Werkdruk in het onderwijs Wat is het, waar komt het door en wat doe je eraan? ECBO 11 oktober 2018 Roos Schelvis, PhD.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Werkdruk in het onderwijs Wat is het, waar komt het door en wat doe je eraan? ECBO 11 oktober 2018 Roos Schelvis, PhD."

Transcriptie

1 Werkdruk in het onderwijs Wat is het, waar komt het door en wat doe je eraan? ECBO 11 oktober 2018 Roos Schelvis, PhD.

2

3

4

5 Decreasing work stress in teachers

6 Decreasing work stress in teachers

7 Decreasing work stress in teachers

8 Werkdruk: wat is het?

9

10 Vijf waarheden over werkdruk Werkdruk komt doordat de werkgever teveel werk vraagt. Werkdruk komt doordat de werknemer teveel wil in zijn vrije tijd. Werkdruk komt doordat er te weinig tijd is om het werk te doen. Een medewerker die werkdruk ervaart is niet geschikt voor dit werk. Werkdruk komt doordat het ministerie continu dingen verandert.

11

12

13

14

15 Psychische aandoeningen Hart- en vaatziekten Aantasting van het immuunsysteem Bewegingsapparaat klachten Overige aandoeningen: maag-darmziekten, hyperventilatie

16 Stress is Een levensreddende reactie op een bedreigende situatie: fight, flight, freeze Van korte duur Stress kan strain worden: Chronische en daardoor niet effectieve stress reactie Niet alleen de bedreiging (beer) is belangrijk, maar ook het ontbreken van effectieve reacties

17

18

19

20

21 Roos Schelvis Werkdruk Weg

22 Werkdruk: waar komt het door?

23 Onnodig vergaderen Onnodige administratie (NEA 2012) Oorzaken van werkdruk in het onderwijs (versus beroepsbevolking) NEA 2016

24 Zijn er verschillen tussen onderwijssectoren? In werkstress (burnoutklachten): PO scoort significant hoger op burnoutklachten (21.6%) dan overige onderwijssectoren (19.6%) Docenten hebben vaker last van burnoutklachten dan onderwijsondersteunend personeel, groep managers te klein om uitspraken over te doen Geen significante verschillen tussen leeftijdsgroepen in burnoutklachten In oorzaken: PO: oudere docenten (55+) rapporteren iets meer (tijds)autonomie Kan nog specifieker naar gekeken worden gebruikmakend van NEA-gegevens

25 Werkdruk: wat doe je eraan?

26 Er is niet één oplossing die altijd werkt

27 Er is niet één oplossing die altijd werkt

28 Er is niet één oplossing die altijd werkt

29 Er is niet één oplossing die altijd werkt

30

31 Aanpak werkdruk in het onderwijs Schoolaanpak Bronaanpak is wettelijke verplichting Lost knelpunten duurzaam en voor de meeste medewerkers op Docentenaanpak Versterken van docenten

32 Voorbeeld: schoolaanpak MBO Fase 1 Knelpunten en oplossingen inventariseren Interviews Vragenlijst Groepssessies Adviesrapport Fase 2 Opstellen en uitvoeren actieplan Decreasing work stress in teachers

33 METHODE Interventie A B Controle Decreasing work stress in teachers

34 RESULTATEN - EFFECT Geen verbetering in: Zelfvertrouwen Werkstress Verslechtering in: Opgaan in je werk Organisatorische effectiviteit Decreasing work stress in teachers

35 RESULTATEN - PROCES A Fase 1 Fase 2 Knelpunten en Opstellen en oplossingen uitvoeren ± inventariseren actieplan B Fase 1 Knelpunten en oplossingen inventariseren ± Fase 2 Opstellen en uitvoeren actieplan X Decreasing work stress in teachers Opleidingsmanagers onvoldoende toegerust Vertrouwen management medewerkers laag Externe gebeurtenissen

36 Succesfactoren in uitvoering van de schoolaanpak Doe het samen - Organiseer openheid en inspraak over de verandering Geef teamleiders en werknemers de mogelijkheid een eigen invulling te geven aan de verandering (regelmogelijkheden) Bijsturingsmogelijkheden voor werknemers tijdens de verandering Doe het stap voor stap - Laat maatregelen uit meerdere onderdelen bestaan, die op overzichtelijke wijze worden ingevoerd Één verandering tegelijk Breng de voortgang onder de aandacht Doe het goed of niet - Bereid maatregelen technisch en organisatorisch goed voor Formuleer duidelijke doelstellingen Bedenk hoe informatieoverdracht plaatsvindt Boek op korte termijn een resultaat dat aanspreekt Geplande veranderingen moeten niet te lang op zich laten wachten Laat sleutelpersonen het goede voorbeeld geven

37 KERNBOODSCHAPPEN School Manage de aanpak als een organisatieverandering Docent Versterken van vertrouwen in eigen kunnen, maar ook hoge eisen aanpakken Onderzoek Overweeg alternatieven voor RCT Volg verloop van de interventie nauwkeurig Decreasing work stress in teachers

38 Take home message Werkdruk gaat niet vanzelf over. Het begin van elke werkdrukoplossing is het gesprek tussen werkgever en werknemer.

39 Roos Schelvis, PhD Link naar proefschrift: Decreasing work stress in teachers Link naar: Werkdruk Wegwijzer

PSA: facts & figures. Roos Schelvis

PSA: facts & figures. Roos Schelvis PSA: facts & figures Roos Schelvis roos.schelvis@tno.nl 06 52 80 35 83 Wat is werkdruk? Vijf waarheden over werkdruk Werkdruk komt doordat de werkgever teveel werk vraagt. Werkdruk komt doordat de werknemer

Nadere informatie

Engagementgame Workshop

Engagementgame Workshop Engagementgame Workshop Inzicht in stressoren en energiebronnen met de Engagementgame Inloggen internet: awifiguest Username: rreceptie First name: rec Last name: receptie Password: qa2e73fb Engagementgame

Nadere informatie

Investeren in Sterk naar Werk. Ziek en mondig in de 1 e lijn

Investeren in Sterk naar Werk. Ziek en mondig in de 1 e lijn Investeren in Sterk naar Werk. Ziek en mondig in de 1 e lijn Kerst Zwart, projectleider SnW en directeur Welder 14 april 2010, Zorgverzekeraars Nederland 1 Doel Sterk naar Werk Vergroten (arbeids)participatie

Nadere informatie

Verslag van workshops Kick off-bijeenkomst Expeditie FIT d.d. 21-1-2016

Verslag van workshops Kick off-bijeenkomst Expeditie FIT d.d. 21-1-2016 HR WG Verslag van workshops Kick off-bijeenkomst Expeditie FIT d.d. 21-1-2016 2016-043/CN/eb Duurzame inzetbaarheid en dialoog Duurzame inzetbaarheid gaat over de mate, waarin medewerkers gezond, gemotiveerd,

Nadere informatie

OR EN WERKDRUK VAN AANDACHT NAAR ACTIE BIJ DE AANPAK VAN WERKDRUK 25 MAART 2019 OR PLATFORM TRANSPORT EN LOGISTIEK

OR EN WERKDRUK VAN AANDACHT NAAR ACTIE BIJ DE AANPAK VAN WERKDRUK 25 MAART 2019 OR PLATFORM TRANSPORT EN LOGISTIEK OR EN WERKDRUK VAN AANDACHT NAAR ACTIE BIJ DE AANPAK VAN WERKDRUK VRAGENLIJSTJE: MEE EENS OF MEE ONEENS? 1. Op mijn werk wordt voldoende aandacht besteed aan het voorkomen van werkdruk. 2. Er is op het

Nadere informatie

Gezond en veilig werken Aan de slag met werkdruk en werkstress

Gezond en veilig werken Aan de slag met werkdruk en werkstress Gezond en veilig werken Aan de slag met werkdruk en werkstress 19 maart 2018 j.prins@skb.nl Betrokken in in betrouwbaar medewerkeronderzoek Dialoog over de dingen die er toe doen Waar we in geloven Dat

Nadere informatie

MASCHA MOOY VINDT JE HET BELANGRIJK OM INZICHT TE KRIJGEN IN DE WERKDRUK & STRESS OP JE AFDELING?

MASCHA MOOY VINDT JE HET BELANGRIJK OM INZICHT TE KRIJGEN IN DE WERKDRUK & STRESS OP JE AFDELING? DOWNLOADABLE BEDRIJFSAPK VINDT JE HET BELANGRIJK OM INZICHT TE KRIJGEN IN DE WERKDRUK & STRESS OP JE AFDELING? Met een korte scan krijgt zowel de medewerker als leidinggevende inzicht in de werkdruk MASCHA

Nadere informatie

Innovatie van Onderop Gezond en met plezier werken in het MBO

Innovatie van Onderop Gezond en met plezier werken in het MBO Gezond en met plezier werken in het MBO Joost van Genabeek, Rob Gründemann & 2 Aangenaam! TNO Work & Health roos.schelvis@tno.nl 088 86 623 13 Psycholoog Onderzoeker Observator 1 3 4 De situatie in het

Nadere informatie

Psychosociale belasting op het werk

Psychosociale belasting op het werk Psychosociale belasting op het werk Rik Op De Beeck Manager Consultancy Centre www.prevent.be Stressforum Verzekeringssector 29 oktober 2004 1 Prevent Instituut voor preventie, bescherming en welzijn op

Nadere informatie

Perseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting

Perseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting Perseverative cognition: The impact of worry on health Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Perseveratieve cognitie: de invloed van piekeren op gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen.

Nadere informatie

De Aanpak Organisatieklimaat: duurzamer inzetbaar door een continue dialoog!

De Aanpak Organisatieklimaat: duurzamer inzetbaar door een continue dialoog! Bo Geboortezorg Bo college 11 oktober 2018 De Aanpak Organisatieklimaat: duurzamer inzetbaar door een continue dialoog! Anouk ten Arve & Babette Bronkhorst Marc Spoek, Manager Gezond Werken in de Zorg

Nadere informatie

Jonge werknemers en werkstress: een beknopte weergave van de feiten

Jonge werknemers en werkstress: een beknopte weergave van de feiten Jonge werknemers en werkstress: een beknopte weergave van de feiten Irene Houtman & Ernest de Vroome (TNO) In het kort: Onderzoek naar de ontwikkeling van burn-outklachten en verzuim door psychosociale

Nadere informatie

Zo lang mogelijk blijven werken met de ziekte van Parkinson

Zo lang mogelijk blijven werken met de ziekte van Parkinson Blijven werken Zo lang mogelijk blijven werken met de ziekte van Parkinson Nanette Nab, ergotherapeute Radboudumc Yvonne Veenhuizen, Msc ergotherapeute/onderzoeker Radboudumc Parkinson en werk Ervaringen

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 8 juli 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 8 juli 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

De medewerker tijdens krimp en verandering Tinka van Vuuren. Seminar HRM tijdens krimp en verandering 12 oktober 2011 Nijmegen

De medewerker tijdens krimp en verandering Tinka van Vuuren. Seminar HRM tijdens krimp en verandering 12 oktober 2011 Nijmegen De medewerker tijdens krimp en verandering Tinka van Vuuren Seminar HRM tijdens krimp en verandering 12 oktober 2011 Nijmegen Achtergrond onzekerheid over de arbeidsplaats Bezuinigingen, reorganisaties,

Nadere informatie

TNO TOOLS VEILIG EN GEZOND WERKEN

TNO TOOLS VEILIG EN GEZOND WERKEN TNO TOOLS VEILIG EN GEZOND WERKEN IHKV ARBOCATALOGUS SW MARJOLEIN DOUWES 7 SEPTEMBER 2016 ONDERWERPEN Instrumenten op het gebied van: Fysieke belasting PSA/ werkdruk Agressie en geweld Arbobreed 2 RISICOBEOORDELING

Nadere informatie

Chapter 11. Nederlandse samenvatting

Chapter 11. Nederlandse samenvatting Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Reumatoïde artritis (RA) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door ontstekingen van de gewrichten. Symptomen die optreden zijn onder andere pijn,

Nadere informatie

Wat is eigenlijk PSA?

Wat is eigenlijk PSA? 2 april 2014 Uitgave 1 Wat is eigenlijk PSA? Onder psychosociale arbeidsbelasting of kortweg PSA wordt verstaan de stress in de werksituatie die wordt veroorzaakt door werkdruk, maar ook door zaken als

Nadere informatie

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016 ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek 2014 mei 2016 1 Arbeidsmarktplatform

Nadere informatie

WERKDRUK/WERKSTRESS. Wat is de gewenste situatie? Maatregelen. Sector Glastuinbouw

WERKDRUK/WERKSTRESS. Wat is de gewenste situatie? Maatregelen. Sector Glastuinbouw WERKDRUK/WERKSTRESS Werkdruk kan leiden tot werkstress. Werkstress is de reactie op de situatie waarin wat het werk vraagt niet in balans is met wat iemand aan kan. Dit kan op den duur leiden tot klachten

Nadere informatie

WERKSTRESS METEN. Informatie verzamelen

WERKSTRESS METEN. Informatie verzamelen WERKSTRESS METEN Informatie verzamelen Als niet bekend is of er in uw organisatie sprake is van werkstress of wat de oorzaken zijn van eventuele werkstress, dan kan het helpen om de werkstress eerst verder

Nadere informatie

Werkstress is fysieke, mentale of sociale spanning die voortkomt uit werk. Werkstress kan nadelige

Werkstress is fysieke, mentale of sociale spanning die voortkomt uit werk. Werkstress kan nadelige SAMENVATTING Werkstressisfysieke,mentaleofsocialespanningdievoortkomtuitwerk.Werkstresskannadelige gevolgenhebbenvoorwerknemers,organisatiesendemaatschappijinhetalgemeen.opindividueel niveauhangtwerkstresssamenmetdepressie,angstenburnoutenmetfysiekegezondheidsrisico

Nadere informatie

Beroepsziekte burnout

Beroepsziekte burnout Beroepsziekte burnout De rol van leidinggevenden bij het ontstaan en de preven7e van burnout Maria Fleischmann Erasmus Universiteit Ro?erdam De Burcht h?p://maria-fleischmann.com Burnout defini7e en klachten

Nadere informatie

Onderzoek arbeidsongeschiktheid (samenvatting) In opdracht van Loyalis. juni 2013

Onderzoek arbeidsongeschiktheid (samenvatting) In opdracht van Loyalis. juni 2013 Onderzoek arbeidsongeschiktheid (samenvatting) In opdracht van Loyalis juni 2013 Samenvatting Een derde ervaart vaker stress dan 3 jaar geleden» Een derde van de werkende bevolking geeft aan dat ze regelmatig

Nadere informatie

Duurzame inzetbaarheid en de rol van de zorg

Duurzame inzetbaarheid en de rol van de zorg Duurzame inzetaarheid en de rol van de zorg Romy Steeneek Duurzame inzetaarheid Zorgverleners: rol ij gezonder en langer kunnen werken Werk is een elangrijk deel van het leven Werk evordert welzijn Werk

Nadere informatie

Psycho Sociale Arbeidsbelasting

Psycho Sociale Arbeidsbelasting Psycho Sociale Arbeidsbelasting Webinar SCCM 17 juni 2014 Tamara Onos Auxilium HSE Onderwerpen webinar - Relevantie PSA - Onderwerpen PSA - Arbowet- en regelgeving - PSA in praktijk - Inventarisatie van

Nadere informatie

Inspectie SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid TITELPAGI NA. Hollen. Stilstaan bij Werkdruk. dát maakt zorg beter.

Inspectie SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid TITELPAGI NA. Hollen. Stilstaan bij Werkdruk. dát maakt zorg beter. Inspectie SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid TITELPAGI NA Hollen Stilstaan bij Werkdruk dát maakt zorg beter Anita Hertogh Waarom is Zorg en Welzijn een van de prioritaire sectoren voor

Nadere informatie

Loopbanen in het onderwijs? Analyse van de loopbaanontwikkeling van onderwijspersoneel

Loopbanen in het onderwijs? Analyse van de loopbaanontwikkeling van onderwijspersoneel Loopbanen in het onderwijs? Analyse van de loopbaanontwikkeling van onderwijs 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Resultaten Karin Jettinghoff en Jo Scheeren, SBO Januari 2010 2 1. Inleiding Tot voor kort

Nadere informatie

WERKDRUK IN HET ONDERWIJS

WERKDRUK IN HET ONDERWIJS WERKDRUK IN HET ONDERWIJS 6 juni 2019 Rapportage voor Ministerie van OCW WERKDRUK IN HET ONDERWIJS Rapport voor Ministerie van OCW Datum 6 juni 2019 Auteurs Lisa Hummel, Wendela Hooftman, Roos Schelvis

Nadere informatie

How to manage Vitality

How to manage Vitality How to manage Vitality Mathieu de Greef, PhD m.h.g.de.greef@rug.nl Afname vitaliteit Vitaliteit is het vermogen om fysiek, cognitief en sociaal te presteren Aantasting vitaliteit door: Afname reserves

Nadere informatie

WETENSCHAPSVLUCHT. Lindy Gommans ClaudicatioNet Jaarcongres 2015

WETENSCHAPSVLUCHT. Lindy Gommans ClaudicatioNet Jaarcongres 2015 WETENSCHAPSVLUCHT Lindy Gommans ClaudicatioNet Jaarcongres 2015 WETENSCHAPPELIJK JAAROVERZICHT In 2014 82 wetenschappelijke artikelen THEMA S WAT HEBBEN WE GELEERD? 1. Over patiënten met claudicatio intermittens

Nadere informatie

Van medewerkertevredenheid naar medewerkerparticipatie

Van medewerkertevredenheid naar medewerkerparticipatie Van medewerkertevredenheid naar medewerkerparticipatie Programma Inleiding Presentatie van onderzoeksresultaten Een praktijkverhaal Verdere toelichting op het IiP/MTO traject Pauze met gelegenheid tot

Nadere informatie

Onderwijs en vluchtelingenkinderen

Onderwijs en vluchtelingenkinderen Onderwijs en vluchtelingenkinderen Zijn scholen en onderwijsgevenden voldoende toegerust om vluchtelingenkinderen onderwijs te bieden? Een enquête onder onderwijsgevenden van basisscholen, scholen voor

Nadere informatie

Diversiteit in de zorg

Diversiteit in de zorg www.otiz.be Diversiteit in de zorg EXPO60+ 9 oktober 2015 Josephine Roos & Wim Sucaet www.otiz.be Overzicht Diversiteit in de zorg: - Diversiteit: Wat? Belang? - Zelfdeterminatietheorie als kapstok - Organisatiecultuur

Nadere informatie

BEHOEFTEPEILING WERKENDEN MET EEN CHRONISCHE ZIEKTE

BEHOEFTEPEILING WERKENDEN MET EEN CHRONISCHE ZIEKTE BEHOEFTEPEILING WERKENDEN MET EEN CHRONISCHE ZIEKTE Bijlage 1 Inventarisatie behoeften van werkenden met een chronisch ziekte: Resultaten van de vragenlijststudie November 2014 BEHOEFTEPEILING CHRONISCH

Nadere informatie

Je bewuster zijn van stress

Je bewuster zijn van stress Je bewuster zijn van stress Wat is stress en wat kun je eraan doen? www.themyersbriggs.com Het grote plaatje Stress heeft invloed op de gezondheid, het welzijn en de werkprestaties van mensen. Dat is nogal

Nadere informatie

WERKDRUK UNIVERSITEITEN

WERKDRUK UNIVERSITEITEN WERKDRUK UNIVERSITEITEN ENQUETE WERKDRUK Hoe ervaren medewerkers de werkdruk binnen hun universiteit? Wat zijn de belangrijkste oorzaken van werkdruk en werkstress? In hoeverre beïnvloedt een hoge werkdruk

Nadere informatie

Naar een betere Match. Inventarisatie knelpunten onderwijs arbeidsmarkt in Zorg en welzijn in Haaglanden Nieuwe Waterweg Noord

Naar een betere Match. Inventarisatie knelpunten onderwijs arbeidsmarkt in Zorg en welzijn in Haaglanden Nieuwe Waterweg Noord Samenvatting Naar een betere Match. Inventarisatie knelpunten en oplossingen bij de aansluiting onderwijs arbeidsmarkt in Zorg en welzijn in de regio Haaglanden Nieuwe Waterweg Noord 1 Samenvatting van:

Nadere informatie

Werkdruk model specifiek voor ambulante jeugdhulpverlening

Werkdruk model specifiek voor ambulante jeugdhulpverlening Mixed-methods: De interviews zijn semi-gestructureerd afgenomen. Het zijn diepteinterviews over de mening en ideeen over de oorzaken van de professionals en experts. De NEA [3] is een grote nationale enquete

Nadere informatie

Vergrijzing en langer doorwerken: kansen voor arbeidshygiënisten

Vergrijzing en langer doorwerken: kansen voor arbeidshygiënisten Vergrijzing en langer doorwerken: kansen voor arbeidshygiënisten Dr. Cécile Boot, gezondheidswetenschapper Universitair Hoofddocent Arbeid en Gezondheid Afdeling Sociale Geneeskunde VU medisch centrum

Nadere informatie

GEEF ME DE 5- METHODIEK IN DE ZORG

GEEF ME DE 5- METHODIEK IN DE ZORG GEEF ME DE 5- METHODIEK IN DE ZORG Effectiviteit Geef me de 5-methodiek in zorginstelling JP van den Bent In dit rapport worden de wetenschappelijke bevindingen beschreven betreffende de effectiviteit

Nadere informatie

De Veranderplanner. Vilans 2011 Michiel Rutjes, Carolien Gooiker, Marjolein van Vliet. Veranderplanner (Versie )

De Veranderplanner. Vilans 2011 Michiel Rutjes, Carolien Gooiker, Marjolein van Vliet. Veranderplanner (Versie ) De Veranderplanner Wanneer een zorgorganisatie een verandering invoert zijn er veel factoren die het succes van deze verandering bepalen. Dit instrument, de veranderplanner, is gemaakt om voorafgaand aan

Nadere informatie

Duurzame Inzetbaarheid. Tiemen van der Worp Hoger Veiligheidskundige & Adviseur Ergonomie

Duurzame Inzetbaarheid. Tiemen van der Worp Hoger Veiligheidskundige & Adviseur Ergonomie Duurzame Inzetbaarheid Tiemen van der Worp Hoger Veiligheidskundige & Adviseur Ergonomie Waarom dit onderwerp? Aanleiding(en) Getriggerd door lezing bij KU Leuven. In België wettelijke plicht om de werkgelegenheidsgraad

Nadere informatie

Van medewerkertevredenheid naar medewerkerparticipatie

Van medewerkertevredenheid naar medewerkerparticipatie Van medewerkertevredenheid naar medewerkerparticipatie Programma Inleiding Presentatie van onderzoeksresultaten Een praktijkverhaal Verdere toelichting op het IiP/MTO traject Pauze met gelegenheid tot

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 hoofdstuk 3

Hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 s Samenvatting Door de hogere participatiegraad van oudere werknemers en de afname van de aanwas van jongere werknemers door daling van het geboortecijfer (ontgroening) vergrijst de beroepsbevolking.

Nadere informatie

rapport ARBEIDSVERZUIM DOOR VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN

rapport ARBEIDSVERZUIM DOOR VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN Presentatie Freya bij overhandiging o rapport ARBEIDSVERZUIM DOOR VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN Den Haag, 19 maart 2009 De praktijk aan het woord Wat is de aanleiding. a anleiding. Ongeveer een jaar geleden

Nadere informatie

Preventie van werkdruk in de bouwsector. Werknemer

Preventie van werkdruk in de bouwsector. Werknemer Preventie van werkdruk in de bouwsector Werknemer Inhoud Wat is werkdruk/stress? Welke factoren bevorderen stress op het werk? Hoe herken ik stress-symptomen bij mezelf? Signalen van een te hoge werkdruk

Nadere informatie

COMPUTERWERK. Multidisciplinaire Richtlijn NVAB. Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL

COMPUTERWERK. Multidisciplinaire Richtlijn NVAB. Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL COMPUTERWERK Multidisciplinaire Richtlijn NVAB Dr. Erwin. M. Speklé, Eur.Erg. Voorzitter Human Factors NL PROGRAMMA Begripsbepaling computerwerk Uitgangspunten en doel Inhoud richtlijn Behandeling vragen

Nadere informatie

Stressklachten bij werkenden, van inzicht naar interventie

Stressklachten bij werkenden, van inzicht naar interventie Stressklachten bij werkenden, van inzicht naar interventie Dr. Karen Nieuwenhuijsen voor Arbeid en Gezondheid, AMC, Amsterdam Amsterdam, 17 juni 2016 Disclosure belangenverstrengeling (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Tutorial B4: Basisinterpretatieschema VAR-2 bij probleemanalyse. Dr. A.A. Vendrig. Voor meer info:

Tutorial B4: Basisinterpretatieschema VAR-2 bij probleemanalyse. Dr. A.A. Vendrig. Voor meer info: Tutorial B4: Basisinterpretatieschema VAR-2 bij probleemanalyse Dr. A.A. Vendrig. Voor meer info: www.var-2.nl Onderwerpen van deze tutorial: Vragen die het interpretatieschema sturen Basisinterpretratieschema

Nadere informatie

Stress, werkstress en werkdruk Jac Christis, 2 april 2014

Stress, werkstress en werkdruk Jac Christis, 2 april 2014 Stress, werkstress en werkdruk Jac Christis, 2 april 2014 Achtergrond Project Zorgarbeidsinnovatie: samen met teamleiders instrumenten ontwikkeld op gebied van Competentiemanagement Werkdruk (keuzevak

Nadere informatie

Bedrijfskundige opbrengsten van investeren in Vitaliteit en Gezondheid. Prof. Dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot

Bedrijfskundige opbrengsten van investeren in Vitaliteit en Gezondheid. Prof. Dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot Bedrijfskundige opbrengsten van investeren in Vitaliteit en Gezondheid Prof. Dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot Programma Workshop Eerste deel: Presentatie Visie op Gezond Ondernemen Een paar voorbeelden van

Nadere informatie

Participatieve werkaanpassing bij stressgerelateerde klachten

Participatieve werkaanpassing bij stressgerelateerde klachten Participatieve werkaanpassing bij stressgerelateerde klachten NVAB Kring Den Haag/Leiden 11 maart 2008 Sandra van Oostrom EMGO-instituut VU Medisch Centrum 1 Achtergrond Protocol Participatieve Werkaanpassing

Nadere informatie

Toelichting bij de vragen uit de Veranderplanner. 1. Verkennen van het probleem

Toelichting bij de vragen uit de Veranderplanner. 1. Verkennen van het probleem Toelichting bij de vragen uit de Veranderplanner Bij iedere vraag uit de veranderplanner is hier een korte toelichting gegeven. Dit kan helpen bij het invullen van de vragen van de Veranderplanner. 1.

Nadere informatie

Belangrijkste resultaten van de. Nationale Enquête

Belangrijkste resultaten van de. Nationale Enquête Belangrijkste resultaten van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) 2013, uitgesplitst voor het voortgezet onderwijs. De volgende onderwerpen komen in deze uitgave aan bod: Arbeidsomstandigheden

Nadere informatie

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Ernstige Psychische Aandoeningen (EPA) Definitie consensus groep EPA¹ - Sprake van psychische stoornis

Nadere informatie

Reacties van het Hart&Vaatpanel op de vragenlijst Help Harteraad verbeteren. mei 2018

Reacties van het Hart&Vaatpanel op de vragenlijst Help Harteraad verbeteren. mei 2018 Reacties van het Hart&Vaatpanel op de vragenlijst Help Harteraad verbeteren mei 2018 Doel en aanleiding Harteraad (voorheen De Hart&Vaatgroep) is er voor iedereen met een hart- en vaataandoening en hun

Nadere informatie

VAN WERKDRUK NAAR WERKPLEZIER. Noortje Wiezer

VAN WERKDRUK NAAR WERKPLEZIER. Noortje Wiezer VAN WERKDRUK NAAR WERKPLEZIER Noortje Wiezer Themagebieden van TNO Waarom is het belangrijk om over werkdruk, werkstress en werkplezier te praten? Wat is stress? Een (noodzakelijke) reactie op een bedreigende

Nadere informatie

WORK EXPERIENCE PROFILE

WORK EXPERIENCE PROFILE WORK EXPERIENCE PROFILE VANDERHEK METHODOLOGISCH ADVIESBUREAU Werkstress is een verschijnsel dat al jaren sterk de aandacht trekt. Statistieken van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid geven aan dat

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg

Nadere informatie

Samenwerken aan Werkdruk

Samenwerken aan Werkdruk Subtitel Samenwerken aan Werkdruk Een pilot waarin schoolteams samen werkdruk aanpakken 1 Samenwerken aan Werkdruk Wat kunnen leerkrachten en schoolleiders samen doen op hun school om werkdruk aan te pakken?

Nadere informatie

Ziekteverzuim het laagst bij werknemers met een hoge mate van autonomie en veel steun van collega's en leidinggevenden

Ziekteverzuim het laagst bij werknemers met een hoge mate van autonomie en veel steun van collega's en leidinggevenden Ziekteverzuim het laagst bij werknemers met een hoge mate van autonomie en veel steun van collega's en leidinggevenden Martine Mol en Jannes de Vries Een hoge werkdruk onder werknemers komt vooral voor

Nadere informatie

Externe Vertrouwenspersonen Arbo Technische Groothandel. Wim van Es Coördinator Externe Vertrouwenspersonen

Externe Vertrouwenspersonen Arbo Technische Groothandel. Wim van Es Coördinator Externe Vertrouwenspersonen Externe Vertrouwenspersonen Arbo Technische Groothandel Wim van Es Coördinator Externe Vertrouwenspersonen Onderwerpen 1 Ongewenste Omgangsvormen - Wat is het - Hoe vaak komt het voor - Wat zijn de gevolgen

Nadere informatie

Bronnen van stress Persoonlijkheidskenmerken en coping (= wijze van omgaan met of reageren op stress) Effecten van stress

Bronnen van stress Persoonlijkheidskenmerken en coping (= wijze van omgaan met of reageren op stress) Effecten van stress WORK EXPERIENCE SCAN VANDERHEK METHODOLOGISCH ADVIESBUREAU Voor elk bedrijf is het van belang de oorzaken van stresserende factoren zo snel mogelijk te herkennen om vervolgens het beleid hierop af te kunnen

Nadere informatie

PAGO. 13 April 2017 Edo Houwing, Toin van Haeren, Rik Menting, Jolanda Willems PreventPartner

PAGO. 13 April 2017 Edo Houwing, Toin van Haeren, Rik Menting, Jolanda Willems PreventPartner PAGO 13 April 2017 Edo Houwing, Toin van Haeren, Rik Menting, Jolanda Willems PreventPartner Opzet PAGO / PMO Preventief Medisch Onderzoek Bewaken en bevorderen van gezondheid & inzetbaarheid. Doelstelling

Nadere informatie

Inventarisatie behoeften van

Inventarisatie behoeften van Inventarisatie behoeften van werkenden met een chronisch ziekte overzicht behoeften In dit deel van het onderzoek brengen we de behoefte aan praktische ondersteuning in kaart van werkenden met een chronische

Nadere informatie

Risicogroepen: PW De Gids

Risicogroepen: PW De Gids Werkstress en werkdruk Jac Christis, 25 februari 2016 Risicogroepen: PW De Gids De dwangmatige perfectionisten De conservatieven De harde werkers met spanningen thuis De uitstellers De veiligheidszoekers

Nadere informatie

Werkdruk in het onderwijs

Werkdruk in het onderwijs Rapportage Werkdruk in het primair en voortgezet onderwijs DUO ONDERWIJSONDERZOEK drs. Vincent van Grinsven dr. Eric Elphick drs. Liesbeth van der Woud Maart 2012 tel: 030-2631080 fax: 030-2616944 email:

Nadere informatie

Werkstress en werkdruk. Jac Christis, 25 februari 2016

Werkstress en werkdruk. Jac Christis, 25 februari 2016 Werkstress en werkdruk Jac Christis, 25 februari 2016 Risicogroepen: PW De Gids De dwangmatige perfectionisten De conservatieven De harde werkers met spanningen thuis De uitstellers De veiligheidszoekers

Nadere informatie

Workshop Inzicht & Kansen

Workshop Inzicht & Kansen Workshop Inzicht & Kansen Uittreksel, excl zorgplus analyse branche Ketenaanpak van gezondheidszorg en management in de sport 16 januari 2014 Marcel Woudman en Eric van der Veen Programma Hoe werkt Gezond

Nadere informatie

Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor:

Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor: Handleiding In Dialoog met studenten aan de hand van uitkomst JOB-monitor: Inhoud document Hulpmiddel (draaiboek) om een bijeenkomst te organiseren waarin de uitkomsten van de JOBmonitor (of ander onderzoek

Nadere informatie

Masterclass Langdurig zitten als arbeidsrisico. Leiden, 24 november 2015

Masterclass Langdurig zitten als arbeidsrisico. Leiden, 24 november 2015 Masterclass Langdurig zitten als arbeidsrisico Leiden, 24 november 2015 Masterclass Langdurig zitten als arbeidsrisico Het rendement van dynamisch werken TNO, Leiden, 24 november 2015 Op 24 november verzorgde

Nadere informatie

Intakeformulier. Personalia

Intakeformulier. Personalia Intakeformulier Hans Koster Praktijk voor Systemisch Werk, BodyMind Therapy, Cranio Sacraal Therapie, The Work of Byron Katie Aangesloten bij NVPITea 24116502 SRBAG 152351 TBNG Hierbij ontvang je een deel

Nadere informatie

Communicatie onderzoek Team haarverzorging

Communicatie onderzoek Team haarverzorging Communicatie onderzoek Team haarverzorging Introductiebrief behorende bij de enquête over de interne communicatie Beste collega s, Gedurende het schooljaar doen wij ons uiterste best om de taken te vervullen

Nadere informatie

Voortgangsverslag 3.2

Voortgangsverslag 3.2 Voortgangsverslag 3.2 Paulo Lopes de Barros Voortgangsverslag 3.2 Paulo Lopes de Barros G. Rook (Werkplekcoach) M. kras (Docentbegeleider) Zaandam 30-02-2014 Haagse Hogeschool Voorwoord Dit voortgangsverslag

Nadere informatie

Studiemiddag Psycho Sociale Arbeidsbelasting

Studiemiddag Psycho Sociale Arbeidsbelasting Studiemiddag Psycho Sociale Arbeidsbelasting Huub Pennock 23-5-2011 Test 1 Wat gaan we doen? Voorstelrondje Ambities om PSA aan te pakken Quiz PSA waar hebben we het over? Waarom zo lastig aan te pakken?

Nadere informatie

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud

Nadere informatie

WERKBAAR WERK IN DE HORECA 2016

WERKBAAR WERK IN DE HORECA 2016 Rapport 2017 22 Pag. WERKBAAR WERK IN DE HORECA 2017 Guidea Werkbaar werk in de horeca 1 2017 Guidea - Kenniscentrum voor Toerisme en Horeca vzw Deze informatie werd met de grootste zorg samengesteld.

Nadere informatie

MS en vermoeidheid; Energiemanagement als interventie

MS en vermoeidheid; Energiemanagement als interventie MS en vermoeidheid; Energiemanagement als interventie Gera Hakkesteegt Ergotherapeut Afdeling Revalidatie MS en vermoeidheid Ongeveer 80% van de mensen met MS ervaren vermoeidheid 2/3 ervaart het als grootste

Nadere informatie

LANG LEVE DE WERKDRUK!

LANG LEVE DE WERKDRUK! ONDERZOEKSRAPPORT LANG LEVE DE WERKDRUK! 2017 Zaltbommel 2 november 2017 1 LANG LEVE DE WERKDRUK! INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Onderzoeksrapport 3 2 Demografie 4 3 Resultaten 5 3.1 Werkdruk, werkstress, burn-out

Nadere informatie

Van werkstress naar werkplezier. checkjewerkstress.nl

Van werkstress naar werkplezier. checkjewerkstress.nl Van werkstress naar werkplezier checkjewerkstress.nl Welkom dagvoorzitter Aukje van den Bent Werkdruk en werkstress Jac. Christis lector arbeidsorganisatie en -productiviteit Werkstress en werkdruk Jac

Nadere informatie

(Aanpak) Pesten. SBI formaat. Prof. Dr. Willem van Rhenen. 26 november Leadership Entrepreneurship Stewardship

(Aanpak) Pesten. SBI formaat. Prof. Dr. Willem van Rhenen. 26 november Leadership Entrepreneurship Stewardship (Aanpak) Pesten SBI formaat Prof. Dr. Willem van Rhenen 26 november 2017 Leadership Entrepreneurship Stewardship info@nyenrode.nl +31 (0)346-291 291 www.nyenrode.nl 2 En ik ben blue-zoner.. Work Family

Nadere informatie

Arbeidsgehandicapten in Nederland

Arbeidsgehandicapten in Nederland Arbeidsgehandicapten in Nederland Ingrid Beckers In 2003 waren er in Nederland ruim 1,7 miljoen arbeidsgehandicapten; 15,8 procent van de 15 64-jarige bevolking. Het aandeel arbeidsgehandicapten is daarmee

Nadere informatie

GEZOND WERKEN INDIGO BRABANT. Training en ondersteuning in mentaal fit werken

GEZOND WERKEN INDIGO BRABANT. Training en ondersteuning in mentaal fit werken GEZOND WERKEN INDIGO BRABANT Training en ondersteuning in mentaal fit werken 2 Gezond Werken Gezonde werknemers gaan met plezier naar het werk. Ze zijn geestelijk fit en blijven fit. Gezonde werkdruk biedt

Nadere informatie

v.o.f. Adviesbureau Schouwen Adviseurs & Consultants Arbeidsomstandigheden, Milieu & Kwaliteit

v.o.f. Adviesbureau Schouwen Adviseurs & Consultants Arbeidsomstandigheden, Milieu & Kwaliteit v.o.f. Adviesbureau Schouwen Adviseurs & Consultants Arbeidsomstandigheden, Milieu & Kwaliteit Bezoekadres Homaat 16 Westerbork, Drenthe 9431MK T 06 4633 5833 E elly.versteeg@me.com KvK 22038609 BTW NL8065.13.627.B.01

Nadere informatie

Als je organisatie nog extra vragen wenst te stellen, volgen deze vragen onmiddellijk na de Personeelspeiling.

Als je organisatie nog extra vragen wenst te stellen, volgen deze vragen onmiddellijk na de Personeelspeiling. Welkom bij de Personeelspeiling 2018. Als medewerker beantwoord je 46 vragen over hoe jij je job ervaart. Als manager krijg je nog 17 bijkomende vragen over het functioneren en het personeelsbeleid van

Nadere informatie

Inhoud. deel i het domein arbeid en gezondheid 31. Voorwoord 1 0

Inhoud. deel i het domein arbeid en gezondheid 31. Voorwoord 1 0 Voorwoord 1 0 1 Inleiding 1 2 1.1 Aanleiding en doelstelling 1 5 1.2 Doelstelling 2 4 1.3 Leeswijzer 2 6 deel i het domein arbeid en gezondheid 31 2 Wat is arbeid, wat is gezondheid? 3 3 2.1 Wat is arbeid?

Nadere informatie

Hogeschool van Amsterdam. Beeldschermwerk? Voorkom RSI!

Hogeschool van Amsterdam. Beeldschermwerk? Voorkom RSI! Hogeschool van Amsterdam Beeldschermwerk? Voorkom RSI! RSI, dat krijg ik toch niet, dat krijgen anderen... Iedereen die dagelijks langer dan 2 uur ononderbroken op de computer werkt loopt het risico om

Nadere informatie

Werkstress hoger management

Werkstress hoger management Werkstress hoger management GfK Oktober 2017 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 Management summary Slide 3-4 Onderzoeksresultaten Slide 5-17 Onderzoeksverantwoording Slide 18-20 Contact Slide 21-22 2 Management Summary

Nadere informatie

Achtergrond. Visie op arbeidsverzuim

Achtergrond. Visie op arbeidsverzuim Deze visienota richt zich specifiek op preventie van arbeidsverzuim. Deze visie is door te vertalen naar terugkeer vanuit arbeidsverzuim en op instroom, doorstroom en uitstroom vraagstukken. Deze doorvertaling

Nadere informatie

Zo herken je een burn-out - en zo doe je er wat aan

Zo herken je een burn-out - en zo doe je er wat aan Uit: NRC, 3 februari 2016, Door: Geertje Tuenter Zo herken je een burn-out - en zo doe je er wat aan Uitgeput Een op de zeven werkende Nederlanders heeft last van burn-outklachten als oververmoeidheid

Nadere informatie

pagina 1 van 7 Vragenlijst Toestemming uitwisselen medische gegevens Invullen namens: NPCF - Nanda Beck Tekstgrootte: A A A Toestemming uitwisselen medische gegevens Inleiding Uw zorgverlener is verplicht

Nadere informatie

Case: Rabobank Nederland. Loes Meijlink, 2011

Case: Rabobank Nederland. Loes Meijlink, 2011 Case: Rabobank Nederland Loes Meijlink, 2011 1 Visie Vitaliteit Rabobank Een vitale medewerker = gezond + inzetbaar De Rabobank heeft stevige ambities. Om die te realiseren, moeten onze medewerkers topprestaties

Nadere informatie

Test over resultaatgericht managen en coachend leidinggevenden

Test over resultaatgericht managen en coachend leidinggevenden Test over resultaatgericht managen en coachend leidinggevenden zeker gedeeltelijk niet 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Voor discussies heb ik geen tijd, ík beslis. Medewerkers met goede voorstellen

Nadere informatie

SMART MOVES! Bewegen, cognitie en schoolprestaties. Vera van den Berg PhD Candidate. Child Health and Care research

SMART MOVES! Bewegen, cognitie en schoolprestaties. Vera van den Berg PhD Candidate. Child Health and Care research SMART MOVES! Bewegen, cognitie en schoolprestaties Vera van den Berg PhD Candidate Child Health and Care research Chronische versus acute effecten Chronische versus acute effecten Hoe lang? Wanneer? Lab

Nadere informatie

Vignet Psychosociaal welbevinden, mbo. Beleid. Vragenlijst Psychosociaal welbevinden

Vignet Psychosociaal welbevinden, mbo. Beleid. Vragenlijst Psychosociaal welbevinden Vignet Psychosociaal welbevinden, mbo Vragenlijst Psychosociaal welbevinden U start nu met de vragenlijst. Let op: elke vraag wordt automatisch opgeslagen. Wanneer u op 'tussentijds stoppen' klikt, kunt

Nadere informatie

ONDERZOEKSVOORSTEL WORK

ONDERZOEKSVOORSTEL WORK ONDERZOEKSVOORSTEL LEEFSTIJL @ WORK WERKENDEN MET DIABETES 2% van de Nederlandse werknemers heeft diabetes. Dat zijn ruim 140.000 werknemers. Ongeveer 90% daarvan heeft diabetes Type 2. Werknemers met

Nadere informatie

De volgende stappen helpen je een begin te maken om je werk te optimaliseren.

De volgende stappen helpen je een begin te maken om je werk te optimaliseren. Werk staat niet stil Jij wel? Optimaliseer je werk en start met jobcraften Natuurlijk wil je werk doen dat voor jou uitdagend en betekenisvol is. Als je dat werk nu hebt, is dat prachtig. Je bent schijnbaar

Nadere informatie

Predictors of mental health-related sickness absence in Belgium: a sickness absence register study

Predictors of mental health-related sickness absence in Belgium: a sickness absence register study Predictors of mental health-related sickness absence in Belgium: a sickness absence register study A. De Rijk Universitair Hoofddocent, Departement Sociale Geneeskunde, Faculty of Health, Medicine & Life

Nadere informatie

Leidinggeven aan bevlogenheid

Leidinggeven aan bevlogenheid Leidinggeven aan bevlogenheid Binden en boeien èn beter presteren met bevlogen medewerkers We verwachten heel veel van onze medewerkers in de ouderenzorg. Zij spelen een sleutelrol in de immense uitdaging

Nadere informatie