Pilot nieuwe werkwijze Statushouders. Toelichting

Transcriptie

1 Pilot nieuwe werkwijze Statushouders Toelichting 1

2 Inleiding Voor u ligt het toelichtingsdocument over de pilot nieuwe werkwijze statushouders. In dit document wordt de route van intake naar werk beschreven die statushouders in Harderwijk gaan doorlopen. Reden om een pilot statushouders te gaan draaien in onze gemeente, zijn de landelijke en daarmee lokale trends aangaande statushouders. De huidige instroom zal niet afnemen is de prognose voor komend jaar en daarmee hoog blijven (taakstelling van 35 personen per halfjaar in Harderwijk, 398 personen instroom bij inburgeringstrajecten EHZ sinds 1 januari 2015). Het aanhaken en participeren in onze stad door de statushouders die vanaf 2015 zijn ingestroomd in de uitkering, blijkt complex. Hetgeen zorgt voor een lage uitstroom richting werk en resulteert in 4x meer bemiddelingstijd door de klantmanager per klant, alsook een vertraging op het leren van de Nederlandse taal. In de parallelle aanpak, uitgevoerd door de SDV in 2017, lag het accent op werken en inburgeren tegelijkertijd. Vanwege de lage taalbeheersing van de statushouder, is een snelle koppeling richting werk niet voldoende effectief gebleken. Deze pilot wil inzetten op het opheffen van de taalbarrière en daarmee bijdragen aan een versneld proces van participatie bij statushouders. In de nieuwe werkwijze zijn twee opties. De deeltijd route en de voltijd route. De deeltijd route verschilt hierin niet veel van de route die statushouders nu doorlopen in Harderwijk maar is aangevuld met uitbreiding van dagbestedingsuren en met het participatieverklaringstraject (PVT), het traject waarin statushouder kennismaken met de Nederlandse normen en waarden alsook rechten en plichten. De voltijd route is een nieuwe, versnelde route. In deze route worden statushouders in een jaar intensief begeleid in de inburgering. Vanwege de grote diversiteit onder statushouders en hun situatie is maatwerk in het proces richting participatie voorwaardelijk. Achtergrond PVT Sinds 1 oktober 2017 is elke gemeente verplicht vanuit de wet inburgering om statushouders een participatieverklaring te laten ondertekenen. Hiervoor ontvangen wij, als gemeente, middelen van het Rijk (1000,- euro per statushouder). Dit moet plaatsgevonden hebben binnen een jaar dat de statushouder is gehuisvest. Door dit document te ondertekenen geeft de statushouder aan dat hij er alles aan zal doen om op een positieve manier te participeren en integreren in onze samenleving. Als gemeente willen wij dit moment gebruiken om statushouders handvatten te geven over hoe de Nederlandse samenleving werkt en hen vanuit dialoog kennis laten maken met de Nederlandse normen, waarden en gebruiken. Dit met als doel om de zelfredzaamheid in Nederland te vergroten. Onderwerpen als democratie, gelijkheid, vrijheid, religie, cultuur, lokale infrastructuur, werken in Nederland, financiën, uitkering, rechten & plichten zullen hier worden behandeld. De invoering van het PVT biedt meer mogelijkheden op het gebied van integratie door de brede inzet. Met het invoeren van de voltijd route, proberen we als gemeente de extra investering voor de PVT nog meer voeten in de aarde te geven door integratie op verschillende vlakken te intensiveren. Het belang van de nieuwe voltijd route Als gemeente verstrekken wij een uitkering aan de statushouders die bij ons in de gemeente komen wonen. Dit is echter gemeenschapsgeld en daarmee niet vrijblijvend. Als gemeente stellen wij hier een tegenprestatie tegenover waaraan de statushouder dient te voldoen. Dit betekent dat er van de statushouder wordt verwacht de route te volgen zoals dat met hem, in overleg, wordt afgestemd. De voltijd route is een route die intensiever stuurt op structurele integratie naar werk door versnelde taalvaardigheid en sociale integratie door onder andere het opbouwen van sociale contacten en een netwerk. Door in de taalvaardigheid van statushouders te investeren, hoopt de gemeente een versnelling aan te brengen in de inburgering van de statushouders en de statushouders sneller te bewegen richting zelfstandig werk. Hiermee hoopt de gemeente het aantal uitkeringsafhankelijke statushouders terug te dringen en de statushouders handvatten te bieden waardoor zij zelfredzaam kunnen zijn. De klantmanager voert regie over het traject van de statushouder. Hierbij wordt actief afgestemd met betrokken partners en stakeholders. Er wordt een plan van aanpak gemaakt waarin integraal gekeken wordt naar kennis, kunde en talenten, maar ook gezondheid, financiën, gezinssituatie en welzijn. Van de statushouder wordt verwacht dat hij de route volgt zoals dat met hem in overleg wordt afgestemd. Doet hij of zij dit niet zonder geldige reden, zullen er, nadat men met elkaar in gesprek gegaan is, sancties door middel van handhaving volgen. Het is de taak van de klantmanager om het proces te blijven monitoren en vanuit overleg bij te sturen waar nodig. Wat houdt de voltijd route in? De voltijd route is een intensievere werkwijze waardoor de statushouder in zijn eerste jaar sterk gestuurd en begeleid wordt richting volledige integratie. Dit houdt in dat er veel tijd wordt geïnvesteerd in taalonderwijs om zo de Nederlandse taal zo snel mogelijk op het niveau A2 te brengen. Daarnaast wordt er samen met de statushouder gekeken naar welk werk bij hem of haar past en welke route men moet bewandelen om een baan te krijgen. Tot slot wordt er ook maatschappelijke ondersteuning geboden die helpt bij het opbouwen van sociale contacten en een netwerk die de statushouder wegwijs maakt in Harderwijk. Focus hierbij is het handvatten bieden om de statushouder zo veel mogelijk zelfredzaam laten zijn. Dit alles vindt plaats in de vorm van een ketenaanpak. De statushouder staat hierbij in het middelpunt en de onderwijsinstanties, participatie instanties en de hulpinstanties bewegen om de statushouder mee. Op deze manier wordt er meebewogen met de behoefte van de statushouder alsook hetgeen gevraagd wordt van de statushouder. Voor een slagende sluitende aanpak dient het netwerk samen te werken rondom de behoefte en situatie van de statushouder. Dit zorgt voor meer flexibiliteit en maakt ruimte voor maatwerk dat aansluit bij de persoonlijke situatie van de statushouder. 2

3 Voor wie is de voltijd route? De nieuwe voltijd route is in principe beschikbaar voor elke statushouder boven de 18 jaar. Door de tijdsinvestering van 38 tot 40 uur in de week, zal de realistische situatie vaak zijn dat er samen met klantmanager bepaald wordt wie de kostwinner of kostwinners uit het gezin worden. De kostwinner is in dit geval het gezinslid met de meeste kans tot succesvolle integratie op de arbeidsmarkt en heeft daarmee de meeste kans om financiële stabiliteit te bereiken voor het gezin. Het gesprek wordt zoveel mogelijk met het gezin gevoerd, maar de klantmanager heeft de doorslaggevende stem in wie deze kostwinner en daarmee de deelnemer aan de voltijd route wordt. In ieder geval één gezinslid volgt de voltijd route, met daarbij de mogelijkheid voor meerdere gezinsleden om de route te volgen. Overige gezinsleden, waarbij de voltijd route niet haalbaar is, volgen de deeltijd route. Er kunnen ook andere redenen zijn om toch voor een deeltijd route te kiezen in plaats van de voltijd route, ook voor de persoon met kans op de meeste financiële stabiliteit. Redenen hiervoor zijn bijvoorbeeld gezinnen met een alleenstaande zieke ouder of een statushouder met bepaalde zorgvragen. Door middel van de integrale intake waarbij de leefgebieden besproken worden komt de klantmanager tot de keuze voor een passend plan van aanpak en passende route te volgen. Wederom zal maatwerk hier een belangrijke plek innemen in het proces. Waarom de focus op taalonderwijs? Als gemeente vinden wij het bereiken van voldoende taalniveau (A2 niveau, eis inburgeringsexamen) onder statushouders belangrijk. Dit heeft verschillende redenen. Ten eerste is Nederland een taalcultuur. Dit betekent dat het merendeel van de communicatie in Nederland uit het gebruiken van taal bestaat. Het beheersen van de taal is hierdoor essentieel om verbinding te realiseren op alle vlakken in Nederland. Het beheersen van de taal betekent bijvoorbeeld dat je instaat bent om zelf gesprekken met dokters, onderwijzers, winkeliers etc. te voeren. Taal helpt je sociale contacten op te bouwen. Taal zorgt ervoor dat je de brieven van de instanties kan lezen en begrijpt. Taalbeheersing vergroot jouw zelfstandigheid en leefruimte. Daarnaast geeft een groot deel van de ondernemers uit Harderwijk en omgeving aan dat de wil om statushouders in dienst te willen nemen groot is. Echter is daarbij de aanmerking dat communiceren met je werknemers van essentieel belang is en dat taalbeheersing daarmee het grootste obstakel is om dit niet te doen. Taal slaat dus de brug naar werk. Sinds 2015 is er vrije keuze voor de statushouder in welke taalaanbieder het inburgeringsonderwijs aan hem verstrekt. Dit zorgt voor een vertraging in het vergaren van taalbeheersing, de taalvaardigheid en het behalen van het inburgeringsexamen. En daarmee een vertraging in de participatie. Puur om de reden dat door de vele aanbieders en onderlinge concurrentie, men vaak wisselt van taalaanbieder omdat het gras elders groener zou zijn. Deze wisselingen onderbreken de leercurve en resulteren in vertraging. Met de aanwezige taalaanbieders in Harderwijk willen wij als gemeente afspraken gaan maken over de overstapmomenten. Om zo deze onderbrekingen te beperken, onderlinge samenwerking te realiseren en het leerproces zoveel mogelijk gestroomlijnd te houden. Een goede beheersing van de taal en een gestructureerd leerproces is afgelopen tijd, essentieel gebleken in de integratie van de statushouders in Harderwijk. Dit betekent dat de gemeente ervoor kiest om bij de voltijd route zelf in gesprek te gaan met aanbieders en hierover met hen inkoopafspraken te maken. Wat erin resulteert dat wij met een beperkt aantal aanbieders deze taalfase in deze voltijdroute zullen vormgeven. De statushouders die geschikt bevonden worden voor de voltijdroute hebben hiermee geen totale vrije keuze meer in waar zij hun onderwijs gaan volgen. Als gemeente kiezen wij hier, ondanks de vrije bepaalde keuze vanuit de wet inburgering, voor om zo te kunnen sturen op het inburgeringsproces en een versnelling aan te kunnen brengen op het participatieproces door de taalbeheersing eerder op niveau te laten zijn. Wij leggen hiermee enerzijds het volgen van (voltijd) taalonderwijs als voorwaarde neer voor het ontvangen van de uitkering en anderzijds investeren wij extra in de ontwikkeling en groei van de statushouders door extra onderwijsmogelijkheden te faciliteren. Het biedt met name de statushouder veel nieuwe kansen in het proces van integreren. In onderstaande pagina s zullen de twee routes verder worden beschreven, beginnende met de voltijd route. De deeltijd route wordt hierna beschreven. U vindt eerst een thematische weergave van de route, op de volgende pagina volgt een schriftelijke uitleg bij het schema. 3

4 Pilot Nieuwe Werkwijze Statushouders Schematische weergaven voltijd route (duur: 1 jaar) studie Duaal traject 1 dag deel in de week PVT voor de periode van 12 weken ONA Participatiehuis: hoe werken wij in Nederland 20 weken observatiefase: welk werk is passend, structuur en werkcultuur Inclusief groep plaatsingsproces naar werk klantmanager duurzaam werken terugkom momenten PVT op thema's na 6 maanden, 1 jaar en 2 jaar terugkom moment na 6 maanden en 1 jaar en 2 jaar, 3jaar en 5 jaar screening leefgebieden kennismaking met NL en Harderwijk Intake Voltijd route Kostwinner(s), alleenstaande, 18+ Start na 2 maanden hulp bij praktische en juridische zaken behalen inburgeringsexamen binnen 1 jaar streven van dagbesteding van 36-40u 4 dagen taalonderwijs bij taalaanbieder gekozen door gemeente voor een periode van 20 weken van niveau A0 naar A1 ochtend inburgering theorie, middag verwerking in praktijk Loopbaanprojecten: project met aandacht voor o.a. Eritreers en werkcultuur taalstages werkervaringsplekken 2-4 dagdelen taalonderwijs om inburgering af te ronden gedurende 20 weken van niveau A1 naar A2 taalcafé maatschappelijke begeleiding periode van 4 maanden om de praktische hulp te bieden op gebied van coaching en vestiging sociaal netwerk opbouwen dmv contacten lokaal samenwerking welzijn, VW NL en stichting Gave zelfstandig eigen netwerk opgebouwd Uitgebreid spreekuur Vluchtelingenwerk Fase 0 Fase 1 Fase 2 4

5 Beschrijving voltijd route In het schema ziet u de volledige voltijd route voor statushouders. Hieronder worden de verschillende stappen uitgelegd. Fase 0: van intake naar de voltijd route Zodra een statushouder een woning in Harderwijk of Hierden wordt toegekend, wordt binnen twee weken de integrale intake gedaan. Hierin wordt de uitkering besproken, kennisgemaakt en besproken welke route wij in gedachten hebben om te gaan doorlopen. Ook wordt er een afspraak gemaakt om een intake te doen bij de taalaanbieder om het huidige taalniveau vast te leggen. De maatschappelijke begeleiding is inmiddels gestart en zal actief zorgdragen voor de begeleiding in de eerste 4 maanden, zodat alle inschrijvingen en instanties geregeld en gevonden worden. Deze begeleider zit ook bij de eerste gesprekken met de gemeente. Zoals eerder beschreven is de klantmanager degene die dit intakegesprek voert en de regie houdt op de route die de statushouder doorloopt. In ieder geval één persoon per gezin wordt tijdens de intake naar de voltijd route verwezen. Deze persoon is degene uit het gezin die het meeste kans maakt op een betaalde baan en daarmee financiële stabiliteit naar het gezin brengt. Deze persoon noemen we om deze reden de kostwinner. De intake wordt zoveel mogelijk samen met het gezin gedaan. Het kan echter zo zijn dat degene die het meeste kans maakt op een betaalde baan, niet door het gezin als kostwinner wordt geopperd. In dit geval is de klantmanager doorslaggevend in degene aanwijzen die de voltijd route gaat volgen uit het gezin. De klantmanager heeft dus de doorslaggevende stem. Het kan ook zo zijn dat meerdere gezinsleden de voltijdroute willen volgen. Dit wordt aangemoedigd door de gemeente aangezien het proces naar integratie aanzienlijk versneld in deze route. De tijd tussen de intake en het beginnen van de route bedraagt maximaal 8 weken. In deze periode heeft men de tijd om alle facilitaire zaken te regelen en te wennen in hun nieuwe leefomgeving. Mocht men eerder willen starten met de voltijdroute, het volgen van taalonderwijs dan is dit mogelijk. Fase 1: de eerste stappen naar integratie Fase 1 bestaat uit verschillende onderdelen: het PVT, taalonderwijs en maatschappelijke ondersteuning. PVT De statushouder begint aan zijn participatieverklaringstraject voor één dagdeel in de week. In dit traject maakt de statushouder kennis de verschillende regels, normen en waarden en bijzonderheden van Nederland en Harderwijk/Hierden. Het participatieverklaringstraject zal 12 weken lang 1 dagdeel in de week worden gegeven. Deelname hieraan is verplicht. Na 12 weken wordt het traject afgesloten met het feestelijk ondertekenen van de Participatieverklaring. In het verdere traject wordt teruggekeken en verder gebouwd op de opgedane kennis in het PVT in de thematische terugkom momenten. Hier leest u meer over in fase 2. Taalonderwijs Daarnaast volgt de statushouder in deze 20 weken taalonderwijs bij een aangewezen taalaanbieder door de gemeente. Dit is een intensief traject wat vier dagen per week in beslag neemt. In deze 20 weken gaat de statushouder van taalniveau A0 naar taalniveau A1. Dit vindt plaats in kleine groepen van max statushouders. Door de combinatie van s ochtends theorie (het inburgeringstraject, financiering via DUO gelden) en s middags meteen de toepassing hiervan in de praktijk te combineren, blijven de taallessen beter hangen en kan er sneller een nieuw onderdeel worden aangeleerd. Maar kan men ook in de eigen tijd het geleerde in sociale situaties in de praktijk brengen. Als gemeente financieren wij het middagprogramma. Dit zal neerkomen op ongeveer 2700,- per statushouder. Maatschappelijke begeleiding Ten slotte krijgt men maatschappelijke begeleiding. Voor een periode van 4 maanden krijgt men individueel praktische hulp op het gebied van coaching en vesting. Hierin worden door een vrijwilliger praktische zaken met de statushouder geregeld. Dit vormt een belangrijk sociaal vangnet voor de statushouder in de periode dat dit nog niet is opgebouwd. Na deze 4 maanden intensieve persoonlijke begeleiding zal er nog steeds maatschappelijke begeleiding zijn, echter in een andere vorm. Gebruikmakend van de ketenpartners, lokale vrijwilligers en eigen connecties zal de nadruk liggen op het vergroten van het sociale netwerk door middel van informeel contact. Belangrijk hierin is het blijven leveren van maatwerk. Mochten er signalen zijn dat de statushouder langer intensievere begeleiding nodig heeft, dan is het aan de klantmanager om hier met een maatwerkoplossing voor te komen. Duaal traject Een andere optie in de voltijd route is het duaal traject. In deze route volgt men een opleiding gecombineerd met het inburgeringstraject of leert men op de werkvloer. Deze optie zal met name voor jongeren die nog een opleiding dienen te volgen, gevolgd worden. 5

6 Fase 2: op weg naar zelfredzaamheid In het eerste deel van de voltijd route maakt men kennis met de verschillende facetten van Nederland, leert men de taal kennen en krijgt men ondersteuning bij de eerste stappen in Harderwijk. Het tweede deel van het traject is gericht op het daadwerkelijk zelfredzaam maken van de statushouder. Dit houdt in dat er praktische stappen richting werk worden gezet, dat men de taal leert spreken op het niveau dat nodig is om daadwerkelijk zelfstandig verbinding te kunnen leggen. Ook is er aandacht voor het opbouwen van eigen sociale contacten en een eigen netwerk waardoor men minder afhankelijk wordt van de maatschappelijke ondersteuning. Werk Als gemeente vinden wij het belangrijk dat statushouders zelfredzaam zijn in de werkcultuur die wij in Nederland kennen. Uit ervaring blijkt dat de werkcultuur waaruit de huidige statushouders afkomstig is onder andere het Midden-Oosten en Afrika, verschillend is met de werkcultuur die wij kennen. Om hier een brug in te slaan en deze mensen toekomstperspectief te bieden willen wij als gemeente inzetten op het leren werken in Nederland. Samen met de Inclusief Groep kijken wij naar mogelijkheden om vanuit observatie, tijdsbesef en structuur de arbeidsvaardigheden bij statushouders die een uitkering ontvangen te ontwikkelen. De combinatie taal en werknemersvaardigheden is hierin essentieel. Daarnaast willen wij inzetten op passende loopbaantrajecten en projecten die bijdragen in de arbeidsvaardigheden en arbeidsperspectief van de statushouders. Afgelopen jaar is als brug tussen het project parallelle aanpak statushouders en de ontwikkeling van deze nieuwe werkwijze een pre-pilot gestart met de inclusief groep. In deze pre-pilot zijn 70 statushouders geplaatst uit Harderwijk en Ermelo in een traject bij het participatiehuis. Hier volgen zij een route met een dagbesteding van totaal 4 dagen inclusief inburgering waarin de statushouder zijn of haar werkervaring en taalvaardigheid vergroot. Deze pre-pilot geeft de inclusief groep en de gemeente de handvatten om in de pilot de nieuwe werkwijze statushouders, het maatwerk in de trajecten te kunnen bieden die wij voor ogen hebben. Alsook vanuit samenwerking de faciliteiten en condities te realiseren die hiervoor nodig zijn. Het traject doorlopen bij de Inclusief Groep is in de nieuwe werkwijze een verplicht onderdeel voor de uitkeringsgerechtigde. Op het gebied van werk wordt gericht gezocht naar mogelijkheden die passen bij de statushouder en er wordt aandacht besteed aan de Nederlandse werkcultuur. Dit wordt in drie verschillende onderdelen gedaan: - ONA: ONA staat voor oriëntatie Nederlandse arbeidsmarkt. Dit is een verplicht onderdeel van het inburgeringsexamen, hierin leert de statushouder onder andere een c.v. maken als ook meer over welke beroepen er in Nederland zijn alsook welke competenties hiervoor gevraagd worden. - Het Participatiehuis: In het Participatiehuis wordt de vraag Hoe werken wij in Nederland? behandeld. Statushouders maken kennis met de Nederlandse werkcultuur, rechten en plichten op het gebied van werk alsook normen en waarden die gelden op de Nederlandse werkvloer. Het thema s presentatie van jezelf en tijdsbesef krijgen hierin de aandacht. Daarnaast wordt hier gekeken naar wat voor werk er bij de statushouder past: Waar liggen de kansen op de arbeidsmarkt? Hiervoor wordt de expertise en het brede aanbod in werk alsook leertrajecten voor ingezet. - Loopbaanprojecten: De loopbaanprojecten bieden het stukje individuele aanpak in het traject naar werk. Hierin wordt samen met de statushouder gezocht naar leerplekken en stages waar de statushouder ervaring kan opdoen op het gebied van werk. Passend bij het plan van aanpak dat de klantmanager heeft opgesteld. Voorbeelden hiervan zijn taalstages en werkervaringsplekken. Daarnaast bieden een aantal projecten ondersteuning aan doelgroepen waarvan hun cultuur erg verschilt met de Nederlandse werkcultuur, zoals statushouders uit onder andere Eritrea. Na de stappen richting werk zal er een opvolging op het PVT uit fase 1 volgen in de vorm van terugkom momenten. Deze terugkom momenten zijn na 6 maanden, 1 jaar en 2 jaar op basis van thema s. Het is wenselijk vanwege de instroom dat er in ieder geval 4 momenten zijn gedurende het jaar waarop men kan starten met het 12weekse Participatieverklaringstraject. Als gemeente onderzoeken wij de mogelijkheid om een PVT-coördinator aan te stellen; dit zal de persoon zijn die de trainingen met ondersteuning van tolken zal coördineren, geven en begeleiden in samenwerking met partners. Taal In de tweede fase van het voltijd traject wordt het taalniveau van A1 naar A2 gebracht. Wanneer de statushouder op A2 niveau is kan er inburgeringsexamen gedaan worden. Dit wordt gedaan door in de tweede periode van 20 weken voor 2 tot 4 dagdelen per week onderwijs te volgen. En zal er op de andere dagdelen bij het werktraject een taalaanbod zijn. Naast de taalcursus worden statushouders ook zo veel mogelijk gestimuleerd om hun taal te oefenen met anderen. Hiervoor dient onder andere het Taalcafé. Het Taalcafé is een café waar mensen vrijwillig bijeenkomen om hun eigen Nederlandse spreekvaardigheid te oefenen of om anderen te helpen met hun Nederlands. Naast dat de statushouder op deze manier zijn lessen uit de taalcursus direct leert in te zetten in gesprekjes, vindt er in deze het Taalcafé ook een uitwisseling plaats tussen statushouders en Harderwijkers. Zo ontstaan mooie gesprekken, meer onderling begrip en vriendschappen onder de gasten. Sociale zelfredzaamheid Ten slotte wordt in de tweede fase de maatschappelijke ondersteuning steeds meer omgezet naar eigen sociaal netwerk die de zelfredzaamheid van de statushouder vergroot. Met behulp van de welzijnsorganisaties en verschillende maatschappelijke organisaties als VluchtelingenWerk en stichting Gave wordt samen toegewerkt naar het opbouwen van een eigen sociaal netwerk. Daarnaast wordt de directe maatschappelijke ondersteuning verder afgebouwd en wordt er meer toegewerkt naar het komen op spreekuren met gerichte vragen. VluchtelingenWerk blijft betrokken, is onderdeel van de samenwerking en vangt signalen op over wat er leeft onder statushouders. Afstemming met de klantmanager is essentieel voor de ketenaanpak. Het spreekuur dient goed bereikbaar te zijn voor alle statushouders ongeacht verblijfsduur. Er wordt gekeken naar openstelling, naast de ochtend ook op momenten s middags en s avonds. 6

7 Pilot Nieuwe Werkwijze Statushouders schematische weergave deeltijd route (duur: 3 jaar) sociaal netwerk opbouwen doormiddel van contacten lokaal samenwerking lokale partijen welzijnsprojecten Maatjes zelfstandig eigen netwerk opgebouwd maatschappelijke begeleiding voor de periode van 8 maanden om de praktische hulp te bieden coaching en vestiging doelgroep: gezinnen, alleenstaanden, jongeren, mensen met zorgvragen Uitgebreid spreekuur vluchtelingenwerk Intake deeltijd route 65+, niet kostwinner, client met zorgvraag start na 2 maanden hulp bij praktische zaken en juridische zaken streven dagbesteding van 20-28u per week plan van aanpak klantmanager 1 dagdeel in de week PVT voor de periode van 12 weken kennismaking met NL en Harderwijk 2 a 3 dagdelen taalonderwijs bij inburgeringsaanbieder naar eigen keuze 3 jaar in totaal de tijd om de inburgering te behalen terugkom momenten pvt op thema's taalcafé Participatiehuis observatiefase 1 dag(deel) per week Inclusief Groep taalstages vrijwilligerswerk passend werk en dagbesteding terugkom moment na 6 maanden, 1 jaar en 2 jaar en 3,5 jaar screening leefgebieden ONA Loopbaan projecten zelfvertrouwen vergroten kennis van Nederland en toekomstplan Tafel van Een Samenleving en route KVK ZZP statushouders 7

8 Beschrijving deeltijd route In het schema ziet u de volledige deeltijd route voor statushouders. Hieronder worden de verschillende stappen uitgelegd. Van intake naar de deeltijd route Zodra een statushouder een woning in Harderwijk of Hierden wordt toegekend, wordt meteen de integrale intake gedaan. Hierin wordt de uitkering besproken, kennisgemaakt en besproken welke route wij in gedachten hebben om te gaan doorlopen. Ook wordt er een afspraak gemaakt om een intake te doen bij de taalaanbieder om het huidige taalniveau vast te leggen. De maatschappelijke begeleiding is inmiddels gestart en zal actief zorgdragen voor intensieve begeleiding in de eerste 8 maanden, zodat alle inschrijvingen en instanties geregeld en gevonden worden. Deze begeleider zit ook bij de eerste gesprekken met de gemeente. Zoals eerder beschreven is de klantmanager degene die dit intakegesprek voert en de regie houdt op de route die de statushouder doorloopt. In ieder geval één persoon per gezin wordt tijdens de intake naar de voltijd route verwezen. Deze persoon is degene uit het gezin die het meeste kans maakt op een betaalde baan en daarmee financiële stabiliteit naar het gezin brengt. Deze persoon noemen we om deze reden de kostwinner. De intake wordt zoveel mogelijk samen met het gezin gedaan. Het kan echter zo zijn dat degene die het meeste kans maakt op een betaalde baan, niet door het gezin als kostwinner wordt geopperd. In dit geval is de klantmanager doorslaggevend in degene aanwijzen die de voltijd route gaat volgen uit het gezin. De klantmanager heeft dus de doorslaggevende stem. De overige gezinsleden komen, wanneer zij niet aan de voltijd route kunnen deelnemen, in aanmerking voor de deeltijd route. De deeltijd route duurt 3 jaar, in tegenstelling tot de voltijdroute die 1 jaar duurt. Deze route is minder intensief. De deelnemers zijn gemiddeld 20 tot 28 uur per week bezig. Omdat veelal zorgvragen of andere zorgen reden zullen zijn om op een lager tempo in te burgeren, is de maatschappelijke begeleiding in deze route een langere periode intensiever. Het is aan de klantmanager om een plan van aanpak te maken dat passend is bij de situatie van de statushouder. De tijd tussen de intake en het beginnen van de route bedraagt maximaal 8 weken. In deze periode heeft men de tijd om alle facilitaire zaken te regelen en te wennen in hun nieuwe leefomgeving. Mocht men eerder willen starten met de deeltijdroute, het volgen van taalonderwijs dan is dit mogelijk. De vaste onderdelen van de deeltijd route Anders dan bij de voltijd route, is de deeltijd route niet opgedeeld in verschillende fases. In overleg met de statushouder wordt afgestemd hoeveel uur per week men besteed aan de verschillende onderdelen in de deeltijd route. Vaststaande onderdelen daarin zijn het PVT, het taalonderwijs, sociaal netwerk opbouwen en de maatschappelijke begeleiding. PVT Het PVT verschilt niet van het traject in de voltijd route: De statushouder begint aan zijn participatieverklaringstraject voor één dagdeel in de week. In dit traject maakt de statushouder kennis met de verschillende regels, normen en waarden alsook bijzonderheden van Nederland en Harderwijk. Het participatieverklaringstraject zal 12 weken lang 1 dagdeel in de week worden gegeven. Deelname hieraan is verplicht. Na 12 weken wordt het traject afgesloten met het ondertekenen van de Participatieverklaring. Taalonderwijs Het taalonderwijs verschilt wel qua frequentie en traject van de voltijd route. In de voltijd route is het behalen van niveau A1 en niveau A2 opgedeeld in periodes van twee keer 20 weken. In de deeltijd route zijn er geen aparte periodes voor niveau A1 en niveau A2. De statushouder heeft drie jaar de tijd om niveau A2 te halen en daarmee voldoende niveau voor zijn inburgeringsexamen. Dit doet hij door 2 à 3 dagdelen taalonderwijs te volgen, dit kan deels ook online. Een van de belangrijkste verschillen met de voltijd route is dat in de deeltijd route de statushouder, net als in de huidige situatie, zijn eigen taalaanbieder dient te kiezen. De gemeente maakt hiervoor geen inkoopafspraken met taalaanbieders. Wel willen wij als gemeente gezamenlijk met de taalaanbieders een netwerk opbouwen, waarin men met elkaar gemeenschappelijk eigenaar is van het leerproces aangaande taal van de statushouders. Ook naast het taalonderwijs voor de inburgering worden faciliteiten geboden om de taal te kunnen oefenen, zoals bijvoorbeeld het taalcafé. Maatschappelijke begeleiding Ook in het deeltijd traject krijgt de statushouder maatschappelijke begeleiding. In plaats van vier maanden persoonlijke begeleiding bij de voltijd route, krijgt de statushouder in de deeltijd route voor 8 maanden persoonlijke maatschappelijke begeleiding. In deze maatschappelijke begeleiding wordt tevens stilgestaan bij individuele vraagstukken of problemen, bijvoorbeeld voor alleenstaande ouders of zorgvragen van de statushouder. En wordt er gekeken naar maatwerk in de begeleiding alsook de duur ervan. De klantmanager komt is de persoon die in overleg met betrokken partners met een passend plan komt. 8

9 Aangeboden handvatten voor integratie in de deeltijd route Naast het volgen van het PVT, het taalonderwijs en het ontvangen van maatschappelijke begeleiding, worden er in de deeltijd route ook nog een aantal andere handvatten aangereikt die helpen bij de integratie en participatie in Harderwijk. In overleg met de klantmanager wordt bepaald hoeveel tijd de statushouder aan deze onderdelen uit de route besteedt. De onderdelen zijn in te delen op werk en het opbouwen van een sociaal netwerk. Werk De onderdelen die zich focussen op structurele integratie op de arbeidsmarkt, komen sterk overeen met wat er wordt aangeboden wordt in de voltijd route. Het aantal uren dat de statushouder in de deeltijd route besteedt aan deze onderdelen, wordt samen met de klantmanager bepaald. De meeste opties die statushouders in de voltijd route hebben, hebben de statushouders in de deeltijd route ook: in deze onderdelen maken de statushouders kennis met de Nederlandse werkcultuur, wordt er toekomstperspectief geboden op werken in Nederland, leren statushouders arbeidsvaardigheden ontwikkelen en zetten we als gemeente in op passen de loopbaan projecten. Dit in samenwerking met de Inclusief Groep. Dit resulteert in de volgende onderdelen: - ONA: ONA staat voor oriëntatie Nederlandse arbeidsmarkt. Dit is een verplicht onderdeel van het inburgeringsexamen, hierin leert de statushouder onder andere een C.V. maken als ook meer over welke beroepen er in Nederland zijn alsook welke competenties hiervoor gevraagd worden. - Het Participatiehuis: In het Participatiehuis wordt de vraag Hoe werken wij in Nederland? behandeld. Statushouders maken kennis met de Nederlandse werkcultuur, rechten en plichten op het gebied van werk alsook normen en waarden die gelden op de Nederlandse werkvloer. Het onderdeel presentatie van jezelf en tijdsbesef krijgen hierin de aandacht. Daarnaast wordt hier gekeken naar wat voor werk er bij de statushouder past: Waar liggen de kansen op de arbeidsmarkt? En welke werknemersvaardigheden moeten nog ontwikkeld worden. - Loopbaanprojecten: De loopbaanprojecten bieden het stukje individuele aanpak in het traject naar werk. Hierin wordt samen met de statushouder gezocht naar leerplekken en stages waar de statushouder ervaring kan opdoen op het gebied van werk. Passend bij het plan van aanpak dat de klantmanager heeft opgesteld. Voorbeelden hiervan zijn taalstages en werkervaringsplekken. Daarnaast worden een aantal projecten aangeboden die de overstap naar werk gemakkelijker maken, het zelfvertrouwen van de statushouder vergroten en helpen een toekomstplan op te stellen. Voorbeelden van lopende projecten die hier passend bij zijn; Tafel van Een, Samenleving en route en KVK ZZP statushouders. De onderdelen die zich focussen op de integratie naar werk vormen in de eerste plaats een eerste stap richting vrijwilligerswerk en taalstages, gevolgd door het daadwerkelijk vinden van passend werk of dagbesteding. Dit wordt gemonitord in de opvolging van het PVT en in de vorm van terugkom momenten nadat iemand uit de uitkering is. Deze terugkom momenten zijn na 6 maanden, 1 jaar, 2 jaar en 3,5 jaar. Tijdens deze terugkom momenten wordt een screening van de leefgebieden gedaan. Zo wordt de statushouder ook na het deeltijd traject, waar nodig geholpen zijn weg verder te vervolgen in gemeente Harderwijk. Sociale zelfredzaamheid Ook voor de statushouders die het deeltijd traject volgen, is het belangrijk dat zij een eigen sociaal netwerk opbouwen en niet alleen steunen op hun partner uit het voltijd traject. De statushouders uit het deeltijd traject volgen daarom naast de route naar werk ook het traject dat handvatten biedt voor het opbouwen van sociale contacten en een netwerk. De ketenpartners spelen hier een belangrijke rol in. De maatschappelijke ondersteuning wordt na 8 maanden intensieve begeleiding afgebouwd. De betrokkenheid en begeleiding stopt hier echter niet. Ketenpartner Vluchtelingenwerk zal gevraagd worden een spreekuur voor statushouders aan te bieden waar men vragen kan stellen en hulp kan krijgen bij problemen waar ze tegenaan lopen in de Nederlandse maatschappij. De lokale ketenpartners zullen zich samen inzetten om de contacten en het netwerk van de statushouder op te bouwen. Dit doen ze onder andere door het bieden van een Maatjesproject, informeel contactmomenten. Het streven is dat de statushouder uit het deeltijd traject eerder zelfstandig een eigen netwerk heeft opgebouwd en niet langer met name afhankelijk is van de maatschappelijke ondersteuning van hulpverleners en hulporganisaties. Meerinzicht Sociaal De uitvoering van de nieuwe werkwijze zal worden belegd bij Meerinzicht sociaal domein. Om dit op een goede manier te doen en een sluitende aanpak te realiseren vanuit samenwerking, waarin wij als gemeente regie kunnen voeren, is het belangrijk dat er vaste contactpersonen komen. Afstemming, communicatie, samenwerking en stabiliteit zijn kernwoorden in dit proces. Vaste klantmanagers die zich enkel alleen vanuit hun expertise bezig houden met de groep statushouders en het netwerk aan partners eromheen. Alsook het benoemen van een klantmanager die de coördinatie van de nieuwe werkwijze statushouders als taak heeft, is nodig om de werkwijze binnen Meerinzicht sociaal domein uit te kunnen voeren. Hetzelfde geldt voor de coördinatie van het participatieverklaringstraject. Via het OGON zal de opdracht besproken en verstrekt worden. Het is zaak te kijken naar het aantal fte dat nu de statushouders begeleid, uitbreiding is gewenst. Daarnaast is het prioriteit om alle statushouders en hun huidige situatie in beeld te brengen en actief te gaan monitoren. Zodat de begeleiding zo passend mogelijk vormgegeven kan worden. Op dit moment is er te weinig geregistreerd over de groep statushouders die sinds 2015 is ingestroomd. Hetgeen actief monitoren en begeleiden moeilijk maakt. Om dit wel te kunnen realiseren, zullen de systemen en registratiewerkwijze van Meerinzicht Sociaal domein hiervoor z.s.m. ingericht moeten worden. 9

10 Relatie nieuwe werkwijze tot nota Integratie Als gemeente onderscheiden van 3 vormen van integratie. Structurele integratie, hetgeen gericht is op de participatie zowel via betaald als onbetaald werk. Sociale integratie, hetgeen erop gericht is dat men een eigen sociaal netwerk heeft en sociaal betrokken is in de lokale samenleving. En culturele integratie, hetgeen gericht is op het kennen, kunnen duiden en accepteren van culturele verschillen. De drie onderdelen van integratie staan in relatie tot elkaar en maken met elkaar dat iemand zelfstandig kan functioneren in een nieuwe omgeving. De nieuwe werkwijze statushouders gaat met name over het vormgeven van het proces van de structurele integratie bij statushouders. Het proces van participatie richting werk met de daarbij behorende voorwaarden. In het voorjaar 2018 zal er een nota integratie verschijnen waarin verder ingegaan wordt op het proces van de sociale en culturele integratie van alle nieuwkomers in Harderwijk. Conclusie De pilot nieuwe werkwijze statushouders werkt toe naar de snellere en efficiëntere inburgering van de statushouders in Harderwijk. Als gemeente hechten we hier waarde aan aangezien een snelle inburgering voor alle partijen van groot belang is. In de eerste plaats is het voor een statushouder een essentiële eerste stap naar wonen en het thuis voelen in Harderwijk. In de tweede plaats leven procentueel gezien veel statushouders gedurende de inburgering van een uitkering en duurt het behalen van de inburgering steeds langer. Hierdoor zijn zij minder goed structureel geïntegreerd in de Nederlandse maatschappij. De nieuwe werkwijze speelt hierop in en wil met deze pilot, deze huidige trend ombuigen. En stelt daarnaast het belang van een gemeenschappelijke ketenaanpak gevormd door gemeente(n) en partners centraal. De taalbeheersing is essentieel gebleken in dit proces van participatie. Het zorgt ervoor dat je vrij kan communiceren en eerder zelfredzaam wordt in de samenleving. Als gemeente zien we dit als een belangrijk onderdeel in de integratie voor Harderwijk en dit onderdeel wordt daarom meer uitgelicht in de nieuwe werkwijze. Maar dat niet alleen, de nieuwe werkwijze werkt toe naar een snelle integratie op de arbeidsmarkt en zo richting financiële stabiliteit en onafhankelijkheid. Dit in combinatie met de maatschappelijke ondersteuning naar een zelfstandig opgebouwd sociaal netwerk maakt de statushouders niet alleen zelfredzaam, het maakt ze ook Harderwijkers die verbinding voelen met hun land, stad en nieuwe gemeente. Door het aantal uren te intensiveren, meer grip te krijgen op het proces van inburgering door bijvoorbeeld taalafspraken te maken met de aanbieders en op verschillende facetten van integratie (structureel, cultureel en sociaal) in te spelen met de nieuwe werkwijze, bieden we in een jaar een volledig programma voor statushouders dat hun kansen in de maatschappij aanzienlijk vergroot. Daarbij realiseren we ons dat we niet van iedereen deze voltijd investering kunnen verwachten. De deeltijd route, een route die erg lijkt op de huidige route, blijft dan ook bestaan. Zo wordt er samen gekeken naar wat participatie voor de statushouder betekent; blijft er ruimte voor maatwerk om aan te sluiten bij de leefwereld van de statushouder. Want een goede inburgering van iedere statushouder met daarbij behorend een passende route richting participatie is waar wij als gemeente aan bij willen dragen. 10