Gratis aan te vragen via Tevens te leen bij Art.1 onder code Zie recensie onderwijspanel

Transcriptie

1 DISCRIMINATIE ALGEMEEN: materialenlijst Selectie van educatief materiaal voor het VO en MBO over discriminatie, vooroordelen en het recht op gelijke behandeling, samengesteld door Art.1. Een groot gedeelte van de materialen is te leen in de bibliotheek van Art.1. Zie voor uitleenvoorwaarden: Lesmateriaal Iedereen anders en gelijk Commissie Gelijke Behandeling (2007) Vorm: DVD, opdrachtenboek, syllabus, docentenhandleiding Doelgroep: klas 3/4 VMBO/HAVO/VWO Het lesprogramma Iedereen anders & gelijk heeft tot doel om jongeren van 15 en 16 jaar bewust te maken van normen voor gelijke behandeling en discriminatie. Er is een lesprogramma voor VMBO-leerlingen en één voor HAVO/VWO-leerlingen. Het programma bestaat uit twee lessen. De eerste les introduceert het thema discriminatie en ongelijke behandeling. Aan bod komen begrippen zoals stereotypen, vooroordelen en discriminatie en de gelijkebehandelingswetgeving komt. Verder is er aandacht voor de wijze waarop leerlingen op discriminatie en ongelijke behandeling kunnen reageren. In de tweede les volgt een verdieping van de leerstof die door de leerlingen wordt uitgewerkt via groepsopdrachten. Het pakket bestaat uit: - opdrachtenboek, syllabus en docentenhandleiding voor VMBO - opdrachtenboek, syllabus en docentenhandleiding voor HAVO/VWO - DVD met filmfragmenten die betrekking hebben op de verschillende discriminatiegronden Gratis aan te vragen via Tevens te leen bij Art.1 onder code Zie recensie onderwijspanel Postertentoonstelling Wat zeur je nou!? Discriminatie gestript Art.1 (2008) Vorm: postertentoonstelling, lesbrief en docentenhandleiding en MBO In de postertentoonstelling 'Wat zeur je nou?! Discriminatie gestript' geven 15 striptekenaars en cartoonisten hun humoristische visie op discriminatie. Discriminatie lijkt vaak een wat zwaar onderwerp, maar strips en cartoons bieden de mogelijkheid het thema op een luchtige en laagdrempelige manier aan de orde te brengen. Verschillende discriminatiegronden komen aan bod: handicap, huidskleur, leeftijd, geslacht, geloof en seksuele voorkeur. 'Wat zeur je nou?!' bestaat uit 16 posters op A2 formaat; 1 introductieposter en 15 cartoons/strips. Er zijn twee versies te leen: een geplastificeerde en een ingelijste versie. Bij de tentoonstelling is een lesbrief verschenen voor het voortgezet onderwijs. Te leen bij Art.1, zie voor de uitleenvoorwaarden. Lesbrief en docentenhandleiding zijn te koop in de Art.1-shop of gratis te downloaden: Jongerendiscriminatie. Dat doe je niet! CNV Jongeren (2007) Vorm: online lespakket en MBO DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september

2 Jongerendiscriminatie, dat doe je niet! is een initiatief van CNV Jongeren om jongeren bewust te maken van het hebben van vooroordelen en discriminatie en de mogelijkheid hier iets aan te doen. In dit kader is een website en een lespakket ontwikkeld. Dit lespakket is zo ontwikkeld dat het op verschillende niveaus (VMBO, HAVO, VWO, MBO) en voor verschillende leeftijden toepasbaar is. De insteek is laagdrempelig en werkt vanuit de belevingswereld van de jongeren. Doel is jongeren bewust te maken dat zij vooroordelen hebben en dat jongeren gediscrimineerd worden door de vooroordelen van anderen. Te downloaden via RealityCheck Amnesty International Vorm: website, DVD, docentenhandleiding, spel Reality Check! is een serie lessen voor het voortgezet onderwijs over mensenrechten. Spelers kruipen in de huid van een karakter en reageren vanuit dit karakter op elkaar. Op deze manier leren zij zich inleven in een ander. Omdat de karakters en stellingen te maken hebben met alledaagse mensenrechten en dilemma s, leren spelers over het belang van mensenrechten, ook dicht bij huis. Bovendien kunnen de spelers na afloop van de les dagelijkse situaties uit hun eigen leven in verband brengen met de mensenrechten. Reality Check! behandelt de thema's discriminatie, vrijheid van meningsuiting en veiligheid. Deels online beschikbaar via Het bijbehorende spel en de folder zijn aan te vragen bij de eenheid Educatie van Amnesty International: Eén van ons: De vervolging van Sinti en Roma, homoseksuelen, gehandicapten en Jehovah's getuigen R. Elsas, L. van Dijk en M. Heyl (red) APS (2003) Vorm: CD-rom Doelgroep: bovenbouw HAVO /VWO Het verhaal van vier groepen die het slachtoffer waren van de vervolging door het nationaal-socialistische regime voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog: Sinti en Roma, homoseksuelen, gehandicapten en Jehovah s getuigen. De onderdelen zijn sterk gericht op zelfstandig onderzoek en verwerking. Met aandacht voor de thematiek van vooroordelen. Ook is een handleiding voor docenten opgenomen. De CD-rom is informatief, geïllustreerd met kaarten, foto s, tekeningen, videofragmenten, radioopnamen en indrukwekkende levensgeschiedenissen. Te leen bij Art.1 onder code Free2choose Anne Frank Stichting (2008) Vorm: DVD, website Doelgroep: klas 2/3 VMBO/HAVO/VWO In het lesmateriaal Free2choose ontdekken leerlingen welke grondrechten zij hebben. De vrijheid van meningsuiting bijvoorbeeld, of het recht op privacy en de vrijheid van godsdienst. Waarom zijn deze rechten belangrijk? Zijn de rechten onbegrensd? En wat gebeurt er als twee rechten met elkaar botsen? Deze vragen staan bij Free2choose centraal. Met behulp van filmclips, discussievormen en bronnenmateriaal worden leerlingen uitgedaagd om over concrete situaties na te denken, een standpunt in DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september

3 te nemen en met klasgenoten in discussie te gaan. Docenten krijgen een handleiding met lessuggesties en tips om de discussies in goede banen te leiden. Daarnaast is de website ontwikkeld, waar docenten extra informatie kunnen vinden. Free2choose sluit aan bij de vakken geschiedenis, maatschappijleer en Nederlands en is tevens geschikt voor vakoverstijgend onderwijs. Gratis aan te vragen via Recensie van het onderwijspanel is in het najaar van 2009 beschikbaar Iedereen anders!? Overeenkomsten en verschillen tussen mensen Malmberg (2005) Vorm: lesbrief en docentenhandleiding Doelgroep: onderbouw VMBO-B/LWOOO Lesbrief en docentenhandeling over verschillen en overeenkomsten tussen mensen. De invalshoek van deze lesbrief is de jongerencultuur. De leerlingen reflecteren op hun eigen levenssfeer en eigen groep en die van anderen. Wat is anders vergeleken met vroeger of de vorige generaties? Cultuurovereenkomsten en cultuurverschillen komen aan bod, en ook de rol van godsdienst hierin wordt erbij betrokken. Te leen bij Art.1 onder code Scholierensite Algemene wet gelijke behandeling E-Quality Vorm: online quiz en informatie voor werkstukken en voor docenten, MBO, docenten Materialen om lessen over de Algemene wet gelijke behandeling te maken, met onder andere een quiz waarin de deelnemer wordt gevraagd wat het oordeel van de Commissie gelijke behandeling zou zijn geweest in een bepaald geval. Verder een enquête om de discussie in de klas te stimuleren. Vind je het discriminerend als een huisarts geen doktersassistente met hoofddoek wil? En als het nou een kapsalon zou zijn die vindt dat de kapsters hun haar moeten tonen, is het dan begrijpelijker? Het materiaal is vooral bedoeld voor het voortgezet onderwijs, maar is ook bruikbaar voor andere groepen die informatie over gelijke behandeling willen, of die een discussie willen organiseren. Online beschikbaar via Artikel 1 A. Heldoorn en M. Reesen Stichting Kleurrijk Leren (2006) Vorm: online lespakket Doelgroep: bovenbouw VO 'Artikel 1' is een educatief internetprogramma met een multimediaal (tekst, foto's, video- en geluidsfragmenten) karakter. Meningen zijn te vaak gebaseerd op gevoel en persoonlijke opvattingen. Dit programma wil bijdragen aan het leren vormen van een mening gefundeerd op feiten, achtergrondinformatie en argumenten van deskundigen. Het programma toetst de eigen mening van de leerling (deelnemer) aan het oordeel van de rechter of de Commissie Gelijke Behandeling én aan de mening van anderen. In het programma wordt gebruik gemaakt van acht zaken die in werkelijkheid hebben plaatsgevonden. Voor toegang tot het programma dient een tijdelijk abonnement afgesloten te worden. Demo en bestelgegevens Zie ook de recensie van het onderwijspanel. DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september

4 KOMPAS, een handleiding voor mensenrechteneducatie met jongeren VORMEN vzw (2003) KOMPAS is een handleiding voor mensenrechteneducatie die jeugdleiders, leerkrachten en andere beroepskrachten of vrijwilligers, van concrete ideeën en praktische activiteiten, workshops en spelen voorziet om jongeren in te zetten en te motiveren om een positief mensenrechtenbewustzijn te doen ontstaan. Het promoot een ruime opvatting van mensenrechteneducatie, gespreid over een brede waaier van mensenrechtenthema s, gericht op het bevorderen van gelijkheid in menselijke waardigheid. KOMPAS werd ontwikkeld door een multidisciplinair en intercultureel team van auteurs en vormingswerkers, uitgewerkt door de Raad van Europa en naar het Nederlands vertaald door VORMEN vzw. Het bevat o.a. activiteitbeschrijvingen met betrekking tot verschillende discriminatiegronden. Online beschikbaar via Leesvoer voor leerlingen DUS Art.1 (2009) Vorm: krant Jeugdig vormgegeven en geïllustreerde scholierenkrant. De voorkant gaat in op vooroordelen en discriminatie in het algemeen. In interviews en artikelen komt aan de orde wat discriminatie precies is. Rapper Lange Frans geeft ongezouten zijn mening. En hoe het zit met je eigen vooroordelen, kan worden getest in het 'profielenspel'. De achterkant gaat over wat jongeren zelf kunnen ondernemen. Met interviews over verzet toen en nu, tips en een ansichtkaart die je direct uit de krant kunt halen en opsturen, om zo te laten zien waar je staat. De krant gaat over discriminatie op alle gronden: sekse, seksuele voorkeur, leeftijd, handicap of chronische ziekte, religie, huidskleur en afkomst en is bedoeld voor scholieren vanaf 12 jaar. Te bestellen in de webshop van Art.1, ( 1,00 per stuk, of 0,90 bij afname van 25 of meer exemplaren) Webwise, wegwijs op het internet M. Möhle Art.1 (2007) Vorm: brochure Doelgroep: bovenbouw VO, MBO Webwise is een handleiding voor scholieren bij het maken van een werkstuk over discriminatie. De handleiding gaat uitgebreid in op het zoeken, selecteren en gebruiken van informatie op het internet. Ook wordt er algemene informatie gegeven over discriminatie in het algemeen en discriminatie op internet in het bijzonder. Te bestellen in de webshop van Art.1, ( 1,50 per stuk) Dossier discriminatie: Feiten, meningen, ervaringen M. van Ooijen Kwintessens (2006) Vorm: boek Doelgroep: onderbouw VO DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september

5 Informatief boek over discriminatie en wat daartegen te doen is. Aan de orde komen de geschiedenis van discriminatie, een gesprek met een deskundige en met ooggetuigen van discriminatie, en de belangrijkste wetten en regels aangaande discriminatie Te leen bij Art.1 onder code , zie ook recensie onderwijspanel Vetverkeerdkrant nr.4: Discriminatie Openbaar Ministerie (2004) Vorm: digitale krant Of je nu rood, bruin, wit, jood, katholiek, moslim, gehandicapt, man, vrouw, jong, oud, homo of hetero bent, voor de wet is iedereen gelijk. Wanneer een winkelier besluit om alle Marokkaanse jongeren in zijn winkel te weigeren omdat hij de ervaring heeft dat sommige van hen zich schuldig maken aan diefstal, is dat verboden. Hij maakt zich dan schuldig aan discriminatie en kan daarvoor een boete krijgen. In de vetverkeerdkrant nr.4 uitgebreid aandacht voor het onderwerp discriminatie. Wat is het? Hoe wordt er door de officier van justitie mee omgegaan? En welke instanties houden zich er mee bezig? Dit en nog veel meer kun je lezen in de Vetverkeerdkrant nr.4. Enkele items zijn inmiddels verouderd. Gratis te downloaden via Spellen Vooroordelenkoffer G. Visser en J.D. Tuinier St. Vredeseducatie (1997) Vorm: spel Doelgroep: onderbouw VO Deze vooroordelenkoffer bevat kleurrijke displays, die samen een complete tafeltentoonstelling vormen met 10 thema's. Met behulp van een ticket volgen deelnemers in tweetallen een route. Onderweg worden opdrachten uitgevoerd en keuzes gemaakt. Doel is dat kinderen inzicht verwerven in vooroordelen, het zondebokmechanisme en de achtergronden van discriminatie. De koffer bevat 45 opvouwbare kartonnen displays, 45 driehoekige tickets en een handleiding met achtergrondinformatie en verwerkingstips. Te leen bij Art.1 onder code Op het tweede gezicht: Spel voor een open kijk op je medemens F. Janss en S. Groag Bureau voor Maatschappelijke Ontwikkeling (2005) Vorm: spel Spel voor jongeren over de onderwerpen vooroordelen, discriminatie, racisme, tolerantie en respect. Doel van het spel is jongeren kennis te laten maken met deze begrippen, ze te leren herkennen en erover na te denken. Het bestaat uit een handleiding en 100 kaarten, waarop vragen met meerkeuze-antwoorden. Er zijn vragen in drie categorieën: stellingen, situaties en geschiedenis. Naast het spel kunnen ook doeopdrachten gedaan worden, bijvoorbeeld een rap-tekst schrijven of een fotocollage maken. Te leen bij Art.1 onder code Zie ook de recensie van het onderwijspanel DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september

6 Dobbel & Vraag T. Vermeer Graviant Educatieve Uitgaven (2002) Vorm: spel Doelgroep: jaar Een speels discussiespel rond moeilijk bespreekbare thema's als pesten, verslaving en discriminatie op grond van godsdienst, sekse en afkomst. Het spel beoogt spelers te stimuleren naar elkaar te leren luisteren en met elkaar in gesprek te gaan, verschillen en overeenkomsten te herkennen en een eigen mening te vormen. Geschikt voor jongeren van 11 tot 16 jaar. Dobbel & Vraag bestaat uit een speldoos met 8 vraag- en antwoordbakjes, vier dobbelstenen, een handleiding met spelregels, en een CD-rom met daarop 6 verschillende onderdelen: kennisvragen, meningvragen (waarom niet/waarom wel), opdrachten, stellingen (beargumenteren) en begrippenlijsten. Te leen bij Art.1 onder code Vooroordelenspel Stichting Vredeseducatie (1997) Vorm: CD-rom Doelgroep: vanaf 12 jaar In dit spel worden de spelers uitgedaagd keuzen te maken met behulp van de begrippen: waar of niet waar, feit of mening, generalisaties, vooroordelen, grondrechten en discriminatie. In het eerste zelfcorrigerende onderdeel staan enkele tientallen beweringen gekoppeld aan fraai getekende illustraties met geluid centraal. De leerlingen krijgen de opdracht om de begripsomschrijvingen te toetsen aan hun eigen opvattingen. In het tweede deel ontdekken de spelers aan de hand van fotocollages dat discriminatie naar godsdienst, sexe, politiek overtuiging, etnische afkomst en huidskleur verboden is. Tot slot passen ze deze begrippen toe aan de hand van enkele krantenberichten waarin op verschillende manieren op discriminatie gereageerd wordt. Te leen bij Art.1 onder code All different, all equal E. Silva de Jesus, M. Sierhuis en R. Heij Nationale Jeugdraad (2006) Vorm: kaartspel Doelgroep jaar Spel over oordelen en vooroordelen, culturen, gewoontes en gebruiken, bestemd voor het onderwijs en het jongerenwerk. Het spel bestaat uit een set kaarten, een dobbelsteen en een handleiding. De kaarten zijn onderverdeeld in zes categorieën : quiz - wat zou jij doen - positieve jaloezie - actie - debat - vooroordelen. Te leen bij Art.1 onder code Multicultureel emancipatiespel. Samen leven, samen zorgen Krop, Schuitemaker, Staneke, Noortman en Bankras (2005) Vorm: kaartspel en MBO DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september

7 Kaartspel gemaakt voor leerlingen in de basisvorming. Het is tevens geschikt voor bovenbouwlessen vmbo, havo en vwo en voor het mbo. Leerlingen leren hun eigen mening vormen over discutabele situaties op emancipatorisch en multicultureel gebied. Zij leren die mening ook uiten. De leerlingen leren naar elkaar luisteren en de mening van een ander te respecteren. Gratis te downloaden via leermiddel.digischool.nl/vo/leermiddel/26eb510d6ea0c49c f7d Kostenloze registratie en aansluiting bij online community vereist PARES: Een spel voor gelijke kansen E-Quality (2007) Vorm: kaartspel, MBO Kaartspel over gelijke kansen, gelijke behandeling en diversiteit, ontwikkeld in het kader van 2007 als Europees Jaar van Gelijke Kansen voor Iedereen. Bestaat uit honderd kaarten, waaronder kenniskaarten en kaarten met een opdracht waarin een situatie nagespeeld moet worden. Bijvoorbeeld een gesprek tussen twee mensen waarbij de vraag is of de jonge werknemer eerst moet worden ontslagen of toch die wat oudere. Het spel is geschikt voor iedereen vanaf de basisschool. Het kan gebruikt worden in wijk- en buurthuizen, maar ook op middelbare scholen of in huiselijke kring. Te leen bij Art.1 onder code Zinspelen Centrum Informatieve Spelen, België Vorm: spel Doelgroep: bovenbouw VO, MBO (vanaf 16 jaar) Zinspelen is een speelse methodiek om met een aantal moeilijkere thema s om te gaan. Centraal staat de interactie en het inleven in het standpunt van iemand anders. Het spel biedt de mogelijkheid aan om, op een speelse en actief pluralistische manier, met de groep een gesprek te voeren over een maatschappelijk thema naar keuze. Aan de hand van een speelse en actieve methode wisselen de spelers de eigen meningen uit. Voor de spelers die het moeilijk hebben om hun mening onder woorden te brengen, bevat de speeldoos een bundel tekeningen die als inspiratiebronnen dienst kunnen doen. In de laatste fase van het spel volgt een open groepsdiscussie waarin de spelers trachten tot een consensus te komen en een actieplan op te stellen. Te bestellen via spelinfo.be Films en documentaires The Wave (1985) Vorm: DVD / speelfilm (45 min) De beroemde film the Wave behandelt problemen die een leraar zich op de hals haalt wanneer hij in zijn lessen over het nazisme een experiment start om de leerlingen te laten merken hoe 'neo-fascistische' bewegingen konden ontstaan en steeds weer kunnen ontstaan. Het boek 'De Golf' is ook bij Art.1 aanwezig. Engelstalig, Nederlands ondertiteld. De beeldkwaliteit is zeer matig. Te leen bij Art.1 onder code DVD064 DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september

8 Young Reporters Codename Future (2008) Vorm: online filmpjes Korte filmpjes gemaakt door leerlingen van verschillende middelbare scholen in Nederland. In de categorie grondrechten zijn onder meer filmpjes te vinden over de acceptatie van homo s en over niet een discotheek binnenkomen vanwege afkomst. In de categorie Gedragscodes is een filmpje over discriminatie op school opgenomen. Online beschikbaar via en Informatie voor docenten / schoolleiders Brochure 'Ja, maar zíj...' Art.1 (2 e druk 2009) Vorm: digitale brochure Doelgroep: docenten en schoolleiders VO en MBO Discriminatie en racisme horen niet thuis op school. Toch komen ze regelmatig voor, zowel binnen de lessen als daarbuiten. De brochure 'Ja, maar zíj...' biedt scholen praktische tips bij het reageren op discriminerende en racistische opmerkingen. Daarnaast worden er aanwijzingen gegeven voor het lesgeven over discriminatie en mogelijkheden aangeboden om schoolbreed discriminatie tegen te gaan. Online beschikbaar via Scholenproject [ÉÉN] Gelijke behandeling voor iedereen Art.1 (2009) Met dit project nemen scholen in het PO. VO en MBO openlijk stelling tégen discriminatie en intolerantie op alle in de wet genoemde gronden, waaronder afkomst, sekse, seksuele voorkeur, leeftijd, godsdienst en handicap/chronische ziekte. Een [ÉÉN]-school is een school waar iedereen zich, ongeacht de aanwezige verschillen, welkom en veilig voelt. Deelnemende scholen ondertekenen de [ÉÉN]- verklaring, nemen de uitgangspunten van [ÉÉN] in hun schoolgids en schoolplan op, organiseren jaarlijks schoolbrede activiteiten gericht op respect voor diversiteit en zetten zich actief in tegen ongewenst gedrag zoals pesten en uitsluiting. Zie ook Bestel de informatieklapper in de Art.1-shop, Respect estafette: Schrijf en schrap de vooroordelen A. Bruitzman e.a. ADB Noord-Kennemerland (2007) Bloemlezing van een briefwisseling van middelbare scholieren uit Alkmaar, Hoofddorp en Purmerend. Leerlingen schreven op initiatief van het Anti Discriminatie Bureau Kennemerland en in samenwerking met regionale COC's twee maanden met mensen die door een handicap, hun geloof of afkomst, of hun seksuele gerichtheid een verhoogde kans hebben om slachtoffer te worden van vooroordelen en discriminatie. De leerlingen schreven in grote openheid en onbevangenheid hun brieven. De reacties van de terugschrijvers werden later klassikaal besproken. Zie ook Te leen bij Art.1 onder code DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september

9 Gastlessen Antidiscriminatiebureaus Overal in het land worden door regionale antidiscriminatiebureaus (ADB s) voorlichtingslessen over discriminatie gegeven, gratis of tegen een vergoeding. Door middel van aansprekend beeldmateriaal, concrete voorbeelden en spellen worden thema s als vooroordelen en discriminatie herkenbaar en bespreekbaar gemaakt. Ook bespreken voorlichters met de leerlingen hoe je kunt reageren op discriminatie, en hoe je om kunt gaan met pesterijen in de klas. Kijk voor een overzicht van contactadressen op Over Art.1 Art.1 is de landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie (sekse, huidskleur, leeftijd, handicap etc.). Het landelijk expertisecentrum van Art.1 onderzoekt discriminatie en adviseert overheden, organisaties en individuen over het voorkomen en bestrijden van discriminatie door middel van beleidsadvies, publieksvoorlichting, trainingen en een helpdesk. De bij Art.1 aangesloten regionale antidiscriminatiebureaus (ADB s) behandelen klachten en geven voorlichting en advies in de regio. Met haar werk draagt Art.1 er aan bij dat iedereen in Nederland gelijk behandeld wordt. Een overzicht van de adressen van door Art.1 gedreven antidiscriminatiebureaus is te vinden op Het landelijk expertisebureau en de aangesloten antidiscriminatiebureaus bieden onder meer: - een bibliotheek en een shop met aansprekend les- en projectmateriaal, tentoonstellingen, posters, T-shirts, spellen, etc. - een onderwijshelpdesk waar u terecht kunt voor informatie en advies - cursussen, workshops en gastlessen - advies bij het maken van beleid - lokale en landelijke scholieren- en jongerenprojecten - het schoolbrede project [ÉÉN] Gelijke behandeling voor iedereen Schaatsbaan AR Rotterdam Postbus BD Rotterdam Tel Fax info@art1.nl DISCRIMINATIE: Selectie van educatieve materialen VO/MBO - Art.1, september