MS en vermoeidheid; Energiemanagement als interventie

Transcriptie

1 MS en vermoeidheid; Energiemanagement als interventie Gera Hakkesteegt Ergotherapeut Afdeling Revalidatie

2 MS en vermoeidheid Ongeveer 80% van de mensen met MS ervaren vermoeidheid 2/3 ervaart het als grootste beperking Vermoeidheid heeft invloed op: Dagelijkse activiteiten Participatie Rollen Kwaliteit van Leven (QvL)

3 Wat is chronische vermoeidheid? Chronische vermoeidheid is het zelfgerapporteerde lichamelijk en/of mentaal onwelbevinden, langer dan 6 maanden aanhoudend en zich uitdrukkend in uitputting, als gevolg waarvan iemand lichamelijk en/of mentaal niet kan functioneren op het door hem/haar gewenste niveau. Ned. Tijdschrift voor Geneeskunde, 2012

4 Ervaren vermoeidheid bij MS D. Kos

5 Factoren bij vermoeidheid

6 Ervaren vermoeidheid

7 Doel energiemanagement Patiënten leren zelfmanagementvaardigheden aan, maken daarbij behorende gedragsveranderingen en ervaren een vermindering van het effect van vermoeidheid op hun leven. Gericht op het maken van actieve beslissingen en het optimaal gebruik maken van de beschikbare energie

8 Zelfmanagement Zelfmanagement is de mogelijkheid van het individu om de symptomen, behandeling, fysieke en psychosociale consequenties, en de veranderingen in levensstijl die inherent zijn aan het leven met een chronische aandoening, te managen. (Barlow, 2002)

9 Rolmanagement Medisch management Emotioneel management

10 X

11 Ergotherapeutische interventie Bij inefficiënt omgaan met energie en/of Disbalans in rust / activiteit (overbelasting) en/of Copingsproblemen en/of Vragen over / problemen met de gevolgen van vermoeidheid

12 Hoe ziet de behandeling er uit?

13 Inventarisatie en analyse (1) COPM OPHI II Evalueren van tijdschrijflijsten Observatiemethoden/meetinstrumenten zoals PRPP, AMPS VAS-F MFIS (vragenlijst vermoeidheid)

14 Inventarisatie en analyse (2) Specifieke vragenlijsten zoals: IPA (vragenlijst participatie) CSI (vragenlijst mantelzorger) WRI (vragenlijst werknemer)

15 Probleemstelling en doelen stellen Persoonsgerichte doelen stellen (SMART) Actieplan Hoe ga ik de doelen bereiken Wat, wanneer, hoe vaak, met wie, etc. Copingplan Wat zijn de barriëres? Hoe ga ik om met tegenvallers? Wat zijn helpende factoren? Wat/wie heb ik nodig om mijn doelen te bereiken?

16

17 Behandeling Groepsbehandeling Packer Managing fatigue, a 6-week Energy Conservation Course Ergotherapierichtlijn Vermoeidheid bij MS, CVA en Parkinson Methode TREFAMS-E Individuele behandelmethode gebaseerd op Packer, de richtlijn en de Energy Conservation Strategies Survey (ECSS) - beschikbaar eind 2014

18 Energiemanagement Sparen Rust en ontspanning Geen energie verspillen Versimpelen van activiteiten Gebruik maken van technologie Activiteiten anders uitvoeren Tempo aanpassen Begroten Prioriteiten stellen, waarden en normen verkennen Actieve besluitvorming Plannen

19 Energie management strategieën 1. Een deel van een activiteit of een gehele activiteit elimineren 2. Een deel van een activiteit of een gehele activiteit delegeren aan een andere persoon/iemand anders 3. Uw behoefte aan hulp communiceren naar familieleden of anderen. 4. Wijzigen van uw normen door het veranderen van de frequentie of verwachtte uitkomst van een activiteit. 5. Aanpassen van uw prioriteiten door te beslissen hoe u uw energie uitgeeft. 6. Activiteiten makkelijker maken zodat ze minder energie vragen. 7. Plannen van uw dag om balans te hebben in werk en rustmomenten. 8. Veranderen van het moment van de dag waarop u de activiteit uitvoert. 9. Inpassen van rust perioden gedurende de dag, of uitrusten gedurende minstens een uur. 10. Rusten tijdens vermoeiende activiteiten die 30 minuten of langer duren. 11. Identificeren en veranderen van incorrecte werkhoogtes thuis of op het werk 12. Veranderen van de locatie van apparatuur, meubels, of voorwerpen thuis of op het werk 13. Starten met gebruik van aangepaste apparatuur of hulpmiddelen om uw energie te sparen. 14. Veranderen van de manier waarop u uw lichaam positioneert bij het uitvoeren van een activiteit.

20 Informatie over vermoeidheid Balans in het dagschema, planning enorganisatie Prioriteiten en normen Energiemanagement Balans tussen rust, lichte en zware activiteiten Analyse van de uitvoering van activiteiten Communicatie Houding en ergonomie

21 Evalueren en follow-up Evalueren van doelen Herhalen COPM Evt. herhalen IPA Follow-up na 3 tot 6 maanden

22 Aandachtspunten bij energiemanagement Peer models Aanbieden van informatie Doelen stellen Motivational Interviewing Opdoen van ervaringen Follow-up Aansluiten op het levensverhaal Vergroten van de zelfeffectiviteit Trial and error Leren effectief gebruik maken van hulpbronnen Actieplan en copingplan maken Actieve besluitvorming Aansluiten op de leerstijl

23 TAKE HOME MESSAGE Energiemanagement is niet het aanleren van wat technieken, maar het coachen van mensen in het nemen van regie over hun eigen leven door actieve besluitvorming en gedragsverandering.

24 Meer informatie, vragen of gebruikte literatuur /