De Positie van vrijwilligers in de palliatieve zorg

Transcriptie

1 De Positie van vrijwilligers in de palliatieve zorg Taken, rollen en uitdagingen Steven Vanderstichelen Doctoraatsonderzoeker

2 Over mezelf Socioloog (UGent) Onderzoeksgroep Zorg Rond het Levenseinde (VUB UGent) Lid van het INTEGRATE-project (IWT-SBO) Stuurgroeplid van de EAPC Task Force rond vrijwilligerswerk in de hospice en palliatieve zorg

3 Projectgroep Promotor: Prof. dr. Kenneth Chambaere (VUB UGent) Co-promotors: Prof. dr. Luc Deliens (VUB - UGent) Prof. dr. Joachim Cohen (VUB) Extern lid: Dr. Yanna Van Wesemael (Palliabru)

4 Achtergrond (1) Vermaatschappelijking van de zorg Middelen en personeelstekorten in professionele zorg Grotere inzet op informele zorg, waaronder vrijwilligers Vrijwilligers zijn een belangrijk onderdeel van PZ Sinds de vroege dagen van de hospice beweging

5 Achtergrond (2) Positieve invloed op kwaliteit van zorg Stressreductie; praktische en emotionele steun Brug naar de samenleving Situatie in Vlaanderen? Weinig concrete inzichten uit de praktijk Hoe ondersteunen ze patiënten en zorgverleners?

6 Aanwezigheid van vrijwilligers

7 Nadruk op psychosociale, signalerende en existentiële taken

8 Opleidingen 91% van organisaties biedt opleidingen aan

9 Betrokkenheid in de organisatie van de zorg Gespecialiseerde PZ betrekt vrijwilligers meer

10 Rol van de vrijwilliger Wat betekenen vrijwilligers voor zorgverlening en voor patiënten en hun naasten?

11 Het andere gezicht van de zorg E: Wij komen met een andere ingesteldheid. FR: Dat is waar. E: Want wij moeten niks meer. (anderen): Nee. E: Wij hebben ons verbonden, hè- (anderen): Ja. E: Om vrijwilligerswerk te doen, dat wel. Dus, maar wij hebben geen enkele verplichting daar aan hé. RO: Wij kunnen luisteren naar de mensen, hè. Ik heb hier op de dinges ook al een paar keer gaan helpen en soms mensen, soms daar gewoon gaan bijzitten en die hun hand vasthouden. E: Ja. RO: En daar wordt niets gezegd. Dat is dikwijls voldoende. Focus groep: Vrijwilligers PDC

12 Het andere gezicht van de zorg Expliciet niet-medisch Nadruk op psychologische, sociale en existentiële zorg Opbouwen van relaties

13 Het andere gezicht van de zorg 1 e vrijwilligersrol: Er zijn Aanwezig zijn Tijd schenken Vereenzaming van patiënten tegengaan Zorg op maat Naargelang de noden en wensen van de patiënt en naasten

14 Liminale ruimte AM: Gewoon het feit, vind ik [ ] dat de mensen anders staan, ten opzichte van ons dan de verpleegkundige. Ik hoor heel veel zaken, allez heel veel, ik hoor veel zaken die ze aan de verpleegkundigen bijvoorbeeld niet gaan zeggen. AN: Bij ons is dat ook wel zo, ja. AM: Omgekeerd ook natuurlijk, ja, ja. Maar ik bedoel, ik vind het altijd enorm een kwestie van vertrouwen. Eh, zij beschouwen u als een ander persoon dan de verpleegkundigen aan wie ze bepaalde zaken kwijt kunnen. Maar er wordt nooit gevraagd, zeg dat niet aan de verpleegkundige, dat niet. Soms voelt ge weleens, nee, soms voelt ge weleens het omgekeerde vind ik. Zo van, geeft gij dat maar eens door. Focus group: Vrijwilligers ZH

15 Liminale ruimte

16 Liminale ruimte 2 e vrijwilligersrol: tussenpersoon Signaalfunctie Opmerken en communiceren van noden en wensen van de patiënt Stem van de patiënt Belangrijke schakel in communicatie Enkel mogelijk door deze tussenpositie

17 Implicaties voor praktijk 1 e Uitdaging: vinden van nieuwe en geschikte vrijwilligers Mogelijkheid tot gerichte rekrutering door benadrukking van vrijwilligersrollen Rolprofielen ipv taakbeschrijvingen

18 Implicaties voor praktijk 2 e uitdaging: leiderschap en ondersteuning Aanwezigheid van vrijwilligerscoordinator Duidelijke verdeling van verantwoordelijkheden Frequente briefing van tussen vrijwilligers en professionele zorgverleners

19 Implicaties voor praktijk 3 e uitdaging: roluitvoering Contactmomenten tussen verpleegkundigen en vrijwilligers Patient-matching faciliteren

20 Contact Steven Vanderstichelen, MSc.