Psychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG

Transcriptie

1 Psychologische aspecten bij donatie dr. Carine Poppe, MSc, PhD Psycholoog Cognitief-gedragstherapeut Transplantatiecentrum UZG 1

2 Emotioneel beladen thema s Overlijden van dierbare Donatie van iets van de dierbare (organen) aan vreemden = confrontatie met moeten loslaten 2

3 Gesprekken rond overlijden en donatie Artsen en verpleegkundigen IZ bieden eerste zorg en opvang Mogelijkheid psycholoog in te schakelen voor opvang en nazorg verschillend van ZH tot ZH. Soms ook sociaal werkers of pastoraal werkers. 3

4 Gesprek over orgaandonatie 1. Meedelen van de informatie 2. Psychosociale opvang bieden 3. Blik op de toekomst, hulp bieden bij praktische regelingen of vragen 4

5 1. Meedelen van de informatie Bij voorkeur door een zorgverlener die de overledene en zijn familie kent, reeds vertrouwen Voorzie voldoende tijd Pauze tussen melding overlijden en gesprek over orgaandonatie Check of duidelijk is dat de patiënt overleden is Respecteer beslissing, wel voldoende info geven om weerstanden weg te werken Studie Spaanse algemene populatie Scandroglio B (2010) positief: solidariteit, wederkerigheid, negatief: te snel, doodverklaring, mutilatie. Studie Duitse nabestaanden Wulff B (2013) positief: solidariteit, wens van overledene 5

6 Beslissingsmodel bij levende donatie Fujita, e. a. (2006) Erkenning Verwerking Beslissing Bevestiging Zekerheid Geef tijd voor beslissing 6

7 2. Psychosociale opvang bieden : als moeilijkste ervaren 7

8 Verlies van dierbare verstoort het emotioneel evenwicht 8

9 Verlies van een dierbare = life event Onevenwicht Stress - fasen - coping Nieuw evenwicht 9 9

10 Fasen model van rouwreacties Kübler-Ross (1969, 2005) Ontkenning Kwaadheid Onderhandelen Depressie Acceptatie = coming to terms with the loss and the new situation and intergrating it in one s life 10

11 Rouwreacties (proces- 5 fasen) Ramsay (1979) Schok/ Ontreddering Ontkenning en zoeken Emoties: woede, verdriet, angst Berusting (acceptatie) Reïntegratie 11

12 Rouwreacties Eerste fasen worden we mee geconfronteerd bij melding van overlijden en gesprek rond donatie Acceptatie is moeilijke overgang en vraagt tijd, soms tot een jaar! Voorwaarde voor beslissing rond donatie? Pas na 1 jaar : een geblokkeerd rouwproces. 12

13 Rouwreacties = coping = de gedachten en gedragingen een persoon gebruikt om stress te reduceren en het probleem dat de stress veroorzaakt aan te pakken Lazarus and Folkman (1984) = Zelf-regulatieproces dat volgt op een stressvolle levenssituatie dat aanpassing vraagt Compas (2012) 13

14 Dual-Process Model of Coping Brändstädter e.a. (1990, 2002, 2009) assimilatieve coping: actieve pogingen om het probleem op te lossen en de emoties onder controle te krijgen accommodatieve coping: focus op aanpassing aan het probleem (acceptatie) met loslaten van onrealistische verwachtingen en flexibele heroriëntering van levensdoelen 14

15 Als assimilatieve coping faalt! onevenwicht blijft stress blijft blokkade aanpassingsstoornis = een geblokkeerd rouwproces accommodatieve coping = acceptatie 15

16 Gesprek over orgaandonatie Nog geen aangepaste coping voorhanden! Emotioneel onevenwicht, stress, focus op oplossen niet op loslaten en heroriënteren Psychosociale opvang Luisterhouding aannemen: via verbaal / non-verbaal gedrag Nabij, ook niet te nabij, aftoetsen wat wenselijk is Emoties erkennen= actief luisteren 16

17 Emoties erkennen (actief luisteren) De emoties herkennen Benoemen, terugkoppelen Geeft gevoel van gerespecteerd te worden in de beleving, interesse Geeft gevoel van erkend en begrepen te worden Onderzoek : moeite met het omgaan met die emoties, vermijding angst controle te verliezen over eigen emoties bedreigd voelen kwetsbaar voelen schuldig voelen, gevoel te provoceren Pelletier-Hibbert (1998),Kent B (2004) 17

18 3. Blik op de toekomst, hulp bieden bij praktische regelingen of vragen Kan pas als laatste punt aan bod komen Geen alternatief voor psychosociale opvang! Geef opnieuw de mogelijkheid afscheid te nemen Blijf ook na het gesprek nog beschikbaar: blijf informeren, checken, opvang bieden, bijspringen voor verwittigen steunfiguren Schakel andere hulpverleners in (nazorg) 18

19 Nazorg Hoe goed ook de eerste opvang, aanbod van nazorg na procedure wordt sterk geapprecieerd! Ook al maakt men er geen gebruik van, mogelijkheid aanbieden is aanbevolen. Berntzen H, (2014) 19

20 Dank voor uw aandacht 20