Turbulentie is terug, aandelenmarkten lager

Transcriptie

1 ING Investment Office Publicatiedatum: 14 november 2018, uur Maandbericht beleggen november 2018 Turbulentie is terug, aandelenmarkten lager Oktober November Assetallocatie - + Geen duidelijke voorkeur voor een beleggingscategorie Aandelen Vastgoed Grondstoffen Alternatieve beleggingen Obligaties Regioallocatie aandelen Noord-Amerika Europa Japan Opkomende markten Pacific (exclusief Japan) Sectorallocatie aandelen Energie Basismaterialen Industriegoederen Duurzame consumentengoederen Dagelijkse consumentengoederen Gezondheidszorg Financiële waarden Informatietechnologie Telecommunicatie Nutsbedrijven Allocatie obligaties Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Hoogrentende bedrijfsobligaties Opkomende markten Wij handhaven deze maand de neutrale positionering in de verhouding tussen zakelijke en vastrentende waarden in onze tactische assetallocatie. Aandelen corrigeerden de afgelopen periode wereldwijd, na begin oktober nog een nieuw hoogtepunt te hebben bereikt. Aan de correctie lag een combinatie van factoren ten grondslag, maar een van de belangrijkste is wellicht een afname van de verwachtingen voor de economische groei. De winstgroei van bedrijven is nog steeds hoog; met name in de VS waren de winsten over het derde kwartaal hoger dan verwacht. Hoewel wij positief zijn voor de middellange termijn, zijn we voor de korte termijn terughoudender. Politieke onzekerheid blijft de stemming drukken en de koersbeweeglijkheid (volatiliteit) blijft voorlopig naar verwachting relatief hoog. Binnen aandelen verhogen we de weging van de sector dagelijkse consumentengoederen van onderwogen naar neutraal. Daartegenover verlagen we de energiesector van overwogen naar neutraal. Binnen obligaties handhaven we onze positionering. Staatsobligaties blijven licht onderwogen en onze voorkeur voor kortlopende obligaties blijft overeind. Toch verwachten de komende kwartalen geen grote stijging van de (Duitse) 10-jaarsrente. Hoofdpunten: Wij handhaven onze neutrale positionering in zowel zakelijke als vastrentende waarden Groei economie en winsten over hoogtepunt heen maar van een recessie is voorlopig nog geen sprake Krappe arbeidsmarkt VS vertaalt zich in hogere loongroei Kans op extra stimulering VS beperkt na verlies Republikeinen Bedrijfswinsten stijgen harder dan aandelenkoersen waardoor de waarderingen van aandelen zijn gedaald Vlucht naar veilige havens, zoals staatsleningen, beperkt Wij verwachten slechts een beperkte rentestijging in Europa Wij verhogen de weging dagelijkse consumentengoederen en verlagen die van de energiesector... en houden de obligatie-allocatie ongewijzigd.

2 Economische groei lijkt over hoogtepunt heen Duitse economie krimpt in derde kwartaal Einde van de cyclus klinkt dramatischer dan het is In de financiële media zien we de laatste tijd steeds vaker berichten verschijnen die reppen over het einde van de cyclus. Hiermee wordt bedoeld dat de economische groei over zijn hoogtepunt heen is en vanaf het huidige niveau zal gaan vertragen. Wij delen deze visie, al klinkt het einde van de cyclus wellicht een stuk dramatischer dan het in werkelijkheid is. Zo betekent het bijvoorbeeld niet dat we ons al moeten opmaken voor een wereldwijde recessie. De gemiddelde groei is in de afgelopen tien jaar een stuk lager geweest dan in eerdere periodes van economische expansie. Het is daarom ook minder verrassend dat de huidige groeiperiode ook langer duurt dan we gewend zijn. Groei eurozone valt tegen, vertrouwen neemt wat af Niettemin zien we de laatste maanden wat scheurtjes in het groeiverhaal ontstaan. De economische cijfers in de ontwikkelde economieën verrassen bijvoorbeeld vaker in negatieve dan positieve zin. De economie van de eurozone groeide in het derde kwartaal slechts met 0,2% ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Dat was minder dan de 0,4% groei die was verwacht. De Duitse economie kende het slechtste kwartaal sinds 2013 en kromp met 0,2% ten opzichte van het tweede kwartaal. De groei van de grootste economie van de euroregio werd onder andere gedrukt door zwakkere autoverkopen, als gevolg van strengere milieueisen. In Italië kwam de groei tot stilstand; voor het eerst in vier jaar groeide de Italiaanse economie niet ten opzichte van het voorgaande kwartaal. De afnemende groei en de onzekerheid in de vorm van het Chinees-Amerikaanse handelsconflict, de brexit en de dwarsliggende Italiaanse regering heeft zijn weerslag op het vertrouwen van Europese consumenten en ondernemers. De indicator van de Europese Commissie voor het economisch sentiment zit sinds begin dit jaar in een dalende trend, al blijft het niveau in historisch opzicht hoog. Akkoord over Italiaanse begroting ver weg Italiaanse regering niet van plan veel toe te geven Wat Italië betreft: daar blijft de populistische regering dwarsliggen. Op 13 november moest deze een nieuwe begroting inleveren bij de Europese Commissie. Volgens de Italiaanse media hoeft Europa echter niet op veel toeschietelijkheid te rekenen. "We passen de begroting niet enkel en alleen aan omdat Brussel ons wat brieven stuurt'', zou vicepremier Matteo Salvini hebben gezegd. Wel zou er onderhandeld kunnen worden over enkele details. Wordt ongetwijfeld vervolgd. Of de Italianen veel vertrouwen hebben in de plannen van hun nieuwe regering, valt te betwijfelen. Zij besteedden in september namelijk 2,5% minder in de winkels dan een jaar eerder. Naast de groeistagnatie in het derde kwartaal nog een teken van vertraging in het land van de snelle auto's. Trumps politieke macht afgenomen na verkiezingen in de Verenigde Staten gaat op regeringsgebied wel het een en ander veranderen. De Republikeinen verloren namelijk, zoals verwacht, hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden bij de tussentijdse verkiezingen op 6 november. De verdeeldheid tussen de Democraten en Republikeinen zal grote veranderingen op het gebied van economisch beleid waarschijnlijk tegenhouden. President Maandbericht Beleggen november

3 Trumps voorstel voor nog meer belastingverlaging lijkt onhaalbaar; mogelijk kan de economie nog een impuls verwachten van extra uitgaven aan infrastructuur. De verdeeldheid in het Congres vergroot ook het risico van een sluiting van veel overheidsdiensten, oftewel een government shutdown, gezien de verschillende visies over de wijze van financiering van het overheidsbudget. In de VS is wettelijk bepaald dat als er geen akkoord is over de begroting, sommige overheidsdiensten dicht moeten - totdat er een akkoord is. Trump zal zich nog meer richten op buitenlandbeleid Loongroei VS trekt aan, laagste werkloosheid in bijna vijftig jaar Waarschijnlijk zal Trump zijn aandacht nu nog meer gaan richten op gebieden waarop hij nog wel veel invloed heeft, zoals het handelsbeleid. De handelsoorlog lijkt dus nog niet voorbij, al zal Trump later deze maand tijdens de G20-top in Buenos Aires een ontmoeting hebben met de Chinese president Xi. Mogelijk is er dan toch nog zicht op een oplossing van het conflict. Krappe arbeidsmarkt duidt op hogere inflatie in de VS Ondertussen groeit de Amerikaanse economie nog altijd hard. De belastingverlagingen zullen nog tot ver in 2019 een positief effect op de groei hebben. Het aantal nieuwe banen steeg stevig in oktober, na een relatief zwakke maand september als gevolg van orkaan Florence. De werkloosheid bleef stabiel op 3,7%, wat het laagste niveau is sinds december De krappe arbeidsmarkt komt meer en meer tot uitdrukking in de lonen. Die stegen met 3,1% op jaarbasis, tegen 2,8% in september. Dit is de sterkste loongroei sinds april Opvallende cijfers over de Amerikaanse arbeidsmarkt kwamen ook van de National Federation of Independent Businesses (NFIB), de federatie van MKB-bedrijven. Die rapporteerde dat het aandeel van kleine ondernemingen dat niet in staat is zijn vacatures in te vullen, is gestegen tot het hoogste niveau in de ruim veertig jaar dat de enquête van dit instituut wordt gehouden. Hetzelfde geldt voor het percentage respondenten dat van plan zei te zijn, de lonen te verhogen. Basis voor meer renteverhogingen Fed Fed zal rente geleidelijk blijven verhogen Veel wijst er dus op dat de lonen in de VS verder omhoog zullen gaan, wat zal bijdragen aan de opwaartse druk op de inflatie. Dit geeft de Amerikaanse centrale bank, de Fed, voldoende argumenten om het pad van geleidelijke renteverhogingen te vervolgen. Wij rekenen op een volgende renteverhoging van een kwart procentpunt in december, gevolgd door een zelfde verhoging in elk van de eerste drie kwartalen van Deze zullen de Amerikaanse groei wat afremmen. Een bron van onzekerheid minder Net als de Democraten, reageerden ook de aandelenmarkten positief op de verkiezingsuitslag in de VS. Niet zozeer omdat die nu zoveel gunstiger is voor de economie, maar wel omdat een bron van onzekerheid, een onvoorspelbare president, minder politieke macht heeft. Beleggers houden niet van onzekerheid, dus iedere afname van onzekerheid wordt als positief beschouwd. Overigens reageerden de obligatie- en valutamarkten amper op de verkiezingsuitslag. Maandbericht Beleggen november

4 Nog genoeg bronnen van onzekerheid over Geen sprake van zeepbellen of overdreven optimisme De Amerikaanse verkiezingen mogen dan achter de rug zijn, er blijven nog genoeg bronnen van (politieke) onzekerheid over. En dat blijft op de stemming van beleggers drukken. Een verbetering van de verstandhouding tussen de Italiaanse regering en de Europese Unie, een brexit-akkoord dat de goedkeuring krijgt van het Britse parlement en toenadering tussen de VS en China over het handelsconflict zouden voor een aanzienlijke verbetering van de gemoedsrust van beleggers zorgen. Iets minder meer voor aandelenbeleggers Net zoals dat we niet verwachten dat er snel een eind komt aan de periode van economische groei, denken we ook dat er nog geen einde komt aan de bullmarkt, de opgaande langetermijntrend op de aandelenbeurzen, die in 2019 zijn elfde jaar ingaat. Beleggers zullen alleen wel rekening moeten houden met minder meer. Een wat lagere groei van de economie en bedrijfswinsten, in combinatie met het langzaam dichtdraaien van de geldkraan door de centrale banken, leidt ook tot lagere verwachtingen voor de rendementen op aandelen. Wij zien echter geen zeepbellen, noch is er sprake van sterk oplopende rentes, sterk oplopende bedrijfsschulden of overdreven optimisme onder beleggers. Sterke kwartaalcijfers, vooral in de VS De winstcijfers van bedrijven over het derde kwartaal waren sterk, vooral in de VS waar de winstgroei, naast van de forse economische groei, een belangrijke impuls krijgt van de belastingverlagingen. In Europa was het plaatje wat minder rooskleurig, mede door tegenvallende inkomsten uit overzeese activiteiten. De winsten in de opkomende markten werden bijvoorbeeld gedrukt door de verzwakking van de valuta s daarvan. Vertaald naar euro s zijn de winsten dan minder waard. Aandelen zijn flink goedkoper geworden Slechte maand voor aandelen, tegenvallers hard afgestraft De aandelenkoersen corrigeerden de afgelopen periode wereldwijd, na begin oktober nog een nieuw hoogtepunt te hebben bereikt. Met een verlies van 5,2%, gemeten in euro s, was oktober een van de slechtste aandelenmaanden sinds de financiële crisis. Doordat de koersontwikkeling is achtergebleven, is de waardering van aandelen omlaag gekomen. Hoewel het beeld hierdoor voor de middellange termijn is verbeterd, blijven we op de korte termijn voorzichtig. Politieke onzekerheid blijft op de stemming drukken en de koersbeweeglijkheid (volatiliteit) blijft voorlopig naar verwachting relatief hoog. Opvallend was dat tegenvallende bedrijfsresultaten of verwachtingen hard werden afgestraft door beleggers. Dit gold met name voor de aandelen die dit jaar voor een belangrijk deel de kar van de aandelenindices hebben getrokken met grote koersstijgingen. Deze zijn vooral te vinden in de Amerikaanse technologiesector. Die aandelen gingen nu ook hard omlaag. Omdat deze een relatief groot gewicht hebben gekregen in de indices, wordt een correctie van deze aandelen vaak versterkt doordat indextrackers hun posities in deze aandelen moeten verminderen. Maandbericht Beleggen november

5 Defensieve en dividendaandelen in trek Vastgoed presteert relatief goed Groeiaandelen, aandelen die relatief gevoelig zijn voor het beurssentiment (zoals die van ITbedrijven) hadden het dus moeilijk, evenals de aandelen van kleinere bedrijven, de zogeheten smallcaps. Beleggers lijken zich wat defensiever te willen positioneren door aandelen die minder gevoelig zijn voor de conjunctuur te kopen. Ook hebben ze meer interesse gekregen voor aandelen die een aantrekkelijk dividend bieden. Dit laatste is wellicht een van de redenen voor de goede prestaties van vastgoedaandelen, die dit jaar de best presterende beleggingscategorie vormen. Naast een relatief hoog dividendrendement profiteren zij ook van de laag blijvende rente. Iets defensievere sectorpositionering Hoewel we in onze tactische assetallocatie vasthouden aan de neutrale weging van aandelen en vastgoed, hebben we binnen aandelen een iets defensievere positionering aangenomen. We hebben de weging van dagelijkse consumentengoederen verhoogd van onderwogen naar neutraal. Deze sector presteert dankzij haar defensieve profiel relatief goed in periodes van hogere volatiliteit en onzekerheid op de markt. De upgrade van dagelijkse consumentengoederen gaat ten koste van onze overweging in de energiesector. De olieprijs is de afgelopen weken sterk gedaald, vooral als gevolg van zorgen over overaanbod. Iran mag van president Trump voorlopig olie blijven uitvoeren, terwijl er binnen de organisatie van olieproducerende en exporterende landen (Opec) onenigheid is over het beperken van de productie. Boze tweets van Trump, gericht aan de Opec, hielpen de olieprijs ook niet. Overigens is de gemiddelde winstgroeiverwachting voor energiebedrijven met 20% voor 2019 de hoogste van alle sectoren, maar neerwaartse bijstellingen hiervan zijn de komende tijd mogelijk. IT en financiële waarden blijven overwogen Informatietechnologie en financiële waarden zijn nu nog onze enige overwogen sectoren. Onze regiopositionering blijft onveranderd, met overwogen posities voor opkomende markten en Japan. Maandbericht Beleggen november

6 Vlucht naar veilige havens blijft beperkt Relatieve rust op obligatiemarkten Tijdens alle onrust op de aandelenmarkten, was het op de obligatiemarkten relatief rustig. Wel lieten de risicovollere categorieën, zoals hoogrentende bedrijfsleningen en obligaties uit opkomende markten (met name die in harde valuta s), een beperkte daling zien. Normaalgesproken worden staatsobligaties van de Verenigde Staten en Duitsland gezien als veilige haven in tijden van onrust. Toch bleef de vraag gering en daalden de tienjaarsrentes maar beperkt. Vooral in de VS zorgen de sterke groei en oplopende inflatie voor opwaartse druk op de rente. Niettemin zijn de inflatieverwachtingen in zowel de VS als Europa de afgelopen maanden iets gedaald, als gevolg van de daling van de olieprijs. Beperkte stijging 10-jaarsrente verwacht Hoewel we voor de Verenigde Staten uitgaan van een gematigde stijging van de tienjaarsrente, zijn onze verwachtingen voor de stijging van de Duitse rente beperkt. De ECB beëindigt aan het einde van dit jaar weliswaar het opkoopprogramma van staatsobligaties, maar zal de opbrengsten van aflopende obligaties blijven herbeleggen. Ook wordt een eerste renteverhoging van de centrale bank niet voor het vierde kwartaal van 2019 verwacht. De inflatie zal in Europa niet hard oplopen. Daarnaast zal Duitsland naar verwachting minder staatsobligaties uitgeven en blijft de vraag onveranderd groot. Wij houden vooralsnog een voorkeur voor korte gemiddelde resterende looptijden om de rentegevoeligheid te dempen, omdat de Duitse tienjaarsrente vanaf het huidige niveau van 0,4% wat kan stijgen. Maandbericht Beleggen november

7 Meer weten? Kijk op ing.nl/beursnieuws Disclaimer Deze beleggingsaanbeveling is uitgebracht en voor het eerst verspreid op 14 november 2018, uur door het ING Investment Office, onderdeel van ING Bank N.V. Voor het opstellen van deze beleggingsaanbeveling is gebruik gemaakt van de volgende wezenlijke informatiebronnen: S&P Capital IQ, Bloomberg, CreditSights, ING FM, HSBC, Citi, J.P.Morgan, Oddo Securities, Standard & Poor s, Thomson Reuters Datastream, Moody s, Fitch, UBS Neo, Reuters Metastock en/of Sustainalytics. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op de volgende waarderingsgrondslagen, methoden en aannames: koerswinstverhouding, koersboekwaardeverhouding en/of net asset value (NAV). Voor deze beleggingsaanbeveling zijn geen beschermde modellen gebruikt. Een beschrijving van het ING-beleid ten aanzien van informatiebarrières en belangenverstrengeling kunt u hier vinden. Tenzij anders vermeld, zal ING Bank N.V. de beleggingsaanbeveling niet actualiseren. Ontwikkelingen die zich na het opstellen van deze beleggingsaanbeveling hebben voorgedaan, kunnen van invloed zijn op de juistheid van de aannames waarop deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd. Beleggingsaanbevelingen worden over het algemeen 2 tot 4 keer per jaar herzien. Deze beleggingsaanbeveling behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren en vormt geen uitnodiging tot het aangaan van welke overeenkomst of verbintenis dan ook. Deze beleggingsaanbeveling is gebaseerd op aannames en vormt geen garantie voor een bepaalde ontwikkeling of resultaat. Aan deze beleggingsaanbeveling kunnen geen rechten worden ontleend. Beslissingen op basis van deze beleggingsaanbeveling zijn voor uw eigen rekening en risico. Noch ING Bank N.V. noch ING Groep N.V. noch enige andere rechtspersoon die tot de ING Groep behoort, aanvaardt aansprakelijkheid voor enige schade in welke mate dan ook die voortvloeit uit het gebruik van bovenstaande beleggingsaanbeveling of de daarin opgenomen informatie. Beleggen brengt risico s met zich mee. U kunt uw inleg of een deel ervan verliezen. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934, respectievelijk de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, en evenmin in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika (hierna tezamen: Amerikaanse beleggingswetgeving ). Deze beleggingsaanbeveling is niet gericht tot en niet bestemd voor U.S. Persons in de zin van de Amerikaanse beleggingswetgeving. Kopieën hiervan mogen niet worden verzonden of worden meegebracht naar de Verenigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan U.S. Persons. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr Amsterdam en staat onder toezicht van Autoriteit Financiële Markten AFM. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Deze beleggingsaanbeveling mag niet worden verveelvoudigd, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ING Bank N.V ING Bank N.V., Amsterdam.