AFKOMST: materialenlijst. Kinderboeken fictie Kikker en de vreemdeling M. Velthuijs Leopold (1993)

Transcriptie

1 AFKOMST: materialenlijst Selectie van educatief materiaal voor het basisonderwijs over racisme en de multiculturele samenleving, samengesteld door Art.1. Een groot gedeelte van de materialen is te leen in de bibliotheek van Art.1. Zie voor uitleenvoorwaarden: Kinderboeken fictie Kikker en de vreemdeling M. Velthuijs Leopold (1993) Vorm: prentenboek Doelgroep: onderbouw, middenbouw Op een dag komt er een vreemdeling in het bos wonen. Rat. Eend waarschuwt dat ratten dieven zijn. Ze zijn lui, brutaal en werken niet. Dat weet toch iedereen! Varkentje zegt dat ratten niet in het bos thuishoren. Maar Kikker besluit zelf een kijkje te gaan nemen. Dit vierde boek over Kikker is gezien zijn thematiek ideaal om voor te lezen op scholen en daarna over discriminatie te praten. Te leen bij Art.1 onder code 632.VEL.1 Kijk en beleef 37: Multicultureel. Bij jou thuis is het anders J. Staring Kwintessens (2008) Vorm: voorleesboek Doelgroep: onderbouw Te bestellen via Nasim en Natalie P. Feller en N. Abdellaoui Moon (2008) Vorm: leesboek Doelgroep: middenbouw Roos gaat spelen bij haar vriendinnetje Selma, voor de eerste keer. Ze heeft haar mooie nieuwe schoenen aan. Maar bij Selma thuis moet ze haar schoenen uitdoen Die middag ontdekt Roos dat het er bij Selma thuis anders uitziet dan bij haar, dat het eten er anders ruikt, dat Selma puzzels en prentenboeken heeft met andere plaatjes dan zij. Roos en Selma hebben een leuke middag samen. Enkele dagen later komt Selma bij Roos spelen. En dan ontdekt Selma op haar beurt dat het bij Roos thuis anders maar niet minder gezellig is dan bij haar. Nasim is zeven jaar en woont met zijn ouders in een twee-onder-een-kapwoning. Op een dag komt Nathalie met haar ouders in het huis naast Nasim te wonen. Nathalie is ook zeven en komt bij Nasim in groep 4. Iedere dag lopen ze samen naar school en ze spelen vaak bij elkaar. Veel dingen in beide gezinnen zijn hetzelfde, maar er zijn ook veel verschillen. Nathalie probeert met Nasim en zijn familie mee te doen aan de Ramadan, maar dat valt niet mee. Ook gaat ze stiekem met Nasim mee naar de Koranschool. En wanneer Nasim tanden wisselt, leert hij van Nathalie alles over de tandenfee. Te leen bij Art.1 onder code 632.FEL.01 AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

2 In geuren en kleuren: Volksverhalen en sprookjes in kleurrijk Nederland P. van Schaik PlanPlan (2004) Vorm: (voor)leesboek Doelgroep: middenbouw, bovenbouw Bundel volksverhalen en sprookjes die afkomstig zijn uit Nederland en landen waaruit veel migranten in Nederland afkomstig zijn. Zo wordt een beeld geschetst van de vertelcultuur in Nederland, Marokko, Turkije en Suriname. De verhalen zijn ingedeeld op universele thema's. De verhalen waar respectievelijk Tijl Uilenspiegel, de spin Anansi en Nasreddin Hodja de hoofdrol spelen zijn ondergebracht in aparte hoofdstukken. Te leen bij Art1.1 onder code De prins en de vis Wim Vromant, Jan De Kinder De Eenhoorn (2003) Vorm: leesboek Doelgroep: middenbouw (avi 7) Het verhaal 'De prins en de vis' speelt zich af in een multiculturele samenleving. Onderwerpen als pesten en uitsluiting komen erin aan bod. De kinderen van de klas krijgen van Heinz een groene envelop met een uitnodiging voor zijn feestje. Sander krijgt een bruine envelop. Een lege envelop. Net als Suman, het nieuwe Indische meisje. Met haar erbij wordt Sander nog meer gepest. En de meester laat het blijkbaar allemaal begaan. Of toch niet? Alles verandert als Suman de hele klas bij haar thuis uitnodigt om het grote kinderfeest 'Holi' te vieren. Te bestellen via de (online) boekhandel Bikkels C. Slee Van Goor / Unieboek (2005) Vorm: leesboek De hoofdrolspelers, Murat, Katja, Guido en Dorus, maken samen veel lol. Maar zij maken zich ook kwaad over zaken als racisme en pesten. Zij beginnen dan ook samen een actie tegen een winkelier die donkere mensen racistisch behandelt. Murat is eigenlijk dé persoon waar het boek grotendeels om draait, omdat zijn rol in dit verhaal meteen duidelijk wordt. Hij is van Turkse afkomst en heeft een blind zusje waar hij een erg goede relatie mee heeft. Zijn grootste hobby is toneelspelen wat hij ontzettend goed kan. Hij wordt voor het eerst geconfronteerd met discriminatie als hij op een toneelclub gaat. Te leen bij Art.1 onder code 632.SLE.1 Klaas en de vluchteling R. Kerkhofs Stichting Vredeseducatie (2006) Vorm: stripboek AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

3 Klaas sluit vriendschap met vluchtelingenkinderen in zijn klas en komt zo in aanraking met hun problemen. Als zijn Jamaicaanse vriend Terry uitgezet dreigt te worden, gaat Klaas actie voeren. De strip is bedoeld om leerlingen van de basisschool kennis te laten maken met de vluchtelingenproblematiek. Achterin de strip zit een katern met uitleg voor de leerlingen vanuit Belgisch en Nederlands perspectief. Te leen bij Art.1 onder code Kladwerk A. de Vries Lemniscaat (1990) Als Jerry, Bram en Linda op school komen is er ingebroken. Stoelen vernield, posters en tekeningen verscheurd en de muren zijn beklad met leuzen tegen buitenlanders. Wie heeft dit gedaan? Er zijn geen aanwijzingen. Of toch wel... Te leen bij Art.1 onder code 632.VRI.02 Kinderboeken non-fictie Nou En?! J. Hartman en A. de Ruiter LBR (2002) Vorm: brochure Brochure voor kinderen in de leeftijd van 10 t/m 12 jaar, tevens geschikt als lesmateriaal voor docenten van groep 7 en 8. Op een eenvoudige manier wordt uitgelegd wat beeldvorming, vooroordelen, discriminatie en racisme betekenen én wat je er tegen kunt doen. De tekst wordt ondersteund met kleurrijke cartoons en uitspraken van kinderen. Voor 1,- per stuk te bestellen via Wat je moet weten over racisme B. Sanders Ars Scribendi (2005) Vorm: boek Informatief boek over racisme bestemd voor leerlingen vanaf 9 jaar. Hen wordt geleerd hun eigen mening te vormen aan de hand van de informatie die ze krijgen. Verteld wordt waarom racisme zo beangstigend en pijnlijk is. Er worden manieren aan de hand gedaan hoe om te gaan met racistische pestkoppen. Verder wordt uitgelegd hoe racisme kan worden verslagen door samen te werken. Als hulp daarbij zijn in dit boek handige tips, adressen, telefoonnummers en websites opgenomen. Te leen bij Art.1 onder code Lesmateriaal Dutchkids A. de Ruiter, M. Möhle en A. Bakker Art.1 / LBR (website 2004, lespakket 2007) Vorm: website en lespakket AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

4 Dutchkids is een website over identiteit, vooroordelen en discriminatie. Aan de hand van dialogen tussen zeven jongeren in het fictieve stadje Nederdam worden actuele thema's uit de multiculturele samenleving besproken, waaronder: vooroordelen en discriminatie, rechts-extremisme en homoseksualiteit. Het bijbehorende lespakket bevat een docentenhandleiding met twaalf lesbeschrijvingen. Elke les bestaat uit een gezamenlijke introductie, opdrachten voor op de website en een nabespreking voor in de klas. Het pakket bevat tevens 25 paspoorten waarin de leerlingen hun ervaringen kunnen beschrijven en hun lessen kunnen laten afstempelen door de docent. De website is gratis te gebruiken, het bijbehorende lespakket is voor 19,50 te bestellen bij Art.1, Zie ook de recensie van het onderwijspanel Anne Frank Krant Anne Frank Stichting Vorm: leerlingenkrant en docentenhandleiding Jaarlijkse uitgave voor leerlingen van 10 tot 14 jaar over de Tweede Wereldoorlog, racisme en discriminatie. Mede dankzij de steun van vele gemeentebesturen ontvangt ruim 50 procent van alle leerlingen van groep 8 van het primair onderwijs elk jaar deze krant. Verschillende edities te leen bij Art.1 onder begincode 761 Postertentoonstelling Feest Verzetsmuseum Amsterdam (2004) Vorm: tentoonstelling, website en dvd (25 min) Feest! gaat over feestvieren en herdenken in verschillende culturen. Op 4 mei herdenken Nederlanders de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, 5 mei is Bevrijdingsdag. Maar wat houdt het Kinderfeest in Turkije in? Waarom heeft een Ghanees op 6 maart een vrije dag? Een set van van 12 geplastificeerde A1 posters (1 introductie-poster en 11 posters met verschillende landen) is te huur bij Art.1. Een docentenhandleiding is toegevoegd. In de webshop is een dvd te koop waarop Nederlandse kinderen met wortels in Indonesië, de Molukken, Marokko, Suriname en Turkije iets vertellen over feesten die voor hen belangrijk zijn. Tentoonstelling te huur bij Art.1, zie Dvd te koop via Aanvullende informatie online beschikbaar via ww.verzetsmuseum.org/kinderen/nl/digitale_expo/feest,docenten Postertentoonstelling 'Kinderen van Crailo' LBR (2005) Vorm: tentoonstelling en werkbladen In deze tentoonstelling zijn kinderen, woonachtig in Asielzoekerscentrum Crailo, op kleurrijke en originele wijze geportretteerd. De tentoonstelling focust niet op problemen van asielzoekers, maar juist op de gewone en vrolijke kanten van het dagelijks leven van de kinderen. Kinderen van Crailo is met name bedoeld voor groep 7 en 8 van het basisonderwijs, maar is ook voor jongeren en volwassenen een aansprekende tentoonstelling. Bij de tentoonstelling horen een handleiding en kopieerbare kijkopdrachtjes. Te huur bij Art.1 onder code , zie AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

5 Leerkracht.nl: Racisme en discriminatie Zwijsen / KRO Vorm: website met lesactiviteiten Doelgroep: groep 1-8 Uitgewerkte lesideeën voor alle groepen rond de begrippen racisme en discriminatie, al dan niet te gebruiken rond antiracismedag 21 maart. Online beschikbaar via Ik heb een tante in... Jeugd, Onderwijs en Samenleving van de Gemeente Rotterdam Vorm: lespakket Aan de hand van een dvd met reportages die kinderen tussen de zelf gemaakt hebben in hun tweede vaderland (o.a. Marokko, Palestina, Bosnië, Frankrijk, Rusland, Ghana, Pakistan, Turkije en China) leren leerlingen spelenderwijs over andere culturen en topografie. De leskoffer bevat verder een wereldkaart, een instructieboekje en paspoortjes waarmee kinderen interactief op zoek kunnen gaan naar de verschillende culturen in de klas en school. De ondertitel luidt Wie heeft de meest internationale klas van Rotterdam? maar het pakket is goed bruikbaar op (gekleurde) scholen elders in het land. Informeer bij Art.1 naar beschikbaarheid Beeldvorming over migranten Centrum voor Mondiaal Onderwijs (2003) Vorm: lesbrief en handleiding Lesbrief en handleiding over berichtgeving en beeldvorming over migranten in de media, bestemd voor leerlingen van jaar in het basis- en voortgezet onderwijs. De lesbrief is bestemd voor de leerlingen en bevat informatie en vragen. De handleiding is bestemd voor docenten en geeft achtergrondinformatie en lessuggesties. Door de verwijzing naar kwesties en berichten die in 2003 actueel waren, doet de lesbrief hier en daar een beetje verouderd aan. Te leen bij Art.1 onder code of online beschikbaar via Vluchten, waarom zou je? VluchtelingenWerk (2008) Vorm: lesbrief en dvd Lespakket voor groep 7 en 8 in het basisonderwijs over de achtergronden van vluchtelingen in Nederland. Ingegaan wordt op vragen als: waar komen vluchtelingen vandaan, waarom zijn ze gevlucht, wanneer kunnen zij in Nederland blijven en hoe verloopt het integratieproces van vluchtelingen in Nederland? Het pakket bestaat uit een lesbrief, een DVD en brochures van VluchtelingenWerk Nederland met achtergrondinformatie. Te leen bij Art.1 onder code of te bestellen via bestellingen@vluchtelingenwerk.nl AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

6 En dat vieren wij! Feesten en vieringen van kinderen in kleurrijk Nederland P. van Schaik PlanPlan (2004) Te leen bij Art.1 onder code Laat je stem horen! Kwintessens (2008) Vorm: lesbrief Vorm: werkboek Doelgroep: onderbouw, middenbouw, bovenbouw Beschrijving van vele feesten in verschillende tradities vanuit het perspectief van kinderen. Het wil recht doen aan de plaats die vieringen innemen in de beleving van het kind. De auteurs geven dan ook suggesties om van de viering een gebeurtenis vol sfeer te maken en beschrijven de achterliggende ideeënwereld in de vorm van pakkende verhalen. Naast de grote feesten en vieringen ook aandacht voor persoonlijke vieringen. Zo wordt beschreven hoe kinderen in verschillende culturen hun verjaardagen vieren, met liedjes en spelletjes. Ook serieuze rituelen als eerste communie en besnijdenis komen aan bod. Het project Laat je stem horen! gaat over politiek en democratie, belangrijke thema s die onderdeel zijn van burgerschapsvorming. Het project bestaat uit 6 lessen. Leidraad voor de leraar is de handleiding en voor de leerlingen zijn er full colour leerlingenkaternen. Leerlingen verwerven kennis over rechtspraak, wetten, democratie, de Europese Unie, debat en burgerinitiatief. Verder besteedt het pakket aandacht aan de ontwikkeling van vaardigheden: kritisch vragen kunnen stellen bij maatschappelijke ontwikkelingen (waaronder ongelijke behandeling op grond van afkomst), beoordelen van informatie, verdedigen en toelichten van een eigen standpunt in een discussie. Te bestellen via Spellen Samen de wereld rond I. Heim Nienhuis (2004) Vorm: bordspel Bordspel bestemd voor de bovenbouw van de basisschool. Aan de hand van 500 vragen komen kinderen meer te weten over andere culturen. Uiteindelijk doel is het tegengaan van vooroordelen en discriminatie. De vragen gaan over bijna alle landen van de wereld, variërend van vragen over religies, bekende gebouwen en monumenten, vlaggen, topografie en eten. Er zijn ook vragen over feesten, verschillende gewoontes, gebruiken en discriminatie. Het spel bestaat uit een spelbord, vier pionnen, vier puzzels van vier stukjes, een dobbelsteen, een kaartendoos met 540 vragenkaartjes, een CD, een handleiding voor docenten en een handleiding voor leerlingen. Te leen bij Art.1 onder code AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

7 Normaal is anders J.D. Tuinier St. Vredeseducatie / Jeugd en Vrede (1998 ) Vorm: liedjes-cd en werkboek Doelgroep: onderbouw, middenbouw, bovenbouw Negen liedjes over anders zijn, gelijkheid, verschillen, vooroordelen en de multiculturele samenleving. Gezongen met de klas of met willekeurig welke groep kinderen, kunnen ze behulpzaam zijn bij het ontwikkelen van een interculturele manier van denken en handelen. Het werkboek geeft voor elk lied de muzieknotatie, tekst en verwerkingssuggesties (themaverhalen, gespreksonderwerpen, spelvormen, knutselopdrachten, toneelspelletjes, raadsels etc). Te leen bij Art.1 onder code Touwspelletjes uit de hele wereld A. Akers Johnson Middernacht Pers (2001) Vorm: werkboek Doelgroep: middenbouw, bovenbouw In dit boek voor kinderen vanaf 9 jaar worden zeven touwspelletjes uit de hele wereld beschreven. Zeven kinderen uit zeven windstreken vertellen over de spelletjes. Ze laten zien wat hun favoriete touwspel is en waar het vandaan komt. De lezers leren aan de hand daarvan veel over verre landen, de dieren die daar voorkomen en de huizen waarin de kinderen daar wonen. Het boekje bevat veel illustraties en foto's. Om het boek is een veelkleurig touw gewonden, zodat de kinderen meteen aan de slag kunnen. Te leen bij Art.1 onder code En nu allemaal! Liedjes en spelletjes van kinderen in kleurrijk Nederland P. van Schaik PlanPlan (2004) Vorm: werkboek Doelgroep: middenbouw, bovenbouw In dit boek zijn traditionele Nederlandse liedjes met liedjes uit andere culturen samengebracht. Turkse, Marokkaanse, Antilliaanse en Surinaamse liedjes. De liedjes worden weergegeven in de oorspronkelijke taal en in een Nederlandse bewerking. Bij veel liedjes wordt ook iets over de achtergrond en de context verteld. Wanneer het liedje bij een spel hoort, wordt ook dat beschreven. Te leen bij Art1.1 onder code Honderd nieuwe muziekspelen G. Storms Panta Rhei (2003) Vorm: werkboek Doelgroep: middenbouw, bovenbouw Muziek-, dans- en geluidsspelletjes voor kinderen van 6-16 jaar. De inleiding bespreekt doel en gebruik van de spelen en geeft praktische tips voor de spelleider. Het praktische gedeelte bevat honderd uitgewerkte muziek-, dans- en geluidsspelen, onderverdeeld in de categorieën luisterspelen, concentratiespelen, expressiespelen, dans- en bewegingsspelen, ontspanningspelen, ritmespelen, AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

8 klankspelen, interculturele spelen, spelprojecten en kaart- en boordspelen. De meeste spelen dienen om sociale en creatieve vaardigheden te ontwikkelen met muzikale middelen. Bij een aantal nieuwe categorieën worden eveneens meer muzikale vaardigheden ontwikkeld zodat deze spelen ook een bijdrage leveren aan de muzikale vorming. Te leen bij Art.1 onder code Het vreemdelingspel: Uit je land vertrokken en op weg naar Nederland Centrum voor Mondiaal Onderwijs / Amnesty International Scholengroep Nijmegen (2004) Vorm: bordspel (groep 8) Spel voor leerlingen van groep 8 van het basisonderwijs en voor leerlingen in de basisvorming van het voortgezet onderwijs. Het spel maakt duidelijk maken tegen welke problemen vreemdelingen aanlopen als zij Nederland willen binnenkomen. Daarbij worden vier typen vreemdelingen onderscheiden: toeristen van buiten de Europese Unie, arbeidsmigranten uit de Europese Unie, arbeidsmigranten van buiten de Europese Unie en vluchtelingen. Het spel duurt minuten en kan gespeeld worden met 12 tot 40 deelnemers. Het bestaat uit een handleiding, een wereldkaart en 40 casussen van mensen die naar Nederland willen, vanuit Ierland, Frankrijk, Servië-Montenegro, Rusland, Iran, Afghanistan, China, Sri Lanka, Sierra Leone en Suriname. Te leen bij Art.1 onder code Documentaires SchoolTV Weekjournaal: Internationale dag tegen racisme Teleac/NOT (2009) Vorm: online tv-uitzending 21 maart is de internationale dag tegen racisme. In deze uitzending wordt verteld wat de achtergrond van deze dag is. Uitgebreid wordt ingegaan op de begrippen discriminatie en racisme. Leerlingen zien historische voorbeelden van racisme, de slavernij en de Holocaust, maar ook hedendaagse voorbeelden van racisme, op het voetbalveld en in het uitgangsleven. Online beschikbaar via (starttijd fragment: 7:22, eindtijd 15:00) Verdieping Open kaart spelen: Interculturalisatie in het onderwijs Wereldschool (2003) Vorm: stellingenspel Doelgroep: docenten, oop, schoolleiders Spel bedoeld om medewerkers van een basisschool bewust te maken van zaken die te maken hebben met multiculturaliteit, discriminatie en de bestrijding van discriminatie. Doel is te achterhalen hoe intercultureel de school naar organisatie, vorm en inhoud is ingericht. Het spel bestaat uit in totaal 51 kaarten met stellingen waar je wel of niet mee eens kan zijn, 3 kaarten waar de regels van het spel worden uitgelegd en een inleidende kaart. Te leen bij Art.1 onder code AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

9 Kieskleurig: Handleiding intercultureel onderwijs I. Mok en P. Reisch PAREL (1999) Vorm: handleiding Doelgroep: docenten Handleiding om leermiddelen te beoordelen op hun bruikbaarheid voor de multiculturele samenleving. Veel leermiddelen in het basis- en voortgezet onderwijs zijn gemaakt vanuit een beperkte, eurocentrische visie. Aan de hand van voorbeelden uit bestaande uitgaven wordt duidelijk gemaakt waar de problemen liggen en hoe daarmee om te gaan. Er worden adviezen en literatuurverwijzingen gegeven. Voor de dagelijkse lespraktijk worden voorstellen ter verbetering gedaan. De volgende vakgebieden komen aan de orde: taalonderwijs, kunstzinnige vorming, geschiedenis, aardrijkskunde en de exacte vakken. Te leen bij Art.1 onder code of gratis te downloaden op Parelwijzer: Criteria voor interculturele leermiddelen PAREL (2000) Vorm: checklist Doelgroep: docenten Checklist die gebruikt kan worden bij de samenstelling en beoordeling van leermiddelen. Uitgangspunt hierbij is: een goed intercultureel leermiddel schenkt duidelijk en positief aandacht aan de etnisch-culturele diversiteit van de Nederlandse samenleving. Van dit uitgangspunt zijn twaalf criteria afgeleid, geordend rond de trefwoorden schaal, inhoud, vorm en perspectief. Te leen bij Art.1 onder code of te downloaden op Leren omgaan met culturele diversiteit. Aandachtspunten voor een kansrijke aanpak A.Thijs, M. Langberg, I. Berlet SLO (2009) Vorm: publicatie Doelgroep: schoolleiders De publicatie 'Leren omgaan met culturele diversiteit' bespreekt kenmerken van een kansrijke aanpak voor het omgaan met culturele diversiteit in po- en vo-scholen. Aan de hand van een verkenning in de literatuur en op scholen worden aandachtspunten opgesteld voor de ontwikkeling van de schoolvisie en schoolcultuur, schoolbeleid en schoolorganisaties, onderwijsinhouden, en onderwijsactiviteiten. De publicatie bevat een handreiking met richtlijnen evenals enkele portretten van po- en vo-scholen met beschrijving van hoe zij omgaan met culturele diversiteit in de schoolpraktijk. Te downloaden via met culturele diversiteit.pdf/download Open ogen in de kleurrijke klas: Perspectieven voor de onderwijspraktijk M. Hajer, M. Hanson, B. Hijlkema en A. Riteco Coutinho (2007) Vorm: boek Doelgroep: docenten Over de uitgangspunten en methodieken waarover de leraar in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs beschikt om elke leerling tot zijn recht te laten komen in een AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

10 multiculturele klas. Van belang hierbij is de identiteitsontwikkeling van leerlingen die opgroeien in een multiculturele omgeving. Daarbij komen zowel de pedagogische afstemming van de leraar op de individuele leerlingen en de groep aan de orde als ook het omgaan met taalvariatie binnen de vakdidactiek. De behandelde theorie wordt verduidelijkt met behulp van veel voorbeelden, vaak zelfs uitgeschreven lesfragmenten, uit de dagelijkse lespraktijk en opdrachten die aanzetten tot reflectie. Bestemd voor leraren in de bovenbouw van het basisonderwijs, docenten in het voortgezet onderwijs en de eerste jaren van het MBO. Te leen bij Art.1 onder code Gesprekken in de multiculturele klas: Omgaan met diversiteit in het primair onderwijs M. Hanson, M. Boogaard en J. Vermeulen Coutinho (2004) Vorm: boek Doelgroep: docenten De auteurs maken duidelijk hoe docenten in het primair onderwijs een open gesprek kunnen voeren in een multiculturele klas waarbij ruimte wordt gelaten voor de verschillende inbreng van de leerlingen, zonder hen daarbij alleen aan te spreken op de etnische of sociale groep waartoe zij behoren. Het bevat veel voorbeelden van gespreksfragmenten, die aansluiten bij de lespraktijk op de basisschool. Na een uiteenzetting van de visie die de auteurs hebben over cultuur worden situaties besproken uit de leespraktijk van twee scholen voor primair onderwijs. In alle lesvoorbeelden gaat het om lessen die gegeven zijn met de methode De Grote Reis. Er worden voorbeelden gegeven van geslaagde en minder geslaagde gesprekken in de klas. Afgesloten wordt met een aantal tips voor het organiseren van goede gesprekken in een multiculturele klas. Te leen bij Art.1 onder code Een grap gaat op reis en andere verhalen: Om discriminatie bespreekbaar te maken LBR / Art.1 (heruitgave 2009) Vorm: dvd Doelgroep: docenten, ouders Wanneer voelt iemand zich gediscrimineerd? Wat doe je als een collega een racistische mop vertelt? Wat kun je doen tegen racistische opmerkingen op het werk of op school? Hoe gaan we eigenlijk met elkaar om? De vijf filmpjes op de dvd Een grap gaat op reis roepen allerlei vragen op. De dvd is een hulpmiddel om vrijuit met elkaar over discriminatie, misverstanden en vooroordelen te praten en naar rechtvaardige oplossingen te zoeken. Een grap gaat op reis is bedoeld voor mensen van 14 jaar en ouder. De dvd is individueel te gebruiken, maar is met name geschikt voor groepen, bijvoorbeeld voor ouderavonden. De bijhorende handleiding is beschikbaar via de Art.1-website. Voor 17,50 te bestellen bij Art.1, zie Intercultureel onderwijs in de praktijk K. Bruin, H. van der Heijde Coutinho (2007) Vorm: boek Doelgroep: (aankomend) docenten AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

11 Hulpmiddel voor (aanstaande) docenten in het basis- en voortgezet onderwijs bij het in praktijk brengen van intercultureel onderwijs (ICO). Het boek biedt kennis om de dagelijkse lespraktijk op een interculturele manier in te richten. Het leren zuiver om te gaan met verschillen en overeenkomsten tussen (groepen) mensen staat daarbij centraal. Het boek bevat een theoretisch deel, waarin de auteurs uitleg geven over de sociaalpsychologische en sociologische inzichten die aan de basis liggen van intercultureel onderwijs. Ook komt het door de overheid gevoerde beleid hierover aan bod. Met behulp van deze theoretische achtergrond wordt de praktijk behandeld. Ingegaan wordt op de rol van docenten, de leerinhoud, het bestrijden van onderwijsachterstanden, het gebruik van simulaties en rollenspelen en de relatie tussen school en ouders. Te leen bij Art.1 onder code Contact op scholen: Over interetnisch contact op en tussen scholen S. Rutten; K. Westerbeek Ruimte voor Contact (2008) Vorm: boek Doelgroep: schoolleiders Handreiking over het tot stand brengen van ontmoetingen tussen leerlingen uit verschillende culturen in het primair en voortgezet onderwijs. Handreiking is uitgegeven in kader van de stimuleringsregeling Ruimte voor Contact dat als doel heeft duurzame interetnische ontmoetingen te bevorderen. In deze handreiking wordt onderscheid gemaakt tussen drie typen scholen: scholen met een gemengde schoolpopulatie, witte en zwarte scholen waarvan het leerlingenbestand een afspiegeling is van de omgeving van de school en witte en zwarte scholen in gemengde wijken, waar de schoolbevolking geen afspiegeling is van de wijk. Deze handreiking bestaat uit twee delen. Deel I gaat in op de achtergronden van integratie. Er wordt nagegaan in hoeverre inzichten en aanpakken uit het integratiebeleid bruikbaar zijn voor het onderwijs. Hierbij wordt een korte samenvatting gegeven van het segregatievraagstuk in het onderwijs. Deel II behandelt oplossingen en aanpakken. Ingegaan wordt op de vraag hoe scholen in verschillende situaties de interetnische ontmoetingen van leerlingen kunnen bevorderen. Daarbij gaat het om interetnische contacten binnen de school en interetnische contacten tussen scholen. Daarbij wordt ingegaan op de rol van scholen, gemeenten en de rijksoverheid. Te leen bij Art.1 onder code Vriendschapsscholen: Tips en activiteiten I. Westbroek Gemeente Rotterdam - Dienst Stedelijk onderwijs (2005) Vriendschapscholen zijn basisscholen die een vriendschapsband zijn aangegaan met een school met een andere (etnische) leerlingenpopulatie. Doel is dat deze scholen gezamenlijke activiteiten met elkaar ondernemen waardoor kinderen en ouders met diverse achtergronden elkaar leren kennen. Dee brochure bevat tips en voorbeelden van activiteiten. Er staan ook ervaringen in van docenten die het vriendschapsconcept al in praktijk brengen. Te leen bij Art.1 onder code Gastlessen Verhalen van Ver COS Nederland Wilt u uw leerlingen eens in de huid van een vluchteling of migrant laten kruipen? Een vluchteling laten vertellen waarom hij is gevlucht en wat dat betekent? Of van een migrant laten horen welke vreemde gewoonten Nederlanders hebben? Verhalen van Ver biedt de kans deze verhalen dichtbij te laten komen. De verteller spreekt over zijn vlucht en de AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari

12 redenen hiervoor, zijn cultuur, omgangsvormen, gezondheidszorg en opvoeding. Met daarna altijd gelegenheid voor nieuwsgierige vragen van de luisteraars. Afhankelijk van de wens van de docent wordt de les ingevuld. In veel gevallen gaat dat gepaard met muziek, dans, of het proeven van 'vreemde' gerechten. Ter voorbereiding of verwerking van de gastlezing is lesmateriaal en informatie beschikbaar. Neem voor meer informatie contact op met het COS in uw regio. Een overzicht van alle COSsen staat op op Organisaties Anne Frank Stichting De Anne Frank Stichting ontwikkelt lesmateriaal over onder meer discriminatie, diversiteit en de multiculturele samenleving. COS Nederland COS Nederland is een vereniging van vijftien regionale expertisecentra voor ontwikkelingsvraagstukken en internationale samenwerking. Zij ontwikkelen verschillende projecten en materialen om mensen te betrekken bij internationale samenwerking en de Nederlandse multiculturele samenleving, waaronder tentoonstellingen, leskisten en gastlessen. Over Art.1 Art.1 is de landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie (sekse, huidskleur, leeftijd, handicap etc.). Het landelijk expertisecentrum van Art.1 onderzoekt discriminatie en adviseert overheden, organisaties en individuen over het voorkomen en bestrijden van discriminatie door middel van beleidsadvies, publieksvoorlichting, trainingen en een helpdesk. De bij Art.1 aangesloten regionale antidiscriminatiebureaus (ADB s) behandelen klachten en geven voorlichting en advies in de regio. Met haar werk draagt Art.1 er aan bij dat iedereen in Nederland gelijk behandeld wordt. Een overzicht van de adressen van door Art.1 gedreven antidiscriminatiebureaus is te vinden op Het landelijk expertisebureau en de aangesloten antidiscriminatiebureaus bieden onder meer: - een bibliotheek en een shop met aansprekend les- en projectmateriaal, tentoonstellingen, posters, T-shirts, spellen, etc. - een onderwijshelpdesk waar u terecht kunt voor informatie en advies - cursussen, workshops en gastlessen - advies bij het maken van beleid - lokale en landelijke scholieren- en jongerenprojecten - het schoolbrede project [ÉÉN] Gelijke behandeling voor iedereen Schaatsbaan AR Rotterdam Postbus BD Rotterdam Tel Fax info@art1.nl AFKOMST: Selectie van educatieve materialen PO - Art.1, januari