen worden voor 100% aan de rioolheffing toegerekend, dit was 60%. Voor wat betreft het straatvegen zijn de toegerekende kosten teruggebracht van 60% naar 50%. Hiermee wordt een gebruikelijk percentage aangehouden. Nieuw is dat de kosten voor oninbaarheid, kwijtschelding en het onderhoud van sloten binnen de bebouwde kom volledig toegerekend worden aan de rioolheffing. Voor 2011 betekent dit een extra stijging van de rioolheffing van 9,50. Gesplitste rioolheffing: De gemeente Midden-Drenthe maakt (voorlopig) geen gebruik van de mogelijkheid voor een gesplitste rioolheffing. Het doel van een gesplitste rioolheffing is om de burger inzicht te geven tussen de kosten van de verwerking van afvalwater enerzijds en kosten voor hemel en grondwater anderzijds. De VNG raadt dit af omdat de scheiding erg lastig is en het veel administratief werk met zich meebrengt. Tijdens de planperiode zal een onderzoek naar een herijking van de grondslag voor de rioolheffing plaatsvinden. Bij raadsbesluit van 30 december 2008 is besloten de negatieve bestemmingsreserve van 5,2 miljoen te laten vervallen door het activeren van in het verleden gedane investeringen. In 2016 is deze boekwaarde weggewerkt, waarna een voorziening kan worden gevormd voor de vervanging en groot onderhoud. Om de komende jaren zowel de boekwaarde weg te werken als de rioolheffing vervolgens kostendekkend te houden én te anticiperen op toekomstige investeringen, is een stijging van de rioolheffing noodzakelijk. De komende jaren zal de heffing blijven stijgen met 10,- per jaar (zoals reeds in het vorige GRP is aangeven). Na 2016 is een minder snelle stijging nodig (1,5% per jaar). Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

9 Onderstaande tabel toont de ontwikkeling van de rioolheffing in Midden-Drenthe (gebaseerd op prijspeil 2010). Jaar Stijging rioolheffing Hoogte rioolheffing , ,-- 238, ,-- 248, ,-- 258, ,-- 268,50 Noot In de periode van 1999 tot 2006 zijn alle percelen in het buitengebied op de riolering aangesloten en zijn een aantal bergbezinkbassins aangelegd. De gemeenteraad heeft destijds besloten om deze investeringen niet direct te vertalen in het rioolheffing, waardoor een boekwaarde is ontstaan. Met het GRP heeft de raad besloten om de boekwaarde weg te werken door de rioolheffing tot 2017 jaarlijks met 10,- te laten stijgen. Personeel De formatie binnen de gemeente voor rioolbeheer bedraagt 6,9 fte; 1,1 fte voor de binnendienst en 5,8 fte voor de buitendienst. Hiermee heeft Midden-Drenthe een kleinere formatie dan theoretisch benodigd op basis van de Leidraad Riolering (leidraad 2,3 binnendienst en 4,8 buitendienst). Met name de binnendienst zit krap in het jasje. Het tekort ter grootte van 1,2 fte in de binnendienst is voor de huidige taakstelling deels opgelost door een medewerker van de buitendienst revisiewerkzaamheden en andere beheertaken behorende tot de binnendienst activiteiten op te laten pakken. Gezien de werkzaamheden die de komende jaren door de gemeente uitgevoerd moeten worden (onder andere op het gebied van beleidsvoorbereiding, samenwerking met de waterschappen en het verbeteren van het inzicht in het functioneren van de riolering) is deze bezetting minimaal. Grote toekomstige (vervangings)investeringen zullen bij de huidige bezetting leiden tot personele problemen. Vooralsnog is hier op geanticipeerd door in toekomstige vervangingsinvesteringen kosten voor voorbereiding en toezicht op te nemen. Communicatie Het ontwerp vgrp aan de volgende partijen aangeboden: 1. Waterschappen Reest en Wieden, Noorderzijlvest, Hunze en Aa s, en Velt en Vecht. Het waterschap Reest en Wieden is direct betrokken geweest bij het tot stand komen van het vgrp en vertegenwoordigde daarbij ook de andere waterschappen; 2. Provincie Drenthe; 3. LTO; 4. Milieuorganisaties; 5. Dorpen overleg (aparte uitnodiging voor de informatie avond onder punt 6); 6. Bewoners via een informatie avond. Alle waterschappen en de provincie Drenthe hebben een formele reactie gestuurd. De brieven zijn in de bijlage van het vgrp opgenomen. Het waterschap Hunze en Aa s had graag gezien dat we een overzichtstekening van de riolering en de bemalingsgebieden hadden opgenomen. In telefonisch overleg is besloten om een verwijzing te maken naar de basis rioleringsplannen. De gegevens van de overstort zijn wel opgenomen. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

10 Voor de LTO afdeling is in het regulier overleg een presentatie gehouden. In dit overleg zijn detailvragen beantwoord en is toegezegd dat de afdeling betrokken zal worden bij het opstellen van de hemelwaterverordening. Tijdens de informatie avond voor bewoners is door de aanwezigen aandacht gevraagd voor persoonlijke problemen. Deze worden via de reguliere kanalen behandeld. Het artikel in het Dagblad van het Noorden naar aanleiding van de informatie avond is in de bijlage van dit vgrp opgenomen. Van de milieuorganisaties zijn geen reacties ontvangen. Conclusie Ten opzichte van de start van de vorige planperiode (GRP ) zijn een groot aantal randvoorwaarden ingevuld voor goed beheer van de voorzieningen ten behoeve van de zorgplichten. Hiermee zijn de (financiële) risico s beter inzichtelijk gemaakt. Het beleid voor de komende planperiode (vgrp ) zal een voortzetting zijn op het vorige GRP. Het beheer van de voorzieningen zal een meer proces en planmatig karakter krijgen met als doel een grotere doelmatigheid en een nog beter inzicht in de risico s. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

11 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding De inzameling en het transport van afvalwater zijn gemeentelijk taken, die vanaf 1 januari 2008 aangevuld zijn met de doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater en het voorkómen van structurele grondwateroverlast. De wettelijke basis hiervoor is opgenomen in de Wet gemeentelijke watertaken (per 22 december 2009 geïntegreerd in de Waterwet) en de Wet milieubeheer. Gemeentelijke maatregelen kunnen bekostigd worden uit de nieuwe verbrede rioolheffing. De gemeente waarborgt de volgende maatschappelijke belangen: Bescherming van de volksgezondheid: de gemeente verwijdert het stedelijk afvalwater uit de directe leefomgeving; Droge voeten: de gemeente verzamelt en verwerkt het regenwater (en mogelijk grondwater) en verwijdert het regenwater uit de bebouwde omgeving; Schoon water en een schone bodem: door de aanleg van voorzieningen voorkomt de gemeente dat ongezuiverd stedelijk afvalwater of verontreinigd regenwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater terecht komt. Volgens de Wet milieubeheer dient elke gemeente te beschikken over een actueel en vastgesteld Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Het doel van dit rioleringsplan is het beleid ten aanzien van de gemeentelijke watertaken te verankeren en te bekostigen. We spreken van een verbreed GRP omdat is aangegeven hoe invulling wordt gegeven aan de drie gemeentelijke zorgplichten (afvalwater, hemelwater en grondwater). De invulling is afgestemd op landelijk beleid, overige beleidsterreinen van de gemeente en het beleid van waterschappen en de provincie Drenthe. 1.2 Doelstelling In dit GRP beschrijft de gemeente Midden-Drenthe haar beleidskeuzes ten aanzien van de drie gemeentelijke zorgplichten. Het GRP beschrijft het beleid voor de planperiode en het is een planninginstrument, zowel financieel als materieel. Dit GRP voldoet aan de eisen, die vanuit art Wet milieubeheer, Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en de Waterwet aan het plan worden gesteld. Het verbreed gemeentelijk rioleringsplan (vgrp) gaat niet alleen over de riolering maar behandelt alle taken die verband houden met de drie gemeentelijke zorgplichten. Op grond van de uitgebreide zorgplichtbepaling uit de nieuwe wet draagt de gemeente zorg voor: De inzameling en verwerking van stedelijk afvalwater, dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen. Stedelijk afvalwater bevat in ieder geval huishoudelijk afvalwater en mogelijk alle andere vormen van afvalwater. De wetgever maakt nog eens expliciet duidelijk dat gemeenten bedrijfsafvalwater (zoals proceswater) niet hoeven te ontvangen, maar dat de houder daarvan zelf verantwoordelijk gesteld kan worden voor de verwerking daarvan. Onder stedelijk afvalwater wordt verstaan het huishoudelijke afvalwater en al het andere water wat daar eventueel mee gemengd wordt. De doelmatige inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater. Afvloeiend hemelwater is het water wat de perceelseigenaar, naar oordeel van de gemeente, redelijkerwijs niet zelf kan verwerken. Dit houdt in dat afvoer van hemelwater via een gemeentelijk systeem nodig is. Doelmatigheid en vergelijking van kosten zijn hierbij belangrijk. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

12 Het in openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming te voorkomen of te beperken, voorzover doelmatig. De zorgplicht heeft het karakter van een inspanningsplicht. De gemeente is niet verantwoordelijk voor handhaving van het grondwaterpeil in bebouwd gebied. Tevens werkt de zorgplicht niet met terugwerkende kracht en leidt niet tot aansprakelijkheid voor schadesituaties uit het verleden. Zorgplichten niet vrijblijvend De zorgplichten die de gemeente heeft zijn niet vrijblijvend. Gemeenten kunnen bijvoorbeeld forse schadeclaims aan hun broek krijgen als gevolg van wateroverlast die zij redelijkerwijs hadden kunnen voorkomen. Dat blijkt uit een recente uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank in Middelburg. De hemelwaterzorgplicht van gemeenten gaat verder dan het doorrekenen van de riolering met een standaard regenbui ( bui 08 ). De zorgplicht betreft ook regenwater dat bij een extreme bui op straat komt. De gemeente moet maatregelen treffen, die redelijkerwijs van haar verwacht kunnen worden, om te voorkómen dat dit regenwater schade aan woningen en bedrijven kan veroorzaken. Daarvoor moet de gemeente inzicht hebben in zowel de ondergrondse als de bovengrondse afvoermogelijkheden, -beperkingen en risico s. 1.3 Geldigheidsduur De gemeente stelt zelf de geldigheidsduur van het GRP vast. De geldigheidsduur van dit GRP is vijf jaar, de planperiode loopt van 2011 tot en met De planningshorizon voor de ontwikkeling van rioolheffing en voorzieningen bedraagt 60 jaar. 1.4 Totstandkoming De inhoud van dit vgrp is afgestemd met de waterschappen en de provincie Drenthe. Waterschap Reest en Wieden vertegenwoordigde in het totstandkomingproces ook de overige drie waterschappen waarmee Midden-Drenthe te maken heeft, te weten Hunze en Aa s, Noorderzijlvest en Velt en Vecht. De afstemming is bereikt door ambtelijk overleg tijdens het opstellen van het vgrp. Het Ontwerp vgrp is voor een reactie naar de waterschappen en de provincie Drenthe verzonden. De reacties van de waterschappen, alsmede van de provincie, zijn opgenomen als bijlage 13. Toevoeging: Op 31 maart 2011 heeft de gemeenteraad het Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Midden-Drenthe vastgesteld. Het raadsvoorstel en besluit zijn toegevoegd aan bijlage Leeswijzer Het vgrp kent een logische opbouw; van analyse (hoofdstuk 2 en 3), via doelen en eisen (hoofdstuk 4) naar planning en realisatie (hoofdstuk 5 en 6). In hoofdstuk twee evalueren we de afgelopen planperiode Hierbij wordt nagegaan of en hoe geplande maatregelen uit het vorige GRP zijn gerealiseerd. Hoofdstuk drie geeft de kenmerken van rioolstelsel, de voorzieningen en het beleid zoals deze momenteel zijn. Voor nadere (technische) informatie en gegevens omtrent voorzieningen wordt verwezen naar de Basisrioleringsplannen (BRP-en). In hoofdstuk vier beschrijven we in algemene termen wat Midden- Drenthe in de komende planperiode met haar rioolbeheer en beleid wil bereiken. Dit wordt gespecificeerd in een tabel met doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden. Hierbij zijn de doelen van de gemeente uitgesplitst naar de drie wettelijke zorgplichten. Om doelen te bereiken moeten maatregelen Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

13 worden uitgevoerd. De maatregelen die voor de planperiode staan beschreven in hoofdstuk vijf. De beschreven maatregelen, het onderhoud en de vervanging van het riool moeten worden gefinancierd en georganiseerd. In hoofdstuk zes staat hoe Midden-Drenthe de drie zorgplichten financiert en hoe de gemeentelijke organisatie zorg draagt voor de realisatie van het vgrp. Kort samengevat beschrijft dit vgrp ten aanzien van de drie zorgplichten: 1) Wat hebben we gedaan? (hoofdstuk 2) 2) Wat hebben we? (hoofdstuk 3) 3) Wat willen we? (hoofdstuk 4) 4) Wat gaan we doen? (hoofdstuk 5) 5) Wat kost het? (hoofdstuk 6) Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

14 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

15 2 EEN KORTE TERUGBLIK (WAT HEBBEN WE GEDAAN) 2.1 Inleiding In het vorige GRP, met planperiode , zijn doelen en maatregelen geformuleerd. In dit hoofdstuk evalueren we in hoeverre de plannen van de gemeente in de afgelopen periode zijn gerealiseerd. In het vorige GRP zijn uit te voeren activiteiten verdeeld in onderzoeken en maatregelen. Onder maatregelen wordt verstaan: onderhoud, reparatie, renovatie vervanging en verbetering. Per beschreven onderzoek of maatregel beschrijven we de status. In hoofdstuk 2.4 besteden we extra aandacht aan de uitkomsten van de enquête naar overlast die in 2009 is uitgevoerd. Tenslotte wordt de ontwikkeling van het rioolrecht beschreven. 2.2 Evaluatie onderzoeken Inventarisatie In 2006 is volgens planning een beheerpakket aangeschaft. Het vullen van dit pakket met gegevens heeft de afgelopen periode de nodige inspanning vereist. Alle analoge gegevens zijn gedigitaliseerd. Op dit moment is het beheerpakket voor 90% gevuld met informatie over de leidingen en kan het door de gemeente worden gebruikt voor beheer-, sturing- en beslisinformatie. Alleen een beperkt percentage van de onderliggende detailinformatie ontbreekt. Het betreft een deel van de diameters, jaar van aanleg en / of het materiaal van de buis. Het beheerpakket wordt de komende planperiode geoptimaliseerd Inspectie Er werd uitgegaan van gemiddeld 11,8 km te inspecteren riolering per jaar. Om een beter inzicht in de kwaliteit van de riolering te verkrijgen, is er in praktijk meer geïnspecteerd, te weten 15,5 km per jaar. In totaal is tot km van de ruim 250 km vrijvervalriolering geïnspecteerd. Een klein deel van wat is geïnspecteerd (10 km) is niet verwerkt in het beheerprogramma. Door het sterk toegenomen inzicht in de kwaliteit van de riolering kon de inspectie- en vervangingsplanning voor de komende jaren geoptimaliseerd worden (zie hoofdstuk 5). Totaal 150,8 16, ,7 13, ,3 18, ,3 11, ,4 10, ,2 0,0 50,0 100,0 150,0 200,0 Figuur 1: aantal kilometers geïnspecteerde riolering Advisering derden en rapportage waterschap Alle bergbezinkbassins zijn voorzien van meetregistratie. Deze maatregel is mede uitgevoerd in het kader van de Wvo koepelvergunning. Jaarlijks zijn de resultaten van de metingen gerapporteerd aan het waterschap. Monitoring van overstorten wordt in samenwerking met de waterschappen en de Drentse gemeenten opgepakt. Het geplande onderzoek naar de verontreiniging van waterbodems bij gemengde riooloverstorten is nog niet uitgevoerd, aangezien onduidelijk was waar meting het meest doelmatig is. In overleg met het waterschap is deze maatregel doorgeschoven naar de komende planperiode. Dit onderzoek vormt de input voor het op te stellen gemeentelijk Baggerplan. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

16 2.2.4 Afvoerend oppervlak en herberekening In de vergunningsvoorwaarden van de waterschappen is opgenomen dat eens per vijf jaar een actualisatie van het afvoerend oppervlak noodzakelijk is. Wanneer het afvoerend oppervlak 10% of meer afwijkt is een herberekening noodzakelijk. Op basis van voortschrijdend inzicht bestond het vermoeden dat het afvoerend oppervlak aanzienlijk groter is dan in de oude berekeningen als uitgangspunt was aangenomen. Om deze reden zijn door middel van Basis Rioleringsplannen (BRP s) herberekeningen uitgevoerd van de gebieden die afvoeren naar de rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI s) van Westerbork, Echten, Smilde en Beilen. Medio 2010 zijn de resultaten van deze herberekeningen opgeleverd Waterplan Zoals gepland heeft de gemeente Midden-Drenthe samen met het waterschap Reest en Wieden een waterplan opgesteld (zie hoofdstuk 3.4). Onderdeel van dit waterplan is een afkoppelkansenkaart en een inventarisatie (grond)wateroverlast. In het waterplan is het beleid ten aanzien van waterbeheer in Midden- Drenthe uitgewerkt van een visie tot concrete maatregelen Afkoppelplan en OAS Beilen Voor Beilen is een afkoppelplan opgesteld en een Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem (OAS) uitgevoerd. Uit het Basis Rioleringsplan voor Beilen kwam naar voren dat afvoerend oppervlak in Beilen aanzienlijk groter is dan eerder is aangenomen. De gevolgen zijn: meer water op straat (waterhinder en overlast) en een grotere vuiluitworp vanuit de riooloverstorten op oppervlaktewater. In de OAS Beilen en in het Afkoppelplan zijn maatregelen beschreven en uitgewerkt om wateroverlast en vervuiling van het oppervlaktewater te verminderen. De maatregelen die de gemeente voor haar rekening neemt zijn meegenomen in dit vgrp Gewenst doel van onderzoek uit GRP Gegevensbestanden en beheertekeningen zijn actueel. Er is een goed inzicht in de toestand van riolen, het functioneren van de riolering en de te verwachten investeringen. Ten aanzien van het doel dat in het vorige GRP is gesteld voor onderzoek geldt dat een grote verbeterslag is gemaakt. Gegevensbeheer is sterk verbeterd, net als het (theoretische) inzicht in toestand en functioneren van de riolering. Om doelmatige maatregelen te kunnen garanderen is een beter inzicht in het daadwerkelijk functioneren noodzakelijk (meten aan de riolering). 2.3 Evaluatie maatregelen Straatvegen en reinigen kolken en vrijvervalriolen In het vorige GRP is uitgegaan van een reinigingsfrequentie van de kolken van tweemaal per jaar. In de praktijk is dat nu eens per jaar voor kolken en twee keer per jaar voor de meest kritische kolken. De straten worden driemaal per jaar geveegd. De meldingen die binnenkomen hebben met name betrekking op water dat voor de kolken blijft staan en storingen die te wijten zijn aan vervuiling van het rioolstelsel vanaf de straat. Het straatvegen en het reinigen van straatkolken wordt momenteel voor 60% doorberekend in de rioolheffing, waar dit voorheen uit de algemene middelen werd gefinancierd. Straatvegen en reinigen van kolken zorgt voor een schonere riolering. Foto: rioleringswerk Midden-Drenthe Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

17 2.3.2 Vervanging, renovatie en reparatie van vrijvervalriolen Bij vervanging is de werkwijze gehanteerd zoals beschreven in het GRP. Op basis van leeftijd en de kwaliteit is (en wordt) bepaald of een riool, vaak in combinatie met andere werkzaamheden zoals wegenonderhoud of herstructurering, wordt vervangen. Het budget voor vervanging in de periode (à ,-) is niet volledig benut. Tot mei 2010 is besteed. Het resterende deel wordt gebruikt voor het afkoppelen van de Zuidmaten en het loskoppelen van de Vonderkampen. Het afkoppelen (in combinatie met herstraten) van de Zuidmaten is nog niet uitgevoerd vanwege de ontwikkelingen bij de DOMO. Om de maatregelen in de Vonderkamp te kunnen uitvoeren moet eerst het riool in de Torenlaan zijn vergroot. In 2008 is het rioolstelsel van de kern Beilen opnieuw berekend. De vorige berekening heeft midden jaren negentig plaatsgevonden. Uit de herberekening blijkt dat het rioolstelsel onvoldoende functioneert, zowel op het gebied van milieu (vuiluitworp via de overstorten) als op hydraulisch gebied (afstroming en functioneren van het stelsel). Samen met het waterschap is een studie gedaan naar de meest optimale oplossingen voor het reduceren van de problemen. Deze zijn verwoord in de Quick Scan Optimalisatiestudie afvalwatersysteem Beilen. Een van de maatregelen is een diametervergroting in de riolering ter plaatse van de Torenlaan om het hydraulisch functioneren in het zuid oostelijke gedeelte van Beilen te verbeteren. Omdat de gemeente al plannen had voor het herinrichten van de Torenlaan is het een logische keus geweest om gelijk ook de diametervergroting mee te nemen. Het GRP had hier niet in voorzien. De gemeenteraad heeft hier toen 1,2 miljoen voor vrijgemaakt om de diametervergroting mogelijk te maken. Van dit bedrag is inmiddels ongeveer ,- besteedt. Het resterende deel wordt gebruikt voor (riool)werkzaamheden in de Paltz, de Julianastraat en voor het afkoppelen van de Markt. In 2009 is het afkoppelplan Beilen opgesteld. Deze heeft als doel om goed in beeld te hebben waar de gemeente wil afkoppelen, om zodoende mee te kunnen liften met de projecten in Beilen. De kansen die zich voordeden zijn verzilverd. De riolering van de kernen Westerbork, Hoogersmlde, Smilde, Bovensmilde, Hijken, Hooghalen, Witteveen, Wijster en Nieuw-Balinge zijn in 2010 opnieuw berekend. De resultaten laten hetzelfde beeld zien als in Beilen. De uitwerking van de berekeningen zijn nog niet definitief maar wel zover dat een inschatting van de kosten wel goed mogelijk is. De kosten (à 2,14 miljoen) zijn meegenomen in de financiële opzet van dit GRP, grotendeels na de De kernen waarvoor in de afgelopen periode geen herberekening heeft plaatsgevonden, zullen in de komende planperiode meegenomen worden. In de planperiode zal integraal gekeken worden naar alle maatregelen om zodoende doelmatige oplossingen te bereiken. Hiervoor vindt afstemming plaats met de waterschappen, andere werkterreinen binnen de gemeente en de resultaten van de metingen aan de riolering die de komende periode uitgevoerd worden Vervanging, renovatie en reparatie van overige objecten Naast de reguliere vervanging is het tegengaan van regenwateraansluitingen op het drukriool een aandachtspunt. Regenwater op drukriolering verstoort een goede werking en resulteert in extra draaiuren van pompen en gemalen (dus extra slijtage en energiekosten). De geplande extra controles en waar mogelijk de afkoppeling van het hemelwater van de drukriolering, is in de afgelopen planperiode niet uitgevoerd (er was ook geen budget voor opgenomen). Deze maatregel schuift door naar dit vgrp omdat noodzakelijk blijft om inzicht te krijgen in aantal foutaansluitingen en de gevolgen hiervan. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

18 Voorzien was dat 38% van het pompenbestand aan vervanging toe was. Aangezien de kwaliteit van de pompen beter was dan verwacht, is 30% van de pompen daadwerkelijk vervangen. Een grote vervangingsronde is in de komende planperiode niet voorzien, omdat de meeste pompen nog in goede staat verkeren Verbetering hydraulisch en milieutechnisch functioneren Om te voldoen aan de basisinspanning zijn 34 noodoverlaten dichtgezet en is één overstort verplaatst. Door de uitvoering van deze maatregelen voldoet Midden-Drenthe aan de basisinspanning Waterkwaliteitsspoor Tijdens de planperiode zijn de overstorten in Midden-Drenthe geanalyseerd in het kader van het waterkwaliteitsspoor. Negen overstorten worden aangemerkt als urgente knelpunten. Voor deze negen overstorten moet de gemeente een plan van aanpak opstellen. In 2010 stelt het waterschap Reest en Wieden beleid omtrent het waterkwaliteitspoor vast. Op basis van dit beleid wordt het plan van aanpak heroverwogen. In overleg tussen gemeente en waterschap wordt het plan van aanpak vastgesteld Zorg voor afvloeiend hemelwater In het vorige GRP is besloten om per situatie te beoordelen of afkoppelen wenselijk is. Het (afkoppel)beleid is in de afgelopen planperiode voor Beilen uitgewerkt in een afkoppelplan. Voor de andere kernen wordt nog een afkoppelplan opgesteld. De investeringen voor het afkoppelen is geraamd op 1,8 miljoen, bij uitvoering van alle projecten (in Beilen, uitgaande van autonome uitvoering). Tegenwoordig wordt er anders aangekeken tegen het afkoppelen van riolering als ten tijde van het schrijven van het vorige GRP. De doelmatigheid van het afkoppelen wordt een steeds belangrijker criterium. In dit vgrp verwoorden we daarom hoe de gemeente Midden-Drenthe in de planperiode doelmatig afkoppelt (zie hoofdstuk 4.5). In Beilen waren drie plaatsen waar zich water op straat problemen voordeden; Brunstingerstraat, Hijkerweg en De Vonderkampen. Inmiddels zijn of worden hier maatregelen uitgevoerd om de overlast situaties in de toekomst te reduceren. In de nabije toekomst zal duidelijk worden hoe effectief de genomen maatregelen zijn Zorg voor overtollig grondwater Om grondwater problematiek inzichtelijk te maken heeft de gemeente een enquête uitgevoerd (zie hoofdstuk 2.4). Deze maatregel vloeide voort uit het waterplan. 2.4 Water in beeld (enquête wateroverlast) In mei 2009 heeft de gemeente een enquête uitgevoerd waarbij inwoners van Midden- Drenthe de mogelijkheid kregen om melding te doen van situaties van (grond)wateroverlast. Dit project vloeide voort uit het waterplan. Als resultaat van de enquête zijn er 330 meldingen binnengekomen. Hierdoor is er een goed beeld ontstaan van de locaties waar wateroverlast wordt ervaren door de inwoners. 56% Overzicht ervaren wateroverlast 2% 3% 15% 24% Figuur 2: overzicht ervaren wateroverlast overlast van sloten en/of vijvers water in bermen en/of plantsoenen water in de tuin water onder de woning water op straat Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

19 De gemeente heeft samen met het waterschap de overlastlocaties verder onderzocht. Hierbij is geïnventariseerd: - of er daadwerkelijk sprake is van onacceptabele (grond)wateroverlast of dat de onder hinder van beperkte aard valt - wat de oorzaak van de overlast is en wie hiervoor verantwoordelijk is. De uitkomsten van de enquête zijn gebruikt bij het opstellen van de BRP-en in 2010 en leiden tot maatregelen en projecten die worden meegenomen in dit vgrp. In bijlage 4 (Water in beeld) is het verslag van de enquête opgenomen. 2.5 Benchmark In het najaar van 2008 heeft Midden-Drenthe meegedaan aan de benchmark rioleringszorg. In de benchmark zijn de prestaties ten aanzien van rioleringszorg afgezet tegen de gemiddelde prestaties van groot aantal andere gemeenten. Voor het vergelijken van de gemeenten zijn een groot aantal prestaties van de gemeenten gemeten. Deze prestaties zijn gecategoriseerd in negen Kritische Prestatie-indicatoren (KPI s). Figuur 3: uitkomsten benchmark rioleringszorg In bovenstaande figuur zijn de prestaties van Midden-Drenthe afgezet tegen het gemiddelde van de deelnemende gemeenten. Opvallend is dat op een aantal KPI s boven het gemiddelde wordt gescoord en op een aantal onder het gemiddelde. De benchmark is een momentopname waarbij in dit geval 1 januari 2007 als peildatum is genomen. De uitkomsten de benchmark waren voor Midden-Drenthe een bevestiging van wat bekend was. Het beleid in het vorige GRP anticipeerde hier al op, waardoor maatregelen waren gepland op de KPI s waarop Midden-Drenthe minder goed scoorde. Na 2008 zijn herberekeningen uitgevoerd van het afvoerende oppervlak, is het beheerpakket verder geactualiseerd en het hydraulisch functioneren is herberekend. Hierdoor heeft de gemeente een inhaalslag gemaakt op de KPI s Databasebeheer en Inzicht in toestand en functioneren. De uitgaven Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

20 aan rioleringszorg per inwoner liggen boven het gemiddelde. Zoals ook in het vorige GRP is aangegeven, wordt dit veroorzaakt doordat er veel lengte aan riolering per aansluiting is. Dit is kenmerkend voor een landelijke gemeente. Dit geldt ook voor de KPI Activiteitenniveau. De gemeente heeft een relatief grote buitendienst, indien deze wordt afgezet tegen aantal inwoners. Wanneer de KPI s Rioleringszorg per inwoner en Activiteitenniveau zou zijn afgezet tegen de lengte van de riolering, dan zou het beeld anders zijn. Ook de score op de KPI meldingen houdt verband met de landelijke kenmerken van de gemeente; hoog per inwoner, laag (of lager) per kilometer riolering. Midden-Drenthe scoort goed op planrealisatie, omdat de geplande werkzaamheden ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. Er wordt goed gescoord op Milieu-inspanning, mede omdat wordt voldaan aan de basisinspanning. 2.6 Evaluatie rioolrecht De gemeente Midden-Drenthe hanteert het waterverbruik als grondslag voor het rioolrecht (vanaf 2010 rioolheffing). Een jaarlijkse stijging van het rioolrecht met 10,- was gepland. Een extra inflatiecorrectie is niet toegepast. Verhoging van het rioolrecht was noodzakelijk om op termijn kostendekkend te zijn, de negatieve stand van de voorziening te niet te doen en nieuw beleid te kunnen financieren. De jaarlijkse verhoging van 10,- is doorgevoerd, in 2007 was er een extra verhoging van 7,50. In 2009 was er een extra verhoging van 6,- ten behoeve van maatregelen in de Torenlaan. jaar rioolheffing Figuur 4: ontwikkeling rioolrecht Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

21 3 DE HUIDIGE SITUATIE (WAT HEBBEN WE) 3.1 Inleiding Afvalwaterzuivering De gemeente Midden-Drenthe heeft een oppervlak van hectare en het inwonertal bedraagt (peildatum 1 januari 2010). Het afvalwater dat binnen de gemeente vrijkomt, wordt afgevoerd naar een viertal rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI), te weten RWZI Beilen, RWZI Westerbork, RWZI Smilde en RWZI Echten. Figuur 5: Overzicht afvoerend gebied per rioolwaterzuiveringsinstallatie Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

22 3.2 Overzicht aanwezige voorzieningen Typen riolering In Midden-Drenthe zijn verschillende typen rioolstelsels aanwezig. In het stedelijke gebied ligt vooral vrijvervalriolering. De totale lengte hiervan bedraagt 252 km. In het buitengebied wordt doorgaans persriool gebruikt. Midden- Drenthe is een landelijke gemeente, waardoor er relatief veel persriool aanwezig is, te weten 212 km. Figuur 6: overzicht type riolering Vrijverval Persriool Vacuumriool Vrijverval (verzamelriool bij persriool) Pompen en gemalen De gemeente bezit circa 760 pompen en 57 grotere gemalen. De buitendienst voert zelf de reparaties, het beheer en onderhoud uit van de pompen en gemalen. Aan de gemalen wordt om de duizend draaiuren preventief onderhoud gepleegd Riolering buitengebied Midden-Drenthe kent een relatief groot buitengebied. De afgelopen tien jaar heeft de gemeente fors ingezet op het saneren van de ongezuiverde lozingen in het buitengebied. Binnen de gemeentegrenzen zijn geen ongezuiverde lozingen meer. Het overgrote deel van de percelen heeft een aansluiting op de rioleringen. 125 percelen zijn voorzien van een IBA. De IBA s zijn in beheer van het waterschap. De gemeente draagt hiervoor een bedrag af aan het waterschap, dit is verwerkt in de exploitatie. 3.3 Toestand riolering Leeftijd riolering De oudste riolering in Midden-Drenthe dateert uit de jaren vijftig. Ruim 24 kilometer riool dateert uit deze periode. In verband met de verwachte theoretische levensduur van zestig jaar moet deze riolering de komende tien jaar worden vervangen. De echte vervangingspiek is te verwachten vanaf 2030, omdat de meeste riolering vanaf de jaren zeventig is aangelegd. Het nevenstaande figuur toont de periode van aanleg van de bestaande riolering. lengte [m] periode van aanleg vrijvervalriolering onbekend Figuur 7: periode van aanleg vrijvervalriolering Kwaliteit riolering De inspectieresultaten van de riolering geven geen aanleiding de technische levensduur van de riolering in Midden-Drenthe te verlagen Hydraulisch functioneren Zoals in paragraaf is aangegeven functioneren veel stelsels onvoldoende. De komende planperiode wordt benut om de meest doelmatige maatregelen te bepalen voor het verbeteren van het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van de vrijvervalriolering. Voor de kernen waarvoor nog geen nieuw BRP is opgesteld, zal in de planperiode de riolering opnieuw worden berekend. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

23 3.4 Waterplan Midden Drenthe In 2007 hebben de gemeente Midden-Drenthe en Waterschap Reest en Wieden een waterplan opgesteld voor het grondgebied van Midden-Drenthe. In het Waterplan is de gezamenlijke watervisie van beide partijen verwoord en worden doelen gesteld voor het waterbeheer. Om deze doelen te realiseren zijn in het waterplan maatregelen geformuleerd. De looptijd van het waterplan is Met het waterplan willen de partijen het volgende bereiken. - Verbeteren van de samenwerking en afstemming tussen de gemeente en het waterschap Reest en Wieden; - Verbeteren van de samenwerking en afstemming beleidsterrein binnen de gemeente Midden-Drenthe (m.n. in relatie tot water); - Uitgangspunten en afspraken t.a.v. het beheer van oppervlaktewater; - Aandacht voor de invloed van waterwinning op het grondgebied van de gemeente; - Aandacht voor lokale wateroverlast; - Visie op waterberging en inzichtelijk maken van wateropgaven in het stedelijk gebied; - Duurzaam materiaalgebruik en duurzaam bouwen. Foto: Waterplan In bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de maatregelen die voortvloeien uit het waterplan. 3.5 Van rioolrecht naar rioolheffing Op 1 januari 2008 is de rioolheffing ingevoerd. De rioolheffing komt in de plaats van de rioolrechten. Tot 1 januari 2010 mochten gemeenten nog rioolrechten heffen. Vanaf 2010 is de rioolheffing het aangewezen financieringsinstrument. De rioolheffing is een belasting. Dat betekent dat het verband tussen het directe belang van de betalers en de gemeentelijke voorzieningen is losgelaten. Toch is de rioolheffing daarmee nog niet een normale belasting. Anders dan bij bijvoorbeeld de OZB mogen de opbrengsten van de rioolheffing maar aan één doel worden uitgegeven, te weten: de gemeentelijke watertaken. Fiscaaljuridisch wordt de rioolheffing daarom een bestemmingsbelasting genoemd. De gemeente kán er voor kiezen twee afzonderlijke heffingen in te voeren. Uit de tekst van artikel 228a Gemeentewet blijkt dat de gemeente niet de vrije keuze heeft. Als de gemeente twee heffingen wil invoeren, moet het één heffing voor het huishoudelijk afvalwater en één heffing voor het hemel- en grondwater zijn. Andere combinaties van twee heffingen zijn niet toegestaan. Het lijkt op de korte termijn lastig om over te gaan op twee heffingen. De gemeente moet hiervoor een splitsing maken tussen de kosten die gepaard gaan met de zorgplicht voor afvalwater en de kosten voor de zorgplichten voor hemelen grondwater. Met name voor gemeenten waar in het verleden veel gemengde stelsels aangelegd zijn, is dit bewerkelijk. De gemengde stelsels voeren zowel afvalwater als hemelwater af. Het met terugwerkende kracht splitsen van de investeringskosten van deze stelsels is een ingewikkelde klus, waarbij niet eenduidig te onderbouwen aannames gedaan moeten worden. Een tweede punt bij het instellen van twee heffingen is dat het overgrote deel van de percelen zowel afvalwater als hemelwater aanbieden aan de gemeente. Bij een splitsing, ontvangen deze allemaal twee aanslagen. Dubbel werk, terwijl via differentiatie in een enkelvoudige heffing een vergelijkbaar resultaat kan worden bereikt. De VNG heeft de gemeenten daarom geadviseerd om voorlopig de rioolheffing (nog) niet te splitsen. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

24 De gemeente Midden-Drenthe heeft besloten (vooralsnog) één heffing in te stellen. Om de bevoegdheid tot heffen uit de Gemeentewet daadwerkelijk om te zetten in een rioolheffing heeft de gemeente (gemeenteraad) een belastingverordening vastgesteld. In de gemeentelijke verordening rioolheffing heeft de gemeenteraad alle praktische zaken die van belang zijn voor de heffing geregeld. In welke situaties moet er betaald worden (belastingplicht), wie moet er betalen (belastingplichtige), waarover moet betaald worden (heffingsmaatstaf) en: hoe hoog is het tarief Nieuwbouw en kosten voor aansluitingen Bij nieuwbouwplannen wordt een gescheiden stelsel aangelegd, mits de situatie dit toelaat. In de bestemmingsplanfase krijgt waterbeheer een plaats door middel van de watertoets. Het vasthouden van hemelwater in het eigen gebied is hierbij een belangrijk uitgangspunt. De kosten voor ontwerp, bestekgereedmaken en aanleg van nieuwe riolering, komen ten laste van de bettreffende (grond)exploitatie. Nieuwe aanleg wordt dus niet gefinancierd uit de rioolheffing. Foto: Nieuwbouwproject Markant in Beilen Een eigenaar is zelf verantwoordelijk voor de aansluiting van de perceelriolering tot aan het hoofdriool en betaalt de kosten voor een eventuele ontstopping 2. De eigenaar moet zelf een bedrijf inschakelen voor een ontstopping. Bij eventuele werkzaamheden aan het wegdek dient de gemeente ingeschakeld te worden. De gemeente is verantwoordelijk voor technische gebreken (verzakking, wortelingroei, kapotte buis) van het gedeelte van de rioolleiding op openbaar terrein. 1 Tekst in deze paragraaf (deels letterlijk) afkomstig uit Bestuurlijk Handboek Riolering en Stedelijk Watermanagement, HoLaPress Communicatie, Gemeente Middenveld, Besluit beheer en onderhoud rioolaansluitingen, november 1998 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

25 4 GEWENSTE SITUATIE EN STRATEGIEËN (WAT WILLEN WE) 4.1 Uitgangspunten goed rioolbeheer De gemeente geeft uitvoering aan de drie gemeentelijk zorgplichten en realiseert en beheert het rioolstelsel. De voorzieningen en het rioolbeheer dragen bij aan kwaliteit van de openbare ruimte en woonen leefomgeving. Hiermee draagt de gemeente bij aan de volgende maatschappelijke belangen: - Bescherming volksgezondheid: de gemeente verwijdert het stedelijke afvalwater uit de directe leefomgeving (zorgplicht afvalwater); - Droge voeten: de gemeente verzamelt en verwerkt het regenwater (en mogelijk grondwater) en verwijdert het regenwater uit de bebouwde omgeving (zorgplicht hemelwater en grondwater); - Schoon water en een schone bodem: door de aanleg van voorzieningen voorkomt de gemeente dat ongezuiverd stedelijk afvalwater of verontreinigd regenwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater terechtkomt (zorgplicht hemelwater en afvalwater). De bovenstaand genoemde maatschappelijke belangen vertalen we naar een aantal doelen die als uitgangspunt dienen voor het rioolbeleid van de gemeente Midden-Drenthe voor de periode Doel 1: Doel 2: Doel 3: Doel 4: Doel 5: Doel 6: Inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater naar een RWZI. Inzamelen en transporteren van hemelwater naar oppervlaktewater of RWZI. Voorkomen dat de grondwaterstand structureel nadelige gevolgen heeft voor de bestemming van een grond. Het voorkomen van wateroverlast voor burgers en bedrijven. Doelmatige beheren en onderhouden van rioolstelsel en bijbehorende voorzieningen. Doelmatig beschermen van de volksgezondheid en het milieu tegen (onnodige) vuilemissies. Doel, functionele eisen, maatstaven, meetmethoden (DoFeMaMe) Om een goede leesbaarheid te waarborgen volgt dit vgrp niet de Leidraad Riolering. Wel wordt invulling gegeven aan het DoFeMaMe-principe zoals opgenomen in de Leidraad Riolering. In bijlage 7 zijn in tabelvorm de doelen, zoals hierboven benoemd, nader uitgewerkt. Hieronder volgt een korte uitleg van het DoFeMaMe principe. De doelen (Do) beschrijven wat de gemeente wil bereiken en de functionele eisen (Fe) geven aan welke voorwaarden moet worden voldaan en hoe het gestelde doel wordt gerealiseerd. De doelen specificeren we met functionele eisen voor de gemeentelijke zorgplichten. Functionele eisen zijn vaak kwalitatief gedefinieerd en maatstaven (Ma) maken de functionele eis kwantitatief toetsbaar. De meetmethode (Me) geeft aan hoe de functionele eis kan worden getoetst. 4.2 Zorgplicht afvalwater De zorgplicht voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater is opgenomen in artikel van de Wet milieubeheer (Wm). De gemeente moet al het (huishoudelijk) afvalwater dat binnen de gemeentegrenzen vrijkomt, inzamelen en naar een RWZI brengen. Dit kan door middel van riolering, maar er mag ook gekozen worden voor andere passende voorzieningen, zolang het effect minimaal vergelijkbaar is. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

26 Artikel Wet milieubeheer 1. De gemeenteraad of burgemeester en wethouders dragen zorg voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen, door middel van een openbaar vuilwaterriool naar een inrichting als bedoeld in artikel 3.4 van de Waterwet Gewenste situatie afvalwater Hoofddoel van de zorgplicht voor afvalwater is bescherming van de volksgezondheid, voorkomen van wateroverlast en voorkomen dat ongezuiverd afvalwater in bodem of oppervlaktewater terecht komt. Doel 1: Inzamelen en transporteren van stedelijk afvalwater naar een RWZI Midden-Drenthe wil een doelmatige inzameling en transport van het afvalwater. Het is niet doelmatig om overal riolering aan te leggen. In sommige gevallen kiest de gemeente er voor andere systemen voor de zuivering van stedelijk afvalwater toe te passen. In overleg met het waterschap stelt de gemeente per situatie het beste alternatief vast. Doel 4: Het voorkomen van wateroverlast voor burgers en bedrijven Midden-Drenthe wil afvalwateroverlast voorkomen en indien zich overlastsituaties voordoen, deze doelmatig oplossen. Een definitie en een uitwerking van afvalwateroverlast is opgenomen in deze paragraaf. Doel 5: Doelmatig beheren en onderhouden van het rioolstelsel en bijbehorende voorzieningen Midden-Drenthe wil voldoende inzicht in het functioneren en in de staat van onderhoud van de te beheren voorzieningen. Doel 6: Doelmatig beschermen van het milieu tegen (onnodige) vuilemissies. Midden-Drenthe wil ongewenste emissies uit overstorten voorkomen, zodat het oppervlaktewater en de bodem minimaal wordt belast met afvalwater (basisinspanning en waterkwaliteitspoor). Strategie afvalwater De bovenstaande doelen worden gerealiseerd door onderzoek uit te voeren en met metingen de kennis van het stelsel (en het daadwerkelijk functioneren daarvan) te vergroten. Deze kennis wordt geborgd binnen de organisatie via onder andere het beheerpakket, GIS en Mozard. In de toekomst kan met de opgedane kennis objectief worden gekozen voor de meest doelmatige maatregelen. Voorbeelden van maatregelen om kennis te vergroten en te borgen zijn meten (maatregel 1.1), afspraken waterpartners (mtr. 1.2), optimaliseren beheerpakket (mtr. 1.3), werkafspraken (mtr. 1.4), registratie afgekoppelde oppervlakken (mtr. 1.5) en implementeren Mozard en vastleggen afspraken ten aanzien van Waterloket (mtr. 4.1). Ook de komende planperiode wordt er beheer en onderhoud aan het stelsel uitgevoerd om een optimaal functioneren te waarborgen. De beheerfrequentie wordt voor enkele aspecten aangepast: straatvegen (mtr. 1.6), kolkenreinigen (mtr. 1.7) en inspectie en reiniging (mtr. 1.8). Tot slot nemen we ook in deze planperiode maatregelen om wateroverlast te voorkomen (maatregelen uit BRP-en, mtr. 1.10) Middelen De technische middelen die we gebruiken zijn IBA s, drukriolering, vacuümriolering en gesloten vrijverval rioleringen en randvoorzieningen. De financiële middelen komen uit de rioolheffing. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

27 4.2.3 Samenwerking met waterpartners Midden-Drenthe ziet de meerwaarde van samenwerking met de waterpartners. De komende periode wordt samen met de waterpartners de meerwaarde van samenwerking op het gebied van (onder meer) beheer en onderhoud in beeld gebracht. Een voorbeeld hiervan is het monitoringsprogramma van overstorten tussen gemeenten en waterschap Reest en Wieden Afvalwateroverlast en afvalwaterhinder Definitie afvalwateroverlast Wij spreken van afvalwateroverlast indien: - afvalwater (als gevolg van een storing of calamiteit) op straat staat en/of huizen of gebouwen instroomt; - afvalwater afkomstig uit een gemengd rioolstelsel langer dan 4 uur op straat staat óf indien dat in ernstige mate stinkt en / of er veel verontreinigingen in aanwezig zijn (volksgezondheidsrisico). - afvalwater via de straat huizen of gebouwen instroomt; - afvalwater overloopt uit toiletten; - afvalwater verkeersaders en doorgaande (ontsluitings)wegen en tunnels gedurende meer dan twee uur blokkeert; - afvalwater langer dan 4 uur hinder oplevert voor het verkeer (gemotoriseerd, fietsers en voetgangers). - afvalwater langer dan 4 uur in een tuin staat en dit afkomstig is uit het rioleringssysteem. De gemeente wil wateroverlast voor burgers en bedrijven voorkomen. In geval van wateroverlast onderzoekt de gemeente hoe de overlast is ontstaan en: 1. Of maatregelen gewenst dan wel noodzakelijk zijn; 2. Zo ja, welke maatregel(en) het meest doelmatig zijn; 3. Wie verantwoordelijk is voor de uitvoering en bekostiging van deze maatregel(en) Het voorkomen van wateroverlast kan ook betekenen dat de burger zelf maatregelen moet treffen om overlast te voorkomen. 4.3 Zorgplicht hemelwater De Waterwet en de Wet gemeentelijke watertaken geeft gemeenten een zorgplicht voor doelmatige inzameling en verwerking van hemelwater, dat perceelseigenaren redelijkerwijs niet zelf kunnen verwerken. In de oude wetgeving was de gemeente ook al impliciet voor de hemelwaterinzameling verantwoordelijk. Artikel 3.5 Waterwet 1. De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders dragen zorg voor een doelmatige inzameling van het afvloeiend hemelwater, voor zover van degene die zich daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen, redelijkerwijs niet kan worden gevergd het afvloeiend hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen. 2. De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders dragen tevens zorg voor een doelmatige verwerking van het ingezamelde hemelwater. Onder het verwerken van hemelwater kunnen in ieder geval de volgende maatregelen worden begrepen: de berging, het transport, de nuttige toepassing, het, al dan niet na zuivering, terugbrengen op of in de bodem of in het oppervlaktewater van ingezameld hemelwater, en het afvoeren naar een zuiveringtechnisch werk. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

28 4.3.1 Gewenste situatie hemelwater Hoofddoel van de zorgplicht voor hemelwater is het voorkómen van wateroverlast door de inzameling en het transport (en afvoer), dan wel de (al dan niet lokale) verwerking van hemelwater in stedelijk gebied. Doel 2: Inzamelen en transporteren van hemelwater naar oppervlaktewater of RWZI. Voor de hemelwaterzorgplicht hanteert de gemeente de volgende uitgangspunten: - Hemelwater is in principe schoon genoeg om zonder behandeling in het milieu terug te brengen; - Perceeleigenaar is primair verantwoordelijk voor de verwerking van hemelwater op eigen terrein; - Gemeente bepaalt tot wanneer redelijkerwijs van de perceeleigenaren gevraagd kan worden om zelf hemelwater te verwerken; - Vervolgens bepaalt gemeente via welke voorziening het hemelwater doelmatig kan worden ingezameld; - Gemeente kan per verordening regels stellen aan de aanbieding van hemelwater door perceeleigenaren. Strategie hemelwater Midden-Drenthe gaat in de planperiode vaststellen waar afkoppeling wel en waar het geen meerwaarde heeft (maatregel 2.1). Om de (milieu)effectiviteit van een gescheiden stelsel te waarborgen, wordt opgetreden tegen foutaansluitingen (maatregel 2.2, 2.3 en 2.4). Toelichting Het is de verantwoordelijkheid van de perceeleigenaar om het hemelwater zo veel mogelijk zelf te verwerken. Indien het hemelwater door de gemeente wordt ontvangen, is het aan de gemeente om te bepalen hoe het hemelwater wordt verwerkt. Voorbeelden zijn: bergen, transporteren, nuttig toepassen, terugbrengen in bodem of oppervlaktewater of afvoeren naar een RWZI. Bij hemelwater geldt dat lokale lozing van hemelwater in het milieu (al dan niet via een gemeentelijk hemelwatersysteem) de voorkeur geniet boven lozing op een gemengd stelsel. Uiteraard is samenspraak met de waterpartners onontbeerlijk. In bestaand bebouwd gebied met een gemengd stelsel zijn de mogelijkheden voor perceeleigenaren om het hemelwater zélf te verwerken vaak niet aanwezig. Bijvoorbeeld omdat er geen oppervlaktewater is of de infiltratiemogelijkheden (ruimte) en capaciteit beperkt zijn. Het is dan niet redelijk om van perceelseigenaren te vragen hemelwater zelf te verwerken. Bij nieuwbouw wordt de perceelseigenaar verplicht zelf het hemelwater gescheiden aan te leveren, naar oppervlaktewater af te voeren, of te infiltreren Invulling doelmatig afkoppelen De gemeente Midden-Drenthe koppelt verhard oppervlak af indien dit doelmatig is. Bij vervangingen en uitbreiding- en inbreidingsprojecten is afkoppelen een optie die wordt overwogen. Dat wil zeggen dat wordt gekozen voor afkoppelen, tenzij er zwaarwegende redenen zijn om hiervan af te zien. Zolang er voor een betreffende kern geen afkoppelplan aanwezig is wordt uitgegaan van geen afkoppeling. Een analyse van de lokale situatie is dan bepalend. Daarbij worden de volgende uitgangspunten afgewogen: - Afkoppelen en de afvoer van het vrijkomende hemelwater naar voorzieningen, anders dan het afvalwaterriool, moet een meerwaarde bieden ten opzichte van het bestaande systeem en andere alternatieven; - Afkoppelen mag niet leiden tot overbelasting van het oppervlakte water; - Afkoppelen mag niet leiden tot een verschuiving van problemen (met name richting het beheer van de voorzieningen); - De toegepaste hemelwatersystemen moeten goed beheerbaar zijn, bij voorkeur open en zichtbaar; Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

29 - Meerkosten voor gescheiden riolering mogen niet meer dan circa 20,- per vierkante meter bedragen Hemelwateroverlast en hemelwaterhinder Klimaatverandering Het KNMI stelt dat Nederland als gevolg van het broeikasaffect warmer is geworden en met meer hevige regenval te maken heeft gekregen. In het rapport De toestand van het Klimaat 2008 staat dat het klimaat in Nederland sneller verandert dan verwacht. De zomers worden natter en de onweersbuien heviger. Ook blijft een regenwolk meer dan voorheen hangen op één locatie, waardoor er lokaal grote neerslagverschillen kunnen optreden. Het beleid van Midden-Drenthe is er op gericht dat het hemelwater dat in het stedelijk gebied valt, zo min mogelijk wateroverlast veroorzaakt. Onder wateroverlast kan verstaan worden: economische schade, (verkeers)onveiligheid, verminderde leefbaarheid en verminderde volksgezondheid. Allereerst moet duidelijk zijn wat wij onder wateroverlast verstaan (onderscheid in wateroverlast en waterhinder). De afvoercapaciteit van rioolstelsels is en blijft beperkt, waardoor water-op-straat tijdens hevige neerslag onvermijdelijk is. (Regen)water op straat bij zeer zware buien is zelfs een van de ontwerpcriteria bij nieuwe regenwaterstelsels. Wij spreken van regenwateroverlast indien: - regenwater afkomstig uit een gemengd rioolstelsel of hemelwaterstelsel langer dan 4 uur op straat staat óf indien dit in ernstige mate stinkt en / of er veel verontreinigingen in aanwezig zijn (volksgezondheidsrisico). - water via de straat huizen of gebouwen instroomt; - regenwater overloopt uit toiletten; - water verkeersaders en doorgaande (ontsluitings)wegen en tunnels gedurende meer dan twee uur blokkeert; - water langer dan 4 uur hinder oplevert voor het verkeer (gemotoriseerd, fietsers en voetgangers). - water langer dan 4 uur in een tuin staat en dit afkomstig is uit het rioleringssysteem. Wanneer water-op-straat niet tot wateroverlast leidt, is het binnen grenzen acceptabel. Incidenteel mag er water-op-straat staan bij verkeersknooppunten en het mag vaker voorkomen dat er water-op-straat staat bij woningen, maar niet ín een woning. Vaak is water op straat kortdurend van aard en leidt dit niet tot noemenswaardige hinder of schade. Bewoners accepteren water-op-straat wanneer het extreem regent of geregend heeft en dit incidenteel vóórkomt, maar de acceptatie is aan grenzen gebonden. Waar deze grens ligt en in welke gevallen er sprake is van hinder of overlast hangt enerzijds af van de frequentie en locatie van water op straat en anderzijds van de gevolgen. Los daarvan moeten bewoners (leren) accepteren dat er als gevolg van klimaatverandering vaker sprake kan zijn van hevige neerslag en dus ook van water-op-straat. Naast overlast kan er sprake zijn van waterhinder. Voorbeelden van hinder zijn water tussen de trottoirbanden (dat slechts in beperkte mate stinkt en/of geen of in beperkte mate verontreinigingen achterlaat), ondergelopen achterpaden of tuinen. Dit kan overlast worden wanneer de hinder meerdere uren aanhoudt. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

30 4.4 Zorgplicht grondwater De aanpak van grondwaterproblemen is maatwerk. Grondwater(stand)problemen kennen vaak meerdere oorzaken en oplossingen die sterk gevals- en gebiedsafhankelijk zijn. Bovendien hebben particulieren, gemeenten, waterschappen en provincies ieder hun verantwoordelijkheden bij het voorkomen en oplossen van problemen met grondwater. Het is daarom niet eenvoudig om te spreken over algemene maatregelen om grondwaterproblemen tegen te gaan. In de Waterwet is de zogenaamde gemeentelijke zorgplicht voor het grondwater opgenomen. De letterlijke tekst van de wet luidt als volgt: Artikel 3.6 Waterwet 1. De gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders dragen zorg voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort. 2. De maatregelen, bedoeld in het eerste lid, omvatten mede de verwerking van het ingezamelde grondwater, waaronder in ieder geval worden begrepen de berging, het transport, de nuttige toepassing en het, al dan niet na zuivering, op of in de bodem of in het oppervlaktewater brengen van ingezameld grondwater, en het afvoeren naar een zuiveringtechnisch werk Gewenste situatie grondwater Doel 3: Voorkomen dat de grondwaterstand structureel nadelige gevolgen heeft voor de bestemming van een grond. Strategie grondwater Om grondwateroverlast te voorkomen, wordt een beheermaatregel genomen voor drainagestelsels (maatregel 3.1). Verder wordt ingezet op het vergroten van het inzicht (maatregel 3.2 en 3.3). Grondwateroverlast en klachten worden per situatie beoordeeld. Uitgangspunten Concreet betekent de zorgplicht voor grondwater het volgende: 1) De eerste verantwoordelijkheid bij grondwaterproblemen ligt bij de particulier; 2) De gemeente is het eerste aanspreekpunt voor de burger bij structurele grondwaterproblemen; 3) Daarna is het een samenspel van particulieren, gemeenten, waterschappen en provincies; 4) De gemeente treedt op als regisseur bij grondwaterproblemen; 5) De gemeente is niet verantwoordelijk en aansprakelijk voor de grondwaterstand; 6) De zorgplicht werkt niet met terugwerkende kracht en het leidt niet tot aansprakelijkheid voor schadesituaties uit het verleden; 7) De grondwaterzorgplicht is alleen van toepassing op de kwantiteit; 8) De grondwaterzorgplicht is een inspanningsverplichting en geen resultaatsverplichting Grondwateroverlast en grondwaterhinder De definitie voor grondwateroverlast en grondwaterhinder wordt opgenomen in een mogelijk op te stellen grondwaterverordening (deze afweging wordt de komende planperiode gemaakt). Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

31 De gemeente heeft de regie Geen enkele instantie is [alleen] verantwoordelijk en dus aansprakelijk voor de grondwaterstand. Bij klachten over de grondwaterstand maakt de gemeente een analyse van oorzaken, gevolgen en mogelijke maatregelen. De maatregelen bepaalt zij zo veel mogelijk in samenspraak met alle betrokken partijen. Maatregelen voor transport van overtollig grondwater in openbaar gebied komen voor rekening van de gemeente en kan zij bekostigen uit de rioolheffing. De gemeente legt haar grondwaterbeleid vast in het Gemeentelijk Rioleringsplan. Bron: RIONED nieuws, nummer 1, januari Verantwoordelijkheid van burger en gemeente De gemeentelijke zorgplicht is van toepassing op de openbare ruimte in het stedelijk gebied, dus vanaf de perceelsgrens. De particulier is verantwoordelijk voor maatregelen op eigen terrein. De zorgplicht gaat niet zover dat de gemeente ook maatregelen moeten nemen op percelen die in particulier eigendom zijn. Eigenaren dienen zelf te zorgen voor een goede staat van hun percelen en gebouwen. Indien nodig moeten zij zelf waterhuishoudkundige en/of bouwkundige maatregelen treffen. In sommige gevallen kan de gemeente maatregelen nemen in de openbare ruimte om grondwateroverlast op percelen te voorkomen. Wanneer andere werkzaamheden door en binnen de gemeente leiden tot een grondwaterstandverhoging en tot problemen in gebouwen, dan heeft de gemeente de taak de particulieren te waarschuwen en compenserende maatregelen te treffen. Tevens is het de taak van de gemeente om hieraan gerelateerde klachten adequaat af te handelen. Met de uitvoering van de enquête (grond) wateroverlast heeft Midden-Drenthe overlastlocaties in beeld. Op basis van de enquête-uitkomsten gaat de gemeente onderzoeken welke vervolgstappen ondernomen kunnen worden. Rol van de gemeente De gemeenten zijn het aanspreekpunt / loket (lees: aanspreekbaar, niet aansprakelijk) voor problemen met grondwater. Bij dit loket kunnen perceelseigenaren terecht voor vragen en klachten. De gemeente zorgt voor de afwikkeling en voeren achter de schermen overleg met de verantwoordelijke instanties. Ook het waterschap en de provincie zijn verantwoordelijk voor het grondwater. De provincie is in principe verantwoordelijk voor het diepere grondwater, het waterschap voor het peilbeheer. De gemeente is geen (grond)waterbeheerder en de zorgplicht geeft geen specifieke bevoegdheden binnen de verplichting. De gemeente heeft wel een ontwateringstaak om goed (functioneel) gebruik van bebouwd gebied mogelijk te maken en daartoe heeft ze diverse instrumenten tot haar beschikking. Zo bestaat er de mogelijkheid tot het vaststellen van een grondwaterverordening. De gemeente onderzoekt in de planperiode de nut en noodzaak van een grondwaterverordening in Midden-Drenthe. Verder komt de zorg voor het grondwater terug in het bestemmingsplan via de watertoets. Bij de inrichting van een gebied kunnen maatregelen getroffen worden door middel van grondexploitatie (exploitatieovereenkomst) en bouwvoorschriften (denk aan het wel of niet toestaan van kruipruimtes). Daarnaast kunnen via convenanten bestuurlijke afspraken worden gemaakt met betrokken waterpartners. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

32 4.5 Rioolbeheer algemeen Waterloket Wettelijk heeft de gemeente drie functies ten aanzien van haar loketfunctie water. 1. De gemeente is het aanspreekpunt wat betreft riolering en (grond)water in de stad. Bij elke gemeente moet een mogelijkheid bestaan om vragen of klachten over dit onderwerp te melden. Meestal heeft een gemeente hier een meldlijn voor ingericht in de vorm van een telefoonnummer en/of adres. 2. Sinds de inwerkingtreding van de Waterwet is de gemeente frontoffice voor de aanvraag van een watervergunning. Elke watervergunning-aanvrager kan bij de gemeente zijn aanvraag of melding indienen, ongeacht of de gemeente bevoegd gezag is voor deze vergunning. De gemeente dient zorg te dragen voor het doorsturen van de aanvraag of melding naar het desbetreffende bevoegd gezag (Rijkswaterstaat, provincie of waterschap). 3. De Waterwet stelt de gemeenten verplicht, daar waar zich overlast voordoet met grond- en of hemelwater, aan te kunnen tonen (door middel van metingen) wat en hoe groot de overlast is. Watervergunning De Waterwet voegt acht bestaande waterbeheerwetten samen. In de Waterwet gaan zes vergunningen uit eerdere wetten op in één watervergunning. De watervergunning kan bij de gemeente maar ook rechtstreeks bij het bevoegd gezag worden aangevraagd. Als ook een omgevingsvergunning nodig is, kan die samen met de watervergunning bij hetzelfde loket worden aangevraagd. De gemeente zorgt vervolgens voor de doorzending naar de juiste bevoegde instantie. De gemeente kan zelf geen bevoegd gezag zijn voor de watervergunning. Midden- Drenthe en de waterschappen maken werkafspraken over afhandeling van watervergunningaanvragen Communicatie Naast communicatie over het waterloket, zal de gemeente haar burgers ten aanzien van riolering / watersysteem informeren over de volgende onderwerpen: - De inhoud van dit vgrp wordt via de website van Midden-Drenthe toegankelijk voor burgers van de gemeente; - infoavond voor inwoners; - info vóórafgaand aan werkzaamheden / uitvoering; - het stimuleren van goed rioolgebruik door burgers te informeren over de werking van het riool en het gebruik daarvan. In de looptijd van dit GRP zal de gemeente per aspect bepalen wat de meest doeltreffende wijze van communicatie is Duurzaamheid Midden-Drenthe maakt werk van duurzaamheid. De gemeente gebruikt de slogan aangenaam duurzaam en geeft daar invulling aan binnen projecten op diverse terreinen en stimuleert duurzaam en milieubewust gedrag. Met het rioolbeheer en het invullen van de zorgplichten geeft Midden-Drenthe ook invulling aan een duurzamere leefomgeving. Met deze paragraaf sluiten we aan op het milieubeleidsplan van Midden- Drenthe. Het is niet eenvoudig om een uitspraak te doen over duurzaamheidaspecten van riolering en daar goede keuzes op te baseren. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

33 Voor het rioolbeheer kan de duurzaamheid worden vergroot door: - Het materiaal dat wordt gebruikt voor de riolering. Materiaal is van belang voor de duurzaamheid van het stelsel. Het is niet direct te zeggen wat uit het oogpunt van duurzaamheid het beste materiaal is. Wel is duidelijk dat het gebruik van gerecyclede materialen, zoals beton en PVC, duurzamer is dan conventioneel beton en PVC; - Goed gebruik van de riolering. Een juist gebruik van de riolering is van groot belang om (onnodige) vuilemissies naar oppervlaktewater te voorkomen. Midden-Drenthe zet in op preventie door voorlichting (maatregel 4.3). Foutaansluitingen (afvalwater op het hemelwaterriool) hebben een negatief effect op de kwaliteit van oppervlaktewater. Daarnaast leiden foutaansluitingen op de drukriolering (hemelwater) tot een groter energieverbruik van pompen én wordt er onnodig schoon hemelwater naar de RWZI afgevoerd (en gezuiverd ). De komende periode wordt dit probleem onderzocht en aangepakt. (zie maatregel 2.2, 2.3 en 2.4) - Bij nieuwbouw wordt in principe een gescheiden stelsel aangelegd, waardoor schoon hemelwater wordt vastgehouden en niet onnodig wordt getransporteerd en verwerkt. (zie paragraaf 3.6) - Met straatvegen wordt voorkomen dat afval van de straat in de riolering terecht komt. Afval uit het riool (slib) wordt afgevoerd en verwerkt als chemisch afval (zie maatregel 1.6). - Bij het vervangen van riolering wordt zoveel mogelijk werk met werk gemaakt. Rioolvervanging wordt gecombineerd met bijvoorbeeld wegonderhoud of herstructurering. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

34 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

35 5 MAATREGELEN (WAT GAAN WE DOEN) 5.1 Maatregelen stedelijk afvalwater Kennis van het gemeentelijke rioolstelsel (functioneren) Midden-Drenthe heeft, net zoals alle gemeenten in Nederland, in het kader van de basisinspanning (BI) afspraken gemaakt met de waterschappen over vermindering van de vuilemissie naar oppervlaktewater. De afgelopen jaar zijn vooral theoretische berekeningen gemaakt van het rioolstelsel. Op basis van deze berekeningen zijn maatregelen vastgesteld om aan de basisinspanning te voldoen. Kennis over het daadwerkelijk functioneren van het rioolstelsel (in de praktijk) en hoe het rioolstelsel er onder de grond écht bij ligt, ontbreekt nog voor een deel. Hierin is Midden-Drenthe geen uitzondering; dit geldt voor vrijwel alle gemeenten. Om doelmatig beleid te kunnen voeren en de juiste maatregelen te kunnen nemen (doelmatigheid), moet het inzicht worden verbeterd met betrekking tot het daadwerkelijk functioneren van het stelsel en de daadwerkelijke vuilemissie. De gemeente Midden-Drenthe investeert daarom de komende jaren in meer telemetrie bij overstorten en gemalen. Maatregel 1.1: Komende jaren wordt geïnvesteerd in telemetrie om beter zicht te krijgen in het functioneren van het stelsel en de vuiluitstoot. Op basis van deze metingen kan worden bepaald welke technische maatregelen noodzakelijk en doelmatig zijn. Uit recente BRP-en voor Westerbork en Smilde blijkt dat om te voldoen aan de waterkwaliteitscriteria van de basisinspanning er nog veel moet worden geïnvesteerd. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat de hoeveelheid afvoerend oppervlak aanzienlijk groter is dan voorheen werd aangenomen. De gemeente wil graag eerst meten om goed inzicht te krijgen in het daadwerkelijke functioneren. Op basis daarvan wordt bepaald of maatregelen noodzakelijk zijn en welke maatregelen het meest doelmatig zijn. Voor betrouwbare meetgegevens moet je over langere tijd meten. Dit betekent dat maatregelen pas over een paar jaar (verwachting is vanaf 2015) worden uitgevoerd. De gemeente gaat met de waterschappen in overleg om de beste strategie en maatregelen vast te stellen voor het verminderen van de vuiluitstoot. Maatregel 1.2: De gemeente en de waterschappen maken afspraken over de meest doelmatige manier om de waterkwaliteitsdoelen te realiseren Databeheer Op basis van een maatregel uit het vorige GRP heeft de gemeente een beheerpakket aangeschaft. Het beheerpakket zorgt ervoor dat de gemeente inzicht krijgt in het stelsel en het borgt de kennis over het stelsel. De afgelopen jaren is veel tijd en geld geïnvesteerd in het vullen van het beheerpakket met de beschikbare data. Het pakket is voor 90% gevuld met informatie over leidingen (diameter, jaar van aanleg, inspectiegegevens, materiaal). Deze planperiode vindt een optimalisatieslag plaats (toevoegen onderliggende detailinformatie). Daarnaast zal in 2011 het beheerpakket aangevuld worden met informatie van andere onderdelen van de riolering. Maatregel 1.3: In 2011 wordt het beheerpakket gevuld met informatie over putten, pompen, gemalen en overstorten. Daarnaast vindt de komende jaren een optimalisatieslag van het beheerpakket plaats (onderliggende detailinformatie). Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

36 Het is belangrijk om de data uit het beheerpakket actueel te houden en nieuwe gegevens of veranderingen in het stelsel direct te verwerken. Er zullen duidelijke werkafspraken worden gemaakt om te voorkomen dat informatie uit het beheerpakket gedateerd raakt en er over een aantal jaren een inhaalslag plaats moet vinden. Maatregel 1.4: Opstellen van werkafspraken over het verwerken van gegevens in het beheerpakket. Naast het beheerpakket werkt Midden-Drenthe met een geografisch informatiesysteem (GIS). In dit programma wordt (ruimtelijk) informatie over geografische objecten beheerd. Afgekoppelde oppervlakken in Midden-Drenthe zullen worden geregistreerd in GIS. Maatregel 1.5: Registreren afgekoppelde oppervlakken in GIS Beheer en onderhoud Straatvegen Er wordt nu een veegfrequentie gehanteerd van drie keer per jaar. Door het afschaffen van bestrijdingsmiddelen is de onkruidbestrijding minder effectief en is een frequentie van vier keer per jaar noodzakelijk. De inschatting is dat vier keer per jaar financieel mogelijk is binnen het huidige budget. Wanneer dit onverhoopt niet mogelijk blijkt te zijn, kan gekeken worden naar gedeeltelijk drie en gedeeltelijk vier keer vegen per jaar. Acties zijn er zoveel mogelijk op gericht om vervuiling bij de bron te voorkomen. Vanaf de straat wordt het riool vervuild met bladeren en alle andere verontreinigingen die op straat aanwezig zijn. Wanneer dit tijdens reiniging uit het riool wordt gehaald, is het chemisch afval (hoge stortkosten). Dit brengt hoge kosten met zich mee. Straatvegen heeft tot gevolg dat er minder afval, blad en verontreinigingen in de kolken terecht komen. Hierdoor hoeven de kolken minder vaak leeggezogen te worden en raken deze eveneens minder snel verstopt. De gemeente gaat 50% van de straatveegkosten toerekenen aan de rioolheffing (was 60%). Als gevolg van de toename van het percentage gescheiden stelsels, wordt het nog belangrijker de straten en wegen goed en frequent te vegen. Hierdoor neemt enerzijds de verontreiniging van wadi s en andere infiltratievoorzieningen af en verzamelt zich minder afval in de kolken (afname kosten kolkenzuigen, zoals al aangegeven), anderzijds neemt de kans op waterhinder en overlast als gevolg van verstoppingen af. Een toerekening van 50% van de straatveegkosten aan de riolering is gebruikelijk in Nederland. Maatregel 1.6: Frequentie van het straatvegen verhogen van 3 keer per jaar naar 4 keer per jaar Kolken en putten Midden-Drenthe heeft kolken waarvan er jaarlijks worden gereinigd en kritische kolken twee keer per jaar. Een frequentie van twee keer per jaar is gewenst omdat één ronde per jaar tot veel klachten leidt (zoals kolken die vol blijven staan en water op straat vóór de kolken). Het reinigen van kolken wordt (zoals gebruikelijk in Nederland) geheel uit de rioolheffing gefinancierd (was tot 2010 voor 60%). Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

37 Straatvegen heeft naast riolering een duidelijk verband met wegbeheer. Kolkenzuigen daarentegen is puur een rioleringsbeheer aangelegenheid. Maatregel 1.7 a: Maatregel 1.7 b: De frequentie van het kolken reinigen verhogen naar twee keer per jaar. Kolken reinigen 100% toerekenen aan de rioolheffing. Inspectie en reiniging Om de staat van het riool goed in beeld te kunnen krijgen wordt het stelsel periodiek geïnspecteerd. Alvorens inspectie plaatsvindt, wordt het riool gereinigd. Reinigen gebeurde tot en met 2010 eens per 7 jaar en inspectie eens per 20 jaar. In verband met de leeftijd van de riolering en wortelingroei is het wenselijk om frequenter te inspecteren. Midden-Drenthe gaat de volgende frequentie voor reiniging en inspectie van de vrijverval riolering hanteren: Ronde 1 (jaar 1 10): 100% reinigen en 100% inspecteren; Ronde 2 (jaar 11 20): 100% reinigen en 50% inspecteren (alleen de kwetsbare punten); Ronde 3 (jaar 21 30): 100% reinigen en 100% inspecteren. Maatregel 1.8: Aanpassen van de inspectie- en reinigingsfrequentie. Beheerplan inclusief vervangingsstrategie Midden-Drenthe gaat een rioolbeheerplan opstellen, waarin het beheer en onderhoud van het rioolstelsel wordt gespecificeerd. Onderdeel van het beheerplan wordt de vervangingsstrategie. Over een aantal jaren krijgt Midden-Drenthe te maken met vervanging van aanzienlijke lengten aan riolering. Dit zal meer zijn dan tot nu toe gebruikelijk. Het voorbereiden van deze werkzaamheden kost veel tijd en moet worden afgestemd met andere disciplines (zoals wegbeheer) en / of projecten (zoals herstructurering). Strategische planning van de toekomstige vervanging wordt een belangrijk onderdeel van het rioolbeheerplan. Daarnaast stelt de gemeente een beheerplan op voor drukriolering en pompen en gemalen. Centraal hierin staan de vervangingsstrategieën en technische afschrijvingstermijnen. Maatregel 1.9: Opstellen rioolbeheerplannen, inclusief strategische planning voor de vervanging Maatregelen voortvloeiende uit BRP s In 2010 zijn voor alle rioolstelsels in Midden-Drenthe nieuwe BRP-en opgesteld. Uit deze BRP-en komen maatregelen naar voren die noodzakelijk zijn om een goed functioneren van het rioolstelsel te borgen en wateroverlast in de toekomst te kunnen reduceren. BRP-en zij gebaseerd op theoretische berekeningen. Voor een groot aantal (theoretische) maatregelen is besloten om eerst in praktijk het functioneren te meten, alvorens de meest doelmatige variant vast te stellen. Een aantal maatregelen wordt de komende planperiode uitgevoerd. De maatregelen die gebaseerd worden op de uitkomsten van de metingen vanaf De maatregelen die voortvloeien uit de BRP-en zijn opgenomen in de tabel in hoofdstuk 6.6. Maatregel 1.10 : Uitvoeren van maatregelen voortvloeiend uit de BRP s van Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

38 5.2 Maatregelen inzameling en verwerking hemelwater Afkoppelen Circa 30% van het rioolstelsel bestaat uit een gescheiden systeem. Voor Beilen is een afkoppelplan opgesteld. Op basis van dit plan wordt bij een vervanging de keuze gemaakt voor de aanleg van een gemengd of een gescheiden stelsel. Een gescheiden stelsel is alleen mogelijk, indien het regenwater op een verantwoorde wijze kan worden afgevoerd naar oppervlaktewater. Voor de komende planperiode stelt de gemeente ook voor Westerbork en Smilde een afkoppelplan op. Wanneer er buiten deze kernen grote verharde oppervlakken aanwezig zijn, dan worden deze meegenomen. De afkoppelkansenkaart die in het kader van het waterplan is opgesteld is niet gedetailleerd genoeg om beslissingen te kunnen nemen ten aanzien van het afkoppelen bij vervangingswerkzaamheden. Maatregel 2.1: In 2011 opstellen van afkoppelplannen voor Westerbork en Smildes en omstreken Foutaansluitingen Bij een gescheiden stelsel kan zich het probleem voordoen dat afvalwater is aangesloten op de hemelwaterafvoer en / of dat hemelwater is aangesloten op de afvalwaterafvoer. In het eerste geval betekent dit een vervuiling van het oppervlaktewater met ongezuiverd afvalwater. Een relatief laag percentage foutaansluitingen kan de inspanning ten aanzien van de basisinspanning te niet doen. Achtergrond De effecten van een foute afvalwateraansluiting zijn echter groot. Slechts 1% foutieve aansluitingen van afvalwater op het hemelwaterstelsel leidt tot een verdubbeling van de vuiluitworp BZV (biologisch zuurstofverbruik) van een rioolstelsel [R.S. van der Velde]. Uit ander onderzoek blijkt dat per persoon per dag circa 120 g CZV geloosd wordt. Dit komt overeen met 44 kg CZV per jaar. De norm voor de basisinspanning voor gemengde stelsels bedraagt maximaal 50 kg CZV per hectare per jaar. Geconcludeerd wordt dat één verwisselde huisaansluiting per hectare (van een éénpersoonshuishouden) op jaarbasis een nagenoeg even grote vuilvracht op het oppervlaktewater veroorzaakt als een verbeterd gemengd stelsel. Foutieve afvalwateraansluitingen kunnen de basisinspanning derhalve te niet doen. Hemelwater aangesloten op de afvalwaterafvoer of drukriool zorgt voor extra slijtage, beheer en elektriciteitskosten doordat pompen te veel worden belast. Daarnaast doen zich problemen voor met de capaciteit waardoor water op straat kan ontstaan. In vakliteratuur wordt genoemd dat 5 tot 7% van de huishoudens een foutaansluiting heeft. Binnen onze gemeente bestaat de indruk dat er weinig afvalwateraansluitingen op de hemelwaterriolering aanwezig zijn, echter concrete gegevens hierover zijn niet voorhanden. Regenwater op de afvalwaterafvoer komt vaker voor. Maatregel 2.2: In 2012 wordt een pilot uitgevoerd om na te gaan in welke mate er sprake is van foutaansluitingen op (verbeterd) gescheiden stelsels in Midden-Drenthe. Eventueel herstel van de aangetroffen foutaansluitingen hangt samen met de op te stellen hemelwaterverordening (zie eveneens bijlage 9: juridisch kader foutaansluitingen). Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

39 Het is eenvoudiger om foutaansluitingen binnen een jaar na oplevering van een woning ongedaan te laten maken dan na een periode van vele jaren (zowel op het gebied van verantwoordelijkheid en het verhalen van kosten (juridisch), als op het gebied van praktische uitvoerbaarheid). Dat betekent dat de gemeente toezicht moet houden op de aansluitingen. Maatregel 2.3: Met ingang van 2012 wordt bij een opleveringsinspectie door Bouw en Woning Toezicht controleert of het gebouw correct op het riool is aangesloten Hemelwaterverordening Wanneer er foutaansluitingen geconstateerd worden, wil de gemeente deze ongedaan laten maken. De gemeente kan de burger of het bedrijf verplichten de afvoer als nog goed aan te sluiten. De vraag is echter of dit juridisch mogelijk is. Nader onderzoek hierna is noodzakelijk, waarbij de gemeente nadrukkelijk kijkt naar de rol die een hemelwaterverordening hierin kan spelen. Maatregel 2.4: Onderzoek naar juridisch afdwingen van het herstellen van een foutaansluiting en onderzoek naar de nut en noodzaak van een hemelwaterverordening Onderhoud sloten Het slootonderhoud kan (voor een deel) worden gefinancierd vanuit de rioolheffing, als deze een functie vervult voor het afvoeren van stedelijk water. De afwateringssloten zijn voor 90% eigendom van de gemeente. Het onderhoud hiervan wordt aanbesteed aan aannemers. De controle of keur is een verantwoording van de waterschappen. De sloten binnen de bebouwde kom zijn in beeld en de kosten voor onderhoud kunnen worden toegerekend aan de rioolheffing. Maatregel 2.5 A: Maatregel 2.5 B: De kosten voor onderhoud van sloten in het stedelijke gebied worden toegerekend aan de rioolheffing. Toerekening vanaf 2011, de kosten bedragen jaarlijks Onderzoeken naar welke kosten van slootonderhoud buiten de bebouwde kom kan worden toegerekend aan de rioolheffing. 5.3 Maatregelen grondwater Drainage De ligging van drainagestelsels binnen de gemeente is inzichtelijk gemaakt. Deze gegevens moeten nog digitaal verwerkt worden. De drainagestelsels vallen onder de grondwaterzorgplicht van de gemeente en zijn aangelegd om de functie van bestemmingen te garanderen (bijvoorbeeld draineren van het wegcunet). Vanaf 2011 gaat de gemeente de drainage stelsel opnemen in het onderhoud en deze periodiek doorspuiten. Maatregel 3.1: Vanaf 2011 worden de drainagestelsel periodiek doorgespoten om het functioneren te garanderen en grondwateroverlast te voorkomen. Maatregel 3.2: Digitaliseren van het drainagestelsel. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

40 5.3.2 Peilbuizen Midden-Drenthe heeft inzicht in de grondwaterproblematiek door de grondwaterenquête die is uitgevoerd. De gemeente heeft beschikking over de DINO meetgegevens van TNO en daardoor ook een vrij goed beeld van de grondwaterstanden. In probleemgebieden is extra monitoring wenselijk. Maatregel 3.3: In probleemgebieden wordt indien noodzakelijk een peilbuis geplaatst. Dit wordt gecombineerd met andere werkzaamheden Grondwaterverordening Het grondwaterbeleid en de aansprakelijkheid kan verder worden uitgewerkt in een grondwaterverordening. Op dit moment zijn de voor- en nadelen van een dergelijke verordening nog niet inzichtelijk. In de planperiode wordt hier onderzoek naar uitgevoerd. Maatregel 3.4: Onderzoeken van de nut en noodzaak van een grondwaterverordening 5.4 Algemene maatregelen rioleringszorg Waterloket Iedere gemeente dient te beschikken over een waterloket. In Midden-Drenthe wordt als volgt invulling gegeven aan de loketfunctie: een is algemeen telefoonnummer voor allerlei meldingen en klachten. Een verbeterpunt voor dit systeem is het registreren, hiervoor heeft de gemeente een pakket aangeschaft; Mozard. Door dit pakket kan de burger volgen wat er met zijn melding is gebeurd. In 2011 wordt Mozard bij de afdeling Openbare Werken geïmplementeerd. De samenwerking met de waterschappen op het gebied van meldingen en klachten is goed. Op dit moment werken gemeente en waterschap aan het opzetten van een waterloket met heldere afspraken en procedures. Maatregel 4.1: In 2011 wordt klachten registratie en volgsysteem Mozard geïmplementeerd en worden voor het waterloket werkafspraken en procedures vastgelegd in samenwerking met waterschappen en provincie. Aanvragen voor watervergunningen kunnen ook ingediend worden bij de gemeente (zie hoofdstuk 4.6). Midden-Drenthe maakt afspraken met de waterschappen over de rol van het waterloket hierin en het doorzenden van aanvragen voor de watervergunning. Maatregel 4.2: Werkafspraken maken tussen waterschappen en Midden-Drenthe ten aanzien van waterloket en watervergunning Stimuleren goed rioolgebruik Verkeerd gebruik van de riolering kan leiden tot verstoppingen, schade, overlast en vervuiling. Bekende voorbeelden van verkeerd rioolgebruik zijn het lozen van frituurvet, schoonmaakdoekjes en het storten van bouwafval in de riolering. Repressief optreden is lastig omdat daders moeilijk zijn te achterhalen, daarnaast is voorkomen beter dan genezen. Midden-Drenthe heeft goed in beeld welke gebieden en typen inrichtingen het meeste aandacht verdienen op dit gebied. Voor campings heeft de gemeente actief voorlichtingsmateriaal verspreid voor goed rioolgebruik. Het blijkt dat dit goed werkt, het moet alleen wel consequent worden herhaald. Maatregel 4.3: Waar zich problemen voordoen met verkeerd rioolgebruik gaat de gemeente voorlichting geven. De beste manier (huis aan huisblad, informatie bij de aanslag, mailing, posters) wordt afhankelijk van de situatie bepaald. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

41 5.4.3 Maatstaf rioolheffing Op dit moment is het drinkwaterverbruik de maatstaf voor de heffing. In het kader van de gebruiker betaalt is het de vraag of dit de beste maatstaf is. Het riool voert ook hemelwater af en met name hemelwater zorgt voor overlast-situaties. Daarnaast is het verband tussen drinkwaterverbruik en productie van afvalwater niet één op één. In 2011 zal de gemeente onderzoeken welke heffingsgrondslag het beste past bij Midden-Drenthe. Maatregel 4.4: In 2011 onderzoek doen naar de best passende grondslag voor de rioolheffing. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

42 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

43 6 FINANCIËLE EN PERSONELE MIDDELEN (WAT KOST HET) 6.1 Financiële middelen In dit hoofdstuk worden de kosten en baten (inning van de rioolheffing) van de rioleringszorg behandeld. De Commissie Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) stelt dat de rioolheffing maximaal kostendekkend mag zijn (de gemeente mag besluiten om een deel van de kosten uit andere middelen te financieren). Het is daarnaast toegestaan om voor toekomstige rioolvervangingen of groot onderhoud een voorziening in het leven te roepen en voor deze toekomstige uitgaven te sparen. Een meer dan 100% kostendekkende rioolheffing is niet toegestaan. Aan de uitgavenzijde wordt onderscheid gemaakt in lopende kapitaallasten, nieuwe investeringen (vervanging en afkoppeling), exploitatielasten (personele inzet en beheer en onderhoud stelsel) en overige maatregelen (zoals onderzoeken). Deze aspecten worden onderstaand behandeld. De inkomstenkant is de exponent van de uitgavenzijde. In hoofdstuk 6.7 wordt de heffing berekend die nodig is om een kostendekkend geheel te hebben en in de toekomst te houden. Om deze reden wordt een periode van 60 jaar in ogenschouw genomen. Er kan geanticipeerd worden op een toekomstige stijging of daling van de lasten. 6.2 Activeren Investeringen in de riolering moeten op grond van de gemeentelijke financiële voorschriften worden geactiveerd. Activeren leidt tot kapitaallasten. Basisregel: investeringen in het riool activeren en afschrijven Onder het BBV is de basisregel dat investeringen met economisch nut geactiveerd moeten worden (artikel 59, eerste lid BBV). Alle investeringen in het riool -ook de vervangingsinvesteringen- vallen onder de investeringen met een economisch nut. Immers, een gemeente kan middelen genereren via het riooltarief (artikel 59, tweede lid BBV). De geactiveerde investeringen leiden voor de duur van de afschrijfperiode tot kapitaallasten en deze lasten kunnen op grond van artikel 228a Gemeentewet in het tarief worden meegenomen [Notitie Riolering, Commissie BBV, oktober 2009] Onderzoeken worden veelal niet geactiveerd: Aciveren immateriële activa De mogelijkheid om immateriële activa te activeren is door de BBV aanzienlijk beperkt. Alleen kosten van onderzoek en ontwikkeling kunnen nog worden geactiveerd. Daarbij geldt ook nog de voorwaarde dat er reëel zicht moet zijn op de verwezenlijking van de plannen (bovendien moet het gaan om de verwezenlijking van tastbare zaken). De maximale afschrijvingstermijn is in de nieuwe BBV gesteld op 5 jaar. De gemeente Midden-Drenthe beschikt nog niet over een voorziening ten behoeve van toekomstige (riool)vervangingen. De reden is dat de gemeente in 2008 kampte met een (volgens de BBV niet toegestane) negatieve reserve. De gemeenteraad heeft hiertoe op 30 december 2008 besloten de negatieve bestemmingsreserve riolering van (peildatum 2008) te laten vervallen door het activeren van in het verleden gedane investeringen die ten laste zijn gebracht van deze bestemmingsreserve en die hebben geleid tot de negatieve stand van de bestemmingsreserve. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

44 In 2017 zal de gehele boekwaarde zijn weggewerkt en ontstaat er financiële ruimte voor het vormen van een voorziening ten behoeve van toekomstige vervangingen en eventueel groot onderhoud. De boekwaarde waaraan bovenstaand gerefereerd wordt, zal zich als volgt ontwikkelen: stand negatieve boekwaarde jaar Figuur 8: ontwikkeling negatieve boekwaarde 6.3 Nieuwe investeringen planperiode Zoals aangegeven zullen er de komende jaren investeringen plaatsvinden door rioolgerelateerde maatregelen uit te voeren. Vervangingsinvesteringen ten behoeve van pompen, gemalen (beide bouwkundig) en riolering worden geactiveerd en afgeschreven over 40 jaar (elektrisch/mechanisch over 15 jaar). Een eventuele bijdrage vanuit de Voorziening vervanging en groot onderhoud wordt in mindering gebracht op de investeringskosten alvorens deze geactiveerd worden. Uitgangspunt voor geactiveerde investeringen is een rentepercentage van 5,0 %. Investeringen ten behoeve van Groot onderhoud, zoals het baggeren van vijverbodems, mogen niet geactiveerd worden. Deze komen ineens ten laste van de rioolheffing. Een eventuele bijdrage vanuit de Voorziening vervanging en groot onderhoud is toegestaan. Investeringen ten behoeve van grootschalige relining mogen enkel geactiveerd worden voor zover hiermee de oorspronkelijke technische levensduur van de riolering verlengd wordt. Investeringen in de riolering, zoals afkoppeling van afvoerend oppervlak en (eventueel) de aansluiting van panden in het buitengebied, worden geactiveerd en financieel afgeschreven over 40 jaar. Het is niet toegestaan deze investeringen (deels) te financieren vanuit de voorziening. Onderzoeken worden in Midden-Drenthe niet geactiveerd (voor het eventueel activeren van onderzoeken geldt de voorwaarde dat er reëel zicht moet zijn op de verwezenlijking van de plannen (bovendien moet het gaan om de verwezenlijking van tastbare zaken, zie het kader: Aciveren immateriële activa). Voor onderzoeken geldt dat het niet toegestaan is de investeringen te financieren uit de voorziening. Tenslotte zijn er nieuwe maatregelen aanvullend op de exploitatie (dan wel kosten die tot en met 2010 niet toegerekend werden aan de riolering), zoals: o Kwijtschelding o Oninbare inkomsten rioolheffing o Taakstelling sloten binnen de bebouwde kom o Toerekening 100% lasten kolkenzuigen (voorheen 60%) o Toerekening 50% straatveegkosten (voorheen 60%) Deze investeringen worden niet geactiveerd, maar komen direct ten laste van de rioolheffing. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

45 6.4 Exploitatielasten De structurele exploitatielasten bedragen circa 1,3 miljoen per jaar, exclusief lopende kapitaallasten. Genoemd bedrag is inclusief kwijtschelding, oninbare inkomsten rioolheffing en taakstelling sloten binnen de bebouwde kom. In bijlage 10 zijn alle componenten van de exploitatie, alsmede de bijbehorende lasten voor de komende planperiode in kaart gebracht. Onderstaand worden een aantal onderdelen nader gespecificeerd. Straatvegen De gemeente Midden-Drenthe gaat 50% van de straatveegkosten toerekenen aan de rioolheffing (voorheen was dit 60%). Een toerekening van 50% wordt door veel gemeenten in Nederland toegepast en is geaccepteerd (jurisprudentie). Het gevolg is dat er in de nieuwe situatie per jaar wordt toegerekend aan de riolering, in plaats van per jaar. Kolkenzuigen De gemeente rekende tot en met % van de kosten voor kolkenzuigen toe aan de riolering. Kolkenzuigen dient grotendeels voor een goede werking van de kolken en instroming naar de riolen, waardoor waterhinder tegengegaan wordt. Daarnaast vermindert dit de vervuiling van het riool, waardoor de rioolreinigingskosten afnemen en deze hydraulisch goed blijft functioneren. Het is gebruikelijk om de kosten voor kolkenzuigen volledig ten laste van de rioolheffing te brengen. Deze wijziging heeft tot gevolg dat er vanaf 2011 structureel in plaats van per jaar ten laste van de rioolheffing wordt gebracht. BTW De gemeente rekent alle compensabele btw toe als compensabele btw last (BCF) aan de rioolheffing (bestaand beleid). Dit is derhalve een grondslag voor de berekening van de rioolheffing. Toegekende btw betreft de door derden uitgevoerde (en dus btw-plichtige) werkzaamheden behorende tot de exploitatie, alsmede de btw over investeringen (denk hierbij aan vervangingen). De compensabele btw (op de exploitatie) varieert in de planperiode van tot per jaar. 6.5 Vervangingen De kosten van eerste aanleg bij uitbreidingsinvesteringen in het rioolstelsel worden volledig gedekt uit verkregen grondprijzen van een grondexploitatie. De gemeente hoeft geen investeringen te activeren en zijn er ook geen kapitaallasten. Omdat er na verloop van jaren wel vervanging noodzakelijk is van de eerste aanleg, zouden gemeenten dan een (mogelijk substantiële) verhoging van de jaarlijkse rioollasten aan hun burgers moeten doorberekenen (stel de gemeente kiest voor een kostendekkend tarief; dan is een tariefsprong nodig om ook de kapitaallasten van de vervangingsinvestering volledig te dekken). Om de tariefsprong te voorkomen is het al jarenlang gebruikelijk dat gemeenten vóóraf sparen voor het opvangen van de lasten verbonden aan vervangingsinvesteringen in rioleringen. De bijdragen die de gemeente daarvoor in het tarief opneemt worden aan een voorziening vervanging riolering toegevoegd. Het voordeel hiervan is dat er een meer gespreide lastenontwikkeling (en daarmee tariefontwikkeling) kan worden gerealiseerd. Immers, de gemeente kan de spaarbedragen voor toekomstige vervangingsinvesteringen in het tarief zo plannen dat bijvoorbeeld een licht oplopend lasten-/tariefniveau wordt gerealiseerd dat ongeveer uitkomt op het lastenniveau dat ontstaat bij realisering van de vervangingsinvestering [tekst afkomstig uit Notitie Riolering, BBV, oktober 2009]. Wanneer de gemeente een voorziening in het leven roept (op het moment dat de boekwaarde afgelost is), wordt deze enkel aangewend voor vervangingen. Rente toevoegen aan de voorziening is niet toegestaan (artikel 45, BBV). Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

46 6.5.1 Rioolvervanging Rioolvervanging bestaat uit twee delen, te weten: - leidingen vrijvervalstelsel - leidingen drukriolering en IBA s Uitgangspunt is dat de investeringen ten behoeve van de vervanging van leidingen geactiveerd worden en financieel afgeschreven worden over een periode van 40 jaar. De technische levensduur van de leidingen bedraagt 60 jaar. Op basis van leeftijd is het rioolvervangingsprogramma opgesteld, niet alleen voor de komende jaren, maar voor de komende 60 jaar. De reden is dat dan alle riolering (theoretisch) een keer vervangen wordt, waardoor geanticipeerd kan worden op toekomstige pieken (in investering en werkzaamheden). Door in de voorziening te sparen voor toekomstige vervangingen kan een grote tariefsprong voorkomen worden. In de komende planperiode wordt een rioolbeheerplan opgesteld. In dit beheerplan wordt een vervangingsprogramma op basis van kwaliteit van de riolering samengesteld. In het huidige programma wordt, zoals beschreven, uitgegaan van de theoretische technische levensduur van rioolbuizen van 60 jaar. Het vervangingsprogramma riolering is gebaseerd op de leeftijd van de leidingen. Op basis van de inspectieresultaten is niet te verwachten dat de gemiddelde technische levensduur van de riolering in Midden-Drenthe minder bedraagt dan 60 jaar. Door deze systematiek te hanteren wordt dus het gevaar voorkomen dat uitgegaan wordt van een te gunstig scenario, waarmee de gemeente geconfronteerd zou kunnen worden met hogere investeringen dan geraamd. Vervanging leidingen van vrijvervalstelsel Op basis van ouderdom zou er de komende jaren voor ca. 7,6 miljoen geïnvesteerd dienen te worden in rioolvervangingen (binnen het vrijvervalstelsel). De reden is dat een deel van het stelsel al ouder is dan 60 jaar, waardoor deze in theorie direct vervangen moeten worden. In de praktijk blijkt dat directe vervanging niet altijd noodzakelijk is op basis van inspecties. Om deze reden is besloten voor de komende planperiode een reëel bedrag per jaar voor vervangingen op te nemen, oplopend van in 2012 en 2013 tot in 2014 en In het jaar 2011 vinden geen vervangingen plaats. Dit mede als gevolg van het uitgangspunt dat rioolvervanging meelift met andere ingrepen in de openbare ruimte. Op basis van leeftijd zou een deel van de (oude) riolering al vervangen moeten zijn. Kwalitatief gezien is dit echter nog niet altijd noodzakelijk. Om deze reden is deze theoretische vervangingsachterstand (van circa 5,6 miljoen) niet als directe investering voor de komende jaren opgenomen. In deze planperiode wordt de noodzaak van het vervangen van deze relatief oude riolen nader bepaald (op basis van kwaliteit). De vervangingsinvesteringen die vooruit geschoven worden, zijn gepland in de periode Daarnaast vinden in die jaren de reguliere rioolvervangingen op basis van leeftijd plaats. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

47 Onderstaande figuur toont de investeringen voor rioolvervangingen, waarin de investeringsbedragen buiten de planperiode van dit GRP gemiddeld zijn in perioden van 5 jaar Vervanging vrijvervalriolering investering jaar Figuur 9: vervanging vrijvervalriolering De vervangingsbedragen lopen aanzienlijk op, tot maar liefst 4,6 miljoen per jaar in de periode (vervangingspiek). Nuancering: Wanneer gekeken wordt naar de totale lengte van het stelsel, te weten 252 km vrijvervalriolering, en dit wordt gedeeld door de theoretische levensduur van 60 jaar, impliceert dat een gemiddelde vervangingslengte van meter riolering per jaar (gemiddeld 1,9 miljoen). Vervanging leidingen van drukriolering en van IBA s De leidingen van drukriolering en IBA-leidingen hebben eveneens een theoretische technische levensduur van 60 jaar. De financiële afschrijving bij vervanging bedraagt 40 jaar. De IBA-leidingen dateren uit de periode , waardoor deze pas rond vervangen hoeven te worden. De investering bedraagt in genoemde jaren circa (prijspeil 2010). De eerste vervanging van leidingen van het drukrioolstelsel zijn (theoretisch) gepland vanaf Met name in de periode en rond 2060 zal veel drukriolering vervangen moeten worden. Ook deze toekomstige investeringen worden meegenomen in het kostendekkingsplan om met de hoogte van de rioolheffing en de voorziening te kunnen anticiperen op deze toekomstige lasten. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

48 Vervanging drukriolering investering Figuur 10: Vervanging drukriolering jaar Voor een overzicht van de hoeveelheden en de uitgangspunten voor de bepaling van de vervangingsinvesteringen van leidingen (vrijverval, drukriolering en IBA s), wordt verwezen naar bijlage Pompen, gemalen en IBA s Drukrioolgemalen, rioolgemalen en gemalen in randvoorzieningen dienen periodiek vervangen te worden. Hierin wordt onderscheid gemaakt in mechanisch/elektrische vervangingen die eens in de 15 jaar plaatsvinden en bouwkundige vervanging die eens in de 45 jaar plaatsvindt. Het betreft zowel de technische als financiële afschrijvingstermijnen. Onderstaande grafiek toont theoretisch de investeringen die gedaan moeten worden ten aanzien van pompen en gemalen Vervanging pompen en gemalen investering Figuur 11: Vervanging pompen en gemalen jaar Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

49 Midden-Drenthe heeft de afgelopen jaren veel gemalen vervangen (mechanisch / elektrisch) en heeft een goed beeld van de kwaliteit van de niet vervangen gemalen. De gemeente verwacht dat de werkelijke vervangingen van pompen en gemalen in de planperiode dan ook substantieel lager uitvalt dan de theoretisch benodigde vervangingen. Voor deze jaren ( ) is een investeringsbedrag van per jaar opgenomen. De overige vervangingen worden doorgeschoven naar de periode Daarnaast wordt in de planperiode een rioolbeheerplan opgesteld voor pompen en gemalen, waarin de theoretische afschrijvingstermijnen van deze onderdelen nader beschouwd worden (de reden is dat verwacht wordt dat de nieuwe(re) gemalen in de praktijk langer meegaan dan de geprognosticeerde 15 jaar). Het mechanisch elektrisch deel van de 40 IBA s wordt eens in de 15 jaar vervangen, terwijl het bouwkundig deel (net als bij de pompen en gemalen) 45 jaar meegaat. De eerste vervangingsronde van de IBA s is geraamd in de jaren De kosten van het mechanisch/elektrisch deel bedragen per jaar. De derde vervangingsronde ( ) wordt ook het bouwkundige deel vervangen, waardoor de totale kosten per jaar bedragen BTW component De investeringen, gepresenteerd in en zijn exclusief btw. De gemeente Midden-Drenthe neemt de btw-component (à 19% van de bruto investering) mee als last voor de bepaling van de kostendekkende rioolheffing (in het kader van het btw compensatiefonds). Onderstaande tabel toont de btw op vervangingsinvesteringen. Zoals uit de grafiek blijkt varieert deze, als component van de totale vervangingsinvestering btw op vervangingsinvesteringen Figuur 12: overzicht BTW op vervangingsinvesteringen jaar Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

50 6.6 Samenvatting maatregelen In de volgende tabel zijn de maatregelen weergegeven die de komende planperiode uitgevoerd worden. Investeringen gemeente Midden-Drenthe tbv GRP Maatregelen (afschrijven in 40 jaar) Afvalwater Basisrioleringsplannen - Beilen: Aanleg overstort Beilen Noord + randvoorziening. (wateroverlast) uitvoering in Beilen: Aanpakken wateroverlast Brunstingerstraat reguliere vervanging - Beilen: Afkoppeling verhard oppervlak (zie reguliere afkoppeling à /jr) reguliere afkoppeling - Witteveen: geen maatregelen - Nieuw Balinge: Aanleg BBV achter overstort 11_46 (uitvoering afh. van onderzoek functioneren **) - Hooghalen: geen maatregelen - Hijken: diameterverruiming Ø600 mm over 132 m reguliere vervanging - Hijken: Aanbrengen schildmuur in put 07_ in Wijster: Aanleg BBV achter overstort 17_20A **) - Wijster: Diameterverruiming Ø500 mm over 540 m in Wijster: Diameterverruiming Ø800 mm over 65 m in Wijster: Aanleg verbindingsriool Ø250 mm t.p.v. put 17_ in Wijster: Eventueel 2e overstortdrempel verwijderen t.p.v. put 17_20A in Westerbork: Vergroten BBV Oude Beilerweg van 120 naar 360 m3 **) - Westerbork: Diameterverruiming Ø800 mm tussen 16_124 en 16_173 over 570 m reguliere vervanging - Westerbork: Afkoppelen verhard oppervlak in Borkerhout (zie reguliere afkoppeling à /jr) reguliere afkoppeling - Bovensmilde: Aanleg 4 bergbezinkvoorzieningen (uitvoering afh. van onderzoek functioneren **) - Hoogersmilde: Aanbrengen bergingsriool Ø1250 mm over 50 m incl. ledigingspomp **) - Kosten maatregelen *) raming op basis van huidige berekeningen /jr in Overige maatregelen - Aanpakken wateroverlast Vonderkamp (OAS Beilen) Bergbezinkbassin Industrieweg incl. vergroten leiding (OAS Beilen), alternatief is afkoppeling PM - Vergroten riolering Torenlaan (OAS Beilen) uitgevoerd - Aanpak Kanaalweg (OAS Beilen), valt onder afkoppeling OAS Beilen, zie onder) PM Hemelwater - Afkoppelprojecten i.h.k.v. OAS Beilen en BRP-en (w.o. Westerbork) Afkoppelplan Beilen, onderdeel van afkoppeling OAS Beilen (zie boven) - Ventweg (zuid) - Verlengde havenstraat - Stroomdal/ School - Schapendrift - Zorg/ centrumgebied (deels uitgevoerd) - Omloop - Realiseren extra oppervlaktewater PM TOTAAL Rioolvervanging (afschrijven in 40 jaar) Kosten renovatie en vervanging (aparte lijst) aparte lijst TOTAAL Gemalen en IBA's (afschrijven M/E in 15 jr, BK in 45 jr)) Afvalwater - Vervanging IBA's (aparte lijst) aparte lijst Vervanging pompen en gemalen: mechanisch/elektrisch (aparte lijst) aparte lijst Vervanging pompen en gemalen: bouwkundig (aparte lijst) aparte lijst Aanpassen gemalen (OAS Beilen), uitvoering op basis van resultaten optimalisatie PM TOTAAL *) de werkelijke investeringen voor de BRP-maatregelen in de overige kernen bedragen circa 50% van de geraamde kosten. De besparing wordt behaald door werken gecombineerd uit te voeren met bijvoorbeeld rioolvervanging. Tabel 1: maatregelen en vervangingen Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

51 Onderzoeken (niet activeren) Algemeen - Herzien GRP (opgenomen in langjarige exploitatie) zie exploitatie - Actualiseren BRP-en Spier, Elp, Zwiggelte, Orvelte Herzien BRP-en (eens per 10 jaar) - Afspraken waterschappen / gemeente m.b.t. realiseren waterkwaliteitsdoelstellingen interne uren - Werkelijk functioneren stelsel (meten, kalibreren, maatregelen) - meten - analyse meetgegevens en koppeling model onderhoudskosten (zie exploitatielasten) - kalibreren (inclusief herberekenen) herdefiniëren maatregelen (zie onderzoeken) - Optimalisatie maatregelen rioleringsplannen Opstellen gemeentelijk baggerplan Opstellen Aansluitverordening Afvalwater - Beheerplan vrijvervalriolering, inclusief strategische planning strat.pl. jaarlijks: interne uren Beheerplan drukriolering, pompen en gemalen, inclusief strategische planning Hemelwater - Opstellen afkoppelplannen Doelmatigheid - Stimuleren goed rioolgebruik interne uren - Invulling geven aan Waterloket(functie) interne uren - Onderzoek grondslag rioolheffing interne uren - Samenwerking met waterpartners (prov, ws en gemeenten) i.h.k.v. de waterketen interne uren - Onderzoek foutaansluitingen (pilot in Spier) Herstel aangetroffen foutaansluitingen PM - Onderzoek hemelwaterverordening en grondwaterverordening TOTAAL Maatregelen aanvullend op exploitatie (niet activeren) Algemeen - Straatvegen (meerkosten) verwerkt in exploitatie zie exploitatie - Kolkenzuigen (meerkosten) verwerkt in exploitatie zie exploitatie - Reiniging en inspectie (meerkosten) verwerkt in exploitatie zie exploitatie - Onderzoek omgang met openbare riolering op particulier terrein interne uren - Aanbrengen telemetrie overstorten - Onderhoudskosten m.b.t. meten aan riolering - Afspraken tussen gemeente en waterschappen PM interne uren - Optimaliseren beheerpakket (vervolg post exploitatie) Werkafspraken beheren informatie beheerpakket interne uren Afvalwater - Invoering opleveringsinspectie interne uren Hemelwater - Registreren afgekoppelde oppervlakken in GIS interne uren Grondwater - Onderhoud drainagestelsel Digitaliseren drainage stelsel (onderdeel optimalisatie beheerpakket) - Uitbreiden grondwatermeetnet Onderhoud sloten in stedelijk gebied zie exploitatie - Onderzoek naar toerekening kosten slootonderhoud buiten bebouwde kom aan rioolheffing interne uren TOTAAL toevoegen aan exploitatielijst Tabel 2: Onderzoeken en aanvullende maatregelen Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

52 6.7 Ontwikkeling rioolheffing Ontwikkeling aantal aansluitingen De ontwikkeling van het aantal aansluitingen als gevolg van nieuwbouw kan stagneren (door externe factoren). Wanneer er rekening gehouden wordt met een te optimistische ontwikkeling, kan dit tot gevolg hebben dat de geprognosticeerde rioolheffingen niet toereikend zijn. Om deze reden wordt de nulgroei als uitgangspunt gehanteerd voor de berekening van de (kostendekkende) rioolheffing. Ontwikkeling rioolheffing Om de komende jaren de negatieve boekwaarde weg te werken en vervolgens de rioolheffing kostendekkend te houden én te anticiperen op toekomstige investeringen is een stijging van de rioolheffing noodzakelijk. De komende jaren zal de heffing relatief snel moeten stijgen, na 2016 is een minder snelle stijging benodigd. Onderstaande tabel toont de ontwikkeling van de rioolheffing in Midden-Drenthe (gebaseerd op prijspeil 2010, exclusief indexatie). Jaar Stijging rioolheffing Hoogte rioolheffing Opmerking ,-- 228, ,-- 238, ,-- 248, ,-- 258, ,-- 268, ,-- 278, ,5 % Stijging per jaar % Stijging per jaar Tabel 3: ontwikkeling rioolheffing In bijlage 12 is het kostendekkingsplan weergegeven (totale baten en lasten, alsmede de hoogte van de resterende boekwaarde én van de in te stellen voorziening). Hoe verhoudt zich het tarief tot andere gemeenten? De huidige rioolheffing van Midden- Drenthe is vergeleken met andere gemeenten met een meer landelijk karakter. Doordat bebouwing minder geconcentreerd is, is bij deze gemeenten de gemiddelde lengte riool per aansluiting relatief hoog. Gemeente Rioolheffing (2010) Midden-Drenthe 209 Westerveld 225 Tynaarlo 199 Aa en Hunze 196 Tabel 4: rioolheffing (bron: benchmark rioleringszorg) Uit de tabel blijkt dat de rioolheffing van de vier gemeenten liggen tussen de 196 en 225. De rioolheffing in Midden-Drenthe ligt op het gemiddelde. Opgemerkt wordt dat deze vergelijking slechts gebaseerd is op de hoogte van de heffing en dit niets zegt over het ambitieniveau en wat er binnen de betreffende gemeenten toegerekend wordt aan de rioolheffing. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

53 6.8 Personele middelen Om inzicht te krijgen in de benodigde personele middelen is gebruik gemaakt van de module D2000 personeel aspecten van gemeentelijke watertaken uit de Leidraad Riolering. Hierin worden voor de reguliere gemeentelijke rioleringszorg een aantal deeltaken onderscheiden. De gemeente Midden-Drenthe telt (per 1 januari 2010) inwoners, waardoor de gemeente onder de categorie tot inwoners valt. Voor een gemeente van deze grootte wordt onderstaand per onderdeel een inschatting gemaakt van de benodigde formatie voor iedere deeltaak. Bij deze inschatting is uitgegaan van de in Midden-Drenthe geldende situatie. Nieuwe taken en de verbreding van de rioleringszorg, zijn hierin meegenomen. Samenvatting tijdsbesteding Tijdsbesteding FTE (theoretisch benodigd, Leidraad Riolering) [dagen] (175 dagen per jaar) Planvorming, onderzoek en facilitair 355 2,0 Onderhoud 794 4,6 Maatregelen 89 0,5 Totaal (theoretisch benodigd) ,1 Tabel 5: benodigde personele bezetting Voor de onderliggende berekeningen wordt verwezen naar bijlage 5. De formatie binnen de gemeente bedraagt in werkelijkheid 1,1 fte voor de binnendienst (uitgaande van uur per fte) en 5,8 fte voor de buitendienst. In totaal is er derhalve een formatie van 6,9 fte beschikbaar. Buitendienst: de buitendienst heeft theoretisch een formatie benodigd van: 4,6 fte (onderhoud) 0,2 fte (klachtenafhandeling en verwerking, onderdeel van planvorming, onderzoek en facilitair) 0,2 fte KLIC-meldingen (omzetting in het kader van de WION) + 0,2 fte straatvegen (valt buiten de formatieberekening uit de Leidraad Riolering) 5,2 fte De buitendienst heeft meer capaciteit beschikbaar dan theoretisch benodigd. De theoretische overcapaciteit wordt ingezet om het personeelstekort bij de binnendienst (deels) op te lossen. Binnendienst: de binnendienst heeft theoretisch een formatie benodigd van: 2,0 fte (planvorming, onderzoek en facilitair) 0,5 fte (maatregelen) -/- 0,2 fte (klachtenafhandeling en verwerking), deze taak wordt door de buitendienst uitgevoerd 2,3 fte Het tekort ter grootte van 1,2 fte in de binnendienst is voor de huidige taakstelling deels opgelost door een medewerker van de buitendienst revisiewerkzaamheden en andere beheertaken behorende tot de binnendienst activiteiten op te laten pakken. Gezien de werkzaamheden die de komende jaren door de gemeente uitgevoerd moeten worden (onder andere op het gebied van beleidsvoorbereiding, samenwerking met de waterschappen en het verbeteren van het inzicht in het functioneren van de riolering) moet de deze bezetting als een ondergrens worden beschouwd. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

54 Grote toekomstige (vervangings)investeringen zullen bij de huidige bezetting leiden tot personele problemen. Vooralsnog is hier op geanticipeerd door in toekomstige vervangingsinvesteringen kosten voor voorbereiding en toezicht op te nemen. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

55 7 COLOFON Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe GO-NN Opdrachtgever : Gemeente Midden-Drenthe Project : vgrp Midden-Drenthe Dossier : D Omvang rapport : 53 pagina's Auteur : Daan Smit Bijdrage en interne controle : Marco de Kraker Projectleider : Marco de Kraker Projectmanager : Martijn van Houten Datum : 4 februari 2011 Naam/Paraaf : Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe 4 februari 2011, versie Definitief GO-NN

56 Griffeweg 97/ DV Groningen Postbus AR Groningen T (050) F (050) E groningen@dhv.com

57 BIJLAGE 1 BEGRIPPENLIJST Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 1 GO-NN

58 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 1 GO-NN

59 Aansluitvergunning Aantasting Afkoppelen Afvalwater Afvalwatersysteem Afzetting Basisinspanning Basisrioleringsplan Bemalingsgebied Bergebezinkbassin (BBB) Berging Droogweerafvoer (dwa) Duurzaam waterbeheer Vergunning voor het overdragen van het op gemeentelijk gebied ingezamelde rioolwater op een zuiveringstechnisch werk van de waterkwaliteitsbeheerder. Een wijziging van de structuur van de buiswand als gevolg van (bio)chemische of mechanische processen. Het hemelwater, afkomstig van verhard oppervlak, niet langer lozen op de riolering, maar op een andere wijze verwerken (hergebruik, infiltratie, lozing op oppervlaktewater). Verontreinigd water dat wordt geloosd door huishoudens, bedrijven en instellingen. Stelsel via welke uitsluitend afvalwater wordt ingezameld en afgevoerd. Ook wel dwa-stelsel of vuilwaterstelsel genoemd. Aankoeking van slib, vet en kalk op d ebuiswand; tevens afzetting van bodemmateriaal anders dan zand ter plaatse van een buisverbinding of scheur. De minimumeisen waaraan een rioolstelsel moet voldoen op het gebied van berging (inclusief randvoorzieningen) en pompovercapaciteit. De richtlijnen worden door de waterkwaliteitsbeheerder vastgesteld. Plan waarin op gedetailleerde wijze wordt aangegeven hoe de inzameling en afvoer van afvalwater en neerslag binnen een bepaald gebied dient te geschieden. Een gebied dat door één rioolgemaal wordt bemalen. Bij drukriolering het totale gebied dat op het systeem van pompputjes is aangesloten. Vuilreducerende randvoorziening met zowel een bergings- als een bezinkingsfunctie, in de vorm van een betonnen bassin, gelegen achter de overstorten. Nuttige inhoud van een rioolstelsel uitgedrukt in m3, of uitgedrukt in relatie tot het aangesloten afvoerend oppervlak (mm). Onderscheid wordt gemaakt tussen statische berging, dynamische berging, verloren berging en berging op straat. Het totaal aan afvalwater dat via de riolering wordt afgevoerd. Problemen in de waterhuishouding mogen niet doorgeschoven worden naar de toekomst, naar andere ruimten of andere milieucompartimenten (bijvoorbeeld: waterzuivering mag geen lucht- of bodemverontreiniging veroorzaken). Drie invalshoeken worden gebruikt om de verschillende aspecten van een duurzaam waterbeheer inzichtelijk te maken. Stromen: het volgen van de waterstroom van bron, gebruiker tot en met afvoer. De gemeente kan op lokaal niveau de stromen beïnvloeden door het voorkomen van vervuiling van waterbronnen en een goed functionerend rioolstelsel. Gebieden: beïnvloeden van de waterhuishouding door inrichting en beheer van gebieden. Voorbeelden op wijkniveau zijn de inrichting van een goed functionerend rioolstelsel, retentiemogelijkheden om piekafvoeren tegen te gaan en groenvoorzieningen. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 1 GO-NN

60 Actoren: collega-waterbeheerders en gebruikers. Een goede organisatie en afstemming tussen organisaties en instellingen die betrokken zijn bij het watersysteem bevordert een effectieve en efficiënte samenwerking. Drukriolering Dynamische berging Emissiespoor Externe overstort Gemengd rioolstelsel Gescheiden rioolstelsel Gemeentelijk Rioleringsplan Hemelwaterafvoer (hwa) Inzameling van afvalwater, via een systeem van pompputten en persleidingen. Hierbij wordt uitsluitend afvalwater door pompunits via (kleine) persleidingen naar het dichtstbijzijnde vrijvervalriool geperst. Toepassingen hoofdzakelijk in buitengebieden. Hemelwater van percelen in het buitengebied mag niet via drukriolering worden afgevoerd, maar moet ter plaatse worden opgevangen. Het hemelwater mag worden hergebruikt, geïnfiltreerd in de bodem of rechtstreeks worden afgevoerd naar oppervlaktewater. De hoeveelheid water die in de riolering kan worden geborgen, gelegen boven het niveau van de laagst gelegen overstortdrempel en dat niet via de overstort tot afstroming (overstorting) komt. Onderdeel van het tweesporenbeleid van waterkwaliteitsbeheerders gericht op het tot een bepaald niveau terug brengen van de emissies (vuiluitworp) uit een rioolstelsel, ongeacht de werkelijke waterkwaliteit. Rioolput voorzien van een overstortdrempel die loost buiten het in beschouwing genomen rioolstelsel. Rioolstelsel waarbij afvalwater en hemelwater door hetzelfde buizenstelsel wordt ingezameld en afgevoerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Rioolstelsel waarbij afvalwater en hemelwater door afzonderlijke buizenstelsels (of andere systemen) wordt ingezameld. Het afvalwater wordt afgevoerd naar een rioolwaterzuiveringsinstallatie. Het hemelwater wordt geïnfiltreerd in de bodem of (al dan niet vertraagd) afgevoerd naar oppervlaktewater. Gemeenten zijn volgens de Wet milieubeheer verplicht een Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (VGRP) op te stellen. In dit plan is de visie van de gemeente vastgelegd met betrekking tot het aanleggen van een geoptimaliseerd rioolstelsel en het zorgvuldig beheren van dit stelsel. Het totaal aan hemelwater dat via de riolering wordt afgevoerd. Hwa-stelsel IBA Inspectie Integraal waterbeheer Rioolstelsel via welke uitsluitend hemelwater wordt afgevoerd. Individuele Behandeling Afvalwater. Een alternatief voor een aansluiting op de riolering in de vorm van een lokale zuivering op perceelsniveau. Het waarnemen, herkennen en beschrijven van de toestand van een object. Samenhangend beleid en beheer dat de verschillende overheidsorganen met strategische (beheers)taken op het gebied van waterbeheer voeren in het perspectief van de watersysteembenadering Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 1 GO-NN

61 Ledigingstijd Leidraad NWO OAS Onderdrempelberging Onderhoud Oppervlaktewater Overstort Overstortvergunning Pompcapaciteit (pc) Pompovercapaciteit (poc) Randvoorziening Referentiestelsel RIONED RTC Rioolheffing RWZI Tijd waarbinnen en gemengd of verbeterd gescheiden stelsel wordt geledigd na afloop van een overstortbui. Leidraad Riolering. Verzamelwerk, opgesteld door de Stichting RIONED, waarin advies wordt gegeven voor het opstellen van rioleringsplannen. Nationaal Wateroverleg voorheen Commissie Integraal Waterbeheer (CWI) of Commissie Uitvoering Wet Verontreiniging Oppervlaktewater (CUWVO) Optimalisatiestudie afvalwatersystemen. Inhoud van het rioolstelsel gelegen beneden het niveau van de laagste overstortdrempel. Het handhaven van het goed functioneren van het rioolstelsel. Water in rivieren, kanalen, meren, plassen, vennen, singels, vijvers, watergangen en sloten. Voorziening door middel waarvan bij regen het teveel aan rioolwater (hemelwater, al dan niet gemengd met stedelijk afvalwater) dat niet in het stelsel wordt geborgen, kan worden geloosd op oppervlaktewater. Vergunning binnen het kader van de Wet verontreiniging oppervlaktewater voor het incidenteel lozen van rioolwater op oppervlaktewater. Te verlenen door de waterkwaliteitsbeheerder aan de beheerder van de overstort. Som van de droogweerafvoer (dwa) en de pompovercapaciteit (poc). De theoretische hemelwaterafvoercapaciteit (pompcapaciteit minus de droogweerafvoer). Een tot de riolering behorend, op reductie van de vuilemissie gerichte voorziening in of achter een rioolstelsel (veelal ter plaatse van een overstort). Een fictief stelsel conform CUWVO VI-voorstellen, bedoeld als meetlat om verschillende stelsels met elkaar te kunnen vergelijken. Stichting Platform Buitenriolering Nederland. Organisatie waarin onder andere overheden en adviesbureaus zitting hebben, die zich onder meer bezighoudt met vraagstukken op het gebied van riolering en tevens een standaardisatie aan wil brengen in berekeningen, beheersystematiek en dergelijke. Real Time Control. Het beïnvloeden van het gedrag van de riolering met behulp van regelbare schuiven, stuwen of gemalen op basis van actuele metingen in het stelsel. Doelheffing bij eigenaren of gebruikers (huurders) van onroerend goed. De inkomsten worden direct aangewend voor rioleringsdoeleinden. Rioolwaterzuiveringsinstallatie. Deze installatie reinigt afvalwater afkomstig van de riolering. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 1 GO-NN

62 Statische berging Stedelijk afvalwater Verbeterd gemengd stelsel Verbeterd gescheiden stelsel Verhard oppervlak Vrijvervalstelsel Vuilemissie Water-op-straat Waterplan Watersysteem Watertoets Waterkwaliteitsspoor WB21 Zie Onderdrempelberging. Huishoudelijk afvalwater of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater (definitie volgens art Wm). Gemengd stelsel voorzien van een bergbezinkvoorziening. Gescheiden rioolstelsel waarbij middels een koppeling tussen het hwastelsel en het dwa-stelsel wordt bewerkstelligd dat het eerste afstromende en verontreinigde hemelwater naar het dwa-stelsel wordt afgevoerd. Pas na vulling van zowel dwa- als hwa-riolering stort het in de hwa-riolering aanwezige relatief schone rioolwater over op oppervlaktewater. De vervuiling van oppervlaktewater als gevolg van afvloeiend hemelwater afkomstig van (potentieel) verontreinigde oppervlakken, wordt zo beperkt. Alle verharde oppervlakken, inclusief daken, waarvan het hemelwater wordt afgevoerd naar de riolering en/of oppervlaktewater. Stelsel van rioleringsbuizen waarbij het afvalwater onder invloed van de zwaartekracht van hoger gelegen buizen naar lagere stroomt. Hoeveelheid vuil welke per tijdseenheid of per gebeurtenis wordt geloosd op het oppervlaktewater (via de overstort). Het verschijnsel waarbij enige tijd water op straat blijft staan (of vanuit putten uit het rioolstelsel terugstroomt naar straat) ten gevolge van hevige regenval. Plan van een gemeente waarin wordt aangegeven hoe wordt omgegaan met alle aspecten van het water. Een gemeentelijk waterplan wordt vaak samen met de waterkwaliteitsbeheerder(s) opgesteld en gefinancierd. Het samenhangend geheel van grond- en oppervlaktewater. Ook oever, waterbodems en de technische infrastructuur die hiervoor nodig zijn, worden hiertoe gerekend. Verplichting van gemeenten en provincies om bij het maken van (ruimtelijke) plannen de gevolgen voor het water expliciet in beeld te brengen. Voor het waterkwaliteitsspoor geldt dat na het bereiken van de basisinspanning (zie emissiespoor) de resterende vuiluitworp uit het rioolstelsel op het oppervlaktewater geen belemmering mag zijn voor het bereiken van de gewenste waterkwaliteit. Is dit toch het geval, dan moeten boven op de basisinspanning nog aanvullende maatregelen worden getroffen. Waterbeheer 21 e eeuw Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 1 GO-NN

63 BIJLAGE 2 GEDETAILLEERDE INHOUDSOPGAVE Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 2 GO-NN

64 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 2 GO-NN

65 INHOUD BLAD 0 SAMENVATTING 3 1 INLEIDING Aanleiding Doelstelling Geldigheidsduur Totstandkoming Leeswijzer 10 2 EEN KORTE TERUGBLIK (WAT HEBBEN WE GEDAAN) Inleiding Evaluatie onderzoeken Inventarisatie Inspectie Advisering derden en rapportage waterschap Afvoerend oppervlak en herberekening Waterplan Afkoppelplan en OAS Beilen Gewenst doel van onderzoek uit GRP Evaluatie maatregelen Straatvegen en reinigen kolken en vrijvervalriolen Vervanging, renovatie en reparatie van vrijvervalriolen Vervanging, renovatie en reparatie van overige objecten Verbetering hydraulisch en milieutechnisch functioneren Waterkwaliteitsspoor Zorg voor afvloeiend hemelwater Zorg voor overtollig grondwater Water in beeld (enquête wateroverlast) Benchmark Evaluatie rioolrecht 18 3 DE HUIDIGE SITUATIE (WAT HEBBEN WE) Inleiding Afvalwaterzuivering Overzicht aanwezige voorzieningen Typen riolering Pompen en gemalen Riolering buitengebied Toestand riolering Leeftijd riolering Kwaliteit riolering Hydraulisch functioneren Waterplan Midden Drenthe Van rioolrecht naar rioolheffing Nieuwbouw en kosten voor aansluitingen 22 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 2 GO-NN

66 4 GEWENSTE SITUATIE EN STRATEGIEËN (WAT WILLEN WE) Uitgangspunten goed rioolbeheer Zorgplicht afvalwater Gewenste situatie afvalwater Middelen Samenwerking met waterpartners Afvalwateroverlast en afvalwaterhinder Zorgplicht hemelwater Gewenste situatie hemelwater Invulling doelmatig afkoppelen Hemelwateroverlast en hemelwaterhinder Zorgplicht grondwater Gewenste situatie grondwater Grondwateroverlast en grondwaterhinder Verantwoordelijkheid van burger en gemeente Rioolbeheer algemeen Waterloket Communicatie Duurzaamheid 30 5 MAATREGELEN (WAT GAAN WE DOEN) Maatregelen stedelijk afvalwater Kennis van het gemeentelijke rioolstelsel (functioneren) Databeheer Beheer en onderhoud Maatregelen voortvloeiende uit BRP s Maatregelen inzameling en verwerking hemelwater Afkoppelen Foutaansluitingen Hemelwaterverordening Onderhoud sloten Maatregelen grondwater Drainage Peilbuizen Grondwaterverordening Algemene maatregelen rioleringszorg Waterloket Stimuleren goed rioolgebruik Maatstaf rioolheffing 39 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 2 GO-NN

67 6 FINANCIËLE EN PERSONELE MIDDELEN (WAT KOST HET) Financiële middelen Activeren Nieuwe investeringen planperiode Exploitatielasten Vervangingen Rioolvervanging Pompen, gemalen en IBA s BTW component Samenvatting maatregelen Ontwikkeling rioolheffing Personele middelen 51 7 COLOFON 53 Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5: Bijlage 6: Bijlage 7: Bijlage 8: Bijlage 9: Bijlage 10: Bijlage 11: Bijlage 12: Bijlage 13: Bijlage 14: Begrippenlijst Gedetailleerde inhoudsopgave Relevante Wet- en regelgeving "Water in beeld" (enquête wateroverlast) Maatregelen waterplan Midden-Drenthe Lijst riooloverstorten Personele middelen DoFeMaMe Rioolbeheerplan leidingen en gemalen Juridisch kader foutaansluitingen Exploitatielasten Kostendekkingsplan Reacties van de instanties en artikel Raadsvoorstel en -besluit Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 2 GO-NN

68 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 2 GO-NN

69 BIJLAGE 3 RELEVANTE WET- EN REGELGEVING Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 3 GO-NN

70 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 3 GO-NN

71 Waterwet De Waterwet is in 2010 in werking getreden en integreert de negen bestaande wetten voor waterbeheer, te weten: Wet op de waterhuishouding Wet op de waterkering Grondwaterwet Wet verontreiniging oppervlaktewateren Wet verontreiniging zeewater Wet droogmakerijen en in dijkringen ( ) Wet beheer rijkswaterstaatswerken (zgn. natte gedeelte ) Waterstaat 1900 Daarnaast wordt vanuit de Wet bodembescherming de regeling voor waterbodems ondergebracht bij de Waterwet. De wet regelt het beheer van oppervlaktewater en grondwater. Daarnaast verbetert de wet de samenhang tussen waterbeleid en ruimtelijke ordening. Een belangrijk gevolg van de Waterwet is dat de huidige zes vergunningstelsels uit de afzonderlijke waterbeheerwetten worden gebundeld tot één watervergunning. De overstortvergunning wordt afgeschaft, daarvoor in de plaats komt een AMvB. De Tweede Kamer heeft bepaald dat overstorten wordt uitgezonderd van heffingsbetaling aan het waterschap. De lozingen op de riolering zijn opgenomen in de Wabo. Hierbij is de gemeente het bevoegd gezag. Gemeenten en waterschappen zijn volgens de Waterwet verplicht bestuurlijke waterafspraken te maken. Het gaat om afspraken over de aanpak van de wateropgave, gebaseerd op bestaande planvormen zoals het GRP en afvalwaterakkoorden. De bestuurlijke afspraken zijn vormvrij. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 3 GO-NN

72 Europese kaderrichtlijn water Sinds eind 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) van kracht. De kaderrichtlijn richt zich op een goede toestand van oppervlakte- en grondwater. Essentiële elementen zijn het bestrijden van verontreinigingen bij de bron (chemische doelstelling), het realiseren van een goede ecologische toestand van oppervlaktewateren en het beschermen van het grondwater. De aanpak is brongericht en omvat naast het verminderen van diffuse bronnen het uitvoeren van rioleringsmaatregelen en de aanpak van RWZI s en overstorten. De hoofdlijnen in deze kaderrichtlijn zijn: Behoeden voor verdere achteruitgang, beschermen en verbeteren van ecosystemen op het land en in het water; Stimuleren van duurzaam watergebruik door beschikbare waterbronnen voor de lange termijn te beschermen; Progressieve vermindering van de verontreiniging van oppervlaktewater en grondwater en voorkomen van verdere verontreiniging hiervan; Bijdragen aan het afzwakken van de gevolgen van extreme neerslag en perioden van droogte. Het streven is om de KRW-maatregelen zoveel mogelijk uit te voeren in combinatie met de maatregelen die voortvloeien uit het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). In het algemeen is de directe relatie van deze maatregelen met de riolering echter beperkt. 4 e nota waterhuishouding en het waterkwaliteitsspoor Het huidige waterbeleid is gericht op het creëren van een gezond en veerkrachtig watersysteem en een duurzame waterketen. Deze principes zijn afkomstig uit de 4 e nota Waterhuishouding en de aanbevelingen van de Commissie Waterbeheer 21 e eeuw, waarbij afwenteling van lokale problemen op (boven)regionale systemen zo veel mogelijk wordt voorkomen en aanpak van de bron prevaleert boven "end of pipe" maatregelen. In deze lijn hebben de CUWVO/CIW in 1992 het milieubeleid uitgewerkt in een twee sporenbeleid: emissiespoor of basisinspanning én het waterkwaliteitsspoor. De basisinspanning betreft een inspanningsverplichting van de gemeente om de vuilemissie vanuit de riolering zodanig te reduceren dat deze voldoet aan een referentie vuilemissie. Daarbij wordt het effect van de vuilemissie op het ontvangend oppervlaktewater buiten beschouwing gelaten. In het waterkwaliteitsspoor wordt gekeken naar de effecten van riooloverstorten op de zuurstofhuishouding en naar de invloed van de overige bronnen op de algemene waterkwaliteit (nutriënten, ecologie, etc.). Indien de vuilemissie tot knelpunten leidt, dienen aanvullende maatregelen getroffen te worden. Dat kunnen maatregelen in de riolering zijn maar ook in het watersysteem. Verbeteringsmaatregelen in het kader van de basisinspanning zijn de verantwoordelijkheid van de gemeente. Maatregelen in het kader van het waterkwaliteitsspoor zijn een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gemeente en waterschap. Wet gemeentelijke watertaken (bron: De wet gemeentelijke watertaken is op 1 januari 2008 in werking getreden. De wet maakt de verbreding van het gemeentelijke rioolrecht tot een bestemmingsheffing mogelijk. Hiermee kunnen gemeenten ook voorzieningen bekostigen voor regenwaterafvoer en de aanpak van grondwaterproblemen in bebouwd gebied. De Wet gemeentelijke watertaken is geïntegreerd in de Waterwet die per 22 december 2009 van kracht is. Gemeenten hebben via een zorgplicht een formele rol toegekend gekregen in de aanpak van stedelijke grondwaterproblemen. Het gemeentelijke beleid hiervoor komt in het verbrede gemeentelijk rioleringsplan (GRP) dat hiertoe wettelijk een bredere grondslag heeft gekregen. Dit past binnen de door de VNG geformuleerde visie op de gemeentelijke watertaken. Aanpak grondwaterproblemen Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 3 GO-NN

73 Het wetsvoorstel gaat uit van de verantwoordelijkheid van de perceelseigenaar voor maatregelen op het eigen terrein. Indien er in het bebouwde gebied sprake is van structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming, dan heeft de gemeente een zorgplicht. Dit betekent dat de gemeente maatregelen in de openbare ruimte moet nemen, waarmee problemen zoveel mogelijk voorkomen worden. Deze gemeentelijke zorgplicht geldt alleen als het gaat om maatregelen die doelmatig zijn en niet tot de verantwoordelijkheid van waterschap of provincie behoren. Regenwaterbeleid Ook is de gemeente nu verantwoordelijk voor de doelmatige inzameling van afvloeiend hemelwater, voor zover de perceelseigenaar dit water zelf niet kan verwerken. De gemeente heeft een bevoegdheid om via een verordening regels te stellen aan het regen- en afvalwater, dat perceelseigenaren aan de gemeente willen overdragen. Voor alle duidelijkheid: deze zorgplicht is geen plicht tot gescheiden afvoer van regenwater. Bekostiging en planvorming De Wgw geeft tenslotte aan, dat alle voorzieningen die direct of indirect samenhangen met de gemeentelijke stelsels voor afvalwater, hemelwater en grondwater uit de verbrede rioolheffing kunnen worden bekostigd. De wettelijke verplichtingen die al golden voor gemeentelijke rioleringsplannen zijn nu ook van toepassing op gemeentelijke voorzieningen voor regenwaterinzameling en aanpak van grondwaterproblemen. Bestuursakkoord Waterketen Op 5 juli 2007 hebben Rijk, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven een bestuursakkoord waterketen afgesloten. In het bestuursakkoord wordt onderkend dat lastenstijgingen als gevolg van investeringen voor vooral vermindering van het risico op wateroverlast en verbetering van de waterkwaliteit nodig zijn. Het gezamenlijk streven vanuit het bestuursakkoord is er op gericht deze lastenstijging zoveel mogelijk te beperken door doelmatiger te werk te gaan. Het akkoord gaat er hierbij van uit dat een verbetering van de doelmatigheid van 10 à 20% over een periode van tien jaar haalbaar is. Onder doelmatigheid wordt hierbij verstaan het leveren van een product (voor gemeenten: rioleringszorg) tegen een zo goed mogelijke prijs/prestatieverhouding. Hierbij is voor alle partijen de vrijheid behouden om zelf de meest geschikte aanpak te bepalen. Dit biedt partijen beter de gelegenheid om aan te sluiten bij de lokale situatie. Belangrijk onderdeel van het bestuursakkoord is het werken op een transparante wijze. De inwoner mag hierbij verwachten dat de partijen helder inzicht geven in de geleverde prestaties (kwaliteit, milieu, droge voeten, contacten met inwoners) en tegen welke prijs deze prestaties worden geleverd. Het bestuursakkoord heeft als basis dat de huidige verantwoordelijkheidsverdeling in de waterketen ongewijzigd blijft. Afstemming tussen rioleringsbeheer en het beheer van de openbare ruimte blijft op dezelfde wijze gestructureerd. Daarnaast geeft het akkoord aan dat er bij waterketenoptimalisatie rekening mee gehouden moet worden dat de riolering in veel gevallen ook een functie heeft in de afvoer van overtollig hemelwater. Wet Informatie-uitwisseling ondergrondse netwerken (WION) Per 1 juli 2008 is de WION van kracht. Deze wet geeft een nadere invulling en een wettelijke verplichting voor kabels en leidingen, waaronder dus ook riolering. Doel van de WION is om het aantal graafincidenten met kabels en leidingen te reduceren. Gevolg van de WION is dat de gemeente de gegevens van al haar kabels en leidingen volledig en nauwkeurig in beeld moet hebben. Deze gegevens moeten op 1 juli 2010 digitaal kunnen uitwisselen met het Kadaster. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 3 GO-NN

74 Regionaal Waterplan Drenthe Het regionaal Wateprlan Drenthe is een integraal onderdeel van de Omgevingsvisie Drenthe dat in 2010 door Provinciale Staten is vastgesteld. Het regionale Wateprlan vormt een belangrijke schakel tussen het waterbeleid op rijksniveau en de uitvoering op regionaal en lokaal niveau. De provincie Drenthe formuleert haar strategische doelen voor het regionale waterbeleid en een ruimtelijke vertaling van deze doelen. In het regionale waterplan worden een groot aantal onderwerpen aan de orde die relevant zijn voor Midden- Drenthe zoals: Grond en oppervlaktewaterkwantiteit In deze paragraaf zijn onder andere definities en normen opgenomen voor wateroverlast. Deze normering is bedoeld als een garantieniveau waaraan het watersysteem moet voldoen. Het waterschap kan op deze garantie worden aangesproken. De normen voor regionale wateroverlast zijn met de bijbehorende kaart vastgelegd in de Provinciale Omgevingsverordening. In de verordening is naast de procedure voor het vaststellen van de normen ook een procedure voor het eventueel wijzigen van deze norm opgenomen. Oppervlaktewaterkwaliteit Grondwater Stad en keten Deze paragraaf beschrijft de visie van de provincie op de gemeentelijke taken. Het behandelt de afvoernormen voor nieuw stedelijk gebied. De provincie beschrijft hierin de afvoernormen voor nieuw stedelijk gebied, gemeentelijke watertaken en waterplannen, de norm voor uitworp voor overstorten en samenwerking in de waterketen. Monitoring onderzoeksprogramma en gegevensbeheer Waterbeheerplannen Alle waterbeheerders in Nederland stellen nieuwe waterbeheerplannen op voor de periode Deze plannen zijn op 1 januari 2010 in werking getreden. De nieuwe Waterwet (2009) verplicht de waterschappen om waterbeheerplannen op te stellen met een looptijd van zes jaar. In de waterbeheerplannen beschrijven de waterschappen onder andere hun beleid ten aanzien van: Basisinspanning en waterkwaliteitspoor; Afkoppelen van regenwater en hun bijdrage daarin; Emissies van het rioolstelsel Visie en uitwerking van samenwerking tussen gemeente en waterschap Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 3 GO-NN

75 Indirecte lozingen (vergunning) Met de invoering van de Waterwet en de Wabo is het bevoegd gezag voor indirecte lozingen verschoven van het waterschap naar de gemeente. Indirecte lozingen (vergunningen) zijn per opgegaan in de integrale omgevingsvergunning; art2:26 Wabo. Het waterschap houdt echter wel invloed op het onderdeel van de omgevingsvergunning dat betrekking heeft op de indirecte lozing. De gemeente moet voor de indirecte lozingen een bindend advies aanvragen bij het waterschap. In dit bindende advies kan het waterschap voorschriften opnemen met betrekking tot de indirecte lozing. In Dienstverleningsovereenkomsten zijn afspraken gemaakt tussen provincie, gemeenten en waterschappen over de werkwijze en afstemming ten aanzien van de omgevingsvergunning. Indirecte lozingen (melding) De meeste indirecte lozingen door inrichtingen zijn meldingsplichtig in het kader van het Activiteitenbesluit. Deze melding komt binnen bij de gemeente. Hoe de toezicht en handhaving bij melding voor indirecte lozing is geregeld is afhankelijk van de afspraken tussen gemeente en waterschap. Huishoudens hebben geen vergunning of ontheffing nodig om hun afvalwater te lozen. Dat staat in het Besluit lozing afvalwater huishoudens in artikel 2. Volgens dit artikel hebben huishoudens geen vergunning of ontheffing nodig. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 3 GO-NN

76 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 3 GO-NN

77 BIJLAGE 4 WATER IN BEELD (ENQUETE WATEROVERLAST) Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 4 GO-NN

78 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 4 GO-NN

79 Aanleiding en doel Op 27 september 2007 heeft de gemeenteraad het Waterplan Midden-Drenthe vastgesteld. Het In beeld brengen van (grond)wateroverlast is één van de eerste projecten uit het Waterplan die tot uitvoering is gebracht. De aanleiding voor de inventarisatie was dat binnen de gemeente Midden-Drenthe niet precies inzichtelijk was op welke plaatsen sprake is van overlast als gevolg van water. Daarnaast is op 1 januari 2008 de Wet op de Gemeentelijke Watertaken in werking getreden. Deze wet heeft, naast de bestaande afvalwatertaken, als voornaamste doelen: - Het voorkomen en beperken van nadelige gevolgen van Grondwateroverlast; - Het opvangen, transporteren en nuttig toepassen van hemelwater. Het doel van de inventarisatie is, in beeld te brengen of er sprake is van oppervlaktewater-, grondwateroverlast of situaties van water op straat binnen de gemeente Midden-Drenthe. In mei 2009 hebben de inwoners van de gemeente Midden-Drenthe de mogelijkheid gekregen melding te doen van situaties van wateroverlast. Er zijn circa 330 meldingen binnen gekomen. Hierdoor is er een beeld ontstaan van locaties met wateroverlast, zoals deze ervaren worden door de inwoners. Analyse van de enquête Binnen de gemeente Midden-Drenthe worden verschillende vormen van wateroverlast ervaren. De bijgevoegde kaart geeft de locaties van wateroverlast aan. Hier volgt een korte analyse van de uitkomsten van de enquête: Overlast van sloten en/of vijvers (2%): mogelijke oorzaken zijn slechte afwatering, slecht onderhoud. - Deze vorm van overlast komt incidenteel voor; Water in bermen en/of plantsoenen (3%): mogelijke oorzaken zijn slechte afwatering, aanwezigheid van (kei)leemlagen. Deze vorm van overlast treedt vooral op in: - de Kruumten in Westerbork; Water in de tuin (15%): mogelijke oorzaken zijn slechte afwatering, aanwezigheid van (kei)leemlagen, regenwater stroomt van de straat/openbaar groen de tuin in, rioolwater stroomt de tuin in, oppervlaktewaterpeil is opgezet, naastliggende terreindelen liggen hoger. Deze vorm van overlast treedt met name op in: - De wijk Borkerhout in Westerbork; - De Vonderkampen in Beilen; Water onder de woning (24%): mogelijke oorzaken zijn aanwezigheid van (kei)leemlaag, hoge grondwaterstand, verhoogd oppervlaktewaterpeil, slechte afwatering. Deze vorm van overlast treedt met name op in: - de wijk Borkerhout en de Kruumten in Westerbork; - plan Noord, Beilen West en de Schapendrift in Beilen; - De Sluiskampen in Smilde; Water op straat (56%): mogelijke oorzaken zijn straatkolken werken niet goed, te weinig straatkolken, beperkte capaciteit van het riool, te veel regenwater, slechte afwatering, technische staat van de weg. Deze vorm van overlast treedt ondermeer op aan: - de Diekeveenseweg, Leemskoel in Westerbork; - Phoenixstraat en De Goorns in Wijster; - Kerklaan, De Sluiskampen in Smilde; - Leeghwaterstraat in Hoogersmilde; - De Paltz, Lint Horsthomanweg, Brunstingerstraat, Lijsterlaan, Schapendrift, Eursingerweg, Asserweg/Eursing, De Vonderkampen, t Spiek in Beilen. Een groot deel van deze locaties zijn reeds bekend vanuit het taakveld riolering. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 4 GO-NN

80 Oplossing/advies Aangezien overlast een subjectief begrip is, zal er kritisch gekeken worden naar de geïnventariseerde gegevens. Deze nadere interpretatie wordt met een projectgroep, in samenwerking met het waterschap uitgevoerd. Daarbij worden de vragen gesteld: - Is er daadwerkelijk sprake van onacceptabele overlast of valt de situatie onder hinder van beperkte aard? - Wat is de oorzaak van de overlast en wie is verantwoordelijk? Het resultaat van deze nadere interpretatie is een actielijst met projecten en inschatting van kosten. Hierbij zal duidelijk zijn wat de oorzaak van de overlast is en wie verantwoordelijk is. De uitkomsten van de enquêtes worden gebruikt in de Basis Rioleringsplannen en het Gemeentelijk Rioleringsplan. Argumenten Zoals in het Plan van Aanpak Water in beeld is aangegeven zal de gemeente actie ondernemen voor de overlastsituaties waarvoor de gemeente verantwoordelijk is. Voor overlastsituaties waarvoor de gemeente niet verantwoordelijk is, wordt samen met het waterschap advies gegeven voor de aanpak van de situatie. Communicatie Voorafgaand aan de enquête wateroverlast werd deze drie maal aangekondigd in de Midden-Drenthe krant en op de internetpagina van de gemeente. Daarnaast zijn de dorpen benaderd via de dorpscontactambtenaren. Voor het vervolgtraject wordt voorgesteld om: bewoners die een enquête hebben ingevuld een brief te sturen waarin wordt aangegeven hoe de aanpak van de wateroverlastmeldingen wordt opgepakt; een stuk over de uitkomst van de enquête op de internetpagina en in de Midden-Drenthe krant te plaatsen. Gevolgen voor de organisatie en personeel De uitwerking van de enquête betreft interne uren. Overige gevolgen Als blijkt dat de aanpak van de overlastsituaties gevolgen hebben voor de organisatie en personeel, dan wordt dit voorgelegd aan de raad. Als blijkt dat de aanpak van de overlastsituaties financiële gevolgen heeft, dan wordt dit voorgelegd aan de raad. Openbaar/niet openbaar Dit is een openbaar advies. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 4 GO-NN

81 BIJLAGE 5 MAATREGELEN WATERPLAN MIDDEN-DRENTHE Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 5 GO-NN

82 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 5 GO-NN

83 Geplande projecten en plannen In het waterplan zijn aantal projecten en plannen opgenomen om de doelen van het plan te realiseren. Hieronder volgt een overzicht met daarbij vermeld de huidige status op 1 juli Inventariseren van mogelijkheden voor het inrichten van natuurvriendelijke oevers. (relatie GRP) Dit wordt in combinatie gedaan met punt Zichtbaar maken van water bij esdorpen. Nog geen uitvoering aangegeven. 3. In beeld brengen (grond)water(overlast) (relatie GRP) Door middel van een enquête is onderzoek gedaan naar grondwateroverlast, daarnaast is het onderzoek uitgebreid met wateroverlast in het algemeen (2009). 4. Visvoorzieningen en vismigratie. Het waterschap is trekker van dit project. 5. Duurzaam omgaan met regenwater. (relatie GRP) Voor Beilen is in 2009 een afkoppelplan opgesteld. Dit moet nog gebeuren voor de overige kernen. Hiertoe reserveert de gemeente geld in dit vgrp (zie hoofdstuk 5). Het opstellen van de afkoppelplannen voor de overige kernen wordt uitgevoerd na het beschikbaar komen van de BRP en voor de betreffende kernen. 6. Inventariseren alternatieven bluswater van de brandweer. Nog geen uitvoering aangegeven. 7. Pilot beheer en onderhoud in de praktijk. (relatie GRP) Waterschap is trekker 8. Overdracht stedelijk water. (relatie GRP) Waterschap heeft in onderzoek hoe en of zij het beheer van het stedelijk water willen overnemen. 9. Samenwerkingsoverkomst tussen gemeente en waterschap. (relatie GRP) Er wordt gewerkt aan een samenwerkingsovereenkomst om taken en verantwoordelijkheden op elkaar af te stemmen en afspraken vast te leggen over samenwerking op het gebied van waterbeheer. 10. Opstellen communicatieplan Het communicatieplan is opgesteld. 11. Acties uit communicatieplan Er moet nog uitvoering worden gegeven aan de acties uit het communicatieplan. De werkafspraken die zijn gemaakt in het waterplan zijn richtinggevend voor dit GRP. Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 5 GO-NN

84 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 5 GO-NN

85 BIJLAGE 6 LIJST RIOOLOVERSTORTEN Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 6 GO-NN

86 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 6 GO-NN

87 GEMEENTE MIDDEN DRENTHE / DEEL AFVOER NAAR RWZI WESTERBORK Plaats Code Waterschap WVO tek Code Gemeente Beheer tek Code Gemeente Adres Drempel Hoogte t.o.v. NAP (m) Drempel Breedte (m of in mm) Balinge 1731-BAL-01-LC01 XII 01_17 Heinweg 24 A 15,70 Ø 250 mm Balinge 1731-BAL-02-LC01 XI 01_420 Mepscherenweg ,80 Ø 200 mm Balinge 1731-BAL-03-LC01 X 01_26 Heinweg 21 15,30 Ø 200 mm Elp 1731-ELP-01-LC01 RO elp 1 06_90 Meertenakkerweg 6 16,40 2,00 Eursinge 1731-EUR-01-LC01 L 99_1874 De Vleders 4 15,25 Ø 250 mm Eursinge 1731-EUR-02-LC01 LII 99_1880 De Goorns 2 14,90 Ø 250 mm Eursinge 1731-EUR-03-LC01 LIII 99_1908? De Goorns 7 15,00 Ø 200 mm Eursinge 1731-EUR-04-LC01 LI 99_1920 Hoogeveenseweg 8 15,10 Ø 250 mm Garminge 1731-GAR-01-LC01 XXI 06_9 Dorpsstraat 2 15,90 Ø 250 mm Garminge 1731-GAR-02-LC01 XXII 06_23 Garmigerstukken 4 15,30 Ø 250 mm Garminge 1731-GAR-03-LC01 XX 06_14 Olde hof 3 15,20 Ø 200 mm Mantinge 1731-MAN-01-LC01 II 10_16 Wijsterseweg 7 15,80 1,00 Mantinge 1731-MAN-02-LC01 IV 99_5369 Streijeheugte 2 14,95 Ø 200 mm Mantinge 1731-MAN-03-LC01 V 99_5402 Steendervalsweg 28 15,20 Ø 200 mm Mantinge 1731-MAN-04-LC01 VI 99_5342 Steendervalsweg 20 15,80 Ø 200 mm Mantinge 1731-MAN-05-LC01 VII 10_302 Steendervalsweg 27 15,20 Ø 200 mm Mantinge 1731-MAN-06-LC01 I 10_303 Mantingerdijk 1 15,70 Ø 250 mm Mantinge 1731-MAN-07-LC01 III 10_8 Ekkelkampen ,50 Ø 250 mm Orvelte 1731-ORV-01-LC01 RO Orvelte 13_6 Dorpsstraat ,25 1,00 Westerborl 1731-WES-01-LC01 IV 16_5000 De Kampen 36 14,50 3,00 Westerborl 1731-WES-01-LC02 III 16_367 Weglangen 37 14,50 2,25 Westerborl 1731-WES-01-LC03 II 16_939 Homaat 1 14,70 3,00 Westerborl 1731-WES-03-LC01 V 16_3016 Oude Beilerweg 27 14,50 2,00 Westerborl 1731-WES-04-LC01 X 16_1097 Keersgoorn 6 15,20 1,50 Westerborl 1731-WES-05-LC01 IX 16_3514 Sliemkampen 1 15,10 2,50 Westerborl 1731-WES-06-LC01 VIII 16_765 De Noesten 38 15,40 2,00 Witteveen 1731-WIT-01-LC01 XXX 18_85 Mr. Harm Smeengeweg Witteveen 1731-WIT-02-LC01 LX 99_1960 Mr. Harm Smeengeweg 20 Witteveen 1731-WIT-03-LC01 XXXI 18_6 Mr. Harm Smeengeweg ,20 Ø 250 mm 15,60 Ø 200 mm 15,20 Ø 250 mm Witteveen 1731-WIT-04-LC01 XXXII 18_17 Mr. J.B. Kanweg ,65 2,00 Witteveen 1731-WIT-05-LC01 XXXV 18_162 Mr. J.B. Kanweg ,40 Ø 250 mm Witteveen 1731-WIT-07-LC01 XXXIII 99_2077 Mr. J.B. Kanweg 95 15,40 Ø 200 mm Witteveen 1731-WIT-08-LC01 XXXVI 99_2036 Mr. J.B. Kanweg 25 15,90 Ø 200 mm Witteveen 1731-WIT-09-LC01 XXXVII 99_2127 Mr. J.B. Kanweg 11 15,80 Ø 200 mm Witteveen 1731-WIT-10-LC01 XXXVIII 99_1995 Mr. J.B. Kanweg 11 16,10 Ø 200 mm Witteveen 1731-WIT-11-LC01 XXXIX 99_1983 Mr. J.B. Kanweg 7 16,20 Ø 200 mm Zwiggelte 1731-ZWI-01-LC01 RO1 99_61A Ripkampenweg 13 14,60 2,00 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 6 GO-NN

88 GEMEENTE MIDDEN DRENTE / DEEL AFVOER NAAR RWZI BEILEN Plaats Code Waterschap WVO tek Code Gemeente Beheer tek Code Gemeente Adres Drempel Hoogte [intern]/extern t.o.v. NAP Drempel Breedte randvoorziening Beilen 1731-BEI-02-LC02 RO173 02_930D Pinksterbloem [11,10]/11,10 2,50 BBB 80 m3 Beilen 1731-BEI-04-LC01 RO165 02_1129 Kanaalweg 11 11,83 0,30 Beilen 1731-BEI-05-LC01 RO79 02_792 Schapedrift 50 [11,70]/11,90 2,75/8,00 BBB 330 m3 Beilen 1731-BEI-05-LC02 RO162 02_162B Torenlaan 5 [11,81]/11,95 1,90/12,00 BBB 510 m3 Beilen 1731-BEI-02-LC03 RO126 02_8873D Verlengde Havenstraat 65 [12,00]/11,95 2,75/8,00 BBB 190 m3 Beilen 1731-BEI-02-LC04 RO _198A Industrieweg/Beilerstroom 12,55 2,00 Hijken 1731-HIJ-01-LC01 (35) 07_35 Halerweg 2 13,00 2,50 Spier 1731-SPI-01-LC01 (107) 16_153 Kalverkampen 8 13,65 0,20 Wijster 1731-WIJ-01-LC01 RO20 17_20 Bruntingerweg 22 14,25 1,65 Hooghalen RO2a RO2a 09_45 Oude Provincialeweg 15,17 1,60 BBB 145 m m3 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 6 GO-NN

89 GEMEENTE MIDDEN DRENTHE / RZI SMILDE WVO tek Beheer tek drempel drempel CODE CODE CODE Adres hoogte breedte PLAATS WATERSCHAP GEMEENTE GEMEENTE tov NAP randvoorziening Bovensmilde 1731-BOS-01-LC01 RO29 03_875 Hoofdweg ,90 0,20 Bovensmilde 1731-BOS-02-LC01 RO30 03_877 Hoofdweg ,90 1,00 Bovensmilde 1731-BOS-03-LC01 RO31 03_897 Hoofdweg ,90 0,20 Bovensmilde 1731-BOS-04-LC01 RO32 03_407 Hoofdweg ,90 0,20 Bovensmilde 1731-BOS-05-LC01 RO23 03_30 Hoofdweg ,60 6,00 Bovensmilde 1731-BOS-05-LC02 RO21 03_927 Hoofdweg A 11,85 1,00 Bovensmilde 1731-BOS-05-LC03 RO22 03_54 Seringenstraat 9 11,62 3,00 Bovensmilde 1731-BOS-06-LC01 RO24 03_973 Kanaalweg ,85 1,00 Bovensmilde 1731-MID-05-LC01 RO20 03_421 Kanaalweg ,85 1,00 Hijkersmilde 1731-HIS-01-LC01 RO06 14_1497 Vaartweg 87 11,65 1,00 Hijkersmilde 1731-HIS-02-LC01 RO4 08_5001 Rijksweg ,65 1,00 Hijkersmilde 1731-HIS-03-LC01 RO09 14_1777 Rijksweg 54 11,75 1,00 Hijkersmilde 1731-HIS-03-LC03 RO7 14_1788 Rijksweg 71 11,65 1,00 Hijkersmilde 1731-HIS-03-LC05 RO5 14_1810 Rijksweg 96 11,65 1,00 Hijkersmilde Onbekend RO10 14_1149 Brugstraat 1 11,50 1,00 Hoogersmilde 1731-HOS-01-LC01 RO3 08_68 Vaartweg ,85 1,50 Hoogersmilde 1731-HOS-02-LC02 RO2 08_9957 Rijksweg ,65 3,00 Hoogersmilde 1731-HOS-02-LC04 RO1 08_9937 Rijksweg ,40 3,00 Hoogersmilde 1731-HOS-03-LC01 RO25 08_9951 Rijksweg ,30 1,00 Hoogersmilde 1731-HOS-04-LC01 RO27 08_9943 Roelfsema Rozenweg 9 11,50 1,00 Hoogersmilde 1731-HOS-05-LC01 RO26 08_2110 Roelfsema Rozenweg 16 11,18 Ø 125 mm Hoogersmilde 1731-HOS-06-LC01 RO28 08_9946 Roelfsema Rozenweg 3 11,30 0,16 Smilde 1731-MID-01-LC01 RO33 03_943 Hoofdweg ,85 1,00 Smilde 1731-MID-02-LC01 RO18 14_1545 Kanaalweg 37 12,30 1,00 Smilde 1731-MID-02-LC02 RO12 14_178 Elzenlaan 19 11,83 2,00 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 6 GO-NN

90 WVO tek Beheer tek drempel drempel CODE CODE CODE Adres hoogte breedte PLAATS WATERSCHAP GEMEENTE GEMEENTE tov NAP randvoorziening BBB 465 m3 Smilde 1731-MID-02-LC03 RO13 14_1349 Prins Hendrikstraat 2 11,90 5,00 gerealiseerd Smilde 1731-MID-02-LC05 RO35 14_351 Buitenroede 30 12,90 2,00 Smilde 1731-MID-02-LC07 RO16 14_143 Zandmeer 19 12,70 1,00 Smilde 1731-MID-02-LC08 RO14 14_1475 Tramweg 10 11,95 1,00 Smilde 1731-MID-03-LC01 RO11 14_1376 Vaartweg 8 11,85 1,00 Smilde 1731-MID-03-LC02 RO8 14_1751 Vaartweg 74 11,85 1,00 Smilde 1731-MID-05-LC02 RO19 14_1655 Kanaalweg 99A 11,82 1,00 Smilde 1731-MID-06-LC01 RO34 14_1498 Hoofdweg 78 11,85 1,00 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 6 GO-NN

91 BIJLAGE 7 PERSONELE MIDDELEN Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 7 GO-NN

92 Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 7 GO-NN

93 Berekening theoretisch benodigde formatie conform Leidraad Riolering (Stichting Rioned). Planvorming, onderzoek en facilitair Onderhoud Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 7 GO-NN

94 Maatregelen Gemeente Midden-Drenthe/vGRP Midden-Drenthe bijlage 7 GO-NN