Groene pedagogiek 12 april dr. Louise Berkhout

Transcriptie

1 Groene pedagogiek 12 april dr. Louise Berkhout

2 Wat is vrij spelen? - acht kenmerken - vreugdevol en geeft plezier - geen extrinsiek doel - spontaan - actieve betrokkenheid - helemaal in opgaan - eigen realiteit - spel is niet-letterlijk - doen-alsof e.g. Hirsh-Pasek, Golinkoff, Berk, & Singer (2009)

3

4

5 Spelen is serieus werk

6 Spelen is belangrijk! o In het spel - verwerken van emoties, gevoelens uiten. Beleven van de situatie o Sociaal begrip, afstemmen op de ander. o Samen in een verbeelde werkelijkheid verblijven o Veerkracht ontwikkelen door te spelen o Je wordt er vrolijk van o Zet je aan het denken

7 Ongestoord spelen voorwaarde Vrijheid Geen foto s, selfies etc. Lanterfanten Vervelen

8 voorwaarde Ruimte o Omstandigheden fysieke ruimte / ruimte die opvoeder geeft/ regels en beperkingen. o Sommige kinderen geen ruimte in hoofd zorgen, te veel bewustzijn. Fantasie kan niet vrij stromen.

9 voorwaarde Tijd o Kinderen hebben tijd nodig om in spel te komen*. Daarom speeltijd zeker o Kloktijd en beleving van tijd thuiskomen als de lantaarns aan gaan o Spelen is een proces in de tijd o **Flow helemaal opgaan in bezigheden (de tijd vliegt voorbij) *Berkhout, 2012; ** Mihaily Csikszentmihalyi

10 Hoe draagt vrij spel bij aan veerkracht? Onderzoek Play and Psycho-social Health of Boys and Girls aged four to six (Berkhout, 2012): Onderzoek op 4-jarige leeftijd en follow-up op 6-jarige leeftijd: bij sommige kinderen problemen verdwenen, bij andere kinderen nieuwe problemen ontstaan. Conclusie: kinderen hebben zekere veerkracht om met problemen om te gaan. Komt overeen met ander onderzoek. Ontwikkeling is dynamisch proces. o Mogelijk verband met variatie in spelvormen op school en thuis. o Mogelijk verband met veel vrij spel

11 Rol van de omgeving Wat is een rijke speelomgeving? Is speelgoed nodig? Welke interactie roept de omgeving op?

12 Spelen buiten

13 Buiten Filmpje jongens in het bos

14 Tijd besteed aan buiten spelen Hoeveel tijd spelen kleuters per week op school buiten? En de oudere kinderen? Brits kind komt minder buiten dan gedetineerde Uit enquête onder 2000 ouders van 5 12 jarigen blijkt dat ¾ van de kinderen per dag < 60 min. buitenlucht kreeg. Eén op de vijf kinderen speelde helemaal niet buiten.

15 Hoe wordt tijd na school doorgebracht? Ikea Play Report 2015, Nederland: 43% kinderen: ik hou van binnen spelen; 61% voorkeur voor buiten spelen. Wát kinderen binnen en buiten spelen na school weten we niet precies.

16 Spelen op school in groep 1 en 2 20 basisscholen, 47 klassen, 877 kinderen. Video opnamen gemiddeld 45 min. Kinderen hebben tijd nodig om in spel te komen Weinig onderzoek naar tijd besteed aan spelen op school en thuis. Berkhout, L. (2012). Play and Psycho-social Health of Boys and Girls aged four to six.

17 Wat spelen kinderen thuis? Mediagebruik 9-12 jarigen (2015) Gemiddeld 3 uur per dag aan computeren, televisie kijken en gamen. NJI (2015). Mediagebruik 9-12 jarigen

18 Onderzoek buiten spelen (2013) 600 kinderen 6-12 jaar. Spelen graag buiten, gemiddeld 3,8 x in de week. 80% van kinderen wordt er vrolijk en blij van. 22% speelt 1x p.w. of nooit buiten! Stedelijke gebieden, geen speelplekken, niet zonder toezicht ouders. Weten eigenlijk niet wát kinderen buiten spelen TNS Nipo (2013). Onderzoek buiten spelen.

19 1 Directe ervaring-zintuigen

20 aanraken

21 Zand

22 En water

23 Evenwicht

24 Klimmen

25 Kijken en myopie Het aantal bijziende kinderen neemt toe door schermgebruik

26 Wat betekent het aan den lijve ervaren voor het kind? Hersenontwikkeling Hüther & Gebauer (2006)

27 Spelen in de natuur draagt bij aan: - Aan den lijve ervaren - Ontwikkeling van zelfvertrouwen en veerkracht; - Ontwikkeling van gerichte aandacht en concentratie; - Stimulans om meer en veelzijdig te bewegen. Onderzoek Martin van Rooijen, Universiteit Humanistiek Utrecht / Onderzoek lectoraat natuur en ontwikkeling kind Hogeschool Leiden

28 2. VRIJHEID Van opgehokt naar scharrelen Opgehokt Grijze tegels Speeltuin/ straat Natuurspeeltuin/ landje Scharrelen Vrije natuur

29 Hoe ziet het schoolplein er uit? Grijs of - Beweging, frisse lucht, exploreren en leren! - Motorische ontwikkeling - Sociale competenties ontwikkelen (Viega et al., 2016). groen?

30 De leer kracht van schoolpleinen Hoe leerlingen uit groep 4, 5 en 6 het schoolplein ervaren, gebruiken en waarderen (Wesselius, Maas & Hovinga, 2015). Minder ruzie, meer bewegen. Duinoord school

31 Vrijheid - ruimte voor verbeelding fantasie - scheppen- creëren o Verbeeldingskracht o Soort denken - niet gebonden aan vaste structuur o Voorstellingen- niet gebonden aan ruimte en tijd o Soort dromen o

32 Hoe voorziet natuur speeltuin in ruimte voor creëren? o Denk aan graven, takken afsnijden, hutten bouwen. Afbreken en opbouwen. o Maar ook: rovers en prinsessen, avonturen beleven

33 3. Groeien aan weerstand Kind zoekt zelf uitdaging als het de kans krijgt Zelf sturen in het proces is oefening van executieve functies Dus opvoeders: handen op de rug & voorwaarden scheppen Natuur biedt weerstand Koud, nat, heet, ver, moeilijk, hoog, diep. boom klimmen, er uit vallen Risico s durven aangaan, teleurstelling en succes ervaringen Tovey (2011); Almon (2013)

34 Verschillen j/m in het risico-spel Praktijk: Avonturenclub Het Woeste Westen (Amsterdam) o Meisjes aanvankelijk voorzichtiger, gaan het wel aan o Jongens stoer maar alsnog voorzichtiger o Meiden dus misschien wel stoerder o Meiden grotere drempels, meer aansporing nodig, extra stapjes nodig o Jongens meer peerpressure, geen twijfel laten zien met dank aan Martin van Rooijen, universiteit voor Humanistiek 34

35 4.Verbondenheid In vrij spel ontstaat verbondenheid met o jezelf o omgeving alles wat in de wereld is; aarde, water, lucht, vuur, dieren, dingen o andere kinderen o andere mensen

36

37 Slot beschouwing wat staat ons te doen?! o Voorwaarden scheppen: tijd, ruimte, vrijheid. o Echte ervaringen mogelijk maken. o Verbinden met de vier elementen. o Nadenken over mogelijkheden voor creëren. o mindset van ouders / opvoeders / begeleiders bewerken.

38

39 Literatuur Almon, J. (2013). Adventure -The value of risk in children s play. Berkhout, L. (2012). Play and Psycho-social Health of Boys and Girls aged four to six. Groningen: University of Groningen. Berkhout, K. (2017, december 12). Forse Toename blindheid dreigt. Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: the psychology of optimal experience. Hirsh-Pasek, K., Golinkoff, R.M., Berk, L.E., & Singer, D.G. (2009). A mandate for playful learning in Preschool. New York: Oxford University Press. Hüther, G., & Gebauer, K. (2006). Was beim spielen im gehirm des Kindes passiert. Erziehungskunst, 9, Peters, E. (2016). Met je billen in het zand: zien hoe de omgeving het spel van kinderen vormt. Leiden: Hogeschool Leiden. Renz-Polster, H., & Hüther, G. (2013). Wie Kinder heute wachsen. Natur als Entwicklungsraum. Weinheim: Beltz Verlag. Tovey, H. (2011). Laat ze buiten spelen. Pleidooi voor gezonde risico s. Antwerpen/ Apeldoorn: Garant. Veiga, G. et al. (2016). Social Competence at the Playground: Preschoolers during Recess. Infant and Child Development. doi: /icd.1957 Wesselius, J., Maas, J., & Hovinga, D. (2015). De leer kracht van schoolpleinen. Hoe leerlingen uit groep 4, 5, en 6 het schoolplein ervaren, gebruiken en waarderen. Leiden: Hogeschool Leiden.