De toepassing van de euthanasiewet: ethische aspecten. Prof. Dr. F. Mortier VUB-UGent End-of-life care research group

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De toepassing van de euthanasiewet: ethische aspecten. Prof. Dr. F. Mortier VUB-UGent End-of-life care research group"

Arthur de Winter
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De toepassing van de euthanasiewet: ethische aspecten Prof. Dr. F. Mortier VUB-UGent End-of-life care research group

2 Ethische problemen ivm euthanasie Principiële: b.v. actief doden mag niet verwerping van de euthanasiewet Praktische: b.v. het toelaten van euthanasie zal de druk op stervenden doen toenemen om sneller uit het leven te stappen Verwerping van de gevolgen van de euthanasiewet 2

3 Tegenstanders van euthanasie baseren de principiële verwerping van euthanasie vaak op veronderstellingen over de praktische consequenties van zo n wet retoriek van tegenstanders, maar wel toegankelijk voor empirisch onderzoek Nederland en België: twee laboratoria wat leert de tienjarige praktijk ons? 3

4 Deel 1: ik zie vooralsnog geen noemenswaardige problemen met euthanasie (standaardproblemen) Deel 2: er is een ethisch positieve impact van de wet op de levenseindezorg Deel 3: ik zie wel ethische problemen met de beperking van de toegang tot euthanasie (niet-standaardproblemen) 4

5 Deel 1: standaardproblemen

6 standaardproblemen Een hellend vlak? Competente patiënten incompetente Op verzoek zonder verzoek eigenlijke redenen oneigenlijke Psychiatrische patiënten Levensmoeë patiënten Vrijwillige vraag onder druk afgeperste sterke patiënten kwetsbare empirisch testbare claims als en slechts als er meerdere metingen waren 6

7 Materiaal voor testing? Overlijdenscertificatenmethode ( van der Maas / Remmelinkcommissie) Steekproeven overlijdens/periode // objectieve zelfclassificatie door arts gebeuren aan sterfbed Gouden standaard Geen gegevens over Franstalig België 3 metingen:1998, 2001, 2007 Meldingsrapporten (regionale commissies Nederland / Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie) Door artsen zelf bezorgd Minder betrouwbaar: selectie in richting van onproblematische gevallen (zelf-beschuldiging) Wel gegevens over Franstalig België 4 rapporten 7

8 Belangrijke bron evaluatie praktijk MELC-consortium (2011). Palliatieve zorg en euthanasie in België. Evaluatie van de praktijk en de wetten. Brussel: ASP. = SBO-IWT project Monitoring the Quality of End-of-Life Care in Flanders, Belgium (MELC), o.l.v. Prof. Dr. Luc Deliens van de VUB 8

9 Enkele bevindingen 1 Levensbeëindiging Zonder Verzoek: 3,2% (1,5%) 1,8% Euthanasie 1,1% (0,3%) 1,9 % Verhoudingsgewijs: 2,90 (5,00) 0,94 Nederland: 0,47 0,29 0,27 0,24 9

10 stelling Legalisering euthanasie vermindert proportie LZV/EUT 10

11 Enkele bevindingen 2 Verbetering op het vlak van enkele zorgvuldigheidsindicatoren tussen 1998 en 2007: EUT ook besproken: met naasten: 63% 77 % met collega-artsen: 50% 78% met vpk: 30% 54% Met palliatieve deskundigen: ½ in

12 Enkele bevindingen 3 Stijging EUT ouderen? studies van ZrL: méést EUT in jongste patiëntengroep en stijgend over metingen; in oudste groep: laagste en dalend over metingen Rapporten evaluatie- en controlecommissie: EUT niet vaak bij +80-jarigen 12

13 Enkele bevindingen 4 Controle- en Evaluatiecommissie: - bijna alle EUT-gevallen gebaseerd actuele verzoeken (2 à 3% aangiften schriftelijke wilsverklaringen) - niet-terminale patiënten: 6% à 8,5% - psychiatrische patiënten: fractie van de niet-terminale (12% - 8% - 24%) 13

14 Enkele bevindingen 5 Niet-gemelde EUT-gevallen inderdaad minder zorgvuldig behandeld dan gemelde (cfr. MELC-boek), maar: In 77% wegens geen EUT volgens arts In 12% wegens niet voldaan aan alle wettelijke voorwaarden In 2% wegens vrees mogelijke wettelijke gevolgen Andere redenen: administratie; artspatiënt = privé 14

15 Deel 2: positieve effecten

16 Integrale levenseindezorg (Jan Bernheim / Wim Distelmans): integratie euthanasie in levenseindezorg in België Voorafgaande zorgplanning 16

17 Deel 3

18 Bevindingen 1 - MELC: 2/5 algemene ziekenhuizen: striktere voorwaarden dan wettelijke voor EUT 4/5 psychiatrische ziekenhuizen: beleid van geen euthanasie - Lemiengre e.a. (2008): 2/5 ziekenhuizen beoordeling vraag door palliatief team, ethisch comité, bijzonder interdiscilinair team 2/5 geen euthanasie niet-terminale pat 18

19 Bevindingen 2 Van Wesemael e.a. (2011): studie eutverzoeken ½ verzoeken om EUT ingewilligd door artsen Andere helft: 1/10 trok zelf verzoek in; 1/10 leefde nog op moment studie; ¼ stierf voor uitvoering verzoek Indien tweede arts negatief advies: 9/10 géén uitvoering Waarom negatief advies? Palliatieve opties 19

20 Bevindingen 3 Instellingen die bijkomende voorwaarden opleggen aan EUT delen niet mee aan pat of naasten bij opname Doorverwijzing niet realistisch kwetsbare / minder hoog opgeleide pat Probleem toegankelijkheid EUT voor oudste patiënten en speciaal ook voor demente patiënten ( ambulante teams, cfr. Stichting Levenseindekliniek (NVVE); Ulteam (AMC-Wemmel)) 20

21 Bevindingen 4 Jongeren: geen of nauwelijks EUT ( : 3 gevallen < 20 jr gemeld) MELC: géén gevallen van EUT, wel van andere levensbekortende beslissingen en TS 21

22 Bevindingen 5 Spectaculaire toename terminale (= continue diepe) sedatie: 8,2% 14,5% ( ) normale medische praktijk Aanbod van arts versus vraag van patiënt 22

23 Conclusies Geen hellend vlak: België is maatschappelijk in control Positieve invloed euthanasiewet op palliatieve zorgcultuur en voorafgaande zorgplanning Problemen rond de toegankelijkheid van euthanasie voor bepaalde categorieën (ouderen, jongeren, psychiatrie), gebrek aan transparantie beleid instellingen; omvang terminale sedatie 23

Vergelijkbare documenten

Monitoring quality of End-of-Life Care in Flanders

SBO-praktijkseminarie IWT-SBO de MELC studie Monitoring quality of End-of-Life Care in Flanders door Prof dr Luc Deliens (VUB) Medisch socioloog HL Publieke Gezondheid en Palliatieve Zorg Coördinator MELC