Kindvriendelijke publieke ruimte

Transcriptie

1 Kindvriendelijke publieke ruimte Kwalitatieve, speelse en kindvriendelijke ruimte. Opdracht binnen verschillende beleidsdomeinen Studiedag groen speelweefsel MOORSELE 25 oktober 2017 Peter Dekeyser Kindvriendelijke publieke ruimte 1

2 Peter Dekeyser stafmedewerker Kind & Samenleving vzw Lange Ridderstraat Mechelen - België Contact: +32 (0) pdekeyser@k-s.be Algemeen telefoonnummer van K&S: + 32 (0) SPELEN STEDELIJKHEID RUIMTE Onderzoek : expertisedomeinen INSPIRATIE INNOVATIE AANBEVELINGEN analyse (kwantitatief, kwalitatief) participatie PRODUCTEN TOOLS METHODIEKEN 2

3 Kindvriendelijke publieke ruimte 1. Types speelruimte 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 4. Beleidsinstrumenten 5. Verkavelingen en woonprojecten 6. Bespeelbare publieke ruimte 7. Inspraak -> invloed 1. Types speelterreinen 3

4 1. Types speelterreinen Speeltoestellen Speelterrein speeltuinkarakter Speellandschap 1. Types speelterreinen Groen-avontuurlijk met/zonder toestellen (speelnatuur) 4

5 1. Types speelterreinen Groen-avontuurlijk Inspelen op natuurlijke potenties 1. Types speelterreinen Sportgericht Verschillende types voetbal/basket 5

6 1. Types speelterreinen Sportgericht Skate, bike, blade 1. Types speelterreinen schoolspeelplaats Diverse vormen 6

7 1. Types speelterreinen Buitenruimte jeugdwerk 1. Types speelterreinen Passageplekken - stenig 7

8 1. Types speelterreinen Passageplekken - stenig Atelier dreiseitl 1. Types speelterreinen Bespeelbare publieke ruimte <-> speelruimte? Typologieën van speelruimte (types inrichting) Begrippen inrichting en uitrusting 8

9 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 1.Schaalniveau s en hun bereik 9

10 2. Spreiding en inplanting van speelruimte Schaalniveau Stedelijk/regionaal (regio, stad) Schaalniveau Stadsdeel/Gemeente Schaalniveau Wijk/Deelgemeente Schaalniveau Buurt Schaalniveau straat 2. Spreiding en inplanting van speelruimte Schaalniveau Stedelijk/regionaal (regio, stad) Schaalniveau Stadsdeel/Gemeente Schaalniveau Wijk/Deelgemeente Schaalniveau Buurt Schaalniveau straat 10

11 2. Spreiding en inplanting van speelruimte Schaalniveau Stedelijk/regionaal (regio, stad) Schaalniveau Stadsdeel/Gemeente Schaalniveau Wijk/Deelgemeente Schaalniveau Buurt Schaalniveau straat 2. Spreiding en inplanting van speelruimte Schaalniveau Stedelijk/regionaal (regio, stad) Schaalniveau Stadsdeel/Gemeente Schaalniveau Wijk/Deelgemeente Schaalniveau Buurt Schaalniveau straat 11

12 2. Spreiding en inplanting van speelruimte Schaalniveau Stedelijk/regionaal (regio, stad) Schaalniveau Stadsdeel/Gemeente Schaalniveau Wijk/Deelgemeente Schaalniveau Buurt Schaalniveau straat 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 1.Schaalniveau s en hun bereik Straatniveau Buurtniveau Wijkniveau Gemeentelijk niveau Enkel voor de straat 300 à 400 meter 600 à 800 meter Voor volledige gemeente 12

13 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 2. Focus op deelgebieden Vb. Geel gehucht Punt 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 2. Focus op deelgebieden 13

14 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 2. Focus op deelgebieden 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 3.Speelweefsel 14

15 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 4.Inplanting in de directe omgeving De speelruimte is aanliggend aan bestaande (liefst trage) wegverbindingen voor zachte weggebruikers De toegang is op een visueel open manier verbonden met de omliggende wegverbindingen. Er is een goede mogelijkheid tot sociale controle. Wat betreft ligging ten opzichte van bewoning: voorkanten, eerder dan achterkanten. Er is gepaste aandacht voor buffering naar de omliggende bewoning. De ligging van het terrein is zo centraal mogelijk ten opzichte van de beoogde wijk. Dat het terrein aanliggend is aan publieke voorzieningen vormt een extra waarde. 2. Spreiding en inplanting van speelruimte Begrippen: spreiding (zie ook schaalniveau) inplanting in het speelweefsel in de directe omgeving (verbindingen / barrières) schaalniveau bedoeld bereik speelweefsel bestaande toestand gewenste toestand 15

16 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 3 basisvoorwaarden Functioneel Veilig Geborgenheid en avontuurlijkheid 16

17 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 3 basisvoorwaarden FUNCTIONEEL Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte FUNCTIONEEL 3 basisvoorwaarden Functioneel = diverse leeftijdsgroepen Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 17

18 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 3 basisvoorwaarden Functioneel = diverse spelvormen Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting Receptief spel. Sociaal spel Genieten van iets dat aan het gebeuren is Genieten van het samenzijn Fantasiespel. Constructiespel. Doen alsof spel Knutselen, prutsen, ineen steken, uiteenhalen, bouwen Explorerend/experimenterend bewegen uitdaging, ontdekken Herhalend bewegen. Bewegen om de beweging Regelspelen. Spelen met reglementen, => winnaars, verliezers 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 3 basisvoorwaarden Functioneel = diverse spelvormen Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting Receptief spel. Sociaal spel Fantasiespel. Constructiespel. Explorerend/experimenterend bewegen Herhalend bewegen. Regelspelen. 18

19 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 3 basisvoorwaarden Geborgenheid & avontuurlijkheid Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 3 basisvoorwaarden VEILIGHEID Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 19

20 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte VEILIGHEID Koninklijk besluit betreffende de uitbating van speelterreinen Wetgeving heeft 3 grote luiken: Controleren of het speelterrein veilig is alvorens het opengaat. RISICOANALYSE Zorgen dat het speelterrein veilig blijft, door verder nazicht en onderhoud. ONDERHOUDSACTIES Administratie die laat zien dat je alle nodige controles en onderhoud hebt gedaan. ADMINISTRATIE 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte VEILIGHEID RISICOANALYSE Koninklijk besluit betreffende de uitbating van speelterreinen Normen / wetgeving. Normen zijn niet verplicht. speeltoestel dat in overeenstemming is met norm, wordt vermoed te voldoen aan de algemene veiligheidsverplichting. ATTEST ATTEST ATTEST ATTEST 20

21 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte VEILIGHEID ADMINISTRATIE Koninklijk besluit betreffende de uitbating van speelterreinen Risicoanalyse Onderhoudsacties - regelmatig nazicht - onderhoud - periodieke controle Administratie - inspectie- en onderhoudsschema - Het administratief bijhouden van bovengenoemde acties. 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte VEILIGHEID 21

22 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 3 basisvoorwaarden Functioneel Veilig Geborgenheid en avontuurlijkheid Instrumentarium Zonering Grondwerken Groenvoorziening Constructies 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte Instrumentarium - terrein Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 22

23 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte Instrumentarium zoneringsplan Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte Instrumentarium - grondwerken Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 23

24 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte Instrumentarium - groenvoorzieningen Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte Instrumentarium - speelaanleidingen Kenmerken van een goede inrichting en uitrusting Geconstrueerde elementen - * Speeltoestellen (uit de handel) * Andere speelaanleidingen, 24

25 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte Kwaliteitsvolle inrichting van pleinen Zelfde principes voor pleinen: 1. Vlekkenplan: looplijnen + kamers maken 2. Reliëf en groenvoorzieningen als bouwstenen 3. Straatmeubilair + speeltoestellen als meubelstukken 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 25

26 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 3 basisvoorwaarden Functioneel > spelvormen Veilig > risicoanalyse Geborgenheid en avontuurlijkheid Instrumentarium Zonering Grondwerken Groenvoorziening Constructies 4. Beleidsinstrumenten 26

27 4. Beleidsinstrumenten 1. Beleidsplannen Een samenhangende en concrete visie. Met een uitvoerbaar actieplan. Gebaseerd op: de bestaande ruimte, ruimtelijke plannen (mobiliteit, R.O., enz ) noden van burgers, eigen visie op speelkansen van het bestuur Type Speelruimtebeleidsplan, jeugdruimteplan, speelweefselplan, verweving van speelkansen in andere ruimtelijke plannen. 2. Inrichtingsplannen Gericht op een specifiek project, terrein, Keuze van typologie Keuze van schaalniveau 4. Beleidsinstrumenten 1. Beleidsplannen Speelweefselplan, speelruimtebeleidsplan, jeugdruimteplan, masterplan speelruimte,.. Speelweefsel-idee "Een speelweefsel is een samenhangend geheel van plekken en verbindingen die belangrijk zijn voor kinderen en jongeren" Formele ruimten (speelterreinen, schoolspeelplaatsen, buitenruimte jeugdwerk, sportveldjes, Informele ruimten (parkjes, pleinen, hoeken van de straat, Verbindingen (wegstructuur, trage wegen,.) 27

28 4. Beleidsinstrumenten 1. Beleidsplannen Speelweefselplan, speelruimtebeleidsplan, jeugdruimteplan, masterplan speelruimte,.. Speelweefsel-idee = basis van de beleidsplannen: voorbeeld Steenhuffel Fase 1: bestaande structuur, knelpunten en potenties 4. Beleidsinstrumenten 1. Beleidsplannen Speelweefselplan, speelruimtebeleidsplan, jeugdruimteplan, masterplan speelruimte,.. Speelweefsel-idee = basis van de beleidsplannen: Fase 2: Gewenste structuur speelweefsel VISIE voorbeeld Steenhuffel 28

29 4. Beleidsinstrumenten 1. Beleidsplannen Deel 1: Informatief gedeelte Analyse, synthese, knelpunten en potenties Deel 2: richtinggevend gedeelte De gewenste toestand wordt uitgewerkt Deel 3: Actieplan Verschillende acties worden uitgewerkt (budget, aanpak, Samenwerking, ) Onderscheid tussen beleidsacties & acties gericht op ruimtelijke ingrepen. 4. Beleidsinstrumenten 1. Beleidsplannen Hoe is het nu? Deel 1: Informatief gedeelte Analyse, synthese, knelpunten en potenties Hoe zouden we willen dat het is? Deel 2: richtinggevend gedeelte De gewenste toestand wordt uitgewerkt Wat gaan we ook daadwerkelijk uitvoeren? Deel 3: Actieplan Verschillende acties worden uitgewerkt (budget, aanpak, Samenwerking, ) Onderscheid tussen beleidsacties & acties gericht op ruimtelijke ingrepen. 29

30 4. Beleidsinstrumenten 2. Inrichtingsplannen 4. Beleidsinstrumenten 2. Inrichtingsplannen Ingebed in een traject Visie, Typologie, schaalniveau, noden en behoeften gebruikers, Landschappelijk ontwerp!!! Inhoudelijke Ontwerp Uitvoerings gebruiks 30

31 4. Beleidsinstrumenten 1. Beleidsplannen 2. Inrichtingsplannen 5. Verkavelingen en woonprojecten 31

32 5. Verkavelingen en woonprojecten Werken aan mobiliteit 1.Fijnmazig fiets- en wandelnetwerk Fiets- en wandelpaden; doorsteken Uitbouwen langsheen belevingselementen Doorsteken doorheen bouwblokken Fietsparking, fietssluis, fietsbox gegroepeerd, ook voor fietskarren, met dakbegroening 5. Verkavelingen en woonprojecten Werken aan mobiliteit 2.Gebundeld parkeren Voordelen - verkeersruimte wordt: leef- en of speelstraat - de verkaveling is een fiets-, wandel- en speelparadijs Open parkeerconstructie (Merelbeke) Collectieve carports in Burcht (Zwijndrecht) Parkeren onder een bladerdak Culemborg EVA-Lanxwijk: Parkeren mag enkel aan de rand van de wijk, waardoor een zeer autoluwe wijk ontstaat. Bewoners kunnen wel met de wagen tot aan de woning voor in- en uitladen (handbediende slagboom). Er zijn karretjes voorzien om winkelwaren e.d. te vervoeren. 32

33 5. Verkavelingen en woonprojecten Werken aan mobiliteit 3.Weren van doorgaand verkeer in woonstraten Visgraat-systeem > Woonstraten takken aan op wijkontsluitingsweg Doodlopende woonstraten met trage wegverbinding Geen rechte sluiproutes die alternatief zijn voor verbindingswegen > Bijv. door verschuiving van raster (RUP Diepenbroek Wetteren, Technum NV) 5. Verkavelingen en woonprojecten Werken aan mobiliteit 4.Inrichting van woonstraten volgens wegcategorie Type 1: Woonstraten met louter erfontsluiting = leef- en speelstraten! bijv. doodlopende straat > Gelijkvloers (geen stoepen): speel- en leefstraat / woonerf > Spelprikkels mogelijk 33

34 5. Verkavelingen en woonprojecten Werken aan mobiliteit 4.Inrichting van woonstraten volgens wegcategorie Type 2: Woonstraten met zekere lokale verbindingsfunctie bijv. buurtontsluitingsweg > Zo breed mogelijke stoepen, vooral aan zonnekant > Plaatselijke voetpadverbredingen op strategische plekken > Voetpadverbreding zorgt voor asverschuiving > Speelvriendelijke plaatsing van straatmeubilair 5. Verkavelingen en woonprojecten Werken aan mobiliteit 4.Inrichting van woonstraten volgens wegcategorie Type 3: Woonstraten met bovenlokale verbindingsfunctie bijv. wijkontsluitingsweg, steenweg > Optimale verkeersveiligheid > Voldoende breed voetpad min. aan een kant (bereikbaarheid buurtwinkels) 34

35 5. Verkavelingen en woonprojecten Werken aan mobiliteit 5.Snelheidswerend ontwerp van woonstraten 1. Overdimensionering van het wegvak vermijden > Overmaat aan voetgangers toebedelen (vooral aan zonnekant) > Indien breedte voor voetgangers 3m: ruimte voor speelse zitbank of spelprikkel. Bomen bij verbreding voetpad (afstand woning) 2. Asverschuivingen om de 50 m > Door lay-out van stratenplan > Door voetpadverbredingen (vooral zonnekant) + zorgvuldig ingeplante bomen 3. Poorteffecten aan begin van de woonstraat > Door voetpaduitstulpingen = hoekpleintjes > 1 of 2 bomen aan toegang van de straat 5. Verkavelingen en woonprojecten Compact bouwen, verscheidenheid in woontypologie en aantrekkelijke architectuur 1. compact bouwen = meer publieke ruimte! mix van woningen: van sociaal tot middenklasse, verschillende types, verschillende realisatievorm dus verschillende woonsferen Vauban Freiburg Trier woongroepen rijwoningen rond erfpleintjes meergezinswoningen 35

36 5. Verkavelingen en woonprojecten Compact bouwen, verscheidenheid in woontypologie en aantrekkelijke architectuur 2.Meergezinswoningen parkappartementen gericht naar de publieke ruimte. Herkenbaarheid: afwisseling in vorm en kleur 5. Verkavelingen en woonprojecten Compact bouwen, verscheidenheid in woontypologie en aantrekkelijke architectuur 3.Woongroepen kleinere private tuinen gemeenschappelijke tuinzone aan voor- of achterzijde Voorbeeld 1: Privaat + gemeenschappelijk groen gekoppeld aan de tuinzijde Voorbeeld 2: Groepswoningbouw met voorgevels gericht naar gemeenschappelijke tuinzone 36

37 5. Verkavelingen en woonprojecten Compact bouwen, verscheidenheid in woontypologie en aantrekkelijke architectuur 4.Rijwoningen rond erfpleintjes als bespeelbare tussenruimte Voorerf als onderdeel van het publiek domein > Te ontwerpen van gevel tot gevel > Bespeelbare ondergrond, gekoppelde parkeerplaatsen > Deurportalen, zitmuurtjes op de rooilijn, Voorkanten van woningen zijn gericht naar de publieke ruimte > plein-type 5. Verkavelingen en woonprojecten Compact bouwen, verscheidenheid in woontypologie en aantrekkelijke architectuur 5.Aandachtspunten Vermijd blinde gevels en schermen gericht naar publieke domein In de verkavelingsvoorschriften wordt bij voorkeur opgenomen: > Voldoende ramen op gelijkvloers aan voorkant van de woning > Bij voorkeur geen afsluitingen en hoge groenschermen aan de straatkant 37

38 5. Verkavelingen en woonprojecten Uitbouwen van speelweefsel Een nieuw woonproject of verkaveling moet het bestaande (speel)weefsel versterken nieuwe verkaveling geïsoleerd nieuwe verkaveling verweven 5. Verkavelingen en woonprojecten 1. Fijnmazig fiets- en wandelnetwerk 2. Gebundeld parkeren 3. Weren van doorgaand verkeer in woonstraten 4. Inrichting van woonstraten volgens wegcategorie (erfonstluiting, lokale verbindingsfunctie, bovenlokale verbindingsfunctie) 5. Snelheidswerend ontwerp van woonstraten 6. Compact bouwen 7. Nieuw project => versterkt het bestaande speelweefsel 38

39 6. Bespeelbare publieke ruimte 6. Bespeelbare publieke ruimte In woonstructuur In waterstructuur In mobiliteitsstructuur In groenstructuur NIET: DAAR WAAR ER WAT RUIMTE OVER IS (RUIMTE DIE NIEMAND ANDERS CLAIMT) In toeristisch recreatieve structuren 39

40 6. Bespeelbare publieke ruimte In woonstructuur In waterstructuur In mobiliteitsstructuur In groenstructuur In toeristisch recreatieve structuren 6. Bespeelbare publieke ruimte In woonstructuur In waterstructuur In mobiliteitsstructuur In groenstructuur In toeristisch recreatieve structuren 40

41 6. Bespeelbare publieke ruimte In woonstructuur In waterstructuur In mobiliteitsstructuur In groenstructuur In toeristisch recreatieve structuren 6. Bespeelbare publieke ruimte In woonstructuur In waterstructuur In mobiliteitsstructuur In groenstructuur In toeristisch recreatieve structuren 41

42 6. Bespeelbare publieke ruimte Speelweefsel en groenblauwe structuur Waterplein Rotterdam In woonstructuur In waterstructuur In mobiliteitsstructuur In groenstructuur In toeristisch recreatieve structuren 6. Bespeelbare publieke ruimte In woonstructuur In waterstructuur In mobiliteitsstructuur In groenstructuur In toeristisch recreatieve structuren 42

43 6. Bespeelbare publieke ruimte In woonstructuur In waterstructuur In mobiliteitsstructuur In groenstructuur In toeristisch recreatieve structuren 6. Bespeelbare publieke ruimte In woonstructuur NIET: DAAR WAAR ER WAT RUIMTE OVER IS DAAR WAAR RUIMTE IS DIE NIEMAND ANDERS CLAIMT In waterstructuur In mobiliteitsstructuur In groenstructuur In toeristisch recreatieve structuren 43

44 7. inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming bekommernissen en criteria van volwassenen In the design and development of play opportunities (playground, playable public space in general) we often see that the specific needs and requirements of children are not really taken care of (despite all kinds of participation methods and techniques). They are often overruled by the concerns and criteria of adults aesthetic approach, safety issues, ease of maintenance, spatial isolation of play, overestimation of playground equipment,... Van zeker belang, maar in welke mate substantieel onderdeel van noden van kinderen? 88 44

45 7. inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming De echte uitdaging = integreren van de professionele deskundigheid van de designer en de gebruikersdeskundigheid van de kinderen -> managing van het proces: Participatie op sleutelmomenten in het proces Tools / methodieken toepassen inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Participatie i.f.v. sleutelmomenten in het design proces Waaraan zal het ontwerp moeten voldoen? Een sterk ontwerp maken! $ Inhoudelijke Ontwerp Uitvoerings Gebruiks 90 45

46 7. inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Participatie i.f.v. sleutelmomenten in het design proces $ Inhoudelijke ontwerp Uitvoerings Gebruiks inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Participatie i.f.v. sleutelmomenten in het design proces participatieverloop $ projectverloop Inhoudelijke Ontwerp Uitvoerings Gebruiks 92 46

47 7. inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Participatie i.f.v. sleutelmomenten in het design proces KLOOF $ Inhoudelijke ontwerp Uitvoerings Gebruiks inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Participatie i.f.v. sleutelmomenten in het design proces TE LAAT $ Inhoudelijke ontwerp Uitvoerings Gebruiks 94 47

48 7. inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Participatie i.f.v. sleutelmomenten in het design proces $ Inhoudelijke Ontwerp Uitvoerings Gebruiks inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Participatie i.f.v. sleutelmomenten in het design proces $ $ Inhoudelijke Ontwerp Uitvoerings Gebruiks 96 48

49 7. inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Participatie i.f.v. sleutelmomenten in het design proces $ $ Inhoudelijke ontwerp Uitvoerings Gebruiks inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming methodieken Zicht krijgen op noden en behoeften van kinderen Toetsen van oplossingen bij kinderen Kinderen ontwikkelen ontwerpideeën $ $ Inhoudelijke Ontwerp Uitvoerings Gebruiks 98 49

50 7. inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Kinderen ontwikkelen ontwerpideeën maquette inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Picto-play Klimmen en springen Doe alsof spel Griezelen Rustig zitten, chillen Evenwicht

51 7. inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming Op een foto luchtfoto Plan inspraak: Kinderen hebben impact op de besluitvorming $ $ Inhoudelijke Ontwerp Uitvoerings Gebruiks

52 Kindvriendelijke publieke ruimte Kwalitatieve, speelse en kindvriendelijke ruimte. Opdracht binnen verschillende beleidsdomeinen 1. Types speelterreinen 2. Spreiding en inplanting van speelruimte 3. Inrichting en uitrusting van speelruimte 4. Beleidsinstrumenten 5. Verkavelingen en woonprojecten 6. Bespeelbare publieke ruimte 7. Inspraak -> invloed Studiedag groen speelweefsel Moorsele 25 oktober 2017 Peter Dekeyser 52