EVALUATIE VLAAMSE STATIONSOMGEVINGEN FICHE STATIONSOMGEVING VILVOORDE

Transcriptie

1 EVALUATIE VLAAMSE STATIONSOMGEVINGEN FICHE STATIONSOMGEVING VILVOORDE omgevingvlaanderen.be

2 COLOFON VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Departement Omgeving Vlaams Planbureau voor Omgeving Koning Albert II-laan 20 bus Brussel vpo.omgeving@vlaanderen.be TITEL STUDIE Evaluatie van de ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van de Vlaamse hoofdstations: Fiche Vilvoorde AFBEELDING COVER: Sanne Claeys (BUUR) OPDRACHTGEVER Vlaamse Overheid, Beleidsdomein RWO Departement Ruimte Vlaanderen Afdeling Onderzoek en Monitoring AUTEURS: BUUR Bureau voor Urbanisme Sluisstraat 79/ Leuven ww.buur.be i.s.m. Rebel Group maria-theresialei Antwerpen ndvr marialei Antwerpen Proflow Meirelos Deinze 01/03/2018 PARTNERS

3 INHOUD Stationsomgeving Vilvoorde 5. RUIMTELIJKE ANALYSE 5.1. Ruimtelijke analyse stadsniveau 1. STATIONSOMGEVING VILVOORDE 2. DE HOOFDSTATIONS 3. SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE 3.1. Demografische evolutie ( ) 3.2. Inkomensevolutie ( ) 3.3. Vastgoedprijzen 4. MOBILITEITSINDICATOREN 4.1. Reizigersaantallen ( ) 4.2. Knooppuntwaarde 5.2. Ruimtelijke analyse directe stationsomgeving (Afstand ca. 250m) Topografische kaart jaren 90 Luchtfoto 2017 Bebouwde omgeving jaren 90 en gesloopte gebouwen Bebouwde omgeving jaren 2017 en functies 5.3. Ruimtelijke analyse ruimere stationsomgeving Afstand ca m Topografische kaart jaren 90 Luchtfoto 2017 Bebouwde omgeving jaren 90 en gesloopte gebouwen Gerealiseerde projecten, geplande projecten en studiegebieden Bebouwde omgeving jaren 2017, projectzones en toekomstige projectgebieden 6. EEN GEÏNTEGREERD BEELD 3

4 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 1. STATIONSOMGEVING VILVOORDE Vilvoorde is een stad die na de economische tegenslag uit het verleden naarstig op zoek is naar nieuwe investeringen en werkgelegenheid. Er werden talrijke, vaak heel complexe planningsprocessen opgestart die inmiddels elk een verschillende stand bereikt hebben, vaak al met eerste zichtbare realisaties. Het station werd daarbij wat buiten beschouwing gelaten, maar recent wordt ook hier gewerkt aan renovatie en nieuwe infrastructuur voor bus en parkeren. De stationsbuurt van Vilvoorde is gelegen aan de rand van het centrum, en ligt ook ver van de andere stadswijken. Tegelijk is dit een station met een zeer hoge knooppuntwaarde, bijna even hoog als die van Gent en zelf hoger dan die van Leuven. Het aantal instappende reizigers is dan weer nauwelijks toegenomen, wat erop wijst dat dit station niet het gebruik vertoont dat past bij haar potentieel. De verloederde toestand van de perrons en tunnels in het station is zo problematisch dat het station er nationale bekendheid mee verwierf. In de directe stationsomgeving is er een groot contrast tussen de achterkant waar veel bedrijvigheid zit, en de meer stedelijke voorkant. Aan die achterkant is de laatste jaren al veel veranderd, met de heraanleg van de Spoorweglaan en de komst van heel wat nieuwe bedrijven en handelszaken daar. Aan de voorkant kwam recent een nieuw busstation, maar voor de rest kende de stationsomgeving amper ontwikkelingsdynamiek. Een groot contrast met andere plekken in Vilvoorde, waar wel veel beweegt. Hier springen verschillende zones in het oog: in het noorden kwamen heel wat woonprojecten tot stand, in het centrum werd de publieke ruimte aangepakt en kwamen ook wat nieuwe gebouwen en langs het kanaal is een hele zone als grootschalig stadsvernieuwingsproject voorzien. Hier werd al een nieuw park gerealiseerd en nieuwe woningen, maar er staat nog veel meer op stapel. Ook voor het station en zijn omgeving bestaan veel plannen. De enorme CAT-site achter het station zou een nieuwe bestemming krijgen als ziekenhuis, bedrijventerrein en groenzone met veel aandacht voor waterbuffering. De complexiteit van de site en de projecten heeft er echter toe geleid dat er nog onduidelijkheid bestaat of en wanneer het tot een realisatie gaat kunnen komen. Ook andere voormalige industrieterreinen, 4

5 Stationsomgeving Vilvoorde vaak verbonden met de vroegere Renaultfabrieken, wachten op herbestemming. Het station ligt daar middenin. Sinds 2015 is er ook voor de directe stationsomgeving een masterplan, waarvan het busstation al werd gerealiseerd. Een parkeergebouw en een renovatie van het stationsgebouw zouden nog moeten volgen, maar duidelijkheid over de investeringsbereidheid van partners bleef lang uit. Recent werden toch investeringsbudgetten van NMBS vrijgemaakt 5

6 2. DE HOOFDSTATIONS Antwerpen Berchem Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Antwerpen Centraal Aalst Gent Sint Pieters Hasselt Aarschot Noorderkempen Oostende 6

7 Stationsomgeving Vilvoorde Brugge Denderleeuw Genk Gent Dampoort Kortrijk Leuven Lier Mechelen Roeselare Sint Niklaas Turnhout Vilvoorde 7

8 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3. SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE Afbakening socio-economische analyse Vilvoorde Voorkant station (groen): gewogen mediaan A01 & A02 Achterkant station (blauw): gewogen mediaan A17 & A101 Centrum (rood): A00 Weging op basis van aantal aangiften voor elk jaar. In de volgende overzichten is een weergave gemaakt van de demografische evolutie ( ) en inkomensevolutie ( ) van de stationsomgeving. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen de voorkant (groen) en de achterkant (blauw) van het station op basis van een denkbeeldige lijn van station naar centrum. Vervolgens worden deze statistische sectoren samengenomen en wordt de evolutie per groep (voorkant/ achterkant) vergeleken met enerzijds het centrum, anderzijds met de betreffende gemeente. 8

9 Stationsomgeving Vilvoorde 3.1. DEMOGRAFISCHE EVOLUTIE ( ) Vilvoorde heeft een sterke bevolkingsevolutie en verjonging gekend van 1994 tot en met 2013 De bevolkingsstijging is relatief nog groter geweest in het centrum en aan de achterkant van het station, maar iets kleiner aan de voorkant van het station (ten opzichte van de gehele gemeente). De verjonging van de bevolking van de stationsomgeving van Vilvoorde is het sterkst na die van Antwerpen-Centraal en Gent-Sint-Pieters (evolutie aandeel inwoners onder de veertig jaar oud) De stijging van het aandeel inwoners onder de 20 jaar is sterker in de stationsomgeving dan in de gemeente Vilvoorde. 9

10 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen VOORKANT STATION 10

11 Stationsomgeving Vilvoorde ACHTERKANT STATION 11

12 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3.2. EVOLUTIE MEDIAAN INKOMEN ( ) In de volgende grafieken wordt de evolutie van de mediaan van het nominale inkomen per aangifte over de periode 1994 tot en met 2013 weergegeven. Zowel in absolute termen, als relatief met gemeente en het Vlaams Gewest. Het inkomen van Vilvoorde ligt ongeveer op de Vlaamse mediaan. Achterkant: mediaan inkomen per aangifte heeft zich ontwikkeld in lijn met mediaan Vilvoorde (met een tussentijdse stijging die gecompenseerd is door een daling) en het Vlaams Gewest en lag ongeveer vijf procent lager in Voorkant: inkomen was ongeveer 12 procent lager in 1994 en was ongeveer 14 procent lager in Centrum: inkomen was ongeveer 17 procent lager in 1994, maar was ongeveer 21 procent lager dan de mediaan van het Vlaams Gewest in De ontwikkeling van het inkomen van het centrum is dus achtergebleven bij die van de rest van Vilvoorde. Aan de voorkant van het station is dit ook het geval, maar in mindere mate. 12

13 Stationsomgeving Vilvoorde 13

14 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3.3. VASTGOEDPRIJZEN In de volgende weergaven wordt een vergelijking gemaakt van de vastgoedprijzen in de stationsomgeving met die in het centrum. Op basis van publiek beschikbare gegevens van Immoweb, Zimmo (en zoekrobot Zimmy) en Immotrace, zijn de prijzen per m² woonoppervlakte van nieuwbouwappartementen in kaart gebracht. Prijzen van nieuwbouwappartementen liggen hoger in de stationsomgeving dan in het centrum. 14

15 Stationsomgeving Vilvoorde 4. MOBILITEIT 4.1. EVOLUTIE REIZIGERSAANTALLEN De volgende grafiek geeft de evolutie van het gemiddelde aantal doordeweekse opstappers. De gebruikte gegevens zijn de reizigerstellingen van de NMBS, waar 2004 het gemiddelde van de jaren 2003 en 2005 bedraagt zoals berekend in hun publicatie voor het jaar Sinds 2000 is het gemiddeld aantal doordeweekse opstappers toegenomen met 53 procent. Daarmee sluit Vilvoorde de top 5 af van sterkste stijgers KNOOPPUNTWAARDE De volgende grafiek geeft gewogen knooppuntwaarde per station. De gebruikte gegevens zijn op basis van de studie Ontwikkelingskansen op basis van knooppuntwaarde en nabijheid voorzieningen, uitgevoerd door VITO in opdracht van Ruimte Vlaanderen Knooppuntwaarde Knooppuntwaarde per sta on Sta on 15

16 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5. RUIMTELIJKE ANALYSE De ruimtelijke analyse doen we door per station de ruimtelijke veranderingen tussen ca en 2017 in kaart te brengen op drie schaalniveaus: de directe stationsomgeving, de ruime stationsomgeving en het stedelijk gebied. We kijken daarbij naar nieuwbouwprojecten en ontwikkelingsgebieden. Per case wordt ook een kaart gemaakt van het aanwezige programma rond het station en van ontwikkelingsprojecten die gepland worden maar nog niet zijn uitgevoerd. Naast het kaartmateriaal wordt er per station ook een tijdslijn gemaakt waarin de ontwikkelingsprojecten chronologisch worden getoond. De methodiek van de ruimtelijke analyse wordt uitvoerig besproken in het hoofdrapport. 16

17 Stationsomgeving Vilvoorde 5.1. RUIMTELIJKE ANALYSE STADSNIVEAU Topografische kaart jaren 90 17

18 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

19 Stationsomgeving Vilvoorde Economische zones 2017 Groenzones 2017, Recreatiegebieden 2017 Bebouwde omgeving jaren 2017 met onderscheid tussen de kernen en de verpsreidde bebouwing Lokaal spoornetwerk incl. omliggende stations 19

20 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5.2 RUIMTELIJKE ANALYSE DIRECTE STATIONSOMGEVING (AFSTAND CA. 250M) Topografische kaart jaren 90 20

21 Stationsomgeving Vilvoorde Bebouwde omgeving jaren 90 Inmiddels gesloopte gebouwen 21

22 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

23 Stationsomgeving Vilvoorde Bebouwde omgeving 2017 Functies op gebouwniveau Heraangelegde publieke ruimte Parkeren Gebouwen die er nieuw zijn bijgekomen, onderscheiden zich grafisch aan de hand van een schaduw 23

24 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5.3 RUIMTELIJKE ANALYSE RUIME STATIONSOMGEVING (AFSTAND CA. 1000M) Topografische kaart jaren 90 24

25 Stationsomgeving Vilvoorde Bebouwde omgeving jaren 90 Gebiedsontwikkelingen en publiekeruimteprojecten in 1990 Inmiddels gesloopte gebouwen 25

26 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

27 Stationsomgeving Vilvoorde Bebouwde omgeving jaren 2017 Gebiedsontwikkelingen en publiekeruimteprojecten in 2017 incl. fucnties op gebouwniveau Toekomstige projectgebieden: Geplande masterplannen met uitzicht op realisatie, geplande publiekeruimte projecten, studiegebieden 27

28 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Gebiedsontwikkelingen 2017 Publieke-ruimteprojecten 2017 Toekomstige projectgebieden: Geplande masterplannen met uitzicht op realisatie, geplande publiekeruimte projecten, studiegebieden 28

29 Stationsomgeving Vilvoorde De tijdslijn is een overzicht van alle projecten en trajecten die liepen in de ruimtere stationsomgeving vanaf het jaar Ze geeft een overzicht van de planningsdynamiek. Elk afzonderlijk traject vertrekt uit een horizontale lijn, hieruit ontspruiten dan (soms) subtrajecten. Wanneer een traject nog niet afgerond is, loopt deze ijn verder. Daarnaast wordt ook duidelijk tijdens welke periode de projecten werden gepland en uitgevoerd Hoeveel projecten al dan niet afgerond zijn (rood/zwart) Hoeveel er werd gebouwd en geïnvesteerd werd in publieke ruimte (gekleurde achtergrond/witte achtergrond) Deze is bewust geplaatst naast de abstracte kaart met enkel de contouren van de vijf projecttypes. de projctgebieden op deze kaart komen overeen met de projecten op de tijdslijn. 29

30 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 6. EEN GEÏNTEGREERD BEELD De numerieke resultaten van de socioeconomische, mobiliteits- en ruimtelijke analyse werden in een spindiagram geplaatst. Elk station heeft zo een geïntegreerde figuur met een abstractie van de analyseresultaten. Dit laat toe om de stationsomgevingen onderling te vergelijken, en om verbanden te zoeken tussen verschillende indicatoren. De vergelijking en de verbanden worden besproken in het hoofdrapport. De numerieke waarden van deze indicatoren werden voor elke groep onderverdeel d volgens drie waarden 12 indicatoren werden geplot op de grafiek: Bevolkingsdichtheid Inkomensevolutie Demografische evolutie Evolutie bevolkingsgroei Vastgoedprijzen Overwegende functie in de directe stationsomgeving Ontwikkelingsdynamiek in de ruime stationsomgeving Bijgekomen bebouwde oppervlakte in de directe stationsomgeving Bijgekomen bebouwde oppervlakte in de ruime stationsomgeving Aantal instappers op een weekdag Evolutie van de instappers Absolute knooppuntwaarde 30

31 Stationsomgeving Vilvoorde 31

32