EXPRESSIEF SCHILDEREN HET KLEURRIJKE PALET VAN JAWLENSKY. LEES- EN VERTELTEKST s GROEP 4 T/M 6

Transcriptie

1 EXPRESSIEF SCHILDEREN HET KLEURRIJKE PALET VAN JAWLENSKY LEES- EN VERTELTEKST s GROEP 4 T/M 6

2 VOOR DE LEERKRACHT Karl Schmidt-Rottluff ( ) Vrouwen in het groen, 1914 MUSEUMLESBESCHRIJVING Feestelijk, verdrietig, lieflijk of juist chaotisch een simpel onderwerp in olieverf kan een heel verhaal vertellen. Zeker als zo n schilderij is gemaakt door de beroemde schilder Alexej von Jawlensky. Hij schilderde de wereld om zich heen in expressieve kleuren om uitdrukking te geven aan zijn gevoelens. De van oorsprong Russische kunstenaar ontwikkelde zich tot één van de belangrijkste Duitse expressionisten en stond samen met Wassily Kandinsky aan de wieg van de kunstenaarsgroep Der Blaue Reiter. Gemeentemuseum Den Haag presenteert Jawlensky s rijke oeuvre van landschappen, stillevens en portretten in een groot overzicht. Tijdens de les maken de leerlingen kennis met de drie verschillende genres die je in bijna elk kunstmuseum tegenkomt: portret, stilleven en landschap. Vrolijke kijkspelletjes leren kinderen aandachtig te kijken en verschillen te benoemen. Tot slot maken de kinderen ook zelf een schilderij in expressieve kleuren.

3 LESDOELEN KERNDOELEN PRAKTISCHE TIPS s De leerlingen bekijken schilderijen van de 1 NEDERLANDS MONDELING 55 KUNSTZINNIGE ORÏENTATIE s Deze tekst is bedoeld om naar eigen inzicht ter kunstenaar Alexej von TAALONDERWIJS De leerlingen leren op voorbereiding van de Jawlensky en vertellen De leerlingen leren eigen werk en dat van museumles te gebruiken over wat zij zien en daarbij denken. s De leerlingen onder- informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die infor- anderen te reflecteren. 56 KUNSTZINNIGE ORÏENTATIE om te lezen, na te vertellen, te bespreken of als basis voor een eigen les. zoeken de eigenschap- matie, mondeling of De leerlingen verwerven Voor groep 4 zult u deze pen en gevoelswaarde schriftelijk, gestructu- enige kennis over en lees- en verteltekst op van kleuren. s De leerlingen herken- reerd weer te geven. 12 NEDERLANDS krijgen waardering voor aspecten van cultureel een andere manier kunnen gebruiken dan nen de inspiratiebronnen TAALBESCHOUWING, erfgoed. voor groep 6. van de schilder. WAARONDER s Mocht het voorkomen s De leerlingen schilde- STRATEGIEËN dat u met de kinderen ren naar de verbeelding. De leerlingen verwerven ruim voor aanvang van een adequate woorden- de museumles arriveert, schat en strategieën dan kunt u de bewaking voor het begrijpen van in de hal vragen om voor hen onbekende tekenspullen. Zo kan de woorden. Onder wachttijd plezierig woorden schat vallen worden besteed. ook begrippen die het s Het is toegestaan om leerlingen mogelijk tijdens de museumles maken over taal te foto s van uw leerlingen denken en te spreken. 51 ORÏENTATIE OP JEZELF EN DE WERELD TIJD te maken zonder flits/ statief. s Het is prettig als u de kinderen alvast zou De leerlingen leren willen uitleggen dat gebruik te maken van kunstvoorwerpen in een eenvoudige historische museum niet aangeraakt bronnen en ze leren mogen worden. aanduidingen van tijd en s Bekijk met de leerlin- tijdsindeling te hanteren. 54 KUNSTZINNIGE ORÏENTATIE gen de korte video. Zo weet iedereen wat er in het museum gaat De leerlingen leren gebeuren. Ga naar beelden, taal, muziek, spel en beweging te nl/indeklas gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. Afbeelding op de voorkant: Alexej von Jawlensky, Landschap bij Oberstdorf, 1912

4 VOOR DE LEERLING ALEXEJ VON JAWLENSKY In het Gemeentemuseum is een tentoonstelling te zien met schilderijen van Alexej von Jawlensky. Hij leefde heel lang geleden, maar de schilderijen van Jawlensky zien er nog erg mooi en fleurig uit. Daar konden de mensen vroeger, en nu nog steeds, erg van genieten. SCHILDEREN WAT JE VOELT Als je een schilderij gaat maken van een boom, kies je vaak kleuren die passen bij de boom. Bruin voor de stam, groen voor de blaadjes. Iedereen kan dan aan de kleuren al zien wat je hebt gemaakt. Als je goed kunt schilderen, dan lijkt een schilderij in de juiste kleuren net echt. De kunstenaar Jawlensky vond het niet zo belangrijk dat zijn schilderijen net echt leken. Hij wilde met zijn schilderijen laten zien hoe hij zich voelde. Daar vond hij mooie kleuren heel handig voor. Jawlensky koos kleuren die heel anders zijn dan in het echt. Daarom vinden wij zijn schilderijen zo origineel. OM TE BEDENKEN Wat is originaliteit origineel zijn? Vind je dat jij dat zelf ook bent? Alexej von Jawlensky, Vrouwenkop, 1911 DRIE KEER MOOI Wat vinden mensen denk je bijzonder aan dit portret? De kunstenaar Alexej von Jawlensky maakte schilderijen van de mensen die hij kende, van de plekken waar hij kwam en van de spullen die hij zag. Dat zijn drie onderwerpen die hij leuk vond om te schilderen. Portret Een schilderij van een mens of een gezicht noem je een portret. De portretten van Jawlensky lijken vast niet helemaal op de mensen die hij kende. Toch werd hij hier heel beroemd mee. OM TE BEDENKEN Wat is jouw lievelingskleur?

5 Landschap Misschien ben je weleens op vakantie geweest en heb je daar mooie natuur of een leuk dorp of stadje gezien. Daar kun je naar kijken en er van genieten, maar je kunt er ook een schilderij van maken. Dat deed Alexej von Jawlensky. Een schilderij van een plek in de natuur, een plek vlak bij huis of een plek in de stad noem je een landschap. Alexej von Jawlensky, Landschap - Murau, 1909 Stilleven Een schilderij met spullen die je in huis tegenkomt noem je een stilleven. Spullen bewegen natuurlijk niet, daarom noem je het stil, ze staan stil op tafel. De spullen kunnen van alles zijn, bijvoorbeeld een vaas, een prachtige beker, een bloem of een lekkere appel. Kunstenaars leggen een mooi kleedje neer en zetten de spullen netjes op een rijtje, of juist alles dwars door elkaar. Alexej von Jawlensky, Landschap - Murau, 1909 OM TE DOEN Leg een kleed op tafel en maak er een stilleven van. Gebruik spullen die in de klas staan. Doe het net zoals Jawlensky en vergelijk jullie stilleven met de schilderijen. Is het van alle kanten even mooi? Welke kleuren zou je gebruiken om er een schilderij van te maken? OM OVER TE FILOSOFEREN Is een kunstenaar de baas over zijn/haar eigen kunstwerk? Of moet een kunstenaar maken wat de mensen mooi vinden?

6 VOOR DE LEERKRACHT LESSUGGESTIES VOOR NA DE MUSEUMLES s KINDERKUNSTBOEK Lees met de kinderen het kinderkunstboek Haar ogen van Bette Westera en Sylvia Weve dat is uitgegeven bij de tentoonstelling. s PRACHTIG PORTRET Bekijk op gemeentemuseum.nl afbeeldingen uit de tentoonstelling. De kinderen tekenen met krijt of wasco een portret. In het portret gebruiken zij, net als Jawlensky, heldere kleuren. Met zwarte lijnen worden de contouren aangebracht en worden accent op de ogen gelegd. s KLEUREN LATEN ZINGEN Doe als Jawlensky: laat de kleuren zingen: juichend hard of fluisterzacht, precies zoals jij je voelt. Bekijk een schilderij van Alexej von Jawlensky op gemeentemuseum.nl en bedenk met de klas de geluiden die bij dit kunstwerk passen. s KLEURENOEFENINGEN IN VERF Kleur speelt een belangrijke rol in het werk van Jawlensky. Je kunt er gevoelens mee tot uitdrukking brengen (en ze oproepen bij mensen die ernaar kijken). Kopieer het raster van vijf blokjes bij vijf blokjes) hiernaast) op stevig wit papier of aquarelpapier. Of laat hen het raster overnemen met behulp van liniaal en potlood. Geef de kinderen: enkele vellen met het raster, een breed penseel, een palet of stukje karton met dotjes gouacheverf in de primaire kleuren en zwart en wit, een bakje met een bodempje water, tissuepapier om de kwast tussendoor mee te drogen. De opdrachten kunnen bijvoorbeeld zijn: - een kleurenoefening met koele kleuren - een kleurenoefening met warme kleuren - een kleurenoefening met warm-koudcontrast - een kleurenoefening met licht-donkercontrast - een kleurenoefening met complementair contrast - een kleurenoefening met jouw lievelingskleuren - een kleurenoefening met bonte kleuren - een kleurenoefening met pastelkleuren - een kleurenoefening met droevige kleuren - een kleurenoefening met primaire kleuren NAAR HET MUSEUM Ga naar s TENTOONSTELLING OP SCHOOL Laat de kinderen zelf een tentoonstelling in de gang of de centrale hal van de school maken met de schilderijen die ze zelf maakten tijdens de museumles. Een tentoonstellingsmaker moet aan een heleboel dingen denken: welk schilderij is mooi naast welk ander schilderij; hangen we rijen op of groepjes werken, wat moet er op de bijschriftbordjes staan? Ook zouden de kinderen voor leerlingen uit andere klassen een rondleiding kunnen verzorgen. Bekijk met de leerlingen de korte video. Zo weet iedereen wat er in het museum gaat gebeuren.

7 DIGITALE NIEUWSBRIEF EDUCATIE Wilt u op de hoogte blijven van al onze educatie activiteiten? Wilt u lessuggesties voor in de klas ontvangen? Abonneer u dan op onze nieuwsbrief Educatie via scholen/basisonderwijs Augustus 2018 Gemeentemuseum Den Haag Afdeling Educatie Deze lees- en verteltekst is ook te downloaden vanaf onze site: