Sociaal-juridisch statuut van de stagiair in de hotelschool

Transcriptie

1 Sociaal-juridisch statuut van de stagiair in de hotelschl

2 SOCIAAL-JURIDISCH STATUUT VAN DE STAGIAIR IN DE HOTELSCHOOL 5 1. Wat verstaan we onder leerlingenstage? 6 2. Hoezo: een dubbel statuut? Wat houdt de onderwijsregeling in? Wat houdt de arbeidswetgeving in? 7 3. Wie zijn de betrokken partijen : who is who? 8 4. Leerlingenstageovereenkomst 9 5. Wat zit er in het stagedossier? Wat is een stagereglement? En wat dan met het arbeidsreglement? Welke leerlingen mogen op stage? Alternerende stage of blokstage? Wanneer mag de stagiair werken? Dag- en weekgrenzen Overwerk mag dat wel? Wanneer krijgt een stagiair rust? Hoe zit het met zondagswerk en werken op een feestdag? En mag de stagiair s nachts werken? Stage tijdens de vakantie: mag dat? Oei de stagiair is afwezig Krijgt een stagiair een vergoeding? Welzijn op het werk 17

3 12.1. Hoe zit het met de risicoanalyse? En wat dan met de werkpostfiche? Wat met het gezondheidstoezicht? Wie moet op gezondheidstoezicht? Wie regelt en betaalt het gezondheidstoezicht? Hoe zit het met de kledij en de persnlijke beschermingsmiddelen? Is de stagiair goed verzekerd? Wie is aansprakelijk? Aansprakelijkheid van de stagegever en de stagiair Aansprakelijkheid van de stagementor Aansprakelijkheid van de schl Wat bij een arbeidsongeval? Wie sluit welke verzekering af? Mag de stagiair opdrachten weigeren? Verbreken van de leerlingenstageovereenkomst Op vraag van de schl Op vraag van de stagegever Op vraag van de leerling-stagiair Controle De stagiair gaat naar het buitenland Wist je dit al? 25 Bronnen 26 SOCIAAL-JURIDISCH STATUUT VAN DE STAGIAIR IN DE HOTELSCHOOL 5

4 1. Wat verstaan we onder leerlingenstage? Een leerlingenstage is een vorm van opleiding, buiten een vestigingsplaats van de schl, in een reële arbeidsomgeving bij een werkgever, onder gezag van een werkgever, onder gelijkaardige omstandigheden als reguliere werknemers van die werkgever, waarbij effectieve arbeid verricht wordt, met de bedoeling beroepservaring op te doen. Om te spreken van een klassieke leerlingenstage moeten 5 criteria vervuld zijn. De leerling moet: 1. in het kader van een leerprogramma georganiseerd dr een schl 2. met het g op het opdoen van beroepservaring 3. daadwerkelijk arbeid verrichten 4. bij een werkgever 5. in gelijkaardige omstandigheden als de werknemers in dienst van die werkgever 1. Het leerproces gebeurt in een echte arbeidssituatie onder begeleiding en toezicht van een stagementor die vertrouwd is met het werk. Het belangrijkste doel is uiteraard het opdoen van beroepservaring. Er wordt een leerlingenstageovereenkomst afgesloten en de leerling wordt niet betaald vr de geleverde prestaties. Als een leerling louter observeert in een onderneming en dus niet meewerkt, wordt dit niet beschouwd als een leerlingenstage. De specifieke regelgeving rond leerlingenstages in het voltijds secundair onderwijs is terug te vinden in de omzendbrief SO/2015/01 van Onderwijs Vlaanderen. Leerlingenstages in horeca komen uitsluitend vr in het voltijds gewn secundair onderwijs en BuSO OV4. De leerling-stagiair is een leerling ingeschreven in een leerjaar van het technisch- of beroepssecundair onderwijs (TSO of BSO). In het deeltijds beroepssecundair onderwijs wordt de component werkplekleren op een andere manier ingevuld. Meer info over de horecagerelateerde studierichtingen kan je terugvinden op de website Fan van Horeca van Horeca Vorming Vlaanderen (drklikken op opleiding secundair onderwijs). 2. Hoezo: een dubbel statuut? Een leerling-stagiair heeft een dubbel statuut: hij is namelijk én leerling én gelijkgestelde werknemer. Enerzijds is de leerling ingeschreven in het voltijds secundair onderwijs, en behoudt hij het statuut van student tot het einde van zijn studies. Hij is hierdr onderworpen aan de onderwijsregelgeving. De stagiair staat onder het gezag van de directeur van de schl (of zijn afgevaardigde). Anderzijds staat de leerling k in het werkveld om de praktijk aan te leren. Het leerproces staat centraal. De leerling heeft weliswaar geen arbeidsrelatie met de werkgever. We spreken daarom niet over een arbeidsovereenkomst maar een (leerlingen)stageovereenkomst. Dit betekent dat de leerling geen ln ontvangt vr zijn geleverde prestaties. Toch wordt de leerling beschouwd als een gelijkgestelde werknemer. Hij verricht namelijk arbeid onder het gezag van de werkgever. Hierdr zijn er een aantal bepalingen van de federale arbeids- en welzijnswetgeving op de stagiair van toepassing. Zo wordt de student k beschermd op de werkplek. De verantwrdelijkheid, bekeken vanuit de arbeidswetgeving tegenover de leerling-stagiair ligt bij de stagegever (de werkgever). In deze uiteenzetting gaan we dieper in op de sociaal-juridische zaken waar een stagiair zich moet aan houden. We bekijken zowel de onderwijsregeling als de arbeidswetgeving Wat houdt de onderwijsregeling in? De onderwijswetgeving gaat o.a. over het stagereglement (stagevolume, spreiding, inplanning), de leerlingenstageovereenkomst, leerplangerichte stageactiviteiten, stagebegeleiding, administratieve documenten, evaluatie, etc Wat houdt de arbeidswetgeving in? De arbeidswet beschermt iedere (gelijkgestelde) werknemer, dus k de stagiair. Vr jeugdige werknemers, jonger dan 18 jaar, gelden specifieke beschermende maatregelen. De arbeidswetgeving behandelt onder andere hoe lang een stagiair mag werken (arbeidsduur), of de stagiair op zon- en feestdagen mag helpen (zondagsarbeid), of hij in de nacht mag klussen (nachtarbeid), etc. 1 KB 21/09/

5 3. Wie zijn de betrokken partijen : who is who? De leerlingenstage wordt afgesloten tussen de 3 partijen: 1. de onderwijsinstelling 2. de stagegever 3. de leerling-stagiair We verduidelijkingen hierbij een aantal begrippen: Leerling-stagiair = De leerling die in het kader van een leerprogramma georganiseerd dr schl gaat werken bij een werkgever, met het g op het opdoen van beroepservaring, in gelijkaardige omstandigheden als de werknemers die in dienst zijn van die werkgever. Stagegever = De zaakvoerder van de onderneming waar de leerling in het kader van zijn leerprogramma stage lpt, met een stageovereenkomst. De stagegever is verantwrdelijk om de arbeidswet- en regelgeving tegenover de leerling-stagiair op de werkvloer in de gaten te houden. Stagementor = De zaakvoerder (stagegever) of één van zijn medewerkers die aangewezen is om de leerling-stagiair op de stageplaats te onthalen en te coachen. Stagebegeleider = Een medewerker van de schl die zich bezig houdt met de planning, de vrbereiding, pedagogische begeleiding en de evaluatie van de stages van de leerlingen. Bij de begeleiding/evaluatie verplaatst de stagebegeleider zich naar de stageplaats. Stagecoördinator = De medewerker van de schl die verantwrdelijk is om de werkzaamheden van één of meer stagebegeleiders te coördineren. Vermits stages een onderdeel zijn van het leerprogramma, is het de schl die stageplaatsen zoekt, selecteert en toewijst aan de leerlingen. 4. Leerlingenstageovereenkomst De leerlingenstageovereenkomst wordt gesloten tussen 3 partijen: de leerling-stagiair, de schl en de horecazaak die de leerling een stageplaats geeft. Het gaat hier dus niet over een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst vr studenten. In de leerlingenstageovereenkomst vind je de regeling van het stageverlp terug. De overeenkomst wordt dr elke partij of vertegenwrdiger met volmacht getekend. In het geval van een minderjarige leerling-stagiair moet dit een wettige vertegenwrdiger (ouders of vgd) zijn. De leerlingenstageovereenkomst wordt in 3 exemplaren (één vr de leerling-stagiair, één vr de schl en één vr de zaak die de leerlingenstage geeft) opgesteld vr de aanvang van de stage. Wat moet zeker op de leerlingenstageovereenkomst terug te vinden zijn: Het ondernemingsnummer van de horecazaak waar de stagiair aan de slag zal gaan, tenzij het gaat over een buitenlandse stageplek. Het nummer van het paritair comité van de betrokken stageplek. Vr de horeca is dit PC 302. Gaat het over een buitenlandse stageplek binnen de EU, dan moet de NACE-code genoteerd worden. De stageperiode(s), stageduur en uurregeling. De stageperiode wordt niet uitgedrukt in een totaal aantal dagen of uren. Wel worden de dag(en) en maand(en) en het dagelijkse begin- en einduur gespecifieerd. De naam van de stagebegeleider en de stagementor. De vermelding dat de stagegever het gezondheidstoezicht toevertrouwt aan de preventiedienst van de schl of er zelf vr instaat en bekostigt indien het geval. De vermelding dat de stagegever een werkpostfiche ter beschikking stelt van de leerling-stagiair en de schl. De stagegever moet een risicoanalyse maken van de werkposten en het resultaat hiervan aan de schl bezorgen. Een bijlage waarin de stageactiviteiten genoteerd staan. Deze lijst is opgesteld dr de stagebegeleider en de stagementor. Een verwijzing naar het stagereglement in bijlage. Een verwijzing naar de risicoanalyse in bijlage. 8 9

6 5. Wat zit er in het stagedossier? Vr elke leerling-stagiair maakt de schl een individueel stagedossier. In dit dossier moeten volgende documenten terug te vinden zijn: de ondertekende leerlingenstageovereenkomst de evaluatiedocumenten de werkpostfiche (eventueel) het formulier vr de gezondheidsberdeling Een stageactiviteitenlijst De leerling-stagiair houdt k zelf een schriftelijk verslag bij van zijn stageactiviteiten, de ervaringen, een zelfevaluatie, etc. Het wordt regelmatig besproken met de stagementor en de stagebegeleider. 6. Wat is een stagereglement? Er bestaat een algemeen stagereglement, van toepassing op alle leerlingen van het voltijds secundair onderwijs. Het stagereglement kan je terugvinden als bijlage 1 bij de omzendbrief SO/2015/01. Hierin staat vermeld dat de leerling-stagiair onderworpen blijft aan het gezag van de directeur van de schl (of zijn afgevaardigde). Toch voert de leerling-stagiair stipt de in de stageactiviteitenlijst vermelde opdrachten uit onder leiding en toezicht van de stagementor. Indien iets in strijd is met het stagereglement mag de taak niet uitgevoerd worden. Bij discussie is het rdeel van de stagebegeleider drslaggevend. In het stagereglement staat k vermeld dat de stageprestaties van de leerling-stagiair niet betaald worden. 8. Welke leerlingen mogen op stage? Leerlingenstages in de eerste graad van het voltijds secundair onderwijs zijn verboden. Leerlingen in TSO of BSO kunnen vanaf de tweede graad op stage gaan, op vrwaarde dat de leerling de leeftijd van 15 jaar heeft bereikt en niet meer voltijds (maar wel nog deeltijds) leerplichtig is. De voltijdse leerplicht stopt op 16 jaar of als de eerste 2 jaren van het secundair onderwijs achter de rug zijn (= op 15 jaar). Vanaf de derde graad kan een leerlingenstage een verplicht onderdeel van de opleiding zijn, zeker in TSO en BSO-richtingen. Vr het studiegebied voeding zijn dit volgende studierichtingen (bijlage 2, SO/2015/01). Derde graad TSO : eerste en tweede jaar Brd en banket Hospitality Hotel Slagerij en vleeswaren Voedingstechnieken Derde graad TSO: Se-n-Se Assistent voedingsindustrie Bakkerijtechnieken Butler-intendant Hotelbeheer Vleeswarentechnieken Derde graad BSO : eerste en tweede jaar 7. En wat dan met het arbeidsreglement? Iedere onderneming is verplicht te beschikken over een arbeidsreglement. Aangezien de stagiair dr zijn dubbel statuut k, naast de onderwijswetgeving, vr een deel valt onder de arbeidswetgeving moet de stagiair de vrschriften in het arbeidsreglement volgen. Uiteraard enkel die vrschriften die vr hem relevant zijn. Afspraken rond ln, opzegtermijnen, etc zijn niet van belang vr de stagiair. Brd- en banketbakkerij en confiserie Grtkeuken Restaurant en keuken Slagerij en verkpsklare gerechten Derde graad BSO : specialisatiejaar Banketaannemer-traiteur Banketbakkerij-chocoladebewerking Dieetbakkerij Gemeenschapsrestauratie Hotelonthaal Restaurantbedrijf en drankenkennis Slagerij-fijnkosttraiteur Specialiteitenrestaurant Wereldgastronomie *Horecagerelateerde studierichtingen

7 Alle leerlingen van de richtingen waar een stage vrzien is in het leerpakket moeten zonder onderscheid toegelaten worden tot een stage. Ook leerlingen zonder verblijfspapieren kunnen stage lopen, indien dit een essentieel onderdeel van het leerprogramma vormt. 9. Alternerende stage of blokstage? Stages kunnen op 2 verschillende manieren georganiseerd worden: Alternerende stage: is een leerlingenstage die georganiseerd wordt met vaste tussentijden en die gespreid wordt over het ganse schljaar of een bepaalde periode ervan (semester, trimester,...). Kenmerkend vr een alternerende stage is dat de leerling een stage afwisselt met les op schl binnen dezelfde lesweek. Blokstage: is een leerlingenstage die over een ononderbroken periode van één of meer weken lpt (eventueel meermaals per schljaar). Een schl kiest volledig vrij hoe ze de stages wenst te organiseren: alternerend, blokstage of een combinatie van beide. Indien er continuïteit vereist is op de werkplek wordt vaak gekozen vr een blokstage. 10. Wanneer mag de stagiair werken? In het stagereglement staat vermeld dat de stagiair de werktijden van de stageonderneming volgt. Hij begeeft zich naar de stageplaats op de dagen en uren die zijn vastgelegd in de leerlingenstageovereenkomst. Leerlingenstages zijn niet gebonden aan de grenzen van een gewone schldag, schlweek of vakantieperiode. Ze kunnen wel de grens van het schljaar niet overschrijden. Toch moeten enkele regels gevolgd worden Dag- en weekgrenzen Vr iedere stagiair uit het voltijds secundair onderwijs geldt dat hij niet meer dan 8 uur per dag en niet meer dan 38 uur per week mag presteren (ongeacht de leeftijd). Het aantal gewone lesuren (om te rekenen naar 60 minuten in plaats van een klasuur van 50 minuten) mag samen met de stage-uren per schljaar de grens van 1200 uren niet overschrijden

8 10.2. Overwerk mag dat wel? Van zodra de stagiair meer dan 8 uur per dag of 38 uur per week presteert, valt dit onder het principe van overwerk. Het is verboden als stagiair om overuren te presteren, tenzij in uitzonderlijke gevallen: om het hfd te bieden aan een vrgekomen of dreigend ongeval; vr dringende arbeid aan machines en materieel, indien de uitvoering ervan buiten de arbeidstijd ndzakelijk is om te vermijden dat de normale werking van de onderneming ernstig wordt verstrd; vr arbeid wegens onverwachte ndzakelijkheid, mits vrafgaande toelating van de vakbondsafvaardiging. Overwerk is in deze gevallen bovendien enkel toegelaten indien de stagegever de bevoegde inspecteur van de dienst Toezicht op de sociale wetten binnen de 3 dagen verwittigt. Vermits de stagiair geen ln krijgt vr zijn prestaties, worden overuren k niet uitbetaald. De jongere heeft wel recht op inhaalrust. De duur van de inhaalrust moet gelijk zijn aan het aantal overuren dat gepresteerd werd en ze moet in één keer genomen worden vr het einde van de volgende week, tenzij de dienst Toezicht op de sociale wetten een afwijking heeft toegestaan. Een plaatselijk kantr vind je terug op: Wanneer krijgt een stagiair rust? Een minderjarige stagiair (-18-jarige): mag niet langer dan 4 uur en 30 minuten ononderbroken werken è hierna heeft hij recht op een half uur rust; heeft na 6 uur werk recht op 1 uur pauze (min. een half uur aaneen opnemen). Bijvrbeeld: de stagiair kan een lunchpauze van 30 minuten nemen en 2 korte pauzes van 15 minuten; moet 12 opeenvolgende uren rust krijgen tussen het einde van een werkdag en het begin van een nieuwe werkdag. Bijvrbeeld: is de stagiair s avonds om 20 uur klaar met werken, dan mag hij ten vroegste de volgende dag om 8 uur terug opstarten; heeft recht op ofwel 2 aaneensluitende rustdagen of 2 gespreide dagen per week. In dit laatste geval moet één van die 2 rustdagen een werkonderbreking van ten minste 36 opeenvolgende uren bedragen. Vr meerderjarige stagiairs (+ 18-jarige): gelden de regels van een reguliere werknemer: na 6 uur werken heeft hij recht op een pauze van 15 minuten. Er moet een rustpauze van minstens 11 uur zitten tussen het einde van de werkdag en het begin van een nieuwe dag Hoe zit het met zondagswerk en werken op een feestdag? In België is zondagsarbeid principieel verboden. Op dit verbod gelden echter enkele uitzonderingen, die k van toepassing zijn in de horeca: De minderjarige stagiairs (-18-jarigen): mogen maximaal 1 op 2 zondagen werken è5 dagen vraf schriftelijk melden aan Toezicht sociale wetten; naast de verplichte zondagsrust (op zondag of een andere dag) hebben deze jongeren k recht op een bijkomende rustdag per week. De minderjarige stagiair mag dus maximum 5 dagen per week werken; Leerlingen die op zondag werken (waardr hun wekelijkse normale rustperiode van 2 opeenvolgende dagen verstrd is) hebben recht op een volle dag inhaalrust binnen de daaropvolgende 6 dagen

9 De meerderjarige stagiairs (+ 18-jarigen): volgen de regels van de reguliere werknemers. Ze mogen op zondag tewerkgesteld worden in volgende bedrijven of vr volgende werkzaamheden: hotels, motels, kampeerterreinen, spijshuizen, restauratiebedrijven, traiteurszaken, verbruikszalen en drankslijterijen En mag de stagiair s nachts werken? De algemene regel zegt dat leerlingen jonger dan 18 jaar geen nachtarbeid (tussen 20 u. en 6 u.) mogen verrichten. Tussen jaar: leerling mag werken tussen 6 u. en 20 u. Tussen jaar: leerling mag werken tussen 6 u. en 23 u. Let wel op dat de stagiair de daggrens van 8 uur niet overschrijdt. Deze afwijking wordt toegestaan op vrwaarde: dat na het einde van zijn werk de jeugdige werknemer nog over een openbaar vervoermiddel beschikt om zijn wnst te bereiken, of dat, bij gebrek hiervan, de werkgever zorgt vr vervoer zodat de stagiair thuisgeraakt, of hem de werkelijke gedragen kosten om zijn wnst te bereiken, terugbetaalt (vb taxi). ède werkgever die gebruik wenst te maken van deze afwijking, moet dit vraf schriftelijk laten weten aan de dienst Toezicht sociale wetten. De meerderjarige stagiairs (+ 18-jarigen) volgen de bepalingen van de arbeidsduur, die beschreven staan in het arbeidsreglement, de CAO of het paritair comité Oei de stagiair is afwezig Als de stagiair afwezig is moet hij dit zo snel mogelijk laten weten, ofwel aan de directeur van de schl ofwel aan de stagegever. Beide partijen moeten elkaar meteen op de hgte brengen. Indien een stagiair een tijdje gewettigd afwezig was (vb dr ziekte) kan het schlreglement bepalen dat er een inhaalstage komt. Als de stagiair ongewettigd afwezig is, wordt hij gesanctioneerd en niet geëvalueerd. 11. Krijgt een stagiair een vergoeding? Een leerlingenstage is onbezoldigd. Dit wil zeggen dat de leerling-stagiair geen ln mag ontvangen, noch in geld, noch in natura. Als blijkt dat de leerling toch ln heeft ontvangen tijdens zijn onbezoldigde stage kan het vermoeden ontstaan dat het hier gaat over een arbeidsovereenkomst. Als er onkosten ontstaan uit de stage, zoals verplaatsingskosten, dan mogen deze wel vergoed worden. Deze afspraken moeten opgenomen worden in het stagecontract. Vrijgevigheden zijn enkel mogelijk vr de stagiair als de gewone werknemers deze vrijgevigheid k krijgen. Denk hierbij bijvrbeeld aan een eindejaarsgeschenk. 12. Welzijn op het werk De wet welzijn op het werk 2 die wordt toegepast op werknemers, geldt k vr de stagiairs. In de horeca geldt dat meerderjarige medewerkers s nachts tewerkgesteld mogen worden indien de aard van de werkzaamheden of van de activiteit dit rechtvaardigt, zoals in hotels, motels, kampeerterreinen, restaurants, restauratiebedrijven, traiteurszaken, verbruikszalen en drankslijterijen Het nakomen van de welzijnsverplichtingen ligt in eerste instantie bij de stagegever. Het is de stagegever en dus niet de schl die de aanzet geeft om de welzijnsverplichting te vervullen. In de welzijnswet staat dat de stagegever moet instaan vr: Stage tijdens de vakantie: mag dat? Stages tijdens de vakantieperiodes zijn mogelijk. De leerling-stagiair moet wel kunnen genieten van 4 opeenvolgende weken vakantie in juli en augustus. Het is verboden om een stage langer te laten duren dan het einde van het schljaar, op 31 augustus. de bescherming van de veiligheid en de gezondheid van elke (gelijkgestelde) werknemer; de terbeschikkingstelling van werkkledij en persnlijke beschermingsmiddelen; de informatie en opleiding over specifieke veiligheids- en gezondheidsaspecten op het werk; het opstellen van de risicoanalyse en de werkpostfiche. 2 Wet welzijn op het werk, 4 augustus

10 De scholen zijn echter wel verantwrdelijk om er op toe te zien dat alle welzijnsverplichtingen zoals de risicoanalyse en het gezondheidstoezicht zijn vervuld vraleer de stage effectief start. Bij problemen of bij een ongeval op de werkplek wordt deze werkpostfiche bij hand genomen om te zien of de afspraken nageleefd zijn en de nodige informatie en middelen ter beschikking waren Hoe zit het met de risicoanalyse? Vrdat de stage start moet er een risicoanalyse beschikbaar zijn vr de activiteiten die de stagiair zal uitoefenen. De risicoanalyse moet gebeuren dr de stagegever bij wie de stagiair aan de slag gaat. De stagegever maakt, samen met zijn preventieadviseur een inventaris van alle arbeidsrisico s die kunnen gebeuren tijdens de stage. Dit betekent een oplijsting van risico s vr de veiligheid, de lichamelijke en de geestelijke gezondheid. De risicoanalyse is niet persnsgebonden maar geldt vr alle (gelijkgestelde) werknemers in de onderneming. Op grond van de risicoanalyse moet de stagegever preventiemaatregelen nemen om de gezondheid en de veiligheid van de stagiairs te beschermen. Ook moet ervr gezorgd worden dat de stagiair voldoende ingelicht en begeleid wordt. De stageactiviteitenlijst moet dan k opgesteld worden aan de hand van de inhoud van de risicoanalyse. De schl moet met behulp van de risicoanalyse afwegen of er al dan niet risico s vr de stagiair aanwezig zijn. Het document moet als bijlage bij de stageovereenkomst hangen. Een aantal werkzaamheden zijn verboden of kunnen slechts onder strenge vrwaarden gebeuren. Denk hierbij aan arbeid die fysisch of psychisch belastend is of arbeid die risico s inhoudt waarvr de stagiair nog te onervaren is En wat dan met de werkpostfiche? Een werkpostfiche is een bondig document waarin de stagegever de welzijnsinfo of de belangrijkste afspraken opschrijft. Het is het resultaat van de risicoanalyse en bevat de belangrijkste aandachtspunten. Dit document wordt overhandigd aan de stagiair en de onderwijsinstelling. De werkpostfiche wordt ingevuld en ondertekend dr alle partijen alvorens de stage start. De werkpostfiche bevat volgende elementen: Wat met het gezondheidstoezicht? Wie moet op gezondheidstoezicht? In de welzijnswet staat vermeld dat een gezondheidstoezicht nodig is, ter bescherming van de stagiairs. Een vrafgaand medisch onderzoek is verplicht wanneer de stagiair een functie uitoefent waarvr de risicoanalyse aangeeft dat een gezondheidstoezicht nodig is. Sowieso moet iedere leerling jonger dan 18 jaar zich medisch laten testen. Een gezondheidstoezicht is niet nodig: als deze stagiair (jonger dan 18) aan geen ander risico dan zijn leeftijd wordt bltgesteld én de schl een attest kan vrleggen waarin staat dat de leerling minder dan 5 jaar geleden een medisch schltoezicht kreeg. Schematisch de scenario s op een rijtje: De stagiair wordt bltgesteld aan een specifiek risico. ègezondheidstoezicht De stagiair wordt bltgesteld aan risico s waarvr k vr een gewone werknemer een gezondheidstoezicht is vereist. ègezondheidstoezicht De stagiair is jonger dan 18 maar wordt niet aan risico s bltgesteld. ègezondheidstoezicht tenzij schl een medisch attest kan vrleggen (zie hoger) Bij twijfel of een stagiair al dan niet een gezondheidstoezicht moet krijgen, neem je best contact op met de preventiedienst van de schl vr verder advies. algemene gegevens van de stageplaats, Wie regelt en betaalt het gezondheidstoezicht? de inhoud van de uit te voeren taken (beschrijving werkpost & activiteiten), Het gezondheidstoezicht kan zowel dr de arbeidsgeneesheer van de de risico s en de hinder op de stage (denk hierbij aan vallen, heffen & tillen, lawaai, warmte, contact met voedingswaren, etc.), interne of externe preventiedient van de werkgever (stagegever) als dr arbeidsgeneesheer van de bevoegde preventiedienst van de de te nemen vrzorgen (preventiemaatregelen), onderwijsinstelling geregeld worden 3. Wie het gezondheidstoezicht uitvoert de werkkledij en de persnlijke beschermingsmiddelen, staat vermeld in de stageovereenkomst. de handtekening van alle betrokken partijen (stagegever, stagiair, 18 ouders indien de stagiair jonger is dan 18 jaar). 3 KB 26/08/

11 Als de arbeidsgeneesheer van de werkgever (stagegever) het gezondheidstoezicht uitvoert, draagt de werkgever (stagegever) hiervan de kosten. Tenzij hij het toezicht laat uitvoeren dr de preventiedienst van de schl. Als de preventiedienst van de schl zorgt vr het toezicht, dan valt de kost ten laste van de overheid. Als het gezondheidstoezicht dr de externe preventiedienst van de schl wordt uitgevoerd, dan betaalt het Fonds vr Beroepsziekte onder bepaalde vrwaarden de kosten van dit onderzoek terug. Deze vrwaarden zijn: Hoe zit het met de kledij en de persnlijke beschermingsmiddelen? Volgens de welzijnswet zal de stagegever zorgen vr de nodige arbeidsmiddelen, werkkledij en persnlijke beschermingsmiddelen. Onder arbeidsmiddelen verstaan we alle machines, apparaten, gereedschappen en materialen die een stagiair kan gebruiken op de arbeidsplaats. De stagegever zorgt dat de stagiair de juiste kleding krijgt, en reinigt ze k. De leerling hoeft ze niet aan te kopen. Hij zorgt er wel vr dat het toevertrouwde materiaal in goede staat teruggeven wordt na de stage. De stagiair voert taken uit binnen een arbeidspost waarin hij bltgesteld is aan een risico. Dit kan je nalezen op de risicoanalyse; De stagiair volgt les in een erkende onderwijsinstelling; De stage wordt ondersteund dr de schl; Het medisch onderzoek wordt uitgevoerd dr de externe preventiedienst van de schl; Elke stagiair kan maar één keer in zijn leven onderzocht worden vr hetzelfde risico binnen dezelfde arbeidspost. Weet wel: de leerling is niet verantwrdelijk vr de beschadiging of slijtage toe te schrijven aan het regelmatig gebruik van het materiaal. 13. Is de stagiair goed verzekerd? Wie is aansprakelijk? Dit betekent dat noch vr de schl, noch vr de ouders en de leerlingen de gezondheidsberdeling enige kost mag teweegbrengen. Meer info over de procedure tot terugbetaling staat op de website van het Fonds vr Beroepsziektes, onder preventie/stagiairs. Het gezondheidstoezicht gebeurt vrafgaand aan de start van de stage. Bij latere stages, al dan niet in hetzelfde schljaar, in dezelfde of een andere opleiding, bij dezelfde of een andere stagegever, zal een nieuwe risicoanalyse uitwijzen of er zich al dan niet nieuwe risico s vrdoen. Indien dit niet het geval is, moet er geen nieuw gezondheidstoezicht gebeuren, en geldt de vorige gezondheidsberdeling. In de leerlingenstageovereenkomst moet expliciet worden opgenomen dat er wel of geen gezondheidstoezicht nodig is en wie het gezondheidstoezicht uitvoert. Na het gezondheidstoezicht zal de arbeidsgeneesheer een gezondheidsberdeling opstellen in 3 exemplaren: één vr de stagiair, één vr de stagegever en één vr de schl Aansprakelijkheid van de stagegever en de stagiair De aansprakelijkheid van de leerling-stagiair wordt sinds 1 september 2015 gelijkgesteld aan deze van een gewone werknemer. Net zoals de werkgever aansprakelijk is vr de fouten van zijn werknemers, zal de stagegever van de leerling k instaan vr de schade die de stagiair verrzaakt dr zijn lichte (eerder toevallige) fout. De stagiair is enkel aansprakelijk indien er sprake is van bedrog of zware fout. Ouders van de stagiair kunnen niet aansprakelijk gesteld worden dr de fouten van hun kind, ongeacht zijn leeftijd Aansprakelijkheid van de stagementor De stagementor begeleidt de stagiair op de werkvloer. Op dat moment draagt hij de onderwijsaansprakelijkheid vr de stagiair. Hij moet aantonen dat hij een toereikend toezicht uitoefende. Deze aansprakelijkheid is echter wel weerlegbaar. Als de stagementor kan aantonen dat hij de daad die de schade verrzaakte niet kon beletten dan vervalt de aansprakelijkheid. De stagegever is op zijn beurt burgerlijk aansprakelijk vr de schade die het gevolg is van een fout van de stagementor. Deze aansprakelijkheid is niet weerlegbaar

12 Aansprakelijkheid van de schl De schl en de stagebegeleider oefenen tijdens de stage geen toezicht uit op de stagiair. Hierdr kan de schl en de stagebegeleider niet aansprakelijk gesteld worden vr de schade die berokkend wordt dr de stagiair aan de stagegever of aan derden Wat bij een arbeidsongeval? De verzekeringsplicht tegen arbeidsongevallen vr schlstagiairs die een onbezoldigde arbeid verrichten ligt bij de schl. En dus niet bij de stagegever. Het schlbestuur is wettelijk verplicht om een arbeidsongevallenverzekering af te sluiten vr zijn leerlingen-stagiairs. Ze moeten deze arbeidsongevallenverzekering afsluiten bij dezelfde verzekeraar als deze vr het niet-gesubsidieerd personeel van de schl 4. Bij een ernstig arbeidsongeval moet de stagegever een uitgebreid verslag opmaken. Het bedrijf waar de student stage lpt, bezorgt de nodige informatie over het ongeval aan de schl zodat die de aangifte in orde kan brengen. De arbeidsongevallenverzekering keert aan het slachtoffer een forfaitaire schadevergoeding uit volgens objectieve criteria. Als er een ongeval gebeurt op weg naar en van de stageplaats dan wordt dit niet vergoed dr de arbeidsongevallenverzekering, maar dr de schlpolis. Toch heeft de werkgever (stagegever) k een aantal verplichtingen bij een ongeval: Wie sluit welke verzekering af? 5 Aansprakelijkheden en verzekeringen zijn met elkaar verbonden. Vr een leerlingenstage zijn volgende verzekeringen aangewezen: è è Af te sluiten dr de schl: Een arbeidsongevallenverzekering vr de leerling-stagiair. Dit is een wettelijke verplichting. Een verzekering lichamelijke ongevallen vr wegongevallen van en naar de stageplaats (indien nodig volgt een uitbreiding van de schlpolis). Af te sluiten dr de werkgever (stagegever): Een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid. Deze valt onder de verplichte verzekering vr de overige werknemers. Indien er geen andere werknemers zijn, dient de stagegever deze af te sluiten. 14. Mag de stagiair opdrachten weigeren? In het stagereglement staat vermeld dat de stagiair het recht heeft taken te weigeren die niet in de stageactiviteitenlijst staan of die fysisch of psychisch niet haalbaar zijn. Indien iets in strijd is met het stagereglement mag de taak k niet uitgevoerd worden. De stagiair vermeldt dit dan in zijn stageschrift of raadpleegt zijn stagebegeleider. Het is dan k de stagebegeleider die zal rdelen of een taak al dan niet kan. een risicoanalyse (zie hoger)opmaken, een overzicht van de nodige preventiemaatregelen opmaken en die k effectief drvoeren, de resultaten van de risicoanalyse drsturen naar de schl, de stagiair inlichten over de mogelijke risico s en de bijhorende preventiemaatregelen, een arbeidsongevallensteekkaart opstellen en opsturen naar de externe dienst vr preventie en bescherming als er zich een ongeval vrdoet met een arbeidsongeschiktheid van minstens 4 dagen. 5 van 4 Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, eenheid van verzekering Katholiek Onderwijs Vlaanderen 22 23

13 15. Verbreken van de leerlingenstageovereenkomst De schldirecteur of de stagegever kan in bepaalde gevallen beslissen om de stageovereenkomst te verbreken Op vraag van de schl De directeur van de schl kan, op eigen initiatief of op vraag van de stagebegeleider, de leerlingenstageovereenkomst stopzetten als: de stagegever een zware inbreuk pleegt tegen het stagereglement of de arbeidswetgeving, de fysieke of geestelijke gezondheid van de leerling-stagiair gevaar lpt, de leerlingenstage niet nuttig of inefficiënt blijkt te zijn, er niet voldoende begeleiding is van het stagebedrijf. Een verbreking is pas mogelijk indien ze gemotiveerd en schriftelijk gebeurt. Als de schl de stageovereenkomst verbreekt, dan moet de schl de stagiair zo snel mogelijk een nieuwe stageplaats toewijzen Op vraag van de stagegever De stagegever heeft het recht de leerlingenstageovereenkomst te verbreken als de leerling-stagiair: opzettelijk zware schade verrzaakt, herhaaldelijk onwettig afwezig is, zware inbreuken pleegt tegen het stagereglement, wangedrag vertnt, heeft te maken met overmacht, onvoldoende begeleiding krijgt dr de schl. Ook hier is een verbreking pas mogelijk indien ze gemotiveerd en schriftelijk gebeurt Op vraag van de leerling-stagiair De leerling-stagiair kan niet op eigen houtje de leerlingenstageovereenkomst verbreken. 16. Controle Alle documenten die betrekking hebben op stages moeten in de schl ter inzage liggen van de onderwijsinspectie. 17. De stagiair gaat naar het buitenland De leerling-stagiair valt onder de arbeidswettelijke en reglementaire bepalingen die gehanteerd worden in het land waar de stage plaatsvindt. Tenzij met de buitenlandse stagegever het principe van rechtskeuze is opgenomen. In dat geval wordt de Belgische arbeidswet- en reglementering toegepast, vr zover ze niet in strijd is met of minder gunstig is dan de plaatselijke wetgeving. De keuze en het eventuele verplichtende karakter van een buitenlandse stage moet in het schlreglement vermeld staan. De schl heeft als taak om, indien er gekozen wordt vr een buitenlandse stage, ervr te zorgen dat het vr iedereen financieel haalbaar en toegankelijk is. De overheid eist wel dat er voldoende stagebegeleiding dr de schl gebeurt op de stageplaats zelf. Het is raadzaam om na te gaan of de arbeidsongevallenverzekering van de schl k dekking verleent aan leerlingen-stagiairs in het buitenland. 18. Wist je dit al? In geval van staking, overmacht, technische of economische werklsheid moet de stagegever de leerling-stagiair terug naar schl sturen en dit k melden aan de directeur van de schl. De leerling-stagiair mag geen stage lopen in een horecazaak die uitgebaat of beheerd wordt dr een familielid (bloed- of aanverwant tot en met de tweede graad of de persn die het ouderlijk gezag uitoefent). Een dimona (aangifte van tewerkstelling) is niet verplicht vr jongeren die een schlstage lopen, waarvan de duur niet expliciet is vastgesteld, vr zover die in de lp van hetzelfde jaar 60 stagedagen bij dezelfde werk-of stagegever niet overschrijdt. Een stagiair moet wel opgenomen worden in het personeelsregister van de stagegever

14 Bronnen Arbeidswet van Omzendbrief SO/2015/01, leerlingenstages, observatieactiviteiten en praktijklessen op verplaatsing in het voltijds gewn secundair onderwijs en BuSO OV4 KB betreffende de bescherming van stagiairs KB betreffende de bescherming van jongeren op het werk (coprant vzw) van Katholiek Onderwijs Vlaanderen Leerlingenstage in het voltijds secundair onderwijs Go! Federale overheidsdienst statuut leerling-stagiair 26

15 CONTACT Antwerpen Els Devos Greet Van Riel Brussel & Vlaams-Brabant Caroline Hoydonckx Limburg Ilse Vanormelingen Oost-Vlaanderen Tine Lecompte West-Vlaanderen Liesbeth Rubben Domeinverantwrdelijke onderwijs en e-learning Robin Vanderelst V.U. Robin Vanderelst, Anspachlaan 111 bus Brussel fotografi e: Michael Dehaspe, Joris Luyten Horeca Vorming Vlaanderen Anspachlaan 111 bus Brussel [T] [F] vormingvlaanderen@horeca.be