Toelichtingen op de lessenserie

Transcriptie

1 Toelichtingen op de lessenserie Inhoud Introductie op ICT vaardigheden... 2 Inleiding... 2 Computervaardigheden... 2 Opdracht Internetvaardigheden... 5 Opdracht Lessenserie informatievaardigheden... 8 Inleiding... 8 Doelgroep... 8 Samenvatting... 8 Opdracht Voorbereiding op de lessenserie... 9 Benodigdheden voor de lessenserie Aanbevolen extra bronnen

2 Introductie op ICT vaardigheden Inleiding Jongeren zijn niet de enige groep die veel gebruik maken van computers of internet. Tegenwoordig heeft vrijwel iedere Nederlander toegang tot internet, thuis via een vaste verbinding of elders via een smartphone (CBS, 2013). Uit de publicatie van het CBS blijkt dat de activiteiten die Nederlanders met name op het internet gebruiken communiceren en informatie zoeken, zijn. Bijna negen van de tien internetgebruikers hebben in 2013 online informatie over goederen of diensten opgezocht (tabel 4.2.1). Vergeleken met 2005 is dit niet of nauwelijks gestegen. Bron: In de publicatiereeks ICT, kennis en economie presenteert het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de meest actuele gegevens over de Nederlandse kenniseconomie. Deze wordt in beeld gebracht aan de hand van cijfers over ICT, R&D, innovatie en het gebruik van internet. Computervaardigheden Hieronder enkele figuren uit CBS publicatiereeks ICT, kennis en economie (2013). Betekent het hebben van een computer ook dat mensen zeer computervaardig zijn? Volgens het CBS (2013) gebruiken de meeste mensen die wel eens iets op de computer doen de knip en plak functie, zo n 84%. Dit gebruik is een van de tien activiteiten die het CBS gebruikt om de computervaardigheid van iemand vast te stellen. Het blijkt uit de publicatie dat De grootste groep computergebruikers tussen de 12 en 75 jaar, namelijk 42 procent, doorsnee computervaardigheden heeft. Zie hieronder de figuur uit deze publicatie voor de overige negen activiteiten en de criteria van classificatie: 2

3 Opdracht 1 Onderzoek de mate van computervaardigheid van de leerlingen en maak daarbij gebruik van de genoemde activiteiten van het CBS. Hoe beoordelen zij zich vooraf aan de activiteiten? Wat verwachten zij dat zij scoren op de activiteiten in vergelijking met de rest van Nederland? Hint Uit onderstaande figuur blijkt dat de grootste groep computergebruikers tussen de 12 en 75 jaar, namelijk 42 procent, doorsnee computervaardigheden heeft. 3

4 De jongere computergebruikers tot 45 jaar bezitten meer computervaardigheden dan de mensen van 45 jaar of ouder. Onder de 25- tot 45-jarigen heeft de grootste groep veel computervaardigheden, namelijk 42 procent. Onder de 12- tot 25-jarigen en 45- tot 65-jarigen heeft 27 procent veel vaardigheden. 4

5 Internetvaardigheden Uit onderstaande figuur (CBS, 2013) blijkt dat in % van alle internetgebruikers dagelijks of vrijwel dagelijks het internet op ging. Uit de figuur blijkt ook dat Nederland relatief hoog scoort op (dagelijks) internet gebruik vergeleken met omringende landen en het EU-gemiddelde. Maar betekent dit veelvuldig gebruik ook dat Nederlanders over goede internetvaardigheden beschikken? Naast de hiervoor genoemde computervaardigheden onderscheidt het CBS (2013) specifieke internetvaardigheden. Bijvoorbeeld het gebruik van een zoekmachine zoals Google of Yahoo, een sturen met bijgevoegde documenten (zogenaamde attachments) of berichten achterlaten op chatrooms en discussiefora. Het CBS heeft net als voor de computervaardigheden op basis van activiteiten een classificatie vastgesteld. Hieronder eerst de figuur met de acht activiteiten. Daarna de figuur met de classificatie. 5

6 Opdracht 2 Onderzoek de mate van internetvaardigheden van de leerlingen en maak daarbij gebruik van de genoemde activiteiten van het CBS. Hoe beoordelen zij zich vooraf aan de activiteiten? Wat verwachten zij dat zij scoren op de activiteiten in vergelijking met de rest van Nederland? (hint: de tweede figuur geeft deze informatie). 6

7 7

8 Lessenserie informatievaardigheden Inleiding Binnen de schoolpraktijk valt het vaak op dat leerlingen voor opdrachten waar ze informatie moeten zoeken, veelal knippen en plakken. En bovendien alle informatie die ze vinden voor waar aannemen. Feiten, meningen, betrouwbare sites of juist amateuristische sites: vaak lijkt te gelden het staat op internet, dus het is waar. Bij het zoeken worden verder slechts een beperkt aantal bronnen gebruikt en informatie wordt niet vergeleken met andere bronnen. Kunnen we leerlingen helpen om ze te leren in hoeverre gevonden informatie betrouwbaar is? Vaardigheden die voor hen van groot belang zijn juist omdat ze vooral internet voor hun leren (willen) gebruiken? Doelgroep We richten ons met deze lessenserie specifiek op leerlingen uit de bovenbouw van het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Samenvatting Het ontbreekt de leerlingen vaak aan een goede aanpak voor het vinden en selecteren van betrouwbare informatie. Vaardigheden die juist van groot belang zijn als leerlingen internet voor hun leren op de juiste manier willen gebruiken. Deze lessenserie ondersteunt leerlingen in de bovenbouw van de basisschool en in de onderbouw van het voortgezet onderwijs mavo/havo om gericht informatie te zoeken, beoordelen en selecteren. Opdracht 3 Maar wat maakt nu dat iemand informatievaardig is? Daar ga je in deze opdracht nader op in. Bedenk en wissel uit welke eigenschappen van iemand maken dat hij informatievaardig is. Ga bij de nabespreking vervolgens dieper in op deze eigenschappen en bespreek welk effect je verwacht in de les? Hint: In het lespakket rondom informatievaardigheden van Codename Future en Stichting Nieuws in de klas wordt de American Library Association (ALA) geciteerd 1 : Informatievaardig ben je als je hebt geleerd hoe je moet leren. Je weet hoe je moet leren omdat je weet hoe kennis is georganiseerd, hoe je informatie moet vinden en hoe je informatie zo kunt organiseren dat anderen ervan kunnen leren. Je bent voorbereid op een leven lang leren, omdat je ten allen tijde de informatie kunt vinden die je nodig hebt voor je studie, werk of het nemen van beslissingen. 1 Handleiding-v.1.1.pdf 8

9 Voorbereiding op de lessenserie In voorbereiding op het daadwerkelijk geven van de lessen, bestudeer je de stappen uit het document Wat ga je doen in project LAB21? goed. Dit document geeft de stappen beknopt en overzichtelijk weer en waar nodig ook enkele aandachtspunten. Bestudeer vervolgens goed en kritisch het Dossier lessenserie Informatievaardigheden*. Probeer zelf de materialen uit en besef dat waar jij in (online) materialen tegen problemen aanloopt, de leerling dit ook heeft. Bedenk wat je van tevoren al kunt doen om dit tijdens de les(sen) te voorkomen. Het dossier bevat achtergrondinformatie en links naar de studiematerialen, maar ook tips en adviezen. Doe er je voordeel mee! 9

10 Benodigdheden voor de lessenserie 2 Dossier lessenserie Informatievaardigheden (*aangepaste versie) URL naar materialen voor docenten en leerlingen (website in Weebly) (docenten) en (leerlingen) (Online) enquête bijvoorbeeld via Survio, vergelijk originele enquête uit het eindproduct van de Studiegroep ICT en leren: Toegangsgegevens voor de TED-ED (o.a. URL, wachtwoorden en registratiegegevens leerlingen, bijvoorbeeld per tweetal, korte handleiding gebruik TED-ED) Headsets voor luisteren naar filmpjes in TED-ED (of extra lokaal). Een (nieuw) thema waarover leerlingen informatie moeten opzoeken Veilig leerklimaat voor klassikaal voordoen van zoekstappen door leerlingen. Geprinte versies van werk- en antwoordbladen Geschikte voorbeelden voor de eerste les, zoals centrale zoekvraag. Bijvoorbeeld: tot welke diersoort behoort de regenworm. Vervolg zoektermen: (met aanhalingstekens): "de regenworm behoort tot". En betrouwbare- en minder betrouwbare websites Anwergarden of andere web2.0 toepassing voor online direct zichtbaar maken van brainstorm activiteiten. Informatie over Booleaanse operator (zie Studiegroep ICT en leren) Check (duur en kwaliteit) filmpjes over plagiaat en auteursrechten Check (duur en kwaliteit) opdrachten per fase/les. W.v.t.t.k. Aanbevolen extra bronnen Bron: Slimmer zoeken Informatievaardigheden op de basisschool (Kennisnet) r_mediawijsheid/publicaties/slimmer_zoeken_informatievaardigheden_o p_de_basisschool.pdf Bron: Slimmer zoeken en documenteren (Universiteit Leiden) s%2c%20e.%20-%20eerste%20hulp%20bij%20e- Onderzoek%20voor%20studenten%20in%20de%20geesteswetenschapp en% %29%20webversie%20v2.pdf?sequence=6 via 2 Zie ook docentenhandleiding op de website 10